اگرچه این روزها کرونا در هرمکانی جا خوش کرده و با جهش یافتگی ویروس لحظه به لحظه شرایط پیچیده‌تر میشود اما قصه کودکان کار روایتی دیگر دارد، این طیف از جامعه با چالش‌های اقتصادی و کرونا روزگارشان ابعاد دشوارتری به خود گرفته و شانه‌های کوچکشان را یارای تحمل فشارهای سنگین ناشی از این بیماری نیست.
سازمان ملل متحد سال ۲۰۲۰ را فرصتی برای از بین بردن سوءاستفاده و بهره‌کشی از کودکان در سطوح بین المللی اعلام کرده بود و بیش از ۲۵۰ میلیون کودک کار دنیا مخاطب راهبردهایی بودند که قرار بود در ابعاد وسیع پی‌گرفته شود اما به ناگاه کرونا بر قائله زندگی بشری پنجه درافکند و نتیجه لازم از این برنامه مهم در حد انتظار مهیا نشده است.
این درحالی است که مسایل کودکان کار هر روز با توجه به شاخص‌های اقتصادی و چالش‌های اجتماعی، فرهنگی و بهداشتی ناشی از کرونا با کارزار جدید از معضلات روبروست و در شرایط کنونی نیاز است که تصمیم‌سازان اجرایی و اجتماعی کشور برای کودکان کار طرحی نو درافکنند و چراغ سبز حمایتشان را پشتوانه این قشر مظلوم و در معرض آسیب کنند.
گفتمان زیستِ همخوان با کرونا تنها در ابعاد فردی و اجتماعی و پیوست‌های اقتصادی آن اهمیت ندارد بلکه تمرکز بر شناخت آسیب و بسترهای آسیب‌خیز آن بسیار مهم است و می‌طلبد که در حوزه مطالعات پژوهشی، تصمیم‌سازی و اختصاص بودجه سهم کودکان کار به درستی دیده شود تا ضمن بهبود شاخص‌های زیستی این قشر از آسیب‌های ثانویه در خانواده و از چالش‌های جدید در آینده جلوگیری شود و مولفه‌های سلامت اجتماعی و پرورش انسانی و رفاه زیر چتر حمایت هدفمند محقق شود.
با نظرگرفتن ارزش‌های دینی و ملی و بین‌المللی و اصولی همچون عدم تبعیض میان کودکان، حفظ منافع عالیه کودکان و حق حیات شایسته برای آنان، این سوال برجسته میشود که سهم این شهروندانِ خاموش یعنی کودکان کار از حقوقِ خودشان چقدر است و با وجود کرونا چطور می‌توان کودکان کار را با کمترین آسیب راهبری کرد و به رشد و رفاه و حقوق مد نظر یونیسف رساند؟
کودکان کار قربانی زنجیره‌ای فقر، بی‌خانمانی، حاشیه‌نشینی، طلاق والدین و گسست‌ها و خلاهای عاطفی و اقتصادی در خانواده هستند، با قد و قواره کوچکشان مجبورند که نان آور باشند و سهمشان را در سبد هزینه‌های خانوار ادا کنند، این کودکان با خطر، تهدید و بی‌مهرها مواجه‌اند و می‌طلبد که چتری از حمایت بر سر آنان گرفته شود تا تازیانه‌های روزگار، پیکر نحیفشان را کمتر بیازارد و بتوانند در کوران دشواری زندگی دوام بیاورند و طعم دلخوشی‌های کودکانه را قبل از پا گذاشتن به سن بزرگسالی بچشند.
۳۴۷ کودک کارشناسنامه‌دار در استان مرکزی وجود دارد
به سراغ معاونت امور اجتماعی بهزیستی استان مرکزی رفتیم، جایی که بیشترین ارتباط با کودکان کار را دارد و برخی اطلاعات و آمارهای این حوزه بی شک در بازیافت مناسبتر وضعیت کودکان کار استان در این گزارش به کمک ما می‌آید.
اعظم علی مددی می‌گوید: ۳۴۷ کودک کار در استان مرکزی شناسایی شده که در ۲ مرکز پگاه ۶۴ مورد و مرکز آفتاب اراک ۲۵۵ مورد زیر چتر اقدامات حمایتی قرار دارند.
معاون بهزیستی استان مرکزی در پاسخ به این سوال که چه اقداماتی برای توانمندسازی کودکان کار استان در شرایط کرونایی پیش بینی شده، پاسخ‌های متعددی دارد و می گوید: ارایه خدمات مددکاری اجتماعی، اطلاع رسانی و آگاه سازی از طریق بروشور و بنر، بازدید از منزل، ارزیابی دقیق فردی خانوادگی اجتماعی، ارتباط با خیران برای رفع نیازهای کودکان و خانواده‌ها و همچنین توزیع بسته‌های عیدانه از جمله اقدامات انجام شده است.
وی به رویکرد دیگری از خدمات اجتماعی اشاره دارد و معتقد است: مصاحبه بالینی با کودک، انجام آزمون‌های روانشناختی، مشاوره روانشناسی و تشخیصی، گروه درمانی و همچنین آموزش پیشگیری از ایدز و هپاتیت با توجه به نوع حضور متفاوت هریک از کودکان کار در سطح اجتماع از اهمیت وِیژه‌ای برخوردار است.
بنا بر اعلام علی مددی، پی گرفتن مهارت‌های فنی وحرفه‌ای و تامین لوازم و التحریر در قالب طرح مهرانه از جمله خدمات بهزیستی به کودکان کار استان مرکزی است اما با وجود شیوع کرونا، نیاز است که سامانه جامع اطلاعاتی از وضعیت کودکان کار تهیه شود که این مهم تنها بر عهده بهزیستی نیست لازم در حوزه رعایت پروتکل‌های بهداشتی به این کودکان منتقل شود و گام‌های اساسی در این راستا برداشته شده است.
علی مددی در خصوص ارایه خدمات حقوقی به کودکان کار استان مرکزی نیز افزود: پیگیری کودکان بدون شناسنامه و بدون هویت، ارایه مشاوره‌های حقوقی، حضور در دادگستری برای موارد مربوط به حقوق کودکان، کمک برای تسهیل امور کودکان اتباع بیگانه از دیگر سرفصل‌هایی است که بهزیستی در ایام کرونا با وسواس و حساسیت بیشتری انجام آن‌ها را در دستور کار قرار داده است.
وی انجام آزمایش‌های پاراکلینیکی، معاینات غربالگری، نظارت بر بهداشت فردی، حرفه‌آموزشی منتهی به شغل برای خانواده با راه‌اندازی کارگاه خیاطی مادران، اشتغال بدون حرفه‌آموزی برای کودک و خانواده، پرداخت مستمری به کودک و خانواده به صورت ماهیانه به ۷۹ کودک با رقم یک میلیون و ۸۰ هزار ریال، کمک های موردی نقدی به کودک و خانواده، اجرای طرح مهرانه ویژه اهدای لوازم التحریر به کودکان کار وخیابانی، اجرای طرح عیدانه ویژه پرداخت عیدی به کودکان کار و خیابانی و سواد آموزی کودکان کار و خیابانی از دیگر اقدامات انجام شده بهزیستی است.
وی همکاری کمرنگ کودکان کار اتباع بیگانه با مرکز اورژانس اجتماعی در ساوه، نبود ردیف بودجه استانی برای کودکان کار و خیابانی و خانواده های آنان، کمبود منابع مالی و اعتباری مددجویی و همچنین کودکان کار و خیابانی غیربومی را از جمله چالش‌هایی عنوان کرد که مسئولان بهزیستی برای پیشبرد امور کودکان کار به ویژه در ایام کرونا با ان‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند.
معاون امور اجتماعی بهزیستی بیان کرد: ۱۵۷ کودک کار با جنسیت پسر و ۳۹ نفر با جنسیت دختر در بهزیستی استان مرکزی پرونده دارند و ۱۸ کودک کار در اراک و ۲۰ کودک کار تبعه خارجی درساوه شناسایی و پذیرش شده اند.
علی مددی تصریح کرد: کودکان کار در رده سنی زیر ۱۸ سال هستند که بیشتر به مشاغل کاذب روی آورده و دستمزد اندک از مشاغل را برای مخارج خانوار می‌برند.
وی در خصوص توانمندسازی کودکان خیابانی و خانواده‌های آنان نیز گفت: برای توانمندسازی کودکان کار شاخص هایی همچون شناسایی و جذب کودکان کار، بازدید از منزل کودک و خانواده، جلسات آموزشی روانشناختی، جلب و جذب خیرین و مشارکتهای مردمی برقراری مستمری، پیگیری وضعیت تحصیلی و سوادآموزی کودک و خانواده، اخذ شناسنامه، خدمات بیمه برنامه های فرهنگی ورزشی و تفریحی، اشتغال کودک و یا خانواده از طریق حرفه آموزی یا بدون حرفه آموزی، ارائه خدمات کاهش آسیب (پیشگیری از اعتیاد، ایدز، کرونا، روانپزشکی، پزشکی) مد نظر است که با جدیت پیگیری می شود.
معاون امور اجتماعی بهزیستی استان مرکزی ادامه داد: هشت خانواده کودک کار در استان وجود دارد که ابتلا به کرونا برای آنان ثبت شده اما تاکنون گزارشی از ابتلای خود کودکان کار در بهزیستی نیامده است و این نهاد حمایتی توزیع لوازم بهداشتی به خانواده کودکان کار، اعمال تخفیف هزینه‌های درمان از طریق رایزنی با بیمارستان را انجام داده است.
علی مددی یادآور شد: توزیع ۱۳۰ بسته ملزومات بهداشتی مشتمل بر الکل، ماسک، وایتکس، پودر ماشین، شامپو، صابون، دستمال کاغذی، ریکا، ژل شستشو در بین خانواده‌های کودکان خیابانی، توزیع ۱۴۵ بسته حمایتی با رقم بالغ بر۸۰ میلیون ریال در بین کودکان خیابانی از جمله اهداف اجرای طرح مراقبت در برابر شیوع کرونا از اعتبارات دولتی است و ۲۵۰ هزارتومان برای ۷۰ کودک خیابانی تحت پوشش برای لوازم بهداشتی پیشگیری از کرونا واریز شده و ۱۲۵ بروشور با موضوع کرونا نیز در اختیار آنان و خانواده‌هایشان قرار گرفته است.
وی، شمار کودکان کار دانش‌آموز استان مرکزی را ۱۷۱ نفر عنوان کرد و گفت: اعطای کمک موردی نقدی به خانواده ها و همچنین اقلام غیرنقدی در قالب نوشت‌افزار برای کودکان کار از سوی بهزیستی استان صورت گرفته است.
معاون امور اجتماعی بهزیستی در خصوص میانگین درآمد کودکان کار استان مرکزی نیز گفت: میزان درآمد این جامعه هدف متغیر است و از ۱۰ هزارتومان تا ۵۰ هزارتومان در روز می‌رسد و سطح درآمدی کودکان کار به ویژه بین اتباع بیگانه که اکثر آنان در ساوه مستقر هستند بالاتر است.
فرصت زندگی بهتر برای کودکان کار مهیا شود
سرپرست معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان مرکزی نیز می گوید: متولی ساماندهی کودکان کار و خیابانی بهزیستی و شهرداری هستند و تنها کودکان کار به کانون‌های اصلاح و تربیت ارجاع می‌شوند که مرتکب جرم شده باشند و باید تعیین تکلیف شده و حقوق قضایی آنان پی پرفته شود.
«محسن خیرمند» در خصوص راه‌اندازی کلینیک حقوق کودک در استان مرکزی توضیحاتی داد و خاطرنشان کرد: هدف از ایجاد این نهاد فراتر از نگرش فردی است و باید پذیرفت کودکان در جامعه نیازمندی‌هایی دارند که باید با اصول صحیح پی گرفته شود و باید زیر ساخت معطوف به حقوق امور اجتماعی و کودکان را مورد توجه داشت.
خیرمند با اشاره به اینکه در بحث پیشگیری با چند نوع کودک مواجه هستیم، توضیح داد: کودکانی که مرتکب جرم شده‌اند باید به دلیل مسئولیت اجتماعی و به‌منظور تغییر رفتار به کانون اصلاح و تربیت ارجاع شوند و امسال به صورت هدایت شده دوره های امید(هور) را در کانون های اصلاح و تربیت برگزار کردیم.
به گفته این مقام مسئول قضایی، بحث قانونی پیشگیری در چند سال اخیر مغفول مانده و ایجاد مشاوران روانشناسی و مددکاری در کانون‌های اصلاح و تربیت به صورت کامل اجرایی نمی‌شد اما، اکنون معاونت اجتماعی با برگزاری آزمون در این خصوص اقدامات جدیدی انجام داده است.
خیرمند معتقد است: نباید با کودکان آسیب دیده و بزهکار مجازات مدار رفتار کرد، بعضی کودکان حلقه مفقوده دارند که باید بازتوانی اجتماعی شوند اما خانواده‌ای ندارند که در کانون اصلاح تربیت نگهداری می‌شوند و نیاز است که مرجعی مجزا برای پیگیری امور این طیف ایجاد شود تا با متولی تخصصی از کودکان بزهکار جدا باشند.
وی همچنین توضیح داد: طیفی از کودکان کار در معرض دیگر آسیب‌ها نیز هستند، از جمله بچه‌های طلاق که برای این افراد مراکز مهر والدین راه‌اندازی شده و این کودکان از خدمات مددکاری و روانشناسی همراه با والدین شان بهره‌مند می‌شوند و تاکنون این مراکز در شهر های اراک، ساوه و خمین راه اندازی شده است.
سرپرست معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم گفت: چنانچه کودکی مورد آزار و صدمات روحی و روانی قرار گرفته باشد و سلامتی وی تهدید شده باشد در خصوص ملاقات‌ها تجدید نظر میشود.
خیرمند یادآور شد: کودکانی که اعضای خانواده‌اش به مواد مخدر اعتیاد دارند و در معرض آسیب هستند نیز در مراکز بهزیستی نگهداری می‌شوند و از خدمات روانشناسی بهره‌مند شده و افراد معتاد خانواده در کمپ‌های ماده ۱۶ نگهداری می‌شوند.
وی خشونت علیه کودکان را از جمله معضلات و آسیب‌های درون خانواده عنوان کرد و گفت: با توجه به شیوع مصرف و تبلیغات سوء، یکی از پتانسیل هایی که در فضای مجازی باید با جدیت دنبال شود، همین فرهنگ سازی پیشگیرانه است چرا که بیشتر جرایم کلاهبرداری اینترنتی مربوط به کودکان ۱۸ ساله است.
این مسئول قضایی استان مرکزی یکی از مشکلات را حمایت نکردن از کودکان کار و آسیب پذیر به صورت دایم و مستمر دانست و گفت: با توجه به کوچک‌سازی دولت و کمبود اعتبارات تا زمانی که این اقدام یه صورت قطعی و دایمی انجام نشود و به‌صورت اورژانسی و مقطعی باشد شاهد اتفاقات مثبتی در این حوزه نخواهیم بود.
خیرمند توضیحات دیگری نیز داد که کارنامه بهزیستی و شهرداری به‌عنوان متولی جمع‌آوری کودکان کار در حمایتهای دائمی و کلان نمره رضایت بخشی ندارد و توانمندسازی کودکان کار با حمایت و تعامل با سازمان های مردم نهاد می‌تواند اثر بخش باشد.
وی معتقد است: حوزه معاونت اجتماعی دادگستری به دنبال شفافیت و برخط کردن اقدامات است و در قانون مجازات، کودکانی که از شهرهای دیگر به‌صورت گروهی در قالب کودکان کار در سر چهار راه ها فعالیت می‌کنند مرتکب جرم می‌شوند که باید اقدامات لازم در این راستا صورت گیرد.
سرپرست معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان مرکزی این را هم گفت که باید با تشکیل کارگروه حمایت از کودکان نوع نگرش ا از کلی نگری به جزیی‌نگری تغییر یابد و این جامعه هدف با توانمندی راهبری شوند تا نتیجه مطلوب حاصل آید.
خیرمند یادآور شد که در استان مراکز غیرقانونی نگهداری کودکان کار نداریم و شاخص کودک‌آزاری و گزارشی در این راستا نبوده است.
به گفته این مقام مسئول قضایی، دفتر حمایت از بدهکاران فضای مجازی با محوریت کودکان تشکیل میشود و از حالت سلبی و ایجابی، تشویق و ترغیب مدنظر است و یک مجموعه ای با تولید محتوا و بازنشر آن به موضوعات فضای مجازی در حوزه کودکان و نوجوانان ایجاد میشود.
سرپرست معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان مرکزی در ادامه توضیح داد: شمار کودکان کار به لحاظ فراوانی زیاد نیست اما باید روی مدیریت کیفی و رشد و رفاه این قشر کار ویژه کرد.
خیرمند در خصوص مشارکت نهادهای مشارکتی در بحث کاهش آسیب های اجتماعی، به وِیژه کودکان کار توضیحاتی داد که آستان قدس رضوی آمادگی دارد که امکانات لازم را با بهره گیری و مشارکت خیران و سازمان های مردم نهاد را به صورت یک شبکه ایجاد کند و نحوه خدمات دهی به دستگاه های مختلف به این جامعه هدف مشخص شود.
کودک کار و خیابانی، ترس از جان با تلاش برای نان
مدیر مرکز آرامش کودکان آفتاب نیز معتقد است: کودکان کار قربانیان شرایط ناسالم اقتصادی خانواده هستند که در وضعیت کرونا برای تامین نان تلاش می‌کنند و این مسئولان و متولیان هستند که باید چتری از آگاهی بالای سر آنان گذاشته و با انتقال دستورات بهداشتی از جانشان حفاظت کنند.
«فیروزه علیمحمدی» می‌گوید: موسسه آرامش کودکان آفتاب از سال ۹۵ به‌عنوان نخستین مرکز تخصصی در حوزه کودکان کار و خیابانی استان مرکزی فعالیت خود را در راستای شناسایی مشاغل کاذب آغاز کرده و ابتدا آسیب شناسی کودکان کار بومی و غیر بومی و خانواده آنان را مدنظر قرار داد.
این فعال فرهنگی و اجتماعی اشاره کرد که بیشتر کودکان کار اراک غیر بومی و از استان خراسان جنوبی، لرستان و شهرستان خمین هستند که توسط این موسسه شناسایی شدند و اغلب آنان را پسران ۱۰ تا ۱۵ ساله شامل می‌شوند و برخی فرزندان زیر ۱۰ سال به عنوان متکدی کنار مادران خود در چهار راه ها فعالیت می‌کنند.
مدیر مرکز آرامش کودکان آفتاب. بیان کرد: ۷۰ درصد کودکان کار در اراک پسر و ۳۰ درصد دختران هستند و کودکان کار غیر بومی باید به نیروی انتظامی و قضایی معرفی می‌شدند که در این راستا و با توجه به اینکه توانمند سازی کودکان بومی مدنظر این مرکز بود با حمایت خیران، بهزیستی و خانه فرش کارگاه قالیبافی و خیاطی راه‌اندازی شد اما چندی است که این تشکیلات به‌دلیل کمبود اعتبارات، تعطیل شده و خانواده‌ها دیگر انگیزه‌ای برای فعالیت نداشتند.
وی توضیح داد: کارگاه های آموزشی قدرت نه گفتن، کنترل خشم، آموزش مهارت‌های زندگی و فرزند پروری با بهره‌گیری از کارشناسان مرکز بهداشت برای کودکان کار و خانواده آنان برگزار شد.
علیمحمدی از مشارکت کودکان کار در فرآیندهای جمعی از جمله ورزش خبر داد و افزود: تیم فوتسال نیز از کودکان کار اراک تشکیل شد و با انعقاد قرارداد با باشگاه استعدادیابی چهار نفر از کودکان کار به مرحله استانی راه یافتند.
به گفته مدیر مرکز آرامش کودکان آفتاب، در یک سال اخیر، خانواده‌هایی که شرابط توانمندسازی دارند، تحت آموزشهای فنی و حرفه ای قرار گرفتند.
مدیر مرکز آرامش کودکان آفتاب با اشاره به شیوع بیماری کرونا نیز توضیحاتی داد: وسایل بهداشتی، ماسک و دستگاه تب سنج توسط خیران و فعالان حقوق کودک خریداری شد و خانواده‌های کودکان کار غربالگری شدند.
علیمحمدی با بیان اینکه مرکز بهداشت اراک همواره کنار این نهاد مردمی بوده است، ادامه داد: برخی کودکان کار زیرپوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) استان هستندکه برای جلوگیری از موازی‌کاری اقدامات لازم صورت گرفته است.
مدیر مرکز آرامش کودکان آفتاب تاکید کرد: جامعه معلولین در حوزه آسیب‌های اجتماعی دست تنها است و کمی‌طلبد که دستگاه‌های اجرایی دیگر تعامل و همکاری لازم را در این خصوص داشته باشد.
علیمحمدی این را هم گفت که برخی خانواده‌های کودکان کار که غیربومی هستند وضعیت مالی خوبی دارند اما به علت مهاجرت به صورت تیمی فعالیت می‌کنند و عده‌ای نیز به صورت تیمی از دیگر شهرستان‌ها و استان‌های دیگر به اراک مهاجرت می‌کنند و در سر چهار راه‌ها گل و آدامس می‌فروشند و برخی دیگر در آرامستان برای خودشان یک منطقه تعریف کرده‌اند.
وی با اشاره به اینکه حال کودکان کار و خیابانی خوب نیست، گفت: این کودکان اگر خانواده در کنارشان نباشد به بهزیستی تحویل می‌شوند و برای این جامعه هدف پرونده تشکیل میشود.
علیمحمدی یادآور شد: در دستورالعمل کودکان معتاد، جز کودکان کار و خیابانی تعریف نشده‌اند اما متاسفانه برخی کودکان کار به اعتیاد روی می‌آورند و تاکنون چند مورد کودک معتاد کار شناسایی شدند اما برای کودکان زیر ۱۸ سال کمپ نوجوانان وجود ندارد در آن مکان بستری شوند، که باید تدابیر ویژه ای در این راستا اندیشیده شود.
وی با تاکید بر اینکه آموزش های اشتباه و نبود فرهنگ باعث افزایش آسیب ها میشود گفت: اداره کل بهزیستی مددجویان خود را حمایت می‌کند و برای کودکان باز مانده از تحصیل، تسهیلات پرداخت می‌کند و اقلام بهداشتی و معیشتی به اضافه مبلغ ۱۲۵ هزار تومان به‌صورت ماهیانه به این جامعه هدف پرداخت می‌کند.
مدیر مرکز آرامش کودکان آفتاب با اشاره به اینکه هلال احمر هم قول مساعد داده بسته‌های معیشتی به خانواده های کودکان کار اراک پرداخت کند، افزود: گروه سنی ۶ تا ۱۷ سال به‌عنوان کودکان کار و خیابانی رده‌بندی شده‌اند و جز وظایف بهزیستی نیست که متکدیان را سازماندهی کند.
علیمحمدی تاکید کرد که سازمان‌های مردم نهاد بر اساس شاکله خود اجازه ورود به مباحث قانونی را ندارند و تنها می‌توانند خدمات روانشناسی و مدد کاری را ارایه دهند و اینجاست که اهمیت برنامه ریزی و نظام بهره‌مندی حداکثری از توان حوزه دولتی و مردمی مطرح میشود.
سرپناه حمایتی و برنامه هدفمند نیاز کودکان کار
سرپرست شهرداری اراک نیز گفت: به استناد بند (۶) ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها تخصیص و تجهیز فضای فیزیکی مناسب برای اجرای مراحل ساماندهی کودکان کارو تامین امکانات مورد نیاز با مصوبه کارگروه اجتماعی استان یک تکلیف است.
«سعید بیاتیان» توضیح داد: مددسرا برای در راه‌ماندگان و افراد بی‌خانمان درضلع غربی پناهگاه خیابان قائم مقام است که سال ۹۴ بازسازی شده و دارای ۳۶۰ مترمربع مساحت است که اعتبارهزینه شده در سال ۹۴ یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون ریال است.
سرپرست شهرداری اراک، ظرفیت این مددسرا را ۳۲ نفر مرد و قابل افزایش تا ۶۰ نفر و دارای اتاق نگهبانی، سالن انتظار عنوان کرد.
این مقام مسئول مدیریت شهری تصریح کرد: ضلع شرقی این پناهگاه با همین ظرفیت و امکانات برای کودکان کار اختصاص یافته است.
بیاتیان ادامه داد: ردیف اعتباری خاصی برای کودکان کار و متکدیان پیش بینی نشده است و از ردیف‌های خدمات و جاری می توان در این راستا استفاده کرد.
ایجاد خانه هلال در مناطق آسیب‌پذیر راهی برای توانمندی کودکان کار
سرپرست امور داوطلبان جمعیت هلال احمراستان مرکزی گفت: جمعیت هلال احمربا ایجاد خانه‌های هلال در مناطق آسیب‌پذیر گام نخست را برای توانمندی مراقبتی و امدادی کودکان کار برداشته و باید حمایتهای لازم را از این قشر و خانواده آنان به‌ویژه در ایام شیوع کرونا در دستور کار دارد.
«محمد طهماسبی آشتیانی» افزود: با آموزش خودمراقبتی مهارتی، فردی، اجتماعی و بهداشتی می‌توان اقدامات موثری برای این جامعه هدف به موقع انجام داد و پزشکان داوطلب هلال احمر آمادگی دارند که با در نظر گرفتن یک مکان مشخص برای کودکان کار خدمات درمانی مناسب ارایه دهند.
وی اظهار داشت: از ابتدای شیوع کرونا در حوزه خانه‌های هلال کمک‌های مومنانه موردی و سبدغذایی تهیه و توزیع شده است.
سرپرست امور جوانان جمعیت هلال احمر استان مرکزی با بیان اینکه در شهرستان اراک و روستاهای تابعه ۳۲خانه هلال راه‌اندازی شده است، افزود:با توجه به بالا بودن معضلات اجتماعی قرار است که درچند منطقه حاشیه شهر با همکاری کمیته امداد امام خمینی (ره) و با سرمایه‌گذاری هلال احمر در مناطق آسیب پذیر مثل شهرک ولیعصر (عج) و باغ خلج خان های هلال راه‌اندازی شود.
طهماسبی آشتیانی توضیح داد: کمک مالی و مومنانه پزشکی و مباحث آموزشی و خود مراقبتی وحمایتی برای کودکان کار و خانواده آنان در این مراکز استان صورت گیرد.
به گفته این مقام مسئول، ۲۴۸ خانه هلال در مناطق مختلف استان افتتاح شده که این مراکز باید با شناسایی نیازمندی‌ها، حلقه اتصال مردم و خیران باشد و در این راستا گام‌های موثری برداشته شده است.
حریم امن رفاهی و عاطفی حق کودکان کار است
دبیرشورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدراستان مرکزی نیز معتقد است: ایجاد حریم امن رفاهی و عاطفی و سلامت حق کودکان کار است و در این راستا پارسال در شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر مصوب شد که نه تنها برای کودکان کار بلکه کودکان معتاد و یا در معرض در رده سنی ۱۰ تا ۱۲ ساله ظرفیت درمان بستری و سرپایی ایجاد شود و یا اینکه در یکی از کمپ‌های استاندارد کودکان معتاد به صورت مجزا و رایگان قرنطینه و درمان شوند.
«احمد ملک حسینی» با اشاره به اینکه این طرح در مدارس استان مرکزی نیز اجرایی می شود، افزود: ابلاغیه و تفاهمنامه ی دراین راستا پارسال با آموزش و پرورش منعقد شده که چنانچه در مدارس کودک و نوجوانانی که به بیماری اعتیاد دچار شده باشد این آمادگی وجود دارد که کودک آسیب دیده با همکاری دانشگاه علوم پزشکی در یکی از بیمارستان‌ها بستری شود.
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان مرکزی بیان کرد: برخی فصول سال شهرداری اقدامات مناسبی در خصوص جمع آوری کودکان کار انجام می‌دهد و این قشر کمتر در خیابان‌ها و مسیر چهارراه‌ها به چشم می‌آیند اما، این اقدام مقطعی است و می‌طلبد که متولیان در این راستا تدبیر مستمر داشته باشند.
ملک حسینی ادامه داد: یک کمپ نوجوانان در استان مجوز فعالیت گرفته بود اما پس از گذشت یک سال و چند ماه از آغاز فعالیت به‌دلیل اینکه کودک معتاد رده سنی ۶ تا ۱۳ سال به این مرکز مراجعه نداشت، تعطیل شد.
سرپرست دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مرکزی نیز می‌گوید: این دفتر، وظیفه سیاستگذاری و راهبری امور مرتبط با حوزه اجتماعی و فرهنگی دارد، که در حوزه ساماندهی کودکان کار در سطح استان کمیته زیرگروه در تمام فرمانداری های تابعه استان فعال شده است.
«جواد اتابکی» بیان می‌کند: ۳۴۰ کودک کار زیر ۱۸ سال تاکنون در استان شناسایی شده که تعدادی از آنان اتباع کشورهای افغانستان و پاکستان یا از برخی استان های دیگر هستند، ضمن آنکه شماری از کودکان کار در استان مرکزی در کنار خانواده خود زندگی کرده و در حال تحصیل هستند و این کودکان برای کمک به معیشت خانواده‌های خود کار می‌کنند.
این مقام مسئول توضیح داد: ۲ سال قبل اعتبار اختصاص یافته به کودکان کار استان مرکزی ۵۰۰میلیون ریال بود که این اعتبار به ۳۲۰ میلیون ریال افزایش یافته و امسال نیز مبالغی در این خصوص ابلاغ شده اما هنوز به طور مشخص اعلام نشده است.
اتابکی به این نکته هم اشاره کرد که در سال جاری اعتباری به منظور اجرای برنامه‌های ساماندهی کودکان کار و خیابانی از طریق وزارت کشور به ادارات کل بهزیستی و همچنین در راستای توانمندسازی و حرفه‌آموزی کودکان کار(ویژه خانواده و کودکان مشمول) از محل اعتبارات طرح تقسیم کار ملی برای کنترل و کاهش آسیب های اجتماعی به شهرداری اراک اختصاص یافت.
وی با اشاره به اقدامات موثر در حوزه کودکان کار به‌منظور جلوگیری از افت تحصیلی این کودکان، افزود: در این راستا ضمن ایجاد مرکز جذب کودکان بازمانده از تحصیل، موضوع حرفه آموزی و ادامه تحصیل کودکان از طریق آموزش و پرورش و ۲ سازمان مردم نهاد تخصصی در این حوزه فراهم شده است.
سرپرست دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مرکزی توضیح داد: با توجه به اینکه کودکان کار جزو اقشار آسیب‌پذیر بوده و بیشتر در معرض آسیب‌های اجتماعی هستند، با همکاری دستگاه‌های دولتی و سازمان های مردم نهاد فعال در این حوزه علاوه بر افزایش آگاهی خانواده‌ها در رابطه با خطرات و آسیب‌های موجود، آموزش‌هایی برای پیشگیری از این آسیب‌ها برای کودکان نیز ارایه میشود.
اتابکی یادآور شد: ارتقای سلامت جسمی، روانی و اجتماعی، حمایت از حقوق کودکان، حفظ منافع مالی آن‌ها و توانمندسازی خانواده کودکان، از دیگر اقدامات انجام شده برای کودکان کار در استان مرکزی توسط دستگاه های متولی از جمله بهزیستی استان است.
تصویب لایحه حمایت از حقوق کودک و نوجوان، ابزاری کارا در حمایت اصولی از کودکان کار
پژوهشگر حقوق بین الملل و عضو موسسه توسعه حقوق فقر زدایی در استان مرکزی نیز اعتقاد دارد: لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان به تصویب رسیده و بحث آیین نامه و تدوین این قانون نیز مطرح شده است که انتظار می‌رود در بودجه نویسی سال ۱۴۰۰ این قانون لحاظ شود و دارای آیین نامه اجرایی شود تا بتوان به صورت عملی از آن به عنوان ابزار کارا در حمایت از کودکان کار بهره گرفت.
«مریم بهادری» با بیان اینکه این لایحه توسط دولت تنظیم و نوشته شده؛ می گوید: علاوه بر دولت، مسئولیت ساماندهی کودکان کار، با سازمان بهزیستی کشور، وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی، کمیته امداد امام خمینی(ره) است که باید با تعامل و همکاری به وظایف خود جامه عمل بپوشانند.
وی فلسفه اصلی تشکیل سمن‌ها را گوشزد کرد و توضیح داد: سازمان‌های مردم نهاد فعال در حوزه کودکان براساس آیین نامه‌ای که برای خود تعریف کردند، می‌توانند در این راستا کمک شایانی داشته باشند.
بهادری این را هم اضافه کرد که ساماندهی، آموزش و حرفه آموزی کودکان کار با تعامل و همکاری سازمان های مردم نهاد فراهم میشود تا در عین تاب‌آوری بتوانند این جامعه هدف را توانمند کنند.
این پژوهشگر حوزه اجتماعی از بزهکاری به عنوان یکی از چالش‌های اصلی حوزه کودکان کار نام برد و توضیح داد: بخشی از کودکان کار ممکن است بزهکار شوند که در این صورت نقش موثر کانون‌های اصلاح و تربیت برجسته تر میشود.
این پژوهشگر حقوق بین الملل به بحث تحول قضایی جدید ابلاغی از سوی رئیس قوه قضاییه نیز اشاره‌ای کرد و تاکید کرد که این مهم نوید بخش آن است که رکن عدالت محوری در حوزه‌های مختلف دچار تحول مثبت شده و با تصویب قانون کودکان و نوجوانان می‌توان شاهد رویدادهای امیدبخش بود.
بهادری این را هم گفت که کودکانی که وارد بازار کار می‌شوند، بر اساس تعریف سازمان بین‌المللی کار، زیر سن قانونی فعالیت می‌کنند که مجموعه فعالیت تشکل‌های سازمان نهاد می‌تواند برای کودکان کار مثمرثمر باشد و مسئولیت اجتماعی حکم می‌کند علاوه بر انجام فعالیت های روزانه، بخشی از زمان خود را صرف فعالیت های داوطلبانه به نفع کودکان کار معطوف شود.
عضو موسسه توسعه حقوق فقرزدایی با اشاره به اینکه معاونت امور خانواده رسالت بزرگی برای خانواده تعریف کرده درخواست کرد: با توجه به اینکه کودکان کار مسئولیت تامین هزینه‌های خانه را دارند بنابراین پیشنهاد میشود در قالب طرح‌های سازمان‌های مردم نهاد اعتباراتی برای ارتقای وضعیت کودکان آسیب دیده و یا در معرض آسیب اختصاص یابد.
این فعال حوزه اجتماعی به این نکته اشاره کرد که در سند چشم انداز و برنامه ششم توسعه مبحث فقرزدایی و امحای فقر لحاظ شده اما متاسفانه به واسطه شیوع بیماری کرونا و تحریم های ظالمانه نتوانستیم به اهداف مدنظر دست یابیم.
وی ازظرفیت پژوهشی در دانشگاهها نیز سخن به میان آورد و معتقد است: بیشتر تحقیقات پژوهشی در کتابخانه‌ها خاک می‌خورد و باید به سمتی رفت که پژوهش‌ها کاربردی تر شده و نتایج عملی هر اقدام تحقیقی اجتماعی در بهبود زندگی دهک‌های آسیب‌پذیر از جمله کودکان کار نمایان باشد.
بهادری با اشاره به قانون خاصی برای فقرزدایی وجود ندارد گفت: به تازگی رشته حقوق فقرزدایی همگام با دانشگاه‌های خارجی رسالت خود را آغاز کرده و تحقیقات دانشگاهها را عملیاتی می‌کند و رسالت آموزش عالی در زمینه فقر زدایی بسیار مهم است امید می‌رود که از تحقیقات پژوهشی بیشترین بهره گیری بشود.