به گزارش ایرنا، دیوان بین‌المللی دادگستری حدود دو هفته پیش و با صدور حکمی، اعتراض مقدماتی آمریکا را رد و صلاحیت خود را برای رسیدگی به پرونده شکایت ایران از این کشور به دلیل نقض پیمان مودّت تهران و واشنگتن تأیید کرد.
بر اساس حکم صادر شده، این نهاد قضایی ۶ اعتراض مقدماتی آمریکا را نسبت به عدم صلاحیت دادگاه و اینکه این پرونده باید از دستور کار خارج شود، رد کرده است.
ایران پس از تجدید تحریم‌های آمریکا و با استناد به پیمان مودّت دوجانبه سال ۱۹۵۵ و با توجه به آنکه پیمان، دیوان لاهه را مرجع رفع اختلافات تعیین کرده، از آمریکا به دلیل نقض این پیمان شکایت کرده بود.
پس از رأی اخیر، وزارت امور خارجه با انتشار گزاره برگی به تشریح موضوع حکم دیوان بین‌المللی دادگستری در مورد رأی صلاحیتی در پرونده شکایت جمهوری اسلامی ایران از ایالات‌متحده آمریکا بابت نقض عهدنامه ۱۹۵۵ مودّت پرداخت و نوشت:
دولت ایران در دادخواست خود از دیوان خواسته ضمن احراز صلاحیت برای رسیدگی به ماهیت پرونده، اعلام کند:
الف) اقدامات آمریکا علیه ایران برخلاف تعهدات آن کشور بر اساس مواد (۱) ۴، (۲) ۴، (۱) ۵، (۱) ۷، (۱) ۸، (۲) ۸، (۲) ۹، (۳) ۹ و (۱) ۱۰ عهدنامه ۱۹۵۵ مودّت مبنی بر تعهد به رفتار منصفانه و عادلانه با اتباع و شرکت‌های ایرانی و خودداری از محدودسازی صادرات و واردات کالا و تبادلات مالی بین دو کشور و در نهایت تضمین آزادی تجارت فی‌مابین بوده است.
ب) آمریکا باید به هر وسیله که می‌تواند اِعمال تحریم‌هایی را که در ارتباط با تصمیم اجرایی ۸ مه ۲۰۱۸ (۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷) رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده اتخاذ شده، خاتمه دهد.
ج) آمریکا باید بلافاصله تهدیدات خود را در ارتباط با اِعمال تحریم‌های بیشتر خاتمه دهد.
د) آمریکا باید تضمین دهد که هیچ گونه اقدامی برای دور زدن تصمیمی که دیوان می‌گیرد، انجام ندهد و عدم تکرار نقض عهدنامه را تضمین کند.
ه) آمریکا باید غرامتی را که دیوان در مراحل بعدی رسیدگی تعیین می‌کند، به صورت کامل پرداخت کند.
در ادامه این گزاره برگ آمده است: در حال حاضر با صدور رأی صلاحیتی و رد ایرادات مقدماتی ایالات‌متحده توسط دیوان، پرونده وارد مرحله رسیدگی ماهوی می‌شود. با احراز صالح بودن دیوان برای ورود به ماهیت دعوا، یکی از موانع مهم پیش رو مرتفع شده و از این پس با توجه به ثبت لایحه ماهوی ایران در ۲۴ مه ۲۰۱۹، اکنون نوبت دولت آمریکاست که لایحه متقابل خود را تسلیم دیوان نماید. مطابق رویه متداول در این گونه پرونده‌ها و با توجه به پیچیدگی و اهمیت پرونده و حجم بالای مدارک و مستندات ارائه شده، احتمالاً رسیدگی به پرونده در ماهیت، فرآیندی زمان‌بر خواهد بود.
این رخداد تا بدان حد اهمیت دارد که حسن روحانی رئیس‌جمهوری اسلامی ایران، رأی دیوان بین‌المللی دادگستری را «پیروزی زیبا و بسیار درخشان» ملت با عظمت ایران در برابر یک ابرقدرت خواند و افزود: دادگاه لاهه به یک دستور و قرار موقت رأی داد که در چارچوب آن آمریکا باید همه تحریم‌ها را در امور انسانی بلافاصله قطع کند و البته آمریکا عمل نکرد و مدعی شد اصلاً این دادگاه صلاحیت رسیدگی به اصل شکایت ایران را ندارد که دیروز دادگاه این شکایت آمریکا را نیز رد کرد.
اکنون و در تحولی به‌ظاهر نامرتبط و با نزدیک شدن ضرب الاجل ۵ اسفند توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی از سوی ایران، از آمریکا خبر می‌رسد که این کشور در نامه‌ای به شورای امنیت به طور رسمی ادعای گذشته کشورش مبنی بر اعمال تحریم‌های شورا علیه ایران را پس گرفت و بر خاتمه تحریم‌های ضد ایرانی شورای امنیت که دولت ترامپ به دنبال احیای آنها از طریق فعال‌سازی مکانیسم ماشه بود اذعان کرد.
لازم به ذکر است که دولت ترامپ اوایل امسال کوشید تا پیش از ۲۷ مهر و خاتمه محدودیت‌های تسلیحاتی ایران، در قطعنامه‌ای ۱۴ صفحه‌ای سخت‌ترین تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران را وضع کند که با مخالفت جدی همه اعضا مواجه شد. واشنگتن سپس بر آن شد تا قطعنامه‌ای چهاربندی در تمدید محدودیت تسلیحاتی ایران ارائه دهد که این تلاش نیز ناکام ماند. وزارت امور خارجه آمریکا سپس نامه‌ای را به شورای امنیت ارائه داد و خود را مشارکت‌کننده در برجام خواند و خواستار اعمال مکانیسم ماشه و بازگرداندن تمام تحریم‌های پیشین شورای امنیت علیه ایران شد.
۱۳ عضو شورای امنیت به صراحت با این ادعای آمریکا مخالفت کرده و آن را باطل دانستند و ترتیب اثری به این درخواست آمریکا ندادند.
با این حال واشنگتن در ۳۱ شهریور اعلام کرد که چون فرایند مخالفت با این ادعا در شورای امنیت طی نشده، به طور خودکار تحریم‌ها علیه ایران اعمال شده است اما باز هم شورای امنیت وقعی ننهاد و هیچ سازوکاری برای آن معین نکرد.
دولت ترامپ در مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز کوشید تا بودجه‌ای برای آنچه که اجرای تحریم‌های ضد ایرانی می‌نامید وضع گردد که این اقدام نیز با اکثریت قاطع اعضای سازمان ملل رد شد.
به نظر می‌رسد اقدام روز پنجشنبه دولت بایدن مصداق ضرب‌المثل «روغن ریخته را نذر امامزاده کردن» باشد. اکنون واشنگتن به برقرار بودن خاتمه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران و شکست دولت پیشین اعتراف کرده و تلاش می‌کند تا با چهره‌ای مسالمت‌جو ایران را به پرهیز از اقدام‌های هسته‌ای آتی ترغیب کند.
مایک پمپئو وزیر امور خارجه دولت ترامپ پس از شکست حقوقی این کشور در یکی از جلسات مقدماتی دیوان لاهه فسخ یک‌جانبه پیمان مودّت ایران و آمریکا را اعلام کرد. شاید در کنار رفع تحریم‌ها و جبران دیگر اقدام‌های سوء دولت پیشین، بازگشت دولت بایدن به پیمان مودّت در قیاس با اقدام‌های بی‌ارزشی مانند افزایش محدوده آمدوشد دیپلمات‌های ایرانی آن هم در گرماگرم همه‌گیری ویروس کرونا یا آمادگی برای حضور ناخوانده در مذاکرات ایران و ۱+۵ بهتر بتواند صداقت واشنگتن در کاهش تنش‌های میان دو کشور را محک زند.