بسیاری از ایرانیان حضور پزشکان خارجی از کشورهایی مانند پاکستان، هند، بنگلادش و فیلیپین در شهرهای مختلف کشور را پیش از پیروزی انقلاب اسلامی به یاد دارند.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی حوزه سلامت کشور بی‌نیاز از پزشکان و نیروهای خارجی شده است به طوری که اینک در تمام شهرستان‌های استان خراسان رضوی پزشکان متخصص در گروه‌های مختلف پزشکی از جمله زنان، کودکان، جراحی، داخلی، بیهوشی و ارتوپدی حضور دارند و به مردم خدمات ارائه می‌دهند.
روند توسعه شاخصهای بهداشتی، درمانی، آموزشی و پژوهشی در ایران ظرف ۴۲ سال حیات پربرکت انقلاب و نظام مقدس جمهوری اسلامی گذشته از آموزش موفق نیروی انسانی در عرصه پزشکی، در حوزه گسترش کارآمد زیرساختهای بهداشتی و درمانی در سراسر کشور به ویژه در مناطق روستایی و محروم توسعه‌ای چشمگیر داشته است.
پهنه وسیع خراسان که تا پیش از تقسیم به سه استان، در اوایل دهه ۱۳۸۰ وسیعترین پاره تقسیمات کشوری ایران بود در امر ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به عموم مردم به ویژه در روستاها نمونه‌ای شاخص از دستاوردهای تلاش انقلابی در سایه نظام جمهوری اسلامی است.
هم اکنون حدود ۸۰ درصد از جمعیت ۶.۵ میلیون نفری استان خراسان رضوی زیرپوشش خدمات دانشگاه علوم پزشکی مشهد قرار دارد و بقیه این جمعیت توسط دانشکده‌ها و دانشگاههای علوم پزشکی گناباد، سبزوار، نیشابور، تربت‌حیدریه و تربت‌جام خدمات‌رسانی می‌شوند.
دانشگاه علوم پزشکی مشهد به عنوان یکی از پنج دانشگاه برتر کشور و بزرگترین دانشگاه علوم پزشکی شرق کشور علاوه بر خدمت‌رسانی به مجاوران، به زائران بارگاه منور حضرت علی بن موسی الرضا(ع) نیز خدمات رسانی می کند.
دانشگاه علوم پزشکی مشهد همانند سایر دانشگاههای علوم پزشکی کشور علاوه بر وظیفه آموزش، پژوهش و تحقیقات، مسوولیت درمان و بهداشت جامعه را نیز برعهده دارد و در این زمینه از هیچ تلاشی فروگذار نکرده است.
توسعه زیر ساخت های بهداشتی از مهمترین دستاوردهای انقلاب
رییس دانشگاه علوم پزشکی مشهد در این خصوص گفت: توسعه زیر ساخت‌های بهداشتی و ارتقای شاخص‌ها در مناطق روستایی و کم برخوردار را می‌توان از مهمترین دستاوردهای انقلاب اسلامی عنوان کرد.
دکتر محمد حسین بحرینی افزود: تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی مناطق روستایی از محرومترین مناطق کشور محسوب می‌شدند و عمده امکانات حوزه سلامت در شهرهای بزرگ متمرکز بود و مردم روستایی از ابتدایی‌ترین خدمات حوزه سلامت نیز محروم بودند.
وی اضافه کرد: تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی حضور تیم‌ها و نیروهای حوزه سلامت در مناطق روستایی بسیار ناچیز بود و این در حالی است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی و با شتاب گرفتن تربیت نیروی انسانی در حوزه‌های مختلف و ساخت‌خانه‌ها و واحدهای بهداشتی، شاخصهای بهداشتی در مناطق روستایی نیز افزایش یافت.
رییس دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: در سال ۱۳۵۷ در مناطق روستایی استان خراسان رضوی ۲۳ خانه بهداشت فعال بود که این تعداد در سال جاری به ۷۳۷ خانه بهداشت فعال رسیده است، همچنین تعداد مراکز جامع سلامت خدمات روستایی در آن زمان تنها ۳۰ مرکز بود که در حال حاضر به ۱۰۵ مرکز رسیده و تعداد پایگاههای بهداشتی نیز از ۵۴ واحد به ۳۵۰ واحد افزایش یافته است.
بحرینی افزود: تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی حضور دندانپزشکان در مناطق روستایی بسیار کم رنگ بود و تنها ۱۵ واحد دندانپزشک در این مناطق حضور داشت اما در حال حاضر در ۱۲۳ مرکز جامع سلامت روستایی زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد، دندانپزشک حضور دارد و به روستائیان خدمات ارائه می‌دهد.
انقلاب عظیم در ارتقای شاخص های بهداشتی در روستاها
رییس دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: در سال ۱۳۶۳ بحث حضور بهورزان در مناطق روستایی مطرح و به اجرا در آمد که بر این اساس، برنامه مراقبت های بهداشتی اولیه در روستاها اجرایی شده و انقلاب عظیمی در حوزه بهداشت و ارتقاء شاخص های بهداشت در مناطق روستایی ایجاد شد.
دکتر بحرینی افزود: میزان مرگ و میر مادران باردار تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ۲۴۰ مورد در هر ۱۰۰ هزار نفر بود که این رقم در حال حاضر به ۱۸.۸ درصد در هر ۱۰۰ هزار نفر رسیده است.
به گفته وی، میزان مرگ و میر نوزادان در هر یک هزار تولد زنده ۴۰ مورد بود که امروزه به ۸.۸ درصد کاهش یافته است. همچنین میزان مرگ و میر کودکان زیریک سال ۱۱۱ مورد در هر هزار تولد بود که این میزان در حال حاضر به ۱۳.۰۹ مورد کاهش یافته است.
رییس دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: میزان مرگ کودکان زیر پنج سال ۱۱۹ مورد در هر هزار نفر بود که این میزان نیز به ۱۵.۵ درصد کاهش یافته است .همچنین درصد پوشش ایمن سازی واکسیناسیون از ۴۳ درصد در سال ۵۷ به ۱۰۰ درصد در سال جاری رسیده است.
بحرینی افزود: میزان درصد زایمان در بیمارستان‌ها تا پیش از انقلاب اسلامی ۴۴.۴ درصد بود که این میزان در حال حاضر به ۹۹.۹ درصد افزایش یافته است.
وی اضافهکرد: در مناطق روستایی با وجود خانه‌ها و پایگاههای بهداشتی شاخصهای بهداشتی ارتقا یافته است و با استفاده از سیستم ارجاع هر زمان که روستائیان به خدمات سطوح بالاتر نیاز داشته باشند به حوزه‌های تخصصی و فوق تخصصی ارجاع داده می‌شوند.
دسترسی به خدمات بهداشتی تا محرومترین مناطق
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد هم گفت: دسترسی کامل به خدمات بهداشتی در حاشیه‌ای ترین نقاط شهر و روستا یکی از اولویتهای حوزه بهداشت و درمان بعد از پیروزی انقلاب اسلامی است به نحوی که محرومترین مردم جامعه نیز بتوانند از خدمات درمانی و بهداشتی مناسبی بهره مند شوند.
دکتر مهدی قلیان اول افزود: در همین راستا اجرای برنامه تحول سلامت در حاشیه شهرها زمینه حضور سایر شرکای سلامت از قبیل شهرداری، نیروی انتظامی، دستگاههای فرهنگی اجتماعی و سازمانهای مردم نهاد و توسعه خانه های محله و شوراهای اجتماعی محلات در این مناطق را فراهم نموده است.
وی اضافه کرد: مسوولیت ارائه خدمات سلامت سطح یک به گروه‌های مختلف سنی، شناسایی زودهنگام بیماریها در قالب غربالگری، ارتقای عادلانه سلامت، توانمند سازی افراد از طریق خودمراقبتی و ترویج شیوه زندگی سالم و بهبود کیفیت و سبک زندگی و افزایش امید به زندگی سالم بر عهده واحدهای تحت پوشش معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد است.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: ارتقای سلامت همه‌جانبه در ابعاد جسمی، روانی و اجتماعی، افزایش امید به زندگی سالم، تامین ایمنی و اصلاح الگوی مصرف فرآورده‌های سلامت، دسترسی عادلانه و همگانی به خدمات سلامت با کیفیت و کاهش عوامل خطر و بار بیماریها از جمله مهمترین رویکردهای ارتقای بهداشت و تامین سلامت افراد جامعه بوده است.
دستاوردهای زیرساختی حوزه سلامت در خراسان رضوی
روند توسعه شاخصهای بهداشتی، درمانی، آموزشی و پژوهشی در خراسان رضوی و مناطق زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد از بدو پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون نشان می‌دهد علاوه بر آموزش هزاران نیروی انسانی متعهد و توانمند در عرصه پزشکی، زیرساختهای بهداشتی و درمانی در سراسر این استان توسعه چشمگیری یافته به گونه‌ای که ارائه خدمات بهداشتی و درمانی مطلوب در دورترین نقاط استان میسر شده است.
معاون توسعه مدیریت و منابع دانشگاه علوم پزشکی مشهد در این خصوص گفت: به میمنت و برکت انقلاب اسلامی ، این نهاد آموزش عالی در سالهای اخیر اقدامات مهمی را در راستای ارتقای خدمات سلامت در مناطق مختلف استان انجام داده‌است.
دکتر حمیدرضا اسلامی افزود: در سالهای اخیر پروژه های درمانی عام و المنفعه فراوانی نظیر ساخت و تجهیز بیمارستان ها، ایجاد خانه‌های بهداشت و توسعه خدمات رفاهی در راستای خدمات کمی و کیفی در مناطق مختلف تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد به اجرا رسیده و یا در حال اجرا است.
وی ادامه داد: امسال با همه چالشهای ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا توسعه زیر ساخت‌های درمانی و بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد همچنان پیگیری شد و به اجرا در آمد به نحوی که در حال حاضر ۶۸ هزار متر مربع فضای بیمارستانی و درمانی در مناطق زیر پوشش این دانشگاه در حال اجراست.
معاون توسعه مدیریت و منابع دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: تکمیل، احداث و بهره برداری از بیمارستان جایگزین بیمارستان شهید هاشمی نژاد با زیربنای ۳۴ هزار متر مربع از مهمترین اقداماتی بود که در یک سال اخیر به همت کارشناسان توانمند حوزه فنی دانشگاه علوم پزشکی مشهد و با حمایت مسوولان این دانشگاه در راستای توسعه خدمات رسانی به زائران و مجاوران بارگاه منور حضرت علی ابن موسی الرضا(ع) به اجرا در آمد.
اسلامی افزود: ساخت بیمارستان امداد و نجات جنوب مشهد با زیربنای ۲۳ هزار متر مربع، آغاز احداث مرحله دوم اورژانس بیمارستان قائم (عج) با متراژ سه هزار متر مربع، آغاز احداث بیمارستان اعصاب و روان با زیربنای ۲۸ هزار متر مربع، آغاز تکمیل عملیات احداث ساختمان انتقال خون مشهد با زیربنای چهار هزار و ۵۰۰ متر مربع و عملیات تکمیل بیمارستان ۶۴ تختخوابی گلبهار از جمله طرحهای در حال اجرای دانشگاه علوم پزشکی مشهد است.
وی اضافه کرد: توسعه زیرساختهای آموزشی و پژوهشی هدف اصلی و همیشگی مسوولان بوده است و در این راستا در سال جاری احداث ساختمان چند منظوره آموزشی با زیربنای ۵۰ هزار متر مربع و خوابگاه دانشجویی با زیربنای ۱۴ هزار و ۵۰۰ متر مربع در این دانشگاه آغاز شده است.
معاون توسعه مدیریت و منابع دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: توسعه زیرساختهای بهداشتی یکی از اولویتهای این دانشگاه برای تحقق و توسعه عدالت در حوزه سلامت عمومی است لذا در همین راستا تکمیل ۳۰ پروژه بهداشتی با زیربنای حدود ۱۴ هزار مترمربع و پیگیری تکمیل عملیات اجرایی ۱۵ پروژه بهداشتی با زیربنای ۱۳ هزار متر مربع در این دانشگاه در حال اجراست.
اسلامی افزود: ظرف یک سال اخیر با وجود بحران کرونا اقدامات گسترده ای در راستای توسعه خدمات رسانی به بیماران مبتلا به کووید-۱۹ در مناطق زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد صورت گرفته است که توسعه و بهسازی فضاهای درمانی درگیر و افزایش تخت های بستری در بیمارستان قائم و بیمارستان امدادی به تعداد ۷۰ تخت و در بیمارستان امام رضا (ع) به میزان ۱۰۰ تخت بستری از جمله اقدامات انجام شده در این زمینه است.
پیشینه فعالیت دانشگاه علوم پزشکی مشهد به تاسیس دانشکده پزشکی مشهد در سال ۱۳۲۸ بر می گردد. این دانشکده در محل دبستانی ۶ کلاسه به نام دبستان همت در مشهد تاسیس شد و کار خود را با ۶۱ دانشجو، یک دانشیار و هفت معلم حق التدریس آغاز کرد.
طی سالهای ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۴ علاوه بر دانشکده پزشکی، دانشکده های دندانپزشکی، علوم دارویی و تغذیه نیز در مشهد تاسیس شدند.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در سال ۱۳۶۵ با تغییرات ساختاری در وزارتخانه‌ها، دانشگاههای علوم پزشکی کشور از وزارت علوم و آموزش عالی منفک شده و همراه با وزارت بهداری با عنوان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به کار خود ادامه دادند.
در این راستا دانشگاه علوم پزشکی و دانشگاه فردوسی مشهد هر یک با مدیریت جداگانه فعالیت خود را آغاز کردند.
دانشگاه علوم پزشکی مشهد به عنوان قطب پزشکی در شرق کشور دارای ۹ هزار دانشجو و افزون بر ۲۰ هزار کارمند بهداشتی و درمانی است. دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مشهد در ۱۶۱ رشته و در مقاطع مختلف تحصیلی اعم از کارشناسی، کارشناسی ارشد، تخصص و فوق‌تخصص دانشکده‌های پرستاری و مامایی، پزشکی، بهداشت، پیراپزشکی، داروسازی، دندانپزشکی و طب سنتی مشغول تحصیل هستند.
همچنین معاونتهای بهداشتی، درمانی، پژوهشی، غذا و دارو، آموزشی، فرهنگی و دانشجویی در چارچوب دانشگاه علوم پزشکی مشهد فعالیت دارند.
این دانشگاه ۱۵ شبکه بهداشت و درمان، هفت دانشکده، ۴۶ مرکز تحقیقاتی و ۲۳ بیمارستان را زیر پوشش خود دارد.