روزنامه ایران شنبه ۱۸ بهمن در گفت وگو با محمدرضا شانه ساز رییس سازمان غذا و دارو جزئیات ورود و توزیع نخستین محموله واکسن روسی کرونا را جویا شد و نوشت: کادر درمان یعنی کسانی که در خط مقدم مقابله با کرونا قرار دارند، جزو گروه‌های اول دریافت واکسن هستند البته واکسیناسیون برای این گروه‌ها در محل خدمت‌شان انجام می‌شود. گروه دوم شامل سالمندان آسایشگاه‌ها و جانبازان شیمیایی هستند. البته سالمندان بالای ۶۵ سال به ترتیب سن و به فاصله ۵ سال از هم اولویت‌بندی شده‌اند. واکسیناسیون سالمندان آسایشگاه‌ها نیز در محل مراقبت و نگهداری از آنها انجام خواهد شد.
گروه سوم هم بیماران پرخطر هستند یعنی کسانی که به یکی از بیماری‌های زمینه‌ای مبتلا باشند. این گروه در شبکه بهداشت واکسینه می‌شوند به این ترتیب که اعضای شبکه‌های بهداشت براساس گروه سنی و کد ملی افراد با سالمندان و افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای و پرخطر تماس می‌گیرند و اعلام می‌کنند که به پایگاه‌های بهداشت منطقه شان برای واکسیناسیون مراجعه کنند.
کمتر از یک هفته بعد از انتشار اطلاعات علمی درباره واکسن «اسپوتنیک وی» «روسی» در مجله معتبر پزشکی «لنست»، ایران اولین محموله واکسن کرونا ساخت روسیه را روز پنجشنبه از شهر مسکو به مقصد تهران بارگیری کرد. این در حالی است که با مخابره اخبار مثبت درباره واکسنی که پیش از آن به دلیل برخی حاشیه‌سازی‌ها کمتر کسی نسبت به آن خوشبین بود، حتی کشورهای اروپایی، آمریکای جنوبی و حاشیه خلیج فارس از جمله مجارستان، آرژانتین، مکزیک، امارات و... نیز به واکسن «اسپوتنیک وی» روی خوش نشان دادند.
در حالی که تنها چند روز به یک‌سالگی شیوع ویروس کرونا در ایران باقی مانده است سرانجام واکسن روسی کرونا با پشت‌سر گذاشتن فاز سه مطالعات بالینی و دریافت مجوز مصرف اضطراری به آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و داروی ایران ارسال شد تا طبق مصوبه کمیته اخلاق پزشکی و سند ملی واکسیناسیون، بزودی در اختیار کادر درمان و گروه‌های در معرض خطر قرار بگیرد.
آن‌طور که خبرگزاری‌های خارجی گزارش کرده‌اند؛ نکته مهم واکسن اسپوتنیک وی روسی اثر بخشی بالای آن برای سالمندان بالای ۶۵ سال است. در حالی که نمونه‌های اروپایی واکسن کرونا مانند آسترازنکا کارآیی مثبتی روی سالمندان نداشته است. برای مثال دیروز مقامات کشور هلند اعلام کردند که واکسن کروناویروس آسترازنکا تنها برای افراد کمتر از ۶۵ سال تزریق می‌شود و تزریق این واکسن برای سالمندان ممنوع است.
اطلاعات علمی منتشر شده در مجله پزشکی لنست نشان می‌دهد، قیمت پایین‌تر، حمل و نقل آسان‌تر و ایجاد واکنش طولانی مدت موجب برتری اسپوتنیک وی روسی نسبت به واکسن‌های دیگر شده است. در بخشی از این مقاله آمده است؛ از ۱۴هزارو ۹۶۴ داوطلب که واکسن واقعی اسپوتنیک وی تزریق کردند، ۱.۳ تا ۱.۵ برابر آنتی‌بادی بیشتر در مقابل ویروس کرونا در بدنشان شکل گرفت؛ نسبت به کسانی که بیماری کووید ۱۹ آنها بهبود یافته است.
آن‌طور که پیش از این نیز مدیران وزارت بهداشت اعلام کرده‌اند؛ قرارداد خرید دو میلیون عدد واکسن کرونا از روس‌ها در دستور کار ایران قرار دارد با این حال رئیس سازمان غذا و دارو به «ایران» می‌گوید: محموله‌ای که روز پنجشنبه وارد ایران شد شامل ۲۰ هزار دوز واکسن کرونا است که برای ۱۰ هزار نفر است و باید در دو دوز در یک فاصله مشخص برای هر نفر تزریق شود. همچنین محموله‌های بعدی هم طی یکی - دو ماه آینده از بقیه سبد منابع وارداتی دریافت خواهد شد.
به گفته محمدرضا شانه‌ساز، اولین محموله وارداتی واکسن «اسپوتنیک وی» روسی کرونا پس از ترخیص از گمرک ایران جهت نمونه‌برداری و انجام بررسی‌های نهایی به محل نگهداری منتقل شده است. مابقی محموله‌های این واکسن به‌تدریج و تا آخر اسفندماه وارد می‌شوند و واکسیناسیون براساس سند ملی و گروه‌های در اولویت آغاز می‌شود.
رئیس سازمان غذا و دارو در ادامه می‌افزاید: نخستین محموله واکسن روسی کرونا جهت نمونه‌برداری به آزمایشگاه‌های مرجع سازمان غذا و دارو منتقل شده‌اند و در حال سپری کردن مراحل نهایی‌شان هستند به محض اینکه واکسن به میزان کافی وارد شود به ترتیب سند ملی، واکسیناسیون آغاز خواهد شد. هنوز کمیته واکسیناسیون زمان دقیق توزیع و تزریق واکسن را اعلام نکرده است.
او درباره زمان دقیق واکسیناسیون کرونا به گروه‌های در اولویت دریافت واکسن نیز می‌گوید: کره جنوبی ۲۰ میلیون واکسن فایزر و مدرنا وارد کرده ولی هنوز واکسیناسیون را شروع نکرده است. وزارت بهداشت نیز در حال انطباق اسناد و تأیید نمونه برداری‌های آزمایشگاه مرجع است و منتظریم محموله‌های اصلی واکسن اسپوتنیک وی وارد شود تا براساس طبقه‌بندی سند ملی واکسیناسیون که در شورای عالی اخلاق پزشکی تصویب شده واکسیناسیون را آغاز کنیم.
به گفته این مقام مسئول در وزارت بهداشت، کادر درمان یعنی کسانی که در خط مقدم مقابله با کرونا قرار دارند جزو گروه‌های اول دریافت واکسن هستند البته واکسیناسیون برای این گروه‌ها در محل خدمت‌شان انجام می‌شود. گروه دوم شامل سالمندان آسایشگاه‌ها و جانبازان شیمیایی هستند.
البته سالمندان بالای ۶۵ سال به ترتیب سن و به فاصله ۵ سال از هم اولویت‌بندی شده‌اند. واکسیناسیون سالمندان آسایشگاه‌ها نیز در محل مراقبت و نگهداری از آنها انجام خواهد شد. گروه سوم هم بیماران پرخطر هستند یعنی کسانی که به یکی از بیماری‌های زمینه‌ای مبتلا باشند. این گروه در شبکه بهداشت واکسینه می‌شوند به این ترتیب که اعضای شبکه‌های بهداشت براساس گروه سنی و کد ملی افراد با سالمندان و افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای و پرخطر تماس می‌گیرند و اعلام می‌کنند که به پایگاه‌های بهداشت منطقه شان برای واکسیناسیون مراجعه کنند.
به گفته رئیس سازمان غذا و دارو، سازمان غذا و دارو تنها به واکسن اسپوتنیک وی روسی که فاز سه آزمایش بالینی‌اش را پشت سر گذاشته، مجوز مصرف اضطراری داده است اگرچه از طریق سبد کواکس از هند و چین هم واکسن خریداری کرده‌ایم اما بجز واکسن روسی هیچ واکسنی در ایران مجوز مصرف اضطراری دریافت نکرده است. البته این واکسن‌ها نیز چنانچه پرونده کلینیکال ترایال شان تکمیل شود و از سوی سازمان غذا و دارو مجوز مصرف اضطراری بگیرند، جهت نمونه‌برداری و تأیید نهایی به آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو ارسال خواهند شد و در صورت اخد مجوز، مصرف اضطراری‌شان بلامانع خواهد بود.
شانه‌ساز درباره حاشیه‌های ایجاد شده پیرامون کارآیی و اثر بخشی واکسن روسی نسبت به واکسن‌های فایزر و مدرنا هم بیان می‌کند: واکسن فایزر نخستین واکسنی است که شرکت داروسازی فایزر ساخته است در حالی که واکسن اسپوتنیک وی ساخت شرکت گامالیای روسیه نوزدهمین واکسنی است که توسط گامالیا ساخته می‌شود. اطلاعات منتشر شده در لنست نشان می‌دهد؛ اسپوتنیک وی در کنار واکسن‌های فایزر و مدرنا در میان واکسن‌های اثربخش کروناویروس قرار می‌گیرد که اثربخشی آنها بیش از ۹۰ درصد است.
این مسئول درباره حاشیه‌های خریداری واکسن کرونا از روسیه هم اظهار می‌دارد: تمام مراحل مطالعات و تحقیقات واکسن روسی بررسی شده و با اطمینان خاطر از اثر بخشی، این واکسن‌ها خریدار شده‌اند. اخیراً مجله علمی «لنست» که از معتبرترین مجلات علمی دنیا محسوب می‌شود در مقاله خود میزان اثربخشی واکسن روسی را ۹۱.۶ درصد اعلام کرده است. پلتفرم واکسن روسی شبیه به آسترازنکا است و از طریق آدنوویروس است به‌طوری که انگلیسی‌ها نیز دنبال مذاکره با روسیه هستند تا تکنولوژی ساخت این واکسن را ادغام کنند و یک واکسن مشترک تولید کنند.
به گفته وی، ما در چند مرحله واکسن‌ها را وارد می‌کنیم یعنی اینطور نیست که همه واکسن خریداری شده یکجا وارد شود. وی درخصوص اعتراض کاربران فضای مجازی مبنی بر خرید و واردات دیر هنگام واکسن کرونا از سوی ایران می‌افزاید: با توجه به اینکه ویروس کرونا مرگ و میر زیادی را در دنیا رقم زده است سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده واکسن‌هایی که فاز سه آزمایش بالینی را با موفقیت پشت‌سر گذاشته‌اند، سازمان غذا و دارو که صلاحیت تأیید واکسن را از سوی این سازمان دارد، مجوز اضطراری دهد. بنابراین هیچ واکسنی در دنیا وجود ندارد که فاز چهارم را گذرانده باشد یعنی همه واکسن‌ها که فاز سه بالینی‌شان تأیید شده بعد از بررسی‌های نهایی و استانداردهای لازم به آنها مجوز مصرف اضطراری داده شده است.
فاز سه مطالعات بالینی یک واکسن آخرین مرحله‌ای است که در دنیا برای واکسن کرونا طی شده است. طبق دستور رئیس ستاد ملی مقابله با کرونا و وزیر بهداشت واکسن‌های ساخته شده در دنیا حتماً باید فاز سه بالینی‌شان تمام شده باشد تا بتوانند اجازه مصرف اضطراری و واردات به کشور را اخذ کنند.
اینکه می‌بینیم در برخی کشورهای همسایه مانند ترکیه یا کشورهای اطراف خلیج فارس واکسن را زودتر دریافت کردند به این دلیل بود که آنها پیش از تمام شدن فاز سه بالینی واردات واکسن را آغاز کرده‌اند و در فاز سه آزمایش بالینی شرکت داشتند در حالی که مسئولان در ایران نظرشان بر این بود که فاز سه آزمایش بالینی واکسن‌های کرونا تمام شود و بعد از آن‌که اثربخشی و ایمنی این واکسن‌ها تأیید شد واردات را آغاز کنیم.
شانه‌ساز با اشاره به معیارهای سازمان غذا و دارو برای واردات واکسن کرونا به کشور نیز بیان می‌کند: واکسن روسی همه مراحل لازم را پشت سر گذاشته از جمله اینکه در روسیه مصرف شده است، فاز سه کلینیکال ترایال‌اش تمام شده و در حوزه رگولاتوری نیز کشورهای دارای قوانین سختگیرانه نیز مجوز مصرف اضطراری این واکسن را صادر کرده‌اند.
ایران شانزدهمین کشوری است که اسپوتنیک وی را سفارش داده است. به هر حال این واکسن ایمنی بالایی دارد و عوارضش بسیار ناچیز است و تاکنون عارضه نگران‌کننده‌ای از آن گزارش نشده است. گفتنی است مطابق آنچه مدیر کل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو اعلام کرده است؛ تزریق واکسن کرونای اسپوتنیک هفته‌های آینده آغاز می‌شود. به گفته دکتر محمدی دو میلیون دوز این واکسن به تدریج وارد و به یک میلیون نفر تزریق می‌شود.