به گزارش ایرنا، دستاوردهای کشور در نظام سلامت پس از انقلاب اسلامی، قابل توجه است که آنها را می توان در پوشش سراسری واکسیناسیون، کاهش مرگ و میر کودکان و مادران باردار، توسعه زیرساخت‌ها مانند شبکه‌های بهداشتی و درمانی، افزایش بیمارستان‌ها و تخت های بستری، توسعه بهداشتی بویژه در روستاها، افزایش امید به زندگی، رشد تعداد پزشکان و دانشگاه‌های علوم پزشکی و ارتقای تجهیزات پزشکی و درمانی مشاهده کرد.
در ۴۲ سال گذشته مراکز بهداشتی و درمانی در شهرها و روستاهای دور و نزدیک توسعه یافت، ارائه خدمات مراقبتی و پزشک خانواده و پوشش خدمات بیمه درمانی در دستور کار قرار گرفت، میزان دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی در روستاها از ۲۵ به ۱۰۰ درصد رسید و پژوهش و فناوری در دستور کار دانشگاه های علوم پزشکی قرار گرفت بطوریکه امروز در تولید بسیاری از داروها و تجهیزات پزشکی خودکفا و بی نیاز به کشورهای دیگر و در برخی رشته ها مانند پیوند مغز استخوان، درمان ناباروری و کاشت حلزون شنوایی جزو کشورهای برتر هستیم.
بر اساس آمار موجود، شاخص امید به زندگی در کشورمان در سال ۱۳۵۵ بطور میانگین ۵۵ سال بود درحالیکه در ۱۰ سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی به بیش از ۶۰ سال و در دهه ۹۰ به بیش از ۷۴ سال رسیده است.
کاهش مرگ و میر ناشی از بیماری های واگیر و مشکلات بارداری و زایمان، گسترش شبکه آب آشامیدنی بهداشتی، گسترش بیمارستان ها در ۹۴ درصد شهرها، بی نیازی به پزشکان خارجی، تاسیس بیش از ۵۰ دانشگاه علوم پزشکی در کشور، تولید ۹۵ درصد داروهای موردنیاز در داخل کشور و ریشه‌کنی فلج اطفال و سایر بیماری‌های فراگیر از دیگر رهاوردهای انقلاب اسلامی در سال های گذشته است.
به گفته سعید نمکی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با توسعه خانه ها و مراکز بهداشتی درمانی و تسهیلات بارداری و همچنین واکسیناسیون علیه ۶ بیماری مهلک قابل پیشگیری با افتخار می توانیم بگوییم این مرگ و میرها حداقل به یک دهم قبل انقلاب رسیده است.
نظام سلامت در اصفهان پیش از انقلاب اسلامی
بر اساس اسناد و شواهد موجود تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، استان اصفهان با جمعیت حدود ۲ میلیون نفر از پزشکان و مراکز درمانی و بهداشتی بسیار کمی در مقایسه با تعداد خانوارها بویژه در مناطق روستایی برخوردار بود بطوریکه دسترسی مردم به خدمات سلامت بویژه در شهرستان های دور از مرکز استان، دشوار بود و برخی از مردم برای انجام برخی از اعمال جراحی ناچار به مسافرت به تهران یا خارج کشور بودند.
همچنین حدود یک هزار و ۵۰۰ تخت بیمارستانی در مجموعه های درمانی و مراکز پزشکی استان اصفهان پیش از سال ۱۳۵۷ موجود بود که اکنون این شاخص به بیش از هفت هزار تخت افزایش یافته و پنج برابر شده درحالیکه جمعیت استان حدود ۲.۵ برابر شده است.
استان اصفهان در سال های پیش از انقلاب اسلامی تعداد کمی پزشک و متخصص داشت که بر اساس برخی آمار حدود ۳۵۰ پزشک در سال ۵۷ برآورد می شود اما در زمان حاضر حدود سه هزار و ۸۰۰ پزشک عمومی و سه هزار و ۲۷۰ پزشک متخصص و فوق تخصص در این خطه مشغول خدمت رسانی به مردم هستند.
بر اساس شواهد و مدارک موجود در سال های پیش از انقلاب اسلامی حدود ۴۵ درصد از خانوارهای روستایی در استان اصفهان به شبکه های بهداشتی و اماکن عمومی دسترسی داشتند که اکنون به نزدیک ۱۰۰ درصد رسیده است.
شاخص امید به زندگی در اوایل انقلاب حدود ۵۷ سال بود که این نرخ در زمان حاضر در استان اصفهان به ۷۵ سال رسیده است، همچنین در اوائل انقلاب حدود ۱۱۰ تا ۱۵۰ کودک زیر یکسال از هر یکهزار مورد، جان خود را از دست می دادند که این نرخ در زمان حاضر در کشور به ۱۷ و در استان اصفهان به ۹ و ۶ دهم در یک هزار می‌رسد که از مهمترین دلایل آن می توان به توسعه بهداشت، مراقبت از مادران و نوزادان، بخش مراقبت های ویژه نوزادان (NICU) و خدمات فوق تخصصی اشاره کرد.
رییس اسبق دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و از پیشگامان انقلاب اسلامی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا خاطرنشان کرد: نرخ مرگ و میر نوزادان زیر یک سال یکی از معیارهای سطح بهداشت در جوامع است که این شاخص قبل از انقلاب در کشور حدود ۲۰۰ در هر یکهزار نوزاد بود اما این شاخص پس از انقلاب اسلامی و در دهه ۷۰ به ۱۸ و اکنون به کمتر از ۱۰ رسیده است.
ابراهیم اسفندیاری با بیان اینکه فقدان بهداشت عمومی، فقر غذایی، ذات الریه و بیماری های عفونی از جمله دلایل مرگ نوزادان در دوران قبل از انقلاب اسلامی بود، افزود: بدلیل عدم پوشش کامل و کافی بهداشت و درمان برخی از نوزادان نیز دچار عقب افتادگی مغزی یا حرکتی می شدند.
وی با تاکید بر اینکه پیش از انقلاب اسلامی، تخت بیمارستانی و پزشک بسیار کم داشتیم و در روستاها امکانات بهداشتی و درمانی کافی و مناسب وجود نداشت، اضافه کرد: در آن دوران در کشورمان پزشکانی از هند، پاکستان و بنگلادش مستقر بودند اما بدلیل تسلط نداشتن به زبان فارسی، ارتباط شفاف و زیادی با مردم نداشتند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان به خاطرات خود از آن دوران اشاره کرد و گفت: سال ۵۸ زمانیکه از دانشکده پزشکی دانشگاه اصفهان دانش آموخته شدم بعنوان پزشک در درمانگاه روستای محمود آباد جرقویه ( در شرق اصفهان) مستقرشدم و هر روز تعداد کثیری از مردم بویژه مادران و کودکان به این مرکز مراجعه می کردند.
اسفندیاری با اشاره به اینکه بیشتر این مادران و کودکان از بیماری هایی مانند کم خونی، سوء تغذیه و عفونی رنج می بردند، افزود: پس از گذشت ۱۰ سال و بعد از گذراندن دوره تخصص خود مجدد به همان درمانگاه مراجعه و در کمال ناباوری مشاهده کردم که فقط یک زن به همراه کودکش به این مرکز مراجعه کرده بود و آن مکان تغییرات زیادی کرده و بر خلاف سال های گذشته مملو از بیمار نبود.
این پزشک متخصص با بیان اینکه آن مادر نه برای بیماری بلکه برای دوره مراقبت های اولیه فرزندش به درمانگاه محمودآباد جرقویه مراجعه کرده بود، تصریح کرد: یک پزشک ایرانی مقیم خارج همراه من بود و از بهبودی وضعیت بهداشت و سلامت در روستاها پس از ۱۰ بسیار متعجب شد.
وی ادامه داد: وزیر بهداشت یکی از کشورهای خارجی در آن دوران به اصفهان سفر و پس از بازدید از مراکز درمانی و خانه های بهداشت از ارتقای شاخص های بهداشت و سلامت بویژه در روستاها ابراز شگفتی کرد به طوری که در آن زمان نرخ مرگ و میر نوزادان زیر یک سال از ۲۰۰ به ۳۰ نوزاد در هر یکهزار کاهش یافته بود.
اسفندیاری، بهبود وضعیت بهداشتی از جمله تامین آب آشامیدنی سالم بر اساس برنامه یکپارچه وزارت بهداشت در آن دوران برای همه روستاهای بالای ۵۰ نفر و رفع مشکلاتی مانند سوء تغذیه را از عوامل موثر در ارتقای شاخص های سلامت پس از انقلاب اسلامی خواند.
وی که از سال ۶۸ تا ۷۳ ریاست دانشگاه علوم پزشکی اصفهان را به عهده داشت با اشاره به اینکه پس از انقلاب اسلامی دانشجویان بسیاری در علوم پزشکی در دانشگاه های کشورمان تحصیل کردند و دانش آموخته شدند، خاطرنشان کرد: با تامین نیروی انسانی در دهه ۶۰ دیگر نیازی به پزشکان خارجی نداشتیم و آنها از کشورمان رفتند.
رشد سریع خدمات تخصصی پزشکی و ارتقای درمان ناباروری
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، رشد سریع خدمات تخصصی پزشکی را یکی از مهمترین دستاوردهای بخش بهداشت و درمان پس از انقلاب اسلامی دانست و تصریح کرد: پیش از انقلاب اسلامی اگر فردی به خدمات تخصصی پزشکی نیاز داشت در بیشتر موارد حتی برای درمان های ساده ای مانند آب مروارید باید به خارج کشور می رفت اما امروز ما همه تخصص های پزشکی را در کشورمان داریم و حتی از کشورهای دیگر برای درمان به ایران سفر می کنند.
اسفندیاری یکی از پیشرفت های چشمگیر کشورمان در این بخش را درمان ناباروری معرفی کرد و توضیح داد: اوائل انقلاب اگر فردی دچار این مشکل بود برای درمان باید به کشورهای دیگر مانند انگلیس، فرانسه یا امریکا سفر می کرد اما امروز در کشورمان حدود یکصد مرکز درمان ناباروری داریم که سه مرکز آن در اصفهان فعال است و حتی از خارج از کشور به این مراکز مراجعه می کنند.
وی، پیشرفت های علمی در زمینه پزشکی را از دستاوردهای انقلاب اسلامی برشمرد و افزود: در برخی از رشته ها و مباحث علمی مانند سلول های بنیادی و درمان ناباروری جزو کشورهای صاحب دانش هستیم و تعداد مقاله های علمی و تخصصی نیز افزایش زیادی یافته است.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با اشاره به اینکه قبل از انقلاب اسلامی، توجهی به پژوهش در مباحث پزشکی و درمانی نمی شد و همه نگاه ها به خارج کشور بود، تصریح کرد: اما امروز با تکیه بر توانایی ها و استعدادهای داخلی به پیشرفت ها و دستاوردهای قابل ملاحظه ای دست یافتیم و از نظر رشد علمی جزو کشورهای معتبر هستیم.
وی از جمله دستاوردهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی را پوشش همگانی واکسیناسیون عنوان و خاطرنشان کرد: امروز بیماری هایی مانند فلج اطفال و دیفتری در کشورمان ریشه کن شده است.
اسفندیاری با بیان اینکه امروزه در اصفهان به درمان های پیشرفته ای از جمله در بخش قلب و عروق و ناباروری دست یافتیم، اضافه کرد: ورودی دانشکده پزشکی اصفهان قبل از انقلاب حدود ۴۰ نفر در سال بود که در دهه ۶۰ به ۶۰۰ نفر رسید و در سال های اخیر باز هم افزایش یافته است.
اسفندیاری، مهمترین عوامل دستیابی به این موفقیت ها در دوران انقلاب اسلامی را اتکا به خدا و توان داخل، قطع وابستگی به خارج و تبعیت از رهبر دانست و گفت: همه این دستاوردها در دوران جنگ تحمیلی و اعمال تحریم های ظالمانه حاصل شده است.
اصفهان، قطب درمانی و دارویی کشور
بسیاری از رشته های پزشکی و دارویی در اصفهان پس از پیروزی انقلاب اسلامی با پیشرفت های چشمگیری مواجه شد به طوری که امروزه این استان یکی از قطب های درمانی و دارویی ایران بشمار می آید و علاوه بر هموطنان تعدادی از کشورهای دیگر بویژه همسایگان ایران برای درمان به این خطه سفر می کنند.
اصفهان امروز حرف زیادی در زمینه سلول‌های دانش بنیان، سلول درمانی، شبیه سازی، درمان ناباروری، درمان‌های تخصصی بیماری‌های غیرواگیر مانند ام اس و صرع، شکاف لب و کام، پیوند اعضا و جراحی چشم دارد و یکی از قطب های کشور در زمینه آموزش مهارت‌های بالینی، آناتومی، علوم تشریحی، پرستاری و تغذیه است.
به گفته رییس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان این استان با ۱۸ شرکت داروسازی فعال و تولید بالغ بر ۸۰۰ قلم دارو به ارزش حدود ۱۲ هزار میلیارد ریال سومین قطب تولید داروی کشور است.
طاهره چنگیز در گفت و گو با ایرنا با اشاره به جهش استان اصفهان در تولیدات دارو و تجهیزات پزشکی بویژه در هفت سال اخیر و تولید چند داروی گرانقیمت، افزود: اصفهان دارای کارخانه‌های مهم داروسازی است که جایگاه مهمی در تامین نیاز دارویی کشور و صادرات از جمله داروهای گیاهی دارند.
رییس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه این استان یکی از قطب‌های تولید تجهیزات پزشکی است، خاطرنشان کرد: بیش از ۱۱۰ واحد تولیدی در زمینه تجهیزات پزشکی فعال است و بیش از ۱۸۰ قلم تجهیزات پزشکی در استان تولید می شود.
وی با بیان اینکه وجود مراکز درمانی برخوردار از فناوری های پیشرفته به ارتقای جایگاه این خطه از نظر پزشکی و خدمات درمانی در کشور و دنیا شده است، خاطرنشان کرد: این موفقیت ها در دوران تحریم های ظالمانه حاصل شده است.
پوشش ۱۰۰ درصدی جمعیت در طرح پزشک خانواده
رییس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان یکی از مهمترین اقدامات و عملکرد بخش بهداشت و درمان در این خطه در سال های گذشته را پوشش صد درصدی جمعیت در زمینه طرح پزشک خانواده خواند و گفت: در زمان حاضر ۴۹۲ پایگاه سلامت، ۴۹۴ مرکز خدمات جامع سلامت و ۵۸ بیمارستان در استان فعال است.
هدف از اجرای طرح پزشک خانواده، بهره مندی یکسان همه افراد جامعه از سرانه سلامت و اجرای اصل عدالت در سلامت، حذف پرداخت هزینه های اضافی توسط مردم به نظام سلامت و انجام معاینات دوره ای و پیگیری وضع سلامت افراد جامعه توسط پزشکان خانواده و ثبت سوابق بیماری است، در این برنامه هر فرد باید دارای پرونده سلامت الکترونیک باشد.
چنگیز، جمعیت زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی اصفهان را چهار میلیون و ۶۱۲ هزار نفر اعلام و اضافه کرد: از این جمعیت چهار میلیون و ۵۵ هزار نفر در شهرها و ۵۵۶ هزار نفر در روستاها زیر پوشش خدمات بهداشتی و درمانی این دانشگاه قرار دارند.
وی، اجرا و تکمیل طرح پزشک خانواده در همه روستاها و شهرهای استان را از تحولات مهم عرصه سلامت اصفهان دانست که در دولت یازدهم و دوازدهم محقق شد و تاکید کرد: بهره مندی یکسان همه افراد جامعه از سرانه سلامت و ساماندهی نظام ارجاع از مهمترین اهداف این برنامه است.
رییس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان از جمله دستاورهای گسترش خدمات بهداشتی در همه شهرها و روستاها را کاهش مرگ و میر در بین کودکان خواند و گفت: نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در سال ۵۷ معادل ۱۴۰ کودک بود که در سال ۹۳ در اصفهان به ۱۱.۷ و در سال جاری به ۱۰.۷ کاهش یافته است.
چنگیز به کاهش مرگ و میر شیرخواران و نوزادان نیز اشاره و اضافه کرد: این شاخص ها به ترتیب در سال ۹۳ در استان اصفهان ۹.۹ و ۷ بود که در سال جاری به ۹.۶ و ۶.۵ کاهش یافت.
وی همچنین شاخص امید به زندگی در مردان اصفهان در سال ۷۵ را ۶۶.۷ و در زنان را ۶۹.۹ سال اعلام کرد و ادامه داد: این شاخص در سال ۹۵ برای مردان به ۷۳.۹ و برای زنان به ۷۷.۲ سال افزایش یافت.
۵ برابر شدن تخت های بیمارستانی
رییس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان همچنین با بیان اینکه تعداد تخت‌های بستری بیمارستانی در این استان نسبت به اوائل انقلاب بیش از پنج برابر شده است، خاطرنشان کرد: در زمان حاضر این استان دارای هفت هزار و ۱۱۷ تخت فعال، ۵۴۱ تخت مراقبت های ویژه (ICU) ، ۱۹۳ تخت مراقبت های ویژه نوزادان و کودکان و ۲۵۸ تخت سی سی یو در ۵۸ بیمارستان با شاخص ۱.۴۸ تخت برای هر یکهزار نفر است.
وی با بیان اینکه تعداد تخت های بیمارستانی در اصفهان در دولت یازدهم و دوازدهم نسبت به قبل از آن بیش از ۲۵ درصد افزایش یافت، تاکید کرد: تخت‌های بستری در همه شهرستان‌های استان با هدف عدالت در دسترسی به خدمات درمانی توزیع شده است.
به گفته وی، توسعه تخت های بیمارستانی بویژه بخش مراقبت های ویژه در شهرستان ها باعث کاهش مراجعه و انتقال بیماران به مرکز استان شده است.
چنگیز با اشاره به اینکه ۹۹.۲ درصد جمعیت استان به خدمات بهداشتی و درمانی و ۹۹.۹ درصد خانوارهای روستایی به آب آشامیدنی دسترسی دارند، خاطرنشان کرد: یکی از مهمترین اقدامات بخش بهداشت و درمان در سال های اخیر افتتاح پارک علم و فناوری سلامت علوم پزشکی اصفهان است که بیش از ۳۰ شرکت فناور در این مرکز در زمینه های صنایع غذایی و دارویی، فراورده های آرایشی و بهداشتی، فراورده های طب سنتی، مواد و تجهیزات پزشکی، سلامت دیجیتال و فناوری های نوین زیستی فعالند.
در استان اصفهان امور بهداشتی و درمانی ۲۲ شهرستان با حدود چهار میلیون و ۵۰۰ هزار نفر زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و ۲ شهرستان کاشان و آران و بیدگل با حدود ۵۰۰ هزار نفر جمعیت زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی کاشان است.
دانشگاه علوم پزشکی اصفهان دارای حدود ۱۰ هزار دانشجو و ۸۰۰ عضو هیات علمی است که با ۱۱ دانشکده و ۴۷ مرکز تحقیقاتی و پژوهشکده، یکی از دانشگاه‌های علوم پزشکی برتر کشور بشمار می‌آید.