با پیشرفت علم و فناوری های نوین، پزشکان برای عقب نماندن از غافله درمانی، به فکر استفاده از روش های نوین برای تشخیص و درمان بیماری های مختلف به ویژه سرطان ها شدند که یکی از این روش ها استفاده از رادیوتراپی و پرتودرمانی در بخش پزشکی هسته ای است.
به همین دلیل مسوولان درمانی و بخش خصوصی در استان لرستان برای دریافت مجوز فعالیت مراکز رادیوتراپی برای تشخیص بیماری ها اقدامات موثری انجام دادند چرا که تا قبل از ایجاد این مراکر در استان، بیماران مجبور بودند علاوه بر هزینه های فراوان برای اعزام به دیگر استان ها، باید مسافت های طولانی برای دریافت این خدمات طی کنند که خوشبختانه با استقبال بخش خصوصی این مهم نیز در لرستان محقق شد.
رادیوتراپی یکی از سه مرحله درمان بیماری سرطان است که در درمان سرطان ۴۰ تا ۵۰ درصد موثر بوده و نقش بسزایی در درمان این بیماری دارد.
نخستین مرکز پرتو درمانی خرم آباد با حضور حسن قاضی زاده هاشمی وزیر اسبق بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اعتبار ۱۳۰ میلیارد ریال به بهره برداری رسید که روزانه ۷۰ بیمار در این مرکز از خدمات بهره‌مند می شوند واز اعزام بیماران به دیگر استان‌های کشور جلوگیری می‌شود.
این مرکز، در زمینی به مساحت ۹۷۳ متر مربع و زیربنای ۴۵۶ متر مربع افتتاح شد و اسکان همراه بیمار نیز به صورت رایگان است، به طوری که طی ۲۰ روز دوره درمان، همراه بیمار نیز می‌تواند از امکانات استفاده کند.
همچنین چندین مرکز پزشکی هسته ای دیگر در استان راه اندازی شده است تا دسترسی مردم استان به این خدمات راحت تر باشد و هزینه های کمتری برای درمان بیماری خود صرف کنند.
در راستای درمان بیماری سرطان ۲ بخش شیمی درمانی و آنکولوژی (خون شناسی) در بیمارستان های شهید رحیمی و شهید مدنی خرم آباد در طول فعالیت دولت تدبیر و امید راه اندازی شده است.
به منظور تسهیل فرآیند درمان بیماران مبتلا به سرطان چهار مرکز جامع تشخیص بیماری سرطان در این استان در دست ساخت است که از این تعداد ۲ مرکز در شهرستان خرم آباد و بروجرد و ۲ مرکز سطح سه در شهرستان ها الیگودرز و کوهدشت قرار دارند.
همچنین مرکز تشخیص پزشکی هسته ای با مشارکت بخش خصوصی در بیمارستان شهید چمران شهرستان بروجرد راه اندازی شده است که با راه اندازی این مرکز از مراجعه بیماران برای گرفتن عکس های هسته ای با صرف زمان و هزینه های گزاف به شهرهای مجاور جلوگیری می شود.
بیماران در این مرکز با تعرفه دولتی پذیرش می شوند،کاربرد دستگاه تشخیص هسته ای بروجرد برای بیماری های مختلف مانند ناراحتی های قلبی، کبد، استخوان، کلیه و تیروئید بوده که با توجه به بروزبودن دستگاه ها، اسکن با حساسیت بالا، کم خطر و کم ضرر است.
در حال حاضر بیش از ۲ هزار بیمار سرطانی در استان وجود دارد که شایع‌ترین سرطان‌ها در لرستان به ترتیب دستگاه گوارش، سینه(در خانم‌ها)، تومورهای مغزی و سرطان خون است.
پرتو درمانی یا رادیوتراپی به عنوان یکی از مهمترین شاخه‌های فیزیک پزشکی است. پرتو درمانی به درمان بیماری با استفاده از پرتوهای نافذ مانند پرتو های ایکس و آلفا و بتا و گاما که یا از دستگاه تابیده می‌شوند یا از داروهای حاوی مواد نشاندارشده ساطع می‌شوند می گویند.
هدف از پرتو درمانی از بین بردن حداکثر سلول‌های سرطانی با حداقل آسیب به بافت‌های سالم است، کاربرد اصلی پرتو درمانی در معالجه و یا تقلیل امراض سرطانی است و دیگر کاربردهای پرتودرمانی از بین بردن سلول‌های سرطانی و ضایعات ارگان‌های مختلف، بازتوانی و بهبود اعضای بدن بیمار (همچون کبد، کلیه و پروستات)، پیشگیری گسترش ضایعات اعضا و کاهش علائم بیماری (همانند درد) است.
استفاده از مواد رادیواکتیو در پزشکی ایران نخستین بار در سال ١٣٣٩در آزمایشگاه پیمان مرکزی دانشکده علوم پزشکی تهران شروع شد. حدود یک سال بعد، یعنی سال ١٣۴٠، نقشه برداری از تیروئید و اندازه گیری هورمون های تیروئیدی در خون به وسیله «گاما کمرایی» که به بیمارستان رازی هدیه شده بود، آغاز شد.
در سال ١٣۴۶، با تشویق و همت دکتر نظام مافی از محل ثلث مرحوم ابراهیم قره گزلو، مرکز پزشکی هسته ای و تحقیقات غدد مترشحه داخلی دانشگاه تهران تاسیس شد و این مرکز از سال ١٣۴۷ با ریاست دکتر نظام مافی شروع به کار کرد.
پزشکی هسته ای در بزرگسالان برای بیماری های قلبی و به تصویرکشاندن جریان خون و عملکرد قلب، اسکن پرفیوژن میوکارد، تشخیص بیماری عروق کرونر و میزان تنگی کرونر، ارزیابی آسیب قلبی، جراحی بای پس قلب و آنژیوپلاستی، ترمیم جریان خون و تشخیص رد پیوند قلب، اسکن ریه ها برای مشکلات تنفسی و جریان خون، تشخیص رد پیوند ریه، ارزیابی استخوان ها از نظر شکستگی، عفونت و آرتروز، ارزیابی بیماری متاستاتیک استخوان، مفاصل مصنوعی دردناک و تومورهای استخوانی مورد استفاده است.
همچنین بررسی ناهنجاری های مغزی در بیماران با علائم یا اختلالات خاص مانند تشنج، از دست دادن حافظه و اختلالات مشکوک در جریان خون، تشخیص زود هنگام اختلالات عصبی مانند بیماری آلزایمر، بررسی ناهنجاری های موجود در ماده شیمیایی مغز برای کنترل حرکت در بیماران مشکوک به بیماری پارکینسون یا اختلالات حرکتی و ارزیابی بازگشت تومور مغزی، شناسایی التهاب یا عملکرد غیر طبیعی کیسه صفرا، عملکرد تیروئید را اندازه گیری کرده و تیروئید پرکار یا کم کار را تشخیص می دهد.
از پزشکی هسته ای در کودکان نیز برای بررسی ناهنجاری های مری، مانند ریفلاکس مری یا اختلالات حرکتی، باز بودن مجرای اشک، باز بودن شنت های بطنی در مغز و ارزیابی بیماری مادرزادی قلب از نظر شنت و جریان خون ریوی استفاده می شود.
روش های تصویربرداری پزشکی هسته ای غیر تهاجمی هستند. به استثنای تزریقات وریدی، آنها معمولاً بدون درد هستند. در خلال این آزمایشات از مواد رادیواکتیو به نام رادیو داروها یا رادیوتراکرها برای کمک به پزشکان در تشخیص و ارزیابی شرایط پزشکی استفاده می شود.
پزشکی هسته ای همچنین روش های درمانی مختلفی را ممکن می کند. یکی از این موارد، درمان ید رادیواکتیو است که در طی آن از مقادیر کمی ماده رادیواکتیو برای درمان سرطان و سایر شرایط پزشکی موثر بر غده تیروئید استفاده می شود.
تصویربرداری پزشکی هسته ای در بیماران به دو شکل سرپایی و یا بستری کامل در بیمارستان انجام می شود. در زمان شروع تصویربرداری، دوربین یا اسکنر یکسری عکس دریافت می کند. دوربین دور بیمار می چرخد یا ممکن است در یک موقعیت باقی بماند و از بیمار خواسته می شود که موقعیت بدن خود را بین هر تصویر تغییر دهد.
زمانی که دوربین در حال عکس گرفتن است، بیمار باید برای مدت زمان کوتاهی بی حرکت بماند. در برخی از موارد، دوربین ممکن است بسیار نزدیک به بدن فرد حرکت کند.
اخیرا نیز مرکز پزشکی هسته ای افلاک خرم آباد با همکاری بخش خصوصی، بانک ملی و بیمارستان شهید آیت الله مدنی این شهر راه اندازی شد تا بیماران بتوانند با تعرفه دولتی خدمات درمانی را دریافت کنند.
علاءالدین شیخی رییس بیمارستان شهید مدنی خرم آباد درباره این مرکز پزشکی هسته ای گفت: مرکز پزشکی هسته ای افلاک خرم آباد با استفاده از مواد هسته ای تصویری دقیق از اندام های حیاتی بدن برای تشخیص بیماری ها ثبت می کند، این مرکز با همکاری بیمارستان شهید مدنی خرم آباد با سرمایه گذاری ۶ میلیارد تومانی در ۲ طبقه ۱۸۰ مترمربعی در کنار این بیمارستان ساخته شده است.
وی اظهار داشت: مجوز این مرکز به نام بیمارستان شهید آیت الله مدنی با قرارداد ۱۰ ساله تا سال ۱۴۰۸ است و سرمایه گذار بخش خصوصی همه اعمال اسکن هسته ای با تعرفه دولتی را برای بیماران انجام می دهد.
وی با بیان اینکه شهر خرم آباد به ویژه بیماران نیازمند دریافت خدمات از مرکز پزشکی هسته ای هستند، تصریح کرد: اساس کار پزشکی هسته ای ثبت تصاویر دقیق از نحوه عملکرد اندام های داخلی بدن با استفاده از تزریق رادیودارو و تشعشعات رادیواکتیو است که امیدواریم با تجهیز بیمارستان ها و راه اندازی دیگر مراکز پزشکی هسته ای گامی بلند برای توسعه فعالیت های پزشکی در استان برداشته شود و دیگر نیازی به اعزام بیماران به دیگر استان ها نباشد.
شیخی با اشاره به برخی اقدامات درمانی موثر در استان اظهار داشت: اکنون بیمارستان شهید مدنی ( ویژه کودکان و بیماران قلبی)خرم آباد ماهانه ۳۰۰ تا ۴۰۰ آنژیو انجام می دهد و با راه اندازی مرکز پزشکی هسته ای، نیاز به اعزام بیماران به دیگر بیمارستان ها نیست و خدمات لازم به بیماران قلبی و کودکان ارائه می شود.
وی با بیان اینکه بخش آنکولوژی اطفال نیز به مرکز پزشکی هسته ای نیاز دارد، تصریح کرد: اگر ساختمانی کنار بیمارستان شهید مدنی برای این مرکز هسته ای خریداری شود بخشی از مشکلات نیز حل خواهد شد.
فاطمه فرسیابی متخصص پزشکی هسته ای در خرم آباد نیز می گوید: در تمام نقاط بدن اسکن پزشکی هسته ای می تواند کمک کننده باشد به ویژه برای تشخیص بیماری های قلبی، اسکن قلب انجام می شود تا مشکلات قلب فرد به خوبی تشخیص داده شود.
وی ادامه داد: مرکز پزشکی هسته ای افلاک خرم آباد انواع خدمات همچون اسکن تمام بدن برای بررسی متاستاز سرطان ، مدولاری تیروئید، اسکن قلب، ریه، برگشت ادراری، پروفیژن مغز، اسکن خون رسانی میوکارد قلب، پاراتیروئید، کلیه، مجاری اشکی، کبد، طحال، مجاری صفراوی و تشخیص تومورهای سینه و پروستات و دیگر بیماری ها را انجام می دهد.
مهرداد ویسکرمی نماینده مردم خرم آباد در مجلس شورای اسلامی نیز درباره نیاز مردم استان به مراکز پزشکی هسته ای می گوید: بیماران سرطانی از نظر مالی و انتقال بیماران به دیگر استان ها مشکل دارند و خوشبختانه در مرکز پزشکی هسته ای با تعرفه دولتی در کمترین زمان ممکن و بدون جابجایی این خدمات را دریافت می کنند.
وی ادامه داد: این قدم جدیدی است و استان نیاز به این اقدامات پزشکی دارد باید بخش خصوصی را حمایت کرد تا بار دولت برای ارائه خدمات درمانی به بیماران نیز کمتر شود.
بیژن مقدم بیرانوند مدیرعامل شعب بانک ملی لرستان نیز گفت: آماده همکاری با بخش درمان استان هستیم و تاکنون اقدامات خوبی برای حمایت از این حوزه انجام شده که نمونه آن مرکز پزشکی هسته ای، اعطای تسهیلات ۶۰ میلیارد تومانی به بیمارستان دورود و کمک به پروژه پرتو درمانی خرم آباد است.