دکتر مصطفی قانعی روز دوشنبه در چهارمین نشست ترویج علم با موضوع " تشریح روش‌های ساخت واکسن کرونا" که به همت بنیاد مصطفی (ص) به صورت آنلاین برگزار شد، افزود: اکنون به مرحله‌ای وارد شده ایم که تا شهریور سال آینده واکسن ایرانی کرونا در انواع مختلف به تولید می‌رسد و براساس چشم انداز پیش بینی شده ایران به قطب تولید واکسن در دنیا تبدیل می شود.
وی ادامه داد: بر اساس اعلام سازمان های بین المللی، ایران با احتساب ۲ واکسن کرونا هشتمین کشور تولیدکننده این فناوری است و اگر این ۲ نوع واکسن به پنج نوع واکسن برسد این رتبه نیز ارتقا می‌یابد.
دبیر ستاد توسعه زیست‌فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری یادآور شد: احتمال دارد برخی از روش هایی که در تولید واکسن کرونا معمول نیست سال آینده عرضه شود، پژوهش در خصوص مدل های جدید واکسن در ایران مثل واکسن خوراکی کرونا آغاز شده است.
قانعی همچنین در پاسخ به برخی سوال های مطرح در بین مردم درمورد مدیریت تامین واکسن تولید داخلی و راهبردها و سیاست های کشور در زمینه تولید واکسن کرونا توضیحاتی ارایه کرد.
وی اظهارداشت: تحقیق در زمینه تولید واکسن در داخل کشور از حدود اسفند ماه سال گذشته همزمان با شیوع کرونا در کشور آغاز شد و اکنون چندین طرح تحقیقاتی توسط محققان ایرانی در زمینه ساخت واکسن کرونا حال پیگیری است.
رییس کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا خاطرنشان کرد: تحقیقات در زمینه تولید واکسن در کشور در حالی شروع شد که بعضی از نظریه ها این بود که شاید کرونا پس از سه تا چهار ماه از بین برود و ممکن است اپیدمی در کشور نداشته باشیم اما با این حال اقدامات برای تولید واکسن در کشور آغاز شد.
قانعی ادامه داد: از ابتدای شیوع کرونا در کشور حمایت از دانش‌بنیان‌ها در راستای تولید واکسن انجام شد.
وی با طرح این سوال که چرا در کشور تولید واکسن متنوع شده است، افزود: در حال حاضر در ایران تولید واکسن کرونا به چهار تا پنج روش توسط شرکت‌های دانش‌بنیان و سایر شرکت‌ها شروع شده است.
رییس کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا گفت: هنوز مشخص نیست که از چه واکسن هایی برای چه رده سنی می توان استفاده کرد، اکنون می‌بینیم که بعضی واکسن‌ها در برخی سنین مشکلاتی را به وجود آورده و این موضوع ایجاب می‌کند که از واکسن‌های دیگر استفاده کنند.
قانعی یادآور شد: پیش‌بینی می‌شود از خرداد ۱۴۰۰ درمورد واکسن به نتیجه برسیم و شاید شروع واکسیناسیون با یک واکسن انجام شود و یادآوری آن با واکسن دیگر باشد.
وی ادامه داد: تولیدات دنیا به این صورت نیست که یک مقدار از یک واکسن را بدهند و یک مقدار از واکسن دیگر، بنابراین تنوع در تولید واکسن کرونا در کشور به این دلیل است.
رییس کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا با تأکید بر این که در عرصه تولید واکسن این‌گونه نیست که بتوان واکسن‌های متنوع را از سایر کشورها تهیه کرد، گفت: واکسیناسیون ملی مبتنی بر یک برنامه است ازاین‌رو باید انواع واکسن‌ها مختص کشور تولید شود و موجود باشد.
خردادماه وضعیت واکسیناسیون ایران مشخص می شود
قانعی با بیان این که وضعیت واکسیناسیون کشور در خرداد ماه مشخص می شود، تصریح کرد: در حال حاضر این برنامه واکسیناسیون مبتنی بر یک برنامه است و تست‌های انسانی هنوز نتیجه نداده‌اند.
وی اظهار داشت: ممکن است هر پروژه تولید واکسن در مراحل یک، دو و سه انسانی با شکست مواجه شود؛ همانطور که آفریقای جنوبی اقدام به خرید واکسن «آستروزنیکا» کرد ولی وقتی در این ویروس موتاسیون ایجاد شد، متوجه نبود کارایی این واکسن شدند که یا باید شروع به تولید واکسن می‌کردند یا یک سفارش جدید از یک کشور دیگر داشته باشند.
دبیر ستاد توسعه زیست‌فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری یادآور شد: انستیتو پاستور فرانسه تحقیقات تولید واکسن کرونا را شروع کرد اما در فاز یک آن شکست خورد، ازاین‌رو نباید این انتظار را داشت که هر واکسن در مرحله تست بالینی نتیجه دهد؛ ممکن است تست‌های بالینی که در خصوص واکسن کرونا در کشور آغاز کردیم، موفق نشود.
قانعی با تأکید بر این که به ازای هر واکسن، یک فناوری در ایران نهادینه می‌شود، گفت: کرونا یک فرصت در کشور محسوب شد زیرا اکنون در مرحله‌ای هستیم که ۲ آزمایشگاه سطح سه ایمنی در حال تأسیس است و پیشتر نیاز به این آزمایشگاه احساس نمی‌شد ولی اکنون جزو دارایی‌های کشور محسوب می‌شود.
وی افزود: با شیوع کرونا در ایران بعضی فناوری ها مانند mRNA در کشور نهادینه شد و از طرف دیگر، مسوولان به حوزه واکسن‌سازی توجه زیادی کردند، درواقع، اولین‌بار بود که واکسن‌سازها جایگاه مهمی در کشور پیدا کردند و کسی به حرفشان گوش می‌دهد.
وی با تأکید بر این که ما تنها نباید به فکر خرید واکسن باشیم، بلکه باید به تولید واکسن کرونا توجه زیادی داشته باشیم، اظهارداشت: ستاد توسعه زیست فناوری از همان ابتدای کار وظیفه حمایت مادی و معنوی را بر عهده داشت و موظف بود که زنجیره را برای تولید واکسن تکمیل کند.
رییس کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا یادآور شد: برای ورود به فاز سه تولید یک واکسن زیرساخت‌های تولیدی نیاز است و این امر بسیار هزینه‌بر است؛ ازاین‌رو دولت‌ها هزینه‌های تولید واکسن و مراحل قبل از تولید آن را در نظر گرفته و تولید واکسن کرونا شروع شد.
قانعی خاطرنشان کرد: طبق قوانین دولت نمی تواند موردی را پیش خرید کند که موجود نیست اما درمورد واکسن این گونه نیست، دولت باید ۱۵ میلیون دوز واکسن از شرکت تولیدکننده داخلی بعد از مرحله سوم که موفقیت‌آمیز گذرانده باشد را پیش‌خرید کند، این پیش خرید باعث می شودکه این صنعت ورشکسته نشود و این استراتژی در کشور انجام شد.
وی افزود: از همان ابتدا برخی کشورها تمایل داشتند که تست‌های مختلف فاز ۱، ۲ و ۳ انسانی را به صورت مشترک با ایران انجام دهند. این در حالی است که ایران باید ۵۰ درصد هزینه واکسن را پرداخت می‌کرد و اگر پروژه با شکست مواجه می‌شد، این پول به هیچ عنوان بازگشت داده نمی‌شد، در چنین شرایطی اگر در تست‌های بالینی عوارضی متوجه مردم مورد تست می‌شد، بیمه باید پشتیبان این افراد می‌بود؛ به همین دلیل ما به هیچ عنوان این روش را برای مشارکت با سایر کشورها در تولید واکسن اولویت قرار ندادیم.
رییس کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا در پاسخ به این سوال که چرا کشورهای اطراف ایران در حال واکسیناسیون هستند اما ایران واکسیناسیون عمومی را آغاز نکرده است،؟ گفت: ایران تست انسانی در مراحل اولیه واکسن های خارجی را قبول نکرد و این شرط گذاشته شد که فاز ۱ را طی کند و در صورت به نتیجه رسیدن، در فاز سه به شرط انتقال اطلاعات فنی با یکدیگر مشارکت داشته باشند ازاین‌رو کشور کوبا با ایران وارد تعامل شد که با این پیش‌شرط، همکاری را با انستیتو پاستور آغاز کند.
قانعی ادامه داد: در ابتدا کشور روسیه با این شرط حاضر به همکاری با ایران نبود اما اکنون حاضر شده که واکسن خود را در مراحل یک و دو انجام دهد و فاز سه را به صورت مشترک با ایران آغاز کند.
دبیر ستاد توسعه زیست‌فناوری با تأکید بر این که نیاز کشور ۱۶۰ میلیون دوز واکسن کرونا است، خاطرنشان کرد: پیش‌بینی ما این است که هرکدام از شرکت های داخلی بین ۱۵ تا ۲۵ میلیون دوز واکسن کرونا تولید کنند این میزان همچنان کم است، تولیدات داخلی در کشور پاسخگوی نیاز به واکسن نیست، این که اعلام می کنند برای واکسن ایرانی مشتری خارجی داریم ما هم اکنون در مرحله ای هستیم که نیاز خود را برآورده کنیم.
قانعی افزود: اگر واکسیناسیون ۶ ماه دوام داشته باشد، باید برنامه دیگری را در حوزه تولید واکسن در نظر بگیریم.
حمایت صندوق نوآوری و شکوفایی در پروسه تولید واکسن
وی تصریح کرد: صندوق نوآوری و شکوفایی برای اولین‌بار است که برای تولید واکسن حمایت مالی از صنعت واکسن‌سازها می کند و معاونت علمی ریاست جمهوری هم در نزدیکی تحقیق به صنعت حمایت کرد.
وی با بیان این که اکنون برای همه واکسن ها ما صنعت داریم، گفت: زنجیره فناوری تا تولید در روند واکسن‌سازی کامل شده به طوری که دو صنعت خواستار تولید واکسن‌های ایرانی بعد از تست‌های موفقیت‌آمیز هستند که این جزو دستاوردهای کرونا محسوب می‌شود .