همان طور که پیشتر برخی از رسانه ها خبر داده بودند، بایدن دیروز جمعه اول اسفند در سخنرانی خود در کنفرانس امنیتی مونیخ و نشست گروه هفت از بازگشت آمریکا به برجام سخن به میان آورد. در این نشست مجازی که شخصیت هایی چون «آنگلا مرکل» صدر اعظم آلمان و « امانوئل مکرون» رییس جمهوری فرانسه نیز حضور داشتند، تاکید کرد « ما آماده تعامل دوباره با گروه ۱+۵ درباره برنامه هسته‌ای ایران هستیم.»
تاکید طرف‌های غربی بر حفظ توافق اتمی با استقبال از دیدگاه بایدن
دیدگاه بایدن در این اجلاس مورد استقبال اعضای اروپایی و غیراروپایی برجام قرار گرفت. در این میان صدراعظم آلمان نیز با اشاره به گام‌های سازنده آمریکا در قبال ایران گفت «این اقدامات نشان می‌دهد آمریکا قصد دارد عمل کند و تنها به حرف زدن اکتفا نخواهد کرد.» اشاره مرکل به اقداماتی است که دولت بایدن طی چند روز اخیر در رابطه با ایران انجام داده است. یکی از این اقدامات به لغو مکانیسم ماشه از سوی دولت بایدن برمی گردد. این دولت به شورای امنیت سازمان ملل اطلاع داد که تلاش برای فعال شدن مکانیسم ماشه را لغو می‌کند و حاضر است در کنار قدرت‌های بزرگ دنیا برای بازگشت به برجام با ایران مذاکره کند.
از نگاه ناظران بسترسازی و میانجیگری آلمان را در این میان نباید نادیده گرفته شود. مرکل دو روز قبل از اظهارات بایدن در اجلاس امنیتی مونیخ (چهارشنبه ۲۸ بهمن) در تماس تلفنی با حجت الاسلام «حسن روحانی» بر علاقه شدید آلمان و سایر طرف‌های غربی بر حفظ توافق اتمی تاکید و اظهار کرد: اکنون زمان آن است که با روحیه‌ای مثبت اعتمادسازی کنیم و به راه‌حلی دیپلماتیک فرصت بدهیم.
از اردیبهشت ماه ۱۳۹۷ که ترامپ از برجام خارج شد و شدیدترین تحریم ها را علیه تهران اعمال کرد، در این مدت همه طرف ها به مطالبات بحق تهران پی برده اند که مهمترین آن رفع تحریم ها است. بازگشت آمریکا به برجام از نگاه رهبری اگر به رفع تحریم منجر نشود، بی فایده است. رهبر معظم انقلاب به تازگی نیز تاکید کردند: من می خواهم امروز فقط همین یک کلمه را درباره برجام بگویم؛ ما حرف و وعده خوب، زیاد شنیده ایم که در عمل، نقض و ضد آن عمل شده است. حرف فایده ندارد، وعده فایده ندارد، این بار فقط عمل. اگر از طرفِ مقابل عمل ببینیم، ما هم عمل خواهیم کرد.
چنین مطالباتی همواره از زبان دیگر مسوولان عالی رتبه کشور جاری می شود. به طوری که بایدن و متحدان اروپایی او به این نتیجه رسیده اند تا از کارزار فشار حداکثری ترامپ دوری گزینند. آنها باید با رفع تحریم یا کاهش برخی از تنگناها به طرف ایرانی این حس را ایجاد کنند که رویکرد دولت جدید آمریکا با دولت قبل متفاوت است و تیم بایدن گام هایی ملموس و عینی برای نجات برجام خواهد برداشت.
لغو مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها؛ اقدامی سازنده اما ناکافی
عقب نشینی آمریکا از مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌های سازمان ملل که پیشتر ترامپ فعال کرده بود، از نگاه کارشناسان اقدامی مثبت و گامی رو به جلو ارزیابی می شود. لغو مکانیسم مذکور مقدمه ای برای بازگشت آمریکا به توافق هسته است؛ اقدامی سازنده که مورد تایید و استقبال دیگر اعضای برجام قرار گرفت.
تقریبا همه اعضای برجام به این اقدام بایدن با خوشبینی نگاه کردند. چین و روسیه این قدم را مثبت ارزیابی کردند و «پیتر استانو» سخنگوی سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز جمعه اول اسفند در یک نشست خبری از تصمیم آمریکا برای کنار گذاشتن سیاست بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران استقبال کرد و گفت که این تصمیم واشنگتن شرایط را برای بازگشت تهران به پایبندی کامل به توافق هسته‌ای فراهم می‌کند.
واکنش ظریف نیز به غیرفعال کردن مکانیسم ماشه از سوی آمریکا جالب توجه بود. وی این اقدام دولت بایدن را نشان‌دهنده پذیرش مجدد اعتبار قطعنامه ۲۲۳۱ سازمان ملل از سوی آمریکا دانست و خواهان رفع فوری تمام تحریم‌هایی شد که ترامپ علیه ایران وضع کرده بود. ظریف در توئیتی نوشت «این بدان معناست که تفسیر پمپئو از قطعنامه ۲۲۳۱ دیگر اعتبار ندارد. ما هم موافقیم. بنابراین مطابق این قطعنامه باید آمریکا فوری و بدون پیش شرط تمامی تحریم‌هایی را که ترامپ وضع کرده بود لغو کند.»
در کنار لغو مکانیسم ماشه از سوی بایدن، اقدام دیگر دولت او در زمینه رفع محدودیت‌های تردد دیپلمات‌های ایرانی در مقر سازمان ملل در نیویورک قابل توجه بود؛ محدودیت هایی که همزمان با اعمال فشار حداکثری بر ایران در دولت ترامپ ایجاد شد و دیپلمات‌های ایرانی تنها می‌توانستند فاصله محل اقامتشان تا ساختمان اصلی سازمان ملل در نیویورک را رفت و آمد کنند و اجازه رفتن به سایر بخش های نیویورک را نداشتند.
اقدامات سازنده دولت بایدن در روزهای اخیر هر چند گام هایی رو به جلو برای نجات برجام و بازگشت اعتماد به ایران محسوب می شود اما کافی نیست. اقدامات مذکور تنها حاکی از چرخش رویکرد نسبت به ایران و برجام در کاخ سفید و دولت جدید امریکا است ولی برای برای متقاعدسازی تهران با هدف بازگشت به تعهدات برجامی، گامی بزرگتر لازم است. لغو تحریم ها بزرگترین و مهمترین قدم در این مسیر ارزیابی می شود که نه در سطح شعار و بر روی کاغذ بلکه باید به صورت عینی و ملموس انجام گیرد.