وکلای دادگستری باتوجه به اینکه دارای شغل حساس هستند و قاضی را در نیل به تحقق دادرسی عادلانه و اجرای عدالت یاری می کنند، باید از توانایی خود نظارتی بالایی بهره مند باشند و همواره در شرایط خاص و در طول جریان دادرسی با تکیه بر محور قانون و تکیه بر مقررات و چارچوب تشریفات قانونی و مهارت های خاص حقوقی در کنار قاضی و با کنترل احساسات شخصی و با استفاده موثر از این توانایی برداشت و اهداف دفاعی مورد نظر خود را در ذهن دادگاه ایجاد کنند و به عبارتی این امر نشان دهنده یک نوع مهارت والای اجتماعی است که روی نشان دادن رفتار اجتماعی موثر متناسب با وضعیت پرونده های تحت وکالت و سایر مولفه های قانون مدارانه تمرکز دارد.
یکی از مهم‌ترین و در عین حال از خطیرترین وظایف وکلای شریف دادگستری نظارت بر عملکرد آنها است تا مطابق با قانون اهداف عالیه قوه قضاییه در سندتحول قضایی بیش از پیش محقق و این امر بی شک ازسوی دیگر، موجبات ممانعت از بروز هرگونه تخلفات انتظامی را در میان وکلا شاهد و محور توسعه فرهنگ وکالت درمیان آحاد عموم مردم نیز با تعالی و رشد فزاینده تری همراه و موجبات رضایت بیشتر مردم در بستر توسعه محور عالی قضایی را مهیا و فراهم خواهد کرد.
یکی از راهکارهای پیشگیری از وقوع تخلفات امر آموزش و تبیین بایدها و نبایدهای حرفه ای حرفه وکالت و آسیب شناسی رفتاری و فرهنگ سازی در نیل به جلوگیری و پیشگیری از هنجارشکنی اخلاقی و حرفه‌ای در میان وکلای دادگستری است و اهتمام و نظارت جدی، نظام‌مند و مستمر در موضوعات یادشده بی شک در ارتقای سطح اخلاق حرفه ای وکالت و تعالی بیشتر اهداف آن موثر و البته باید به این مهم نیز امعان نظر داشت که اگرچه وکلا در طی مسیر وکالت بر اساس قوانین موضوعه کشور تحت نظارت مراجع ذیصلاح هستند.
در هر حال اقدامات نظارتی و پیشگیرانه باید به نوعی اعمال که جرات بروز جزئی‌ترین خطا در سیستم دستگاه قضا و نهاد وکالت از وکیل سلب و اعمال قانون یک خودنظارتی برای وکلا ایجاد و در مسیر قانون و اجرای عدالت و تحقق منافع عمومی در این مسیر گام بردارند و بدانند هرگونه اتخاذ رویه متعارض با این اصول و قواعد رفتاری در چارچوب قانون با آنها برخورد شده و مجازات خواهند شد ولی از سوی دیگر نیز، این نظارت اعمالی نباید وسیله محدودیت شغلی وکیل در امر دفاع و موجبی برای سلب استقلال، شهامت و ابتکارحقوقی و دفاعی وکلا به بهانه نظارت واقع شود و همه اقدامات نظارتی بیشتر جنبه پیشگیرانه داشته باشدو باید در مسیر پیشرفت و توسعه محور عالی قضایی و چشم اندازهای قانونی منظور در سند تحول قضایی گام نهاد و هدف غایی از روند نظارت و بازرسی‌ها در میان نهاد وکالت باشد.
بر این مبنا خودنظارتی رویکرد جدی آحاد اعضای جامعه وکالت و این نهاد دیرپای مدنی است و اگرچه که به این مهم نیز باید اشاره داشت که کانون های وکلای دادگستری و مرکز وکلای قوه قضاییه در این امر نیز موفق عمل کرده و دارای کارنامه مقبولی است و نقش نظارتی درونی مطلوبی بر امور و شئون وکلای محترم دادگستری را ایفا کرده و این خودنظارتی منحصرا به قشر فرهیخته وکلای دادگستری نبوده و نیست و ارتقا و تعمیق معنویت و تکیه براخلاق حسنه اسلامی و انسانی، مدیریت جهادی و ابتکار عمل و همتاپروری و اتخاذ و فزونی بخشیدن به سیاست های تشویقی همگام با امور نظارتی و در کنار برخورد قاطع با تخلفات انتظامی ارتکابی و تشویق قاطبه وکلای خدوم و درستکار و عدم تسری و تعمیم رفتارهای هنجارشکنانه عده بسیار قلیل و معدود اشخاص وکیل به آنها و تجدید نظر و ترمیم پاره ای از تبلیغاتی منفی چهره وکلا در رسانه ملی و در سایر جراید و اهتمام به این امور از مولفه‌های اساسی در کسب موفقیت‌های مرتبط به امور یادشده و مقوله خودنظارتی و یا به عبارتی نظارت درونی و پیشبرد اهداف مرتبط بدان محسوب ودر هر حال نبض تپنده خودنظارتی در گرو عملکرد و نظارت دقیق درونی است.
اگر چه ارتقای صیانت و سلامت نهاد وکالت یک اصل اساسی و مهم و می توان در فرایند جذب و گزینش اشخاص وکیل در کاهش آسیب‌ها و تخلفات انتظامی نقش بسیار محوری و موثری را ایفا، که در جنبه پیشگیری موضوعات یادشده نیز موثر خواهد بود و براین باوریم مسئولیت خطیر وکالت در دستان ما امانت الهی است و باور کنیم در این جایگاه مهم در معرض آزمایش الهی هستیم و کمافی السابق و همواره خدمتگزار و سرباز خوبی برای نظام، انقلاب و رهبری عزیز بوده وخواهیم بود.
- یوسف رضا ادیب زاده وکیل دادگستری و رئیس کمیسیون حمایت و صیانت از مرکز وکلا
- هوشنگ مقبولی وکیل دادگستری
- قربان نگاری وکیل دادگستری