به گزارش روز دوشنبه ایرنا، «سهیل آل‌رسول» در نشست خبری جامعه مهندسان مشاور با بیان اینکه اکنون با تهدید ۶۰ تا ۸۰ هزار فرصت شغلی مواجه هستیم، ادامه داد: صنعت احداث کشور مانند کوه یخ در حال آب شدن است.
وی گفت پیش‌بینی گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران برای سال ۲۰۲۱ کاهش ۱.۴ درصدی ارزش این صنعت در اقتصاد کشور را نشان می‌دهد و به عبارتی ارزش پیش‌بینی شده فقط ۴.۴ درصد خواهد بود.
نایب رییس جامعه مهندسان مشاور ایران افزود: این سهم ارزش برای صنعت احداث از تولید ناخالص داخلی در افق سال ۲۰۲۹ حدود ۱.۷ درصد پیش‌بینی شده و در هیچ برهه از تاریخ کشور یک صنعت با تهدید کوچک شدن ۶۵۰ درصد در دو دهه مواجه نبوده است.
وی ادامه‌داد: مهندسان مشاور در اشتغال‌زایی خالص و مستقیم متخصصان بی مانند هستند، این نصف شدن حجم صنعت باعث بیکاری نیروهای متخصص و مهاجرت مستقیم تعداد کثیری از سرمایه‌های نیروی انسانی کشور شده است.
آل رسول گفت: در صورتی که پیش‌بینی‌ها محقق شود و سهم صنعت احداث در اقتصاد به ۱.۴ درصد کاهش یابد، بیکاری ۶۰ تا ۸۰ هزار متخصص آموزش دیده در مهندسان مشاور حتمی خواهد بود.
نایب رییس جامعه مهندسان مشاور ایران افزود: از ابتدای سال ۹۹ به استناد تصویب‌نامه مورخ ۲۱ بهمن ۹۸ هیأت وزیران، مکاتبات متعددی با دفتر معاون اول رییس جمهوری، سازمان برنامه و بودجه، سازمان امور مالیاتی و سازمان تأمین اجتماعی داشتیم تا مهندسان مشاور به عنوان تولید کننده خدمات شناخته شوند اما هیچ نتیجه‌ای حاصل نشد، این در حالی است که اغلب پروژه‌های مهم شرکت‌های مهندس مشاور از پروژه‌های جهش تولید کشور بوده و در همه ایام از جمله پیک دوران کرونا هیچ تعطیلی یا کاهش فعالیت در آنها نبوده است.
آل رسول افزود: فقط در حوزه راه و راه‌آهن کشور ۴۲ طرح جهش تولید معرفی شده که با مشارکت دست‌کم ۷۰ مهندس مشاور تراز اول کشور در حال اجرایی شدن است، با این حال مطالبات عمده‌ای هم از یکایک این شرکت‌ها نزد دستگاه‌های اجرایی معوق باقی مانده است.
جلوی دایره عبث را باید گرفت
رییس شورای مدیریت جامعه مهندسان مشاور ایران هم در این نشست گفت: وضع مهندسان مشاور را در حال حاضر می‌توان به یک دایره معیوب تشبیه کرد که با مطرح کردن هر گرفتاری، گرفتاری های گوناگون دیگر طرح می شود و دوباره به گرفتاری قبلی می‌رسی و این دایره عبث همچنان می چرخد.
«امینی» افزود: به عنوان مثال اگر از تعداد زیاد شرکت‌های مهندس مشاور در بخش دولتی، نیمه دولتی، شبه دولتی و متفرقه شروع کنیم (نزدیک به ۲ هزار و ۵۰۰ شرکت در برابر ۸۵۰ شرکت بخش خصوصی و عضو جامعه مهندسان) مباحثی همچون رقابت ناعادلانه و ناسالم، دستمزد پایین، کیفیت پایین، دریافت نشدن مطالبات، اجبار در پرداخت به روز بیمه و مالیات (در حالی که مهم نیست مطالبات خود را وصول کرده باشید یا خیر)، بی توجهی مسوولان در رفع مشکلات وجود دارد، اما در مقابل مهندسان مشاور خوب، قدیمی و شایسته هر روز از نیروهای متخصص و با کیفیت خود تهی‌تر می شوند به طوری که تا سال ۲۰۰۶ شاهد ۱۵۰ هزار نفر فرار مغزها بودیم.
وی ادامه داد: مهندسان مشاور در این شرایط گرفتار رقابت ناسالم، دستمزدهای پایین، کیفیت کار پایین می‌شوند یا عطای این حرفه را به لقایش بخشیده و تعطیل می کنند.
رییس شورای مدیریت جامعه مهندسان مشاور گفت: یک جا باید جلوی این دایره عبث را گرفت و فرقی نمی کند کجا باشد، از هر جا که با نگرش مثبت کاری انجام شود، تبعات و دنباله خوب آن گسترش می‌یابد.
صادرات خدمات فنی و مهندسی، فرصت طلایی نجات که می‌سوزد
عضو هیات رییسه جامعه مهندسان مشاور و هیات مدیره انجمن صادر کنندگان خدمات فنی و مهندسی هم گفت: صادرات خدمات فنی و مهندسی، فرصت طلایی نجات است که می سوزد.
«فرشاد کاوه پیشه» افزود: صادرات خدمات فنی و مهندسی به‌ویژه در بخش طراحی و مهندسی که کار اصلی شرکت‌های مهندسی مشاور است، در شرایط فعلی که پروژه های عمرانی داخلی به دلیل کمبود منابع مالی در کشور تقریبا به‌طور کامل تعطیل شده‌اند، به دلایل بسیاری می‌توانست یکی از مهمترین و مطمئن ترین راه‌های بقا و حتی رشد شرکت‌های مهندسی در کشور باشد.
وی، بخشی از این دلایل را توان فنی و مهندسی شرکت‌های مهندسی کشور در سطح منطقه و جهان که کاملا قابل رقابت با همتایان بین المللی است، افزایش شدید نرخ تسعیر ارز (که موجب شده قیمت انجام کار های مهندسی که بخش عمده ای از آن قابل انجام در داخل کشور است، مزیت رقابتی را برای شرکت‌های ایرانی ایجاد کند) برشمرد و خاطرنشان کرد: کار طراحی و مهندسی تقریبا به طور کامل می تواند در داخل کشور به انجام رسد و نیز کشورهای همسایه ایران و منطقه یک بازار حدود یک‌هزار میلیارد دلاری واردات خدمات فنی و مهندسی دارند.
کاوه پیشه گفت: در ابتدای دهه ۹۰ سهم ایران از این بازار حدود پنج میلیارد دلار در سال بود که در حال حاضر به حدود ۵۰۰ میلیون دلار تنزل یافته است.
وی افزود: سهم مهندسان مشاور از این صادرات همواره بسیار ناچیز بوده است، در شرایطی که رقبای ما در بازارهای منطقه از طریق توافق‌نامه‌های بین دولت‌ها و حمایت‌های سیاسی قراردادهای پروژه های عمرانی را منعقد می‌کنند، مهندسان ایرانی در همان ابتدای راه بار بزرگی از مشکلات داخلی و بین المللی را به دوش می‌کشند.
عضو هیات رییسه جامعه مهندسان مشاور ادامه داد: در این میان بازسازی سوریه امیدهای بسیاری را در دل شرکت‌های ایرانی زنده کرد، اما این امر نیز تاکنون محقق نشده و سهم شرکت‌های بخش خصوصی ایرانی از بازسازی سوریه تقریبا هیچ بوده است.
کاوه پیشه گفت: در آخرین تلاش‌های انجام شده به ستاد بازسازی سوریه پیشنهاد شد از خط جدید اعتباری اختصاص یافته به این امر ۵۰ میلیون دلار به مهندسان مشاور ایرانی اختصاص دهند که با این هزینه ارزش کار ارائه شده به سوریه می‌تواند به بیش از ۲۰۰ میلیون دلار افزون شود، اما این پیشنهاد نیز تا کنون اجرایی نشده است.
وی ادامه داد: به نظر می‌رسد هرچقدر عملکرد نظامی ما خوب بوده است، سربازان اقتصادی ما به تجربه بیشتری برای از دست ندادن بازارها نیاز دارند.
نوشدارو پیش از مرگ سهراب
«احمد جعفری» عضو هیات مدیره شورای مدیریت جامعه مهندسان مشاور و دبیر رسته آب نیز در این نشست گفت: باید خطر عمومی در همه عرصه صنعت احداث را باور کنیم و چاره‌ای بیندیشیم.
وی افزود: تاثیر منفی محدودیت منابع مالی ناشی از تحریم‌ها بر طرح‌های توسعه باید به حداقل کاهش یابد و تا رفع تحریم ها و عادی شدن مراودات اقتصادی انتظار سرمایه گذاری بخش خصوصی داخلی و خارجی عملی نیست.
جعفری ادامه داد: در این شرایط حفظ کارشناسان و منابع انسانی کارآزموده اولویت نخست است، اقدام های ضروری و بنیادی و پیش نیاز توسعه در پساتحریم باید در دستور کار باشد و بازنگری و مهندسی دوباره زیرساخت‌هایی که عمر اقتصادی آنها به سر رسیده زود بازده وکم هزینه اند.
وی تاکید کرد: شرکت‌های مجرب با صلاحیت فنی و حرفه ای باید تقویت شده و مستحکم باقی بمانند، تشکل های صنفی حمایت شده و مشارکت فعال آنها در برون رفت از بحران رسمیت داده شود.
عضو هیات مدیره شورای مدیریت جامعه مهندسان مشاور و دبیر رسته آب افزود: باید منابع محدود مالی موجود را به صورت درست هزینه کنیم، زیرا کاهش سطح علمی و کارشناسی در ارائه خدمات مهندسی موجب افزایش هزینه های خرید و ساخت و بالاتر از آن هزینه های بهره برداری و نگهداری و عدم النفع در تاخیر شروع بهره برداری از پروژه می‌شود.
وی ادامه داد: گام نخست برای عملیاتی شدن اقدام های حمایتی یاد شده، اعمال قوانین مشابه شرکت‌های دانش بنیان در مورد مهندسان مشاور است.
جعفری با بیان اینکه به‌طور قطع فردای روشنی در پیش است، گفت: اگر به عنوان نمونه در شرایط پساتحریم وزارت نیرو بخواهد در راستای حل چالش های آب، برای ۲۵ سال آینده حدود ۷۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری با مشارکت دولت و بخش خصوصی داخلی و خارجی داشته باشد، آیا در شرایط تامین سرمایه، شرکت‌های مهندسی تضعیف شده بدون اینکه مشاوران خارجی شرایط خود را تحمیل کنند، توان هدایت این سرمایه گذاری عظیم را خواهند داشت؟
دبیر رسته آب جامعه مهندسان مشاور گفت: هنوز امیدواریم نوشدارو به موقع برسد و شاهد آن نباشیم که مهندسان مجرب این حرفه مهاجرت کرده یا به خرید و فروش سکه و ارز و موبایل روی بیاورند.
طرح و پروژه های انجام شده در ۴۰ سال گذشته ارزیابی شود
در این نشست «آرش شهابیان» دبیر جامعه مهندسان مشاور گفت: دوگانگی نظام فنی و اجرائی کشور با سازمان نظام مهندسی مشکلاتی زیادی را برای اعضا رسته ساختمان جامعه مهندسان مشاور کشور فراهم کرده است .
وی افزود: با وجود فرایند طولانی و دقیق دریافت صلاحیت از سازمان برنامه و بودجه، مهندسان مشاور دارای این صلاحیت، مجوز فعالیت در پروژه های بخش خصوصی را بر اساس آئین نامه های سازمان نظام مهندسی ندارند.
شهابیان گفت: پروژه های بخش خصوصی و غیرعمرانی که در سطح کشور توسط مهندسان مشاور دارای صلاحیت از سازمان برنامه و بودجه تهیه و نظارت می شود، مجدد باید توسط یکی از شرکت های دارای صلاحیت از سازمان نظام مهندسی تایید شوند که این تایید اغلب صوری است.
وی ادامه داد: همکاران و پرسنل مهندسان مشاور دارای صلاحیت از سازمان برنامه و بودجه در شرکت ها و پروژه ها نقش جدی و فعال و مسوولانه دارند، این در حالی است که کارشناسان شرکت های دارای صلاحیت از نظام مهندسی اغلب هیچگونه مسوئولیتی در پروژه ها نداشته و فقط از اعتبار مدرک تحصیلی خود استفاده می کنند.
شهابیان افزود: کم شدن پروژه های عمرانی که توسط مهندسان مشاور تایید صلاحیت شده سازمان برنامه و بودجه تهیه می شوند و همچنین عدم امکان حضور در پروژه های بخش خصوصی از نظر آیین نامه سازمان نظام مهندسی موجب تضعیف شرکت‌های مهندسان مشاور و از دست دادن کارشناسان تربیت شده می شود.
دبیر جامعه مهندسان مشاور در خصوص مشکلات عمده مهندسان مشاور رسته ساختمان بر ضرورت ارزیابی پروژه های انجام شده در چهار دهه گذشته تاکید کرد و گفت: هیچ سندی مبنی بر ارزیابی طرح ها و پروژه های عمرانی انجام شده در چهار دهه گذشته وجود ندارد.
به گفته وی، در دهه نخست پس از انقلاب کشور درگیر جنگ تحمیلی بود و پشتیبانی از رزمندگان و ارتش و سپاه در اولویت قرار داشت و طرح های عمرانی اولویت کشور نبود، دهه دوم و پس از خاتمه جنگ عقب ماندگی طرح های عمرانی با شدت خیلی زیاد در دستور کار دولت قرار گرفت، در دهه بعدی از سرعت کارهای عمرانی کاسته شد اما همچنان این طرح ها در دستور کار کشور قرار داشت، در دهه چهارم کشور با تحریم های شدیدتر روبه‌رو شد و طرح های عمرانی در برنامه ریزی و بودجه بندی از سهم خیلی کمتری برخوردار شد و در همه این دوره ها هرگز ارزیابی برنامه ها و طرح های عمرانی انجام شده مورد بررسی و ارزیابی قرار نگرفت.
شهابیان گفت: توصیه جامعه مهندسان مشاور برای این امر اختصاص سه درصد از بودجه سالیانه کل کشور برای بررسی و ارزیابی طرح و پروژه های انجام شده در چهار دهه گذشته، مطالعه و تعیین پروژه های عمرانی ضروری آینده و آماده کردن اسناد مربوط برای برنامه های آینده کشور به نحوی که در زمان ضرورت از این مطالعات و طرح ها استفاده شود.
دبیر جامعه مهندسان مشاوری افزود: در صورت تحقق این پیشنهاد، نه تنها نتایج بررسی و ارزیابی طرح ها و پروژه های گذشته چراغ راه آینده خواهد بود، بلکه اشتغال منطقی برای مهندسان مشاور و کارشناسان تربیت شده آن فراهم می‌شود تا از فرار مغزها و تخصص ها که طی دهه های گذشته آموزش دیده‌اند جلوگیری شود.
وی گفت: این امر موجب خواهد شد تا به محض فراهم شدن بودجه های لازم عمرانی برای طرح هائی که بر اساس قانون اساسی کشور بر عهده دولت است ، بتوان سریع طرح ها را اجرایی کرد.