پارک علم و فناوری، با ارتقا فرهنگ نوآوری در جهت افزایش ثروت در جامعه تلاش می‌کند و زمینه لازم برای تبدیل ایده به محصول، توسعه کسب و کارها و شرکت‌های دانش‌بنیان را فراهم می‌آورد.
با توجه به ضرورت و اهمیت نقش پارک‌های علم و فناوری در تبدیل علم به ثروت خبرنگار ایرنا با مهرداد سلیمی معاون پارک علم و فناوری چهارمحال و بختیاری به گفت و گو پرداخته است.
ایرنا:شرکت‌های واحدهای فناوری در پارک علم و فناوری چه فعالیتی دارند؟
مهرداد سلیمی: شرکت‌های دانش بنیان در حوزه‌های مختلف از جمله حوزه کشاورزی، باغداری، فناوری اطلاعات، فنی و مهندسی، تجهیزات پژشکی و آزمایشگاهی، گردشگری و محیط زیست فعالیت می‌کنند و آمار آن‌ها در حوزه‌های مختلف متفاوت است.
در مجموع ۱۴۶ شرکت دانش‌بنیان و فن‌آور در پارک علم و فناوری مستقر است که از این تعداد ۲۲ شرکت در دوره رشد مقدماتی، ۴۸ شرکت در دوره رشد و ۷۶ شرکت در دوره رشدیافتگی قرار دارند.
از این میان ۲۲ شرکت مجوز دانش‌بنیان را از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری دریافت کرده‌اند.
ایرنا: گردش مالی، ارزآوری و صادرات محصولات در این زمینه به چه صورت است؟
سلیمی: براساس آخرین آمار گردش مالی شرکت‌های دانش بنیان حدود ۲۰۳۰ میلیارد ریال و میزان فروش این شرکت‌ها ۱۱۶۰ میلیارد ریال برآورد شده است، همچنین ارزآوری چهار شرکت دانش بنیان که صادرات انجام داده‌اند ۹۶۰ هزار دلار محاسبه شده است. اگرچه در سال‌های گذشته میزان صادرات محصولات رو به افزایش بود، اما ۲ عامل تحریم و شیوع ویروس کرونا تاثیر چشمگیری بر کاهش میزان صادرات محصولات داشته‌اند.
ایرنا: کاربردی سازی واحدهای دانش‌بنیان به چه شکل است؟
سلیمی: با شکل‌گیری و گسترش پارک‌های علم و فناوری، بستری برای حمایت و دیده شدن ایده‌های نو به وجود آمد. ایده‌هایی که به پارک علم و فناوری فرستاده می‌شوند پس از ارزیابی گروه کارشناسی وارد مجموعه می‌شوند و در سه مرحله قرار می‌گیرند. در مرحله اول یا رشد مقدماتی، افراد دارای ایده، در مرحله دوم یا رشد، افراد دارای ایده پخته‌شده با گروه‌های کمینه ۲ نفر و در مرحله سوم یا رشدیافتگی، افرادی که ایده خود را به محصول تبدیل کرده‌اند و برای تولید انبوه به حمایت احتیاج دارند، پذیرش می‌شوند.
از جمله شاخص‌هایی که برای پذیرش ایده در پارک علم و فناوری مطرح است، داشتن نوآوری، برطرف‌کننده نیاز، وجود گروه متخصص، آینده‌دار و بازارپسند بودن است.
فرآیند تبدیل ایده به محصول در کنار آموزش و مشاوره‌های تخصصی انجام می‌شود مراحل آن شامل ایده‌یابی، تحقیق در بازار و تیم‌سازی، ساخت نمونه اولیه، ثبت اختراع، امکان‌سنجی فنی، ارزیابی هزینه‌ها، تامین مالی، ساخت نمونه، ارزیابی بازار استراتژی، ایجاد ساختار فنی، طراحی محصول، تولید محصول، نهایی کردن محصول، معرفی به بازار، تولید انبوه، فروش در بازار داخلی، خدمات پس از فروش و صادرات است.
ایرنا:محصولات تولید شده، میزان آن‌ها و مهمترین تولیدات خاص استان چگونه است؟.
سلیمی: کنتورهای آب هوشمند، دستگاه نمونه‌بردار غلات و سایلنسرها و اجکتورها از شاخص‌ترین محصولات به شمار می‌رود و در حوزه‌های مختلف، محصولات متنوعی تولید می‌شود؛ به طور مثال محصولات در حوزه الکترونیک شامل سامانه هوشمند اسکادا و تله متری برای مدیریت هوشمند تصفیه خانه‌ها، مولد برق خورشیدی قابل حمل و نقل با خروجی برق ۲۲۰ ولت، کنتورهای هوشمند آب با قابلیت پیش پرداخت و ذخیره‌سازی اطلاعات مصرف کننده، شارژ باطری اتوماتیک جهت شارژ باطری‌ها و طراحی تخصصی سیستم‌های الکترونیکی و هوشمند برای کنترل با اس ام اس موتورهای چاه آب است.
برخی از محصولات حوزه فناوری اطلاعات شامل سامانه نرم افزاری یکپارچه گردشگری، دستگاه راه‌‍انداز شبکه بی‌سیم با برد طولانی، نرم‌افزار قرائت کنتور بر روی گوشی هوشمند و سامانه مدیریت و پیگیری درخواست‌ها با قابلیت سرویس دسکتاپ راه دور است.
از جمله محصولات در بخش کشاورزی، پایه رز تجاری شاخه بریده به روش استنتینگ، دستگاه نمونه‌بردار غلات، سیستم بازیافت آب مصارف خانگی و تولید و فرمولاسیون قرص مکیدنی فشرده ورباسکامین ازگونه‌های جنس گل ماهور است. همچنین ارائه خدمات رزرواسیون آنلاین حوزه گردشگری، زاویه‌یاب چند نقطه‌ای و ممتد خودران و دستگاه جوش آلتراسونیک ازجمله خدمات و محصولات شرکت‌ها در حوزه فنی و مهندسی است.
ایرنا: میزان اشتغال مستقیم و غیرمستقیم در این حوزه چقدر است؟
سلیمی: برای حدود ۷۰۰ نفر به صورت مستقیم اشتغالزایی ایجاد شده است و بیش از هزار نفر به صورت غیرمستقیم در این حوزه مشغول به فعالیت هستند.
ایرنا: استان چهارمحال و بختیاری در حوزه شرکت‌های دانش بنیان چی جایگاهی را دارد و سهم آن در اقتصاد نوین چند درصد است؟
سلیمی: تاکنون وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و معاونت علمی و فناوری چنین رده‌بندی در میان پارک‌های علم و فناوری استان‌ها انجام نداده است.
پارک علم و فناوری چهارمحال و بختیاری جزء پارک‌های سطح ۲ کشور به شمار می‌رود و با وجود سابقه و تعداد شرکت‌های کم، جایگاه خوبی در میان پارک‌های علم و فناوری کشور دارد.
ایرنا: آیا کارگزار رسمی دانش بنیان در استان وجود دارد؟
سلیمی: با وجود رسمیت بیشتر کارگزاری و سختگیری معاونت علمی و فناوری در سال‌های گذشته، پس از تغییر سیاست‌های معاونت علمی و فناوری، اعطای کارگزاری به صورت منطقه‌ای انجام می‌شود.
کارگزاری دانش بنیان با تمرکز بر تعداد شرکت‌های دانش بنیان اتفاق می‌افتد و تعداد بالای شرکت‌های دانش بنیان منوط به قرار داشتن در مناطق و مراکز صنعتی است. با توجه به وجود شرکت‌های دانش بنیان بیشتری که در استان اصفهان قراردارد، کارگزار منطقه در این استان واقع است.
ایرنا: وضعیت فعالیت صندوق پژوهش و فناوری استان به چه صورت است؟
سلیمی: با توجه به اینکه این صندوق، ویژه و تخصصی شرکت فناوری دانش بنیان است، خدمات ارزنده‌تر و متنوعی را ارائه می‌دهد و با پیگیری‌ها و دقت نظر رییس پارک علمی و فناوری وضعیت آن رو به بهبودی است.
ایرنا: فرصت، ظرفیت و ایده‌ای وجود دارد که به آن کمتر توجه شده باشد؟
سلیمی: چهارمحال و بختیاری یکی از استان‌های پر از ظرفیت و استعداد به خصوص در حوزه‌های گیاهان دارویی، دامپروری، کشاورزی و گردشگری به شمار می‌رود و گروه‌های استارتاپی زیادی در این زمینه‌ها شروع به فعالیت کرده‌اند. راه‌اندازی یک کسب و کار و استارتاپ مدت زمان زیادی احتیاج دارد و با توجه به ظرفیت‌های استان، به زمان بیشتری جهت پخته‌تر شدن ایده‌ها و تخصصی شدن گروه‌ها نیاز است.
در کنار آن تکمیل زیرساخت‌ها برای استفاده بهتر از ایده و ظرفیت‌ها و حمایت بیشتر از آن‌ها ضرورت دارد.
ایرنا: مهمترین امکانات کارگاهی و آزمایشگاهی پارک علم و فناوری چیست؟
سلیمی: کارگاهی در حوزه طراحی و ساخت در شهرک صنعتی مرکز نوآوری صنعتی مستقر است که درآن دستگاه‌های تراش، خم و قیچی و به طور کلی تجهیزاتی که برای ساخت تجهیزات و دستگاه‌های صنعتی مورد نیاز است قرار دارد.
همچنین تفاهم‌نامه‌ای جهت استفاده از خدمات آزمایشگاهی دانشگاه‌ها ایجاد شده است و افراد با دریافت معرفی‌نامه و هماهنگی، با کمترین هزینه و با حمایت پارک علم و فناوری می‌توانند از آزمایشگاه‌های دانشگاه‌ها استفاده کنند.
ایرنا: توسعه زیست‌بوم نوآوری در پارک استانی به چه شکل است؟ آیا سند جامع زیست‌بوم در استان وجود دارد؟
سلیمی: چندین سال است برای شکل‌گیری زیست‌بوم در کشور اقدام شده است اما هنوز به فعالیت و تلاش زیادی نیاز دارد.
یکی از مقدمات شکل گیری زیست‌بوم فرهنگ‌سازی و آگاه‌سازی است که در استان تا قبل از شیوع ویروس کرونا اقدامات خوبی انجام شد و به وسیله برگزاری استارتاپ‌ها و آموزش‌ها و کارگاه‌ها این مسیر به درستی طی می‌شد.
اگر چه با شیوع کرونا این جلسات و دوره‌ها در بستر فضای مجازی به فعالیت خود ادامه داد اما مبحث فرهنگ‌سازی به عنوان یکی از مولفه‌های زیست‌بوم به حمایت و زمان بیشتری نیاز دارد.
هرچند پارک علم و فناوری به عنوان یکی از متولیان زیست‌بوم با تلاش در زمینه فرهنگ‌سازی و در بخش سخت‌افزاری و نرم افزاری سعی کرده است در بهبود آن نقش داشته باشد، اما به همکاری و تلاش سایر سازمان‌ها و ادارات، دانشگاه‌ها، آموزش و پرورش، صنعت‌ها و تمامی افراد برای توسعه و شکل‌گیری آن نیاز است.
ایرنا: برنامه‌ها و افق پیش‌روی پارک علم و فناوری چیست؟.
سلیمی: از مهمترین برنامه‌هایی که پارک علم و فناوری چهارمحال و بختیاری در نظر دارد استقرار شرکت‌های فناوران دانش بنیان در اراضی پردیس پارک علم و فناوری استان و کمک به تکمیل چرخه زیست بوم فناوری با ایجاد شتاب‌دهنده در این استان است.
ایرنا: مهمترین چالش‌ها و موانع موجود بر سر راه پارک علم و فناوری چیست؟
سلیمی: با وجود اینکه شرکت‌های دانش بنیان یکی از راه‌های گذر از شرایط سخت کنونی است، اما هنوز به این شرکت‌ها به عنوان آینده این مرز و بوم نگاه نمی‌شود. هرچند حمایت‌های قانونی از شرکت‌های دانش بنیان در حال تکمیل‌تر شدن است، اما همچنان نواقص زیادی دارد.
مشکل دیگر کمبود فضای فیزیکی برای شرکت‌ها است، چون با گسترش آن‌ها به فضای بیشتری احتیاج دارند.
از طرفی با توجه به اینکه شرکت‌های دانش بنیان بیشتر از آنکه دارایی فیزیکی و مادی داشته باشند، دارایی‌های معنوی و فکری دارند که قابلیت ارزش‌گذاری دارد، از این رو افراد ایده‌پرداز برای تبدیل ایده خود به محصول، به اعتماد و حمایت بیشتری نیاز دارند.
لازمه توسعه و پیشرفت، حمایت همه جانبه دستگاه‌ها، سازمان‌ها و دانشگاه‌ها از پارک علم و فناوری و شرکت‌های دانش بنیان به خصوص در بخش صدور مجوزها و پرداخت تسهیلات است.