دومین نشست از سلسله نشست‌های پژوهشی سی‌ونهمین جشنواره تئاتر فجر با موضوع «گشایش فضای عمل جدید تئاتری: بررسی امکانات، تعهیدات و زیبایی شناسی تئاتر در فضای مجازی» با همکاری دفترپژوهش، آموزش و انتشارات اداره کل هنرهای نمایشی در تماشاخانه نوفل لوشاتو برگزار شد.
تصویر در شرایط بحرانی به کمک تئاتر آمد
رضا حامدی‌خواه مدیر بخش تله‌تئاتر و گزارشهای صحنه‌ای سی‌ونهمین جشنواره تئاتر فجر در این نشست با اشاره به شرایط موجود و شیوع ویروس کرونا گفت: در این شکی نیست که تله تئاتر مدیوم سینما است و ما ناچاریم که با شرایط موجود به دیدن تصاویر تئاتر رو بیاوریم و اکنون قدرت انتخاب نداریم و اگر در این شرایط و زمان به این سمت نرویم، تئاتر در این روزها تعطیل می‌شود.
وی افزود: باید بگویم برای برپایی تماشاخانه مجازی در فضای آنلاین چند مدل محصول می‌خواهیم. نمایش‌هایی که می‌توانند در حین اجرا به صورت زنده ضبط و پخش شوند و یا اجراهایی که از قبل ضبط و پس از آن با قرار دادن فیلم آن در فضای مجازی برای مخاطبان پخش شوند.
بستر فضای مجازی راهی نوین و نه جایگزین در مسیر اجراهای تئاتری
مدیر بخش تله‌تئاتر و گزارشهای صحنه‌ای سی‌ونهمین جشنواره تئاتر فجر درباره اجراهای آنلاین تصریح کرد: همچنین می‌توانیم تئاتری را که صحنه‌ای اجرا می‌شود و قابلیت اجرا در بستر مجازی دارد، ضبط و پخش کنیم. فیلم تئاتر یکی از گزینه‌هایی است که می‌تواند در شرایط فعلی در بستر مجازی تئاتر را زنده نگه دارد اگرچه که تئاتر به نفس مخاطبانش زنده است و اجراهای حضوری تاثیر قابل توجه بر مخاطب دارد اما اگر شرایط در رسانه‌های آنلاین نیز برای اجراهای تئاتر فراهم شود مخاطبان می‌توانند از این فضا برای دیدن تئاتر بیشتر استفاده کنند.
برای شرایط کرونا و بعد از آن می‌توانیم بستر را برای تماشاخانه آنلاین و ضبط آن فراهم کنیم. در این مورد باید تیم ضبط با گروه نمایش تمرین کنند و آمادگی لازم را برای اجرا داشته باشند، به این شکل می‌توانیم اجرا و ضبط را همزمان با کیفیت بالا برای مخاطبان در پخش آنلاین داشته باشیم.
دنبال ایده‌های جدید در بستر مجازی هستیم
حامدی‌خواه با اشاره به اینکه اساسا در تئاتر رویدادها و بازخورد مخاطب در عرض یکدیگرند، گفت: اگر بخواهیم تئاترها را به تماشاخانه مجازی ببریم در شرایط کنونی باید یک گروه تئاتری برای بخش‌های مختلف آن تصمیم بگیرد تا کیفیت بستر مجازی نیز مانند تماشاخانه‌های سنتی تا حدودی نیاز مخاطبان را رفع کند. باید در کنار تیم اجرایی و تیم هنری پلتفرم اجرا نیز با دو گروه هماهنگ شود تا کیفیت اجراهای آنلاین نیز در حد کیفیت اجراهای تماشاخانه‌های سنتی برای مخاطبان حفظ شود.
مدیر بخش تله‌تئاتر و گزارش های صحنه‌ای سی‌ونهمین جشنواره تئاتر فجر در ارتباط با اجراهای آنلاین ادامه داد: باید در ارتباط با پلتفرم‌ها در زمینه تماشاخانه‌های مجازی مطالعات کاملی شکل بگیرد و مسئولان مربوط باید تصمیم‌گیری‌های دقیقی داشته باشند تا بستر بهتری برای اجراهای آنلاین فراهم شود.
حامدی خواه اظهار کرد: دنبال ایده‌های جدید در بستر مجازی هستیم. البته باید بگویم در کنار تیم اجرایی و تیم هنری باید پلتفرم اجرا نیز با دو گروه برای اجرا هماهنگ باشد. باید سازوکاری فراهم شود که بخش تولید را سروسامان دهیم تا بخش تولید نیز با رسانه‌های جدید همراه شود و نیاز مخاطب را پاسخ دهد.
امکان مدیریت تمام صحنه برای مخاطب تئاتر در فضای مجازی میسر نیست
در ادامه این نشست بهزاد آقاجمالی، مدیر پنل‌های پژوهشی سی‌ونهمین جشنواره تئاتر فجر دیگر سخنران این نشست در ارتباط با تماشاخانه‌های آنلاین گفت: در این جا سوالی مطرح می‌شود که در شرایط الان تماشاخانه‌ها چه کنند و اجراها به چه صورت پخش شود؟
در بستر آنلاین باید فضایی برای انتخاب صحنه از نگاه مخاطبان تئاتر فراهم شود تا آن‌ها هرکدام از قسمت صحنه را که دوست دارند برای مشاهده انتخاب کنند. به نظرم باید فضایی برای سوییچ کردن تصاویر برای مخاطب‌ها در فضای آنلاین وجود داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه ذات مخاطب تئاتر، عام نیست، تصریح کرد: در تماشاخانه آنلاین هر تماشاگری می‌تواند اجراهای دلخواهش را انتخاب کند و ببیند و فضای مجازی برخی از محدودیت‌ها را از بین می‌برد.
تماشاخانه مجازی محدودیت زمانی و جغرافیایی را از بین می‌برد
محمد عمرآبادی، مدیر سایت تیوال دیگر سخنران این نشست نیز با اشاره به اینکه تماشاخانه مجازی نسبت به تماشاخانه متعارف ویژگی‌هایی جدیدی دارد، گفت: اگر نمایشی در سایت به اجرا درآید، دیگر ویژگی‌های تماشاخانه مجازی دارد که پلتفرم دیجیتال یا همان تماشاخانه مجازی است و در این بستر مخاطب نیز با آن ویژگی‌ها به تماشای تئاتر خواهد نشست.
تماشاخانه مجازی محدودیت زمانی و جغرافیایی را از بین می‌برد و همه می‌توانند در هرجایی از دنیا آن اثر را تماشا کنند که این بسیار اتفاق خوبی خواهد بود.
به گزارش ایرنا، جشنواره تئاتر فجر به‌عنوان مهم‌ترین رویداد رقابتی و جشنواره‌ای در عرصه هنر تئاتر و بازتاب‌دهنده آینه تمام‌نمای هنر انقلاب در ایام یوم‌الله دهه فجر امسال (۱۳۹۹) سی‌ونهمین دوره خود را با دبیری حسین مسافرآستانه در شرایطی پشت سر می‌گذارد که همه‌گیری و گسترش ویروس کرونا در کشور برگزاری جشنواره‌ها و فعالیت‌های هنری به‌ویژه در عرصه تئاتر را به شدت تحت تاثیر قرار داده است.
تعطیلی فعالیت‌های نمایشی به‌ویژه تماشاخانه‌ها و سالن‌های میزبان آثار نمایشی از یک‌سو و ازسوی دیگر برگزاری بخش اعظم این رویداد به‌عنوان مهم‌ترین رویداد عرصه تئاتر کشور در بستر فضای مجازی، ویژگی‌های متمایز این دوره جشنواره است.
همچنین دو محور «رادیوتئاتر» و «فیلم‌تئاتر» به‌عنوان دو بستر متفاوت تولید آثار نمایشی و ارائه آن به مخاطبان برای نخستین‌بار به‌عنوان بخش‌های اصلی و استوانه این جشنواره تعریف شده است.
با اعلام سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مبنی بر بازگشایی مجدد تالارهای نمایشی از ابتدای بهمن‌ماه با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی و استفاده از ظرفیت محدود و حداکثر ۵۰ درصدی نمایش‌ها، سی‌ونهمین جشنواره تئاتر فجر را به یکی از معدود رویداد عرصه هنری کشور در قالب جشنواره‌های هنری فجر بدل ساخته که به شکل محدود میزبان مخاطبان خواهد بود.
در کنار دو بخش یادشده (رادیوتئاتر و فیلم‌تئاتر) به‌عنوان دو ستون اصلی جشنواره تئاتر فجر در گام سی‌ونهم؛ اختصاص بخش «سرباز انقلاب» به مناسبت نخستین سالروز شهادت سردار سپهبد حاج قاسم سلیمانی و ترور ناجوانمردانه شهید محسن فخری‌زاده باعث شده‌است که این رویداد بعد از مدت‌ها یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های محتوایی خود را بر حوزه تئاتر مقاومت و دفاع مقدس به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین بن‌مایه‌های گفتمان فرهنگی انقلاب قرار دهد.
از دیگر بخش‌های این دوره از جشنواره می‌توان به بخش «نمایش‌های میدانی و خیابانی»، «بخش دیگر گونه‌های اجرا»، «بخش رقابتی آثار صحنه‌ای»، «بخش رقابتی برگزیدگان جشنواره‌های استانی» و «بخش رقابتی نمایشنامه‌نویسی» اشاره کرد.
سی‌ونهمین جشنواره سراسری تئاتر فجر به دبیری حسین مسافرآستانه در تهران در حال برگزاری است.