چهارمین نشست از سلسله نشست‌های پژوهشی سی‌ونهمین جشنواره تئاتر فجر با موضوع «گشایش فضای عمل جدید تئاتری: بررسی امکانات، تمهیدات و زیبایی شناسی تئاتر در فضای مجازی» شامگاه گذشته (جمعه ۱۷ بهمن‌ماه) با همکاری دفتر پژوهش، آموزش و انتشارات اداره کل هنرهای نمایشی در تماشاخانه نوفل لوشاتو برگزار شد. در این نشست افشین خورشیدباختری مدیر پنل، سعید اسدی و شهرام گیل‌آبادی حاضر بودند.
هنر در اقتصاد عصر جدید باید به عنوان کالا عرضه و مصرف شود
سعید اسدی کارگردان و نویسنده در این نشست با بیان اینکه هنر باید به یک کالا تبدیل و در اقتصاد جدید عرضه و مصرف شود، تصریح کرد: بخش خصوصی باید برای ارائه کارها در کنار هنرمندان تئاتر قرار گیرد.
وی در ارتباط با تولید تجاری هنر افزود: در تولید تجاری هنر وابستگی به اقتصاد آزاد وجود دارد. در این روند تئاتر با مناسبات بازار و پاسخ دادن به نیازهای مردم در هر سطح و باوری تولید می‌شود.
این کارگردان با بیان اینکه در ایران تئاتر خصوصی اقتصادی وجود دارد، گفت: اقتصادی که به دنبال کالایی شدن هنر است در ایران وجود دارد اما هنوز سر و شکل خاصی نگرفته است.
فقدان همیشه می‌تواند گشایش ایجاد کند. یکی از فقدان‌های موجود در تئاتر ایران این است که باید نقش‌هایی در کنار عاملان هنر قرار گیرد از جمله افرادی که با مسائل اقتصادی آشنایی دارند، زیرا آنها خودشان نسبت به این مسائل شناختی ندارند و در زمان حال ایفاگری این نقش‌ها بیشتر به خود هنرمندان تئاتر داده شده است.
این نویسنده با اشاره به تور ملی تئاتر ایران اظهار کرد: همه منتظرند تا دولت تور ملی تئاتر ایران را ایجاد کند در صورتی که خود هنرمندان تئاتر باید آن را ایجاد می‌کردند.
تئاتر نیازمند حضور است
اسدی با اشاره به وجود مارکتینگ تئاتر در دنیا بیان کرد: در سراسر دنیا خاص‌ترین کارهای هنری در مارکتینگ تئاتر در حال جابجا شدن هستند و زمینه‌ای برای تبادل هنر و اطلاعات تئاتر شکل گرفته است که هنرمندان این عرصه آن را از این طریق با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند.
این نویسنده با اشاره به اینکه تئاتر نیازمند حضور است، بیان کرد: در اقتصاد تئاتر حوزه تبلیغات عمومی برای جذب مخاطب باید به سمت استفاده از بسترهای جدید حرکت کند و از رسانه‌های جدید برای ارائه هنر هنرمندان تئاتر استفاده شود.
اسدی با تاکید بر اینکه باید دگرگونی در فضای تئاتر و توسعه ارتباطی آن شکل گیرد، اظهار کرد: ضرورت‌های تازه موجود در جامعه، فرصت‌های جدیدی برای تئاتر به وجود آورده است که باید از این بستر برای پاسخگویی به نیاز مخاطب استفاده شود.
افشین خورشید باختری به عنوان مدیر پنل نیز در این نشست گفت: نوعی تعریف ناشدگی در عرصه‌های مختلف وجود دارد و در جامعه تئاتر نیز این مشکل گوناگون است. اجتماع هنری ما به یک حامی احتیاج دارد.
وی افزود: وقتی به تئاتر در فضای مجازی فکر می‌کنیم ذهن به سمت تله تئاتر حرکت می‌کند اما این راهکار نیست و یک واکنش به شرایط کنونی است. معتقدم باید درخواست کلان، ارائه‌های تئاتر و نگرشش مشخص شود تا نتیجه بخش باشد.
تکلیف هنر نه در اقتصاد خرد نه در اقتصاد کلی همچنان مشخص نیست
شهرام گیل آبادی نویسنده و کارگردان، دیگر سخنران این نشست با اشاره به اینکه به یک درونزایی و ساماندهی ارتباط بیرونی در حوزه تئاتر نیاز داریم، اظهار کرد: تصویر ذهنی کشور ما هنر را به چه سمتی هدایت می‌کند؟ تکلیف هنر نه در اقتصاد خرد نه در اقتصاد کلی همچنان مشخص نیست. تئاتر قدرتمندترین ارتباط بین فردی است که باید در اقتصاد خرد برای آن برنامه ریزی شود.
این کارگردان با بیان اینکه باید یک بازآفرینی در سیستم تئاتر شکل بگیرد، بیان کرد: اگر بخواهیم در اقتصاد خرد و کلان نقش داشته باشیم، باید یک بازآفرینی در سیستم تئاتر شکل گیرد. حدود ۲۴۰۰ آمفی تئاتر در تهران وجود دارد اما در این شرایط از آنها چه استفاده ای می‌شود.
گیل آبادی با اشاره به اینکه در کشورهای دیگر از ظرفیت تئاتر برای فرهنگ سازی عمومی استفاده می‌شود، گفت: ما در این شرایط از این ظرفیت استفاده نمی‌کنیم.
این نویسنده با اشاره به اینکه باید تئاتر چند محصولی تولید کنیم، یادآور شد: امیدوارم در تئاتر شاهد این باشیم که به سمت بین رشته‌ای‌ها حرکت کنیم. باید آینده محتمل برای اقتصاد تئاتر مطرح و بررسی شود.
به گزارش ایرنا، جشنواره تئاتر فجر به‌عنوان مهم‌ترین رویداد رقابتی و جشنواره‌ای در عرصه هنر تئاتر و بازتاب‌دهنده آینه تمام‌نمای هنر انقلاب در ایام یوم‌الله دهه فجر امسال (۱۳۹۹) در شرایط سی‌ونهمین دوره خود را با دبیری حسین مسافرآستانه پشت سر می‌گذارد که شرایط شیوع و گسترش ویروس کرونا در کشور مختصات برگزاری جشنواره‌ها و فعالیت‌های هنری به‌ویژه در عرصه تئاتر را با شرایط بسیار ویژه‌ای مواجه کرده است.
تعطیلی فعالیت‌های نمایشی به‌ویژه تماشاخانه‌ها و سالن‌های میزبان آثار نمایشی از یک‌سو و ازسوی دیگر برگزاری بخش اعظم این رویداد به‌عنوان مهم‌ترین رویداد عرصه تئاتر کشور در بستر فضای مجازی، ویژگی‌های این دوره جشنواره را متمایزتر از ادوار دیگر ساخته است.
همچنین دو محور «رادیوتئاتر» و «فیلم‌تئاتر» به‌عنوان دو بستر متفاوت تولید آثار نمایشی و ارائه آن به مخاطبان برای نخستین‌بار به‌عنوان بخش‌های اصلی و استوانه این جشنواره تعریف شده است.
همچنین با اعلام سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مبنی بر بازگشایی مجدد تالارهای نمایشی از ابتدای بهمن‌ماه با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی و استفاده از ظرفیت محدود و حداکثر ۵۰ درصدی نمایش‌ها، سی‌ونهمین جشنواره تئاتر فجر را به یکی از معدود رویداد عرصه هنری کشور در قالب جشنواره‌های هنری فجر بدل ساخته که به شکل محدود میزبان مخاطبان خواهد بود.
در کنار دو بخش یادشده (رادیوتئاتر و فیلم‌تئاتر) به‌عنوان دو ستون اصلی جشنواره تئاتر فجر در گام سی‌ونهم؛ اختصاص بخش «سرباز انقلاب» به مناسبت نخستین سالروز شهادت سردار سپهبد حاج قاسم سلیمانی و ترور ناجوانمردانه شهید محسن فخری‌زاده باعث شده‌است که این رویداد بعد از مدت‌ها یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های محتوایی خود را بر حوزه تئاتر مقاومت و دفاع مقدس به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین بن‌مایه‌های گفتمان فرهنگی انقلاب قرار دهد.
از دیگر بخش‌های این دوره از جشنواره می‌توان به بخش «نمایش‌های میدانی و خیابانی»، «بخش دیگر گونه‌های اجرا»، «بخش رقابتی آثار صحنه‌ای»، «بخش رقابتی برگزیدگان جشنواره‌های استانی» و «بخش رقابتی نمایشنامه‌نویسی» اشاره کرد.
سی‌ونهمین جشنواره سراسری تئاتر فجر به دبیری حسین مسافرآستانه در تهران در حال برگزاری است.