به گزارش روز دوشنبه ایرنا، همانطور که گزارش‌های مکرر کارشناسان آژانس بین المللی انرژی اتمی نشان داد، ایران صادقانه به تعهدات خود در برجام عمل کرد. با این حال دونالد ترامپ به صورت یکجانبه از برجام خارج شد و این اقدام تنش‌ها میان ایران و آمریکا را افزایش داد.
ترامپ در ادامه دشمنی خود، سیاست فشار حداکثری علیه ایران را اتخاذ کرد که به هیچ یک از اهداف خود نرسید و ایران در مقابل این فشارها مقاومت کرد. علاوه بر تحریم‌ها که ایران آن را به درستی تروریسم اقتصادی از سوی آمریکا خواند، ترامپ برای بازداشتن ایران از توسعه انرژی صلح آمیز هسته ای دست به اقدامات خصمانه دیگری از جمله ترور سردار قاسم سلیمانی زد و اکنون گمانه زنی‌های زیادی در مورد نقش آمریکا در ترور محسن فخری زاده دانشمند اتمی ایران وجود دارد.
در واقع، اقدامات ترامپ باعث شد ایران به تدریج از تعهدات خود در برجام بکاهد.
اکنون با انتخاب جو بایدن به عنوان رییس جمهوری آمریکا بار دیگر بحث بازگشت آمریکا به برجام مطرح شده است. بایدن پیش از این اعلام کرده بود که علاقه مند به بازگشت به برجام است.
با توجه به اهمیت برجام، بازگشت آن به مرکز توجه دولت ها و ملتها یک تحول بسیار مهم برای منطقه جنوب آسیا خواهد بود و درهای تجارت کشورهایی چون هند، پاکستان، سریلانکا و ... با ایران را خواهد گشود.
تاثیرات بازگشت آمریکا به برجام برای جنوب آسیا
هند مدتی پیش اعلام کرد که اگر آمریکا تحریم‌ها علیه ایران را کاهش دهد، پالایشگاههای این کشور واردات نفت ایران را از سرخواهند گرفت که طبق گفته کارشناسان انرژی این مساله به نفع هر دو کشور خواهد بود.
هفته گذشته رییس هیات مدیره شرکت دولتی هندوستان پترولیوم اعلام کرد اگر آمریکا تحریم‌ها علیه ایران را تسهیل کند، پالایشگاههای هندی واردات نفت ایران را ازسرخواهند گرفت.
ام کی سورانا رییس هیات مدیره شرکت هندوستان پترولیوم در یک کنفرانس مطبوعاتی اظهار داشت: نفت ایران در سبد واردات پالایشگاههای هندی بوده و ما خوشحال خواهیم شد که این نفت را زمانی که شرایط فراهم شد، خریداری کنیم.
سورانا گفت: ایران پیش از این شرایط مطلوبی برای پرداخت و تخفیف حمل بار عرضه می‌کرد که خرید نفت ایران را نسبت به گریدهای نفتی دیگر گزینه ممتازی می‌کرد.
هند در سال ۲۰۱۸-۱۹ حدود ۲۳. ۵ میلیون تن نفت خام از ایران وارد کرد. با تخفیف‌های آمریکا به هند و هشت کشور دیگر برای واردات نفت از ایران، دهلی نو توانست واردات نفت خود از ایران را افزایش دهد. در سال ۲۰۱۸-۱۹ ارزش نفت وارداتی هند حدود ۱۱۱ میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار بود.
ایران برای فروش نفت خود شرایط خوب و رقابتی به هند ارائه می‌داد. این شرایط شامل افزایش مهلت پرداخت یا تخفیف در حمل و نقل است. همچنین، هنگامی که تحریم‌های تحت رهبری غرب، شرکت‌های بیمه را مجبور کرد تا با ارائه پوشش برای حمل و نقل نفت ایران مخالفت کنند، ایران تسهیلاتی برای بیمه محموله‌های نفتی خود در نظر گرفت.
پایگاه خبری المانیتور در این خصوص نوشت: پیش از تحریم‌های آمریکا، هند دومین مشتری بزرگ نفت ایران بود. لغو تحریم‌های آمریکا علیه ایران در زمینه واردات نفت برای هند بسیار مثبت خواهد بود، زیرا هند می‌تواند با استفاده از پیشنهادات ایران، هزینه واردات انرژی خود را کاهش دهد. کاهش هزینه واردات انرژی برای اقتصاد هند که اکنون به دلیل بیماری همه گیر کرونا و مسایل دیگر، با رکود بی‌سابقه‌ای مواجه شده یک محرک مثبت است.
این نشریه افزود: احیای برجام همچنین به دهلی نو فضای دیپلماتیک بیشتری خواهد داد تا روابط خود را با تهران گسترش داده و نگرانی‌های ایجاد شده در دوره ریاست جمهوری ترامپ را به سرعت جبران کند.
از سوی دیگر نشریه "هندو" با پرداختن به تلاش‌های دیپلماتیک هند برای گسترش روابط با ایران و کشورهای خاورمیانه در دولت جدید آمریکا نوشت: گسترش روابط با ایران برای پیشبرد منافع دهلی نو در منطقه امری ضروری است. دهلی نو قصد دارد حوزه تحت نفوذ خود را از طریق سرمایه گذاری در کشورهایی چون افغانستان، آسیای مرکزی، روسیه و اروپا گسترش دهد. در این راستا، این کشور در حال سرمایه گذاری در بندر چابهار ایران بوده و این پروژه را در مرکز طرح های خود قرار داده است. بندر چابهار دارای ظرفیت بسیار خوبی برای رقابت با سایر پروژه‌های مشابه در منطقه است.
این نشریه افزود: همکاری‌های نزدیک تر برای هر دو کشور تاثیرات مطلوبی خواهد داشت. لغو تحریم‌های ایران همچنین یک تحول مثبت برای پاکستان و افغانستان است. هر دو کشور می‌توانند برای تامین نیاز خود به انرژی، از نفت و گاز ایران استفاده کنند.
نشریه "صدای جنوب آسیا" هم در این خصوص نوشت: در صورت بهبود روابط ایران و آمریکا و رفع تحریم ها، پاکستان می‌تواند در روابط خود با تهران و واشنگتن توازن برقرار کند و بازگشت آمریکا به برجام می‌تواند تاثیر مثبتی بر پروژه خط لوله گاز ایران و پاکستان داشته باشد.
این نشریه در ادامه افزود: بهبود شرایط اقتصادی ایران، خبر خوبی برای کابل است. زیرا افغانستان روابط گسترده اقتصادی با تهران دارد و ایران یک همکار مهم اقتصادی برای افغانستان است و بسیاری از مهاجران افغان در این کشور سکونت داشته و مشغول کار هستند. افغانستان همچنین از پروژه‌های زیرساختی در چابهار نفع می‌برد و این بندر می‌تواند کابل را به آب‌های آزاد و خاورمیانه و اروپا متصل سازد.
نشریه صدای جنوب آسیا می افزاید: سریلانکا که یک کشور جزیره‌ای در جنوب آسیا می باشد نیز بسیار مشتاق لغو تحریم‌های ایران است. ایران یکی از بزرگ‌ترین مقاصد صادرات چای سریلانکا و منبع صدور نفت به این کشور است. همچنین یکی از قدیمی‌ترین پالایشگاههای موجود در سریلانکا با سرمایه گذاری ایران ساخته شده است و این کشور خوشحال می‌شود تا ایران با دانش فنی و تجربه عملی خود برای نوسازی این پالایشگاه بار دیگر سرمایه گذاری کند.
بر اساس داده‌های منتشر شده از سوی دولت سریلانکا صادرات چای این کشور به ایران در سال ۲۰۱۹ حدود ۲۲ هزارو ۲۶۳ میلیون تن بود درحالی که صادرات این محصول به ایران در سال ۲۰۱۸ حدود ۳۵ هزار تن بوده است.
بر اساس گزارش سازمان توسعه تجارت ایران، روابط تجاری ایران و سریلانکا روندی رو به رشد را تجربه کرده و ارزش آن از ۱۷۴ میلیون دلار در سال ۱۳۹۰ به ۲۱۹ میلیون دلار در سال ۱۳۹۸ رسیده است.
مهمترین اقلام صادراتی ایران به سریلانکا شامل لوله های آهنی و فولادی، قیرنفت، سیمان سفید، محصولات آهنی، پروفیل‌های آهنی و فولادی، اوره و کلینکر بوده است. از سوی دیگر مهمترین کالاهای وارداتی از سریلانکا شامل چای، درب قوطی آسان باز شو، نارگیل خشک و تازه، کوکوپیت، فراورده‌های بهداشتی و آرایشی، کائوچوی طبیعی و انواع برچسب از جنس کاغذ و مقوا بوده است.
بر پایه این گزارش، پیش از اعمال تحریم‌ها علیه ایران، تهران روزانه حدود ۴۰ هزار بشکه نفت خام به سریلانکا صادر می‌کرد. اما این تجارت در سالهای اخیر تحت تاثیر تحریم‌های آمریکا قرار داشته است.
بازگشت آمریکا به برجام و احیای این توافق و همچنین لغو تحریم‌های ایران برای جنوب آسیا که دارای روابط اقتصادی، سیاسی و اجتماعی گسترده با ایران است، تحول بسیار مثبتی محسوب می‌شود.
با این حال، کشورهای جنوب آسیا باید با دقت کارشکنی‌ها و مخالفت‌های چند کشور عرب منطقه و همچنین رژیم صهیونیستی برای بازگشت آمریکا به برجام را دنبال کرده و برای حفظ منافع خود اقدام کنند.