به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، نوروز مهمترین فصل گردشگری در ایران است؛ تعطیلات حدود پانزده‌روزه فرصتی را پیش روی خانواده‌ها و گردشگران قرار می‌دهد تا عازم سفرهای بلندمدت چندروزه شوند؛ اما گردشگری از نوروز ۱۳۹۹ تا کنون به دلیل شیوع کرونا با چالشی کم‌نظیر مواجه و کاهشی بیش از ۷۰ درصد را تجربه کرده است.
در طول یک سال گذشته بیشتر مردم یا سفر نرفته‌اند یا زمانی کمتر از چند ساعت را آن هم در دامن طبیعت و نزدیک به محل سکونت و اقامت خود گذرانده‌اند، اما اکنون ستاد ملی مقابله با کرونا مجوزهای مشروط و احتمالی را برای تاسیسات گردشگری و امکان سفر بر اساس شرایط کرونایی تا پایان اسفند را اعلام کرده، البته هنوز باید دید شرایط شیوع بیماری و مناطق کشور در چه وضعیتی قرار خواهند گرفت.
معاون گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی درباره کاهش احتمالی محدودیت سفر و گردشگری در نوروز ۱۴۰۰ می‌گوید: جلساتی با ستاد ملی مقابله با کرونا برگزار شده و در آن نشست‌ها به صورت مفصل موضوعات را بررسی کردیم؛ بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده دو مدل سفر را پیشنهاد دادیم که می‌تواند با رعایت شیوه نامه های بهداشتی در کشور اجرایی شود. در مدل اول سفر با تور است؛ در این مدل از سفر گردشگران از خدمات تور استفاده می‌کنند و حتما در مراکز اقامتی مجاز اقامت خواهند کرد که تحت نظارت وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی است.
ولی تیموری تصریح کرده است: در مدل دوم سفر در نوروز ۱۴۰۰ افراد تور خریداری نمی‌کنند، اما در سفر به شهر مقصد حتما باید در مراکز اقامتی مجاز و تحت نظارت این وزارتخانه اقامت کنند تا تمام شیوه‌نامه‌های بهداشتی رعایت و سلامتی مردم حفظ شود.
در این میان گروهی هستند که خودشان به مسافرت می‌روند و ممکن است به ویلاهای شخصی یا اجاره‌ای بروند که تحت نظارت نیست و گروه چهارم هم مسافرانی هستند که در مقصد سفر اقدام به چادرزدن می‌کنند.
تیموری تاکید کرده است برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا، در نوروز ۱۴۰۰ ایجاد کمپ‌های گردشگری، چادر زدن در اماکن و معابر عمومی، اقامت در اماکنی مانند مدارس، زائرسراها، حسینیه‌ها ممنوع است و این موضوع به استانداران اعلام شده است.
شیوه سفر در کرونا باید به مردم آموزش داده شود
عضو هیات علمی دانشگاه علم و فرهنگ درباره سفرهای نوروزی ۱۴۰۰ و شرایط کرونایی در کشور به خبرنگار فرهنگی ایرنا گفت: در مجوز مشروطی که ستاد ملی مدیریت کرونا اعلام کرده سفرها به چهار دسته تقسیم‌بندی شده است که البته دو گروه قابل کنترل و نظارت است، اما دو گروه دیگر زیاد قابل کنترل و نظارت نیست. البته در همین موارد هم دقیق اعلام نشده که نظارت و کنترل دو گروه اول چگونه انجام می‌شود یا اینکه در این ۱۲ ماه انجام می شده و تجربه و دستورالعملی در این زمینه به طور مشخص اعلام نشده است.
افسانه پورجم اظهار داشت: از طرفی اقشار کم‌درآمد در همان دو گروه سفرهای نوروزی قرار دارند که نحوه و چگونگی آن زیاد قابل کنترل و نظارت نیست که نشان می‌دهد برنامه سفری برای این افراد وجود ندارد، این گروه از جامعه علاوه بر دغدغه کرونا به دلیل شرایط اقتصادی در کشور در یک‌سال گذشته معمولا سفر نرفته‌اند و علاوه بر فشار روحی، اضطراب بیماری را هم تحمل کرده‌اند که باید به شرایط سفر آنها بیشتر توجه شود.
برای مدیریت سفر در نوروز باید آزمایش‌های سریع و ارزان در مبادی ورودی در اماکن اقامتی و پذیرایی و حمل‌ونقل‌های عمومی در دسترس قرار گیرد.پورجم با اشاره به آسیب‌های اقتصادی صنعت گردشگری در دوران کرونا، افزود: سفر یک نیاز روحی و روانی برای همه افراد جامعه است، بعد از یک سال خانه‌نشینی مردم، نمی‌توان مطلق اعلام کرد سفر نروند، تقاضا و تمایل به سفر همیشه و در هر شرایطی هم وجود داشته است و با توجه به شرایط کرونا خیلی اماکن در حال بازگشایی هستند و اکنون هم تقاضا برای سفر مجدد در حال شکل‌گیری است؛ بسیاری افراد در حال برنامه‌ریزی برای سفر در نوروز هستند. اکنون باید به مردم و گردشگران آموزش داده شود که چگونه سفر کنند تا آسیب‌های سلامتی و جانی گردشگران در دوران کرونا به حداقل برسد.
عضو هیات علمی دانشگاه علم و فرهنگ با بیان اینکه آسیب‌های اقتصادی ممنوع شدن سفر هم در نظر گرفته شود، تصریح کرد: کسب‌وکارهای گردشگری یک سال در رکود هستند و اگر از بین بروند احیای این صنعت سخت خواهد بود، باید با هزینه‌های کمتر اقتصادی و اجتماعی آغاز سفرهای نوروزی را مدیریت شود.
وی تصریح کرد: برای مدیریت سفر در نوروز باید آزمایش‌های سریع و ارزان در مبادی ورودی در اماکن اقامتی و پذیرایی و حمل‌ونقل‌های عمومی در دسترس قرار گیرد، اما به طور کلی انسجام و هماهنگی گسترده‌تر میان دولت و بخش خصوصی و دولت و نهادهای بهداشتی و درمان و بخش گردشگری باید انجام شود تا سفر در دوران کرونا را بتوان مدیریت کرد.
راهنمایان گردشگری بهترین ناظران سفر در کرونا هستند
پورجم با بیان اینکه جلوگیری از سفر شاید نتیجه معکوس داشته باشد، بیان کرد: اگر همکاری و مشارکت مردم برای مدیریت سفر در کرونا درخواست شود و افزایش پیدا کند عکس‌العمل و پاسخ بهتری دریافت می شود تا اینکه به صورت مطلق سفر ممنوع شود؛ آموزش و آگاهی بخشی به مردم برای رعایت دقیق شیوه‌نامه‌های بهداشتی در سفر، کلید اصلی عبور از چالش سفر در دوران کرونا است. مواردی که مخاطرات سفر در کرونا کاهش می‌دهد باید به مردم آموزش داده شود تا هزینه‌های مالی و جانی سفر در دوران کرونا کاهش پیدا کند
مدرس و پژوهشگر حوزه گردشگری اظهار داشت: رعایت اصول بهداشتی در مراکز اقامتی و هتل‌ها، اقدامات غیرممکن نیست و البته لازم‌الاجرا است و نیازمند افزایش نظارت بیشتر و دقیق‌تر از سوی خود گردشگران و همچنین ناظران و بازرسان وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و راهنمایان گردشگری که همراه مسافران هستند، اما همه‌جا را نمی‌توان به صورت کامل کنترل کرد.
عضو هیات علمی دانشگاه علم و فرهنگ با تاکید بر ضرورت توجه به شیوه‌نامه‌های بهداشتی توسط گردشگران و مسافران در طول سفر خاطرنشان کرد: البته نحوه برخورد و تعامل با گردشگر ظرافت‌های خاص خود را دارد، راهنمایان گردشگری به واسطه همراهی و تعامل با تورها و مسافران، بهترین بخش برای کنترل و نظارت سفر در دوران کرونا هستند.
ضرورت تداوم مراقبت‌های بهداشتی در پساکرونا
پورجم با اشاره به تاثیرات کرونا بر سبک زندگی اجتماعی مردم گفت: ماهیت و شکل سفر و حتی رفتار گردشگران در پساکرونا تغییر می‌کند، دغدغه‌های مسافران در رعایت ایمنی بهداشت و سلامت در سفر به شدت افزایش پیدا می‌کند و بیشتر از قبل مورد توجه قرار می‌گیرد و مطالبه می‌شود.
عضو هیات علمی دانشگاه علم و فرهنگ با بیان اینکه رکود یکساله در صنعت گردشگری منجر به افزایش تقاضای گردشگری می شود، افزود: حتی پس از واکسینه عمومی و عبور از همه گیری، گردشگری بدون دغدغه و اضطراب ایجاد نمی شود، از طرفی اجرای شیوه‌نامه‌های بهداشتی مقابله با کرونا، فاصله‌گذاری‌ها و تجهیز تاسیسات گردشگری و استفاده از بیمه‌های سلامت، باعث قیمت‌گذاری‌های جدید و افزایش هزینه سفر هم می‌شود.
وی با اشاره به اینکه بخش عرضه گردشگری پیش از کرونا هم با نقص مواجه بود،گفت: برخی کسب‌وکارهای گردشگری در یک سال گذشته نتوانستند مقاومت کنند و از بین رفتند و برخی همچنان با شرایط سخت کرونایی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، دولت برای بهبود شرایط اقتصادی بخش گردشگری باید به حمایت بیشتر از مشاغل این حوزه که عموما کسب‌وکارها متوسط و کوچک هستند، ادامه دهد.
پورجم گفت: کسب‌وکارهای گردشگری متوسط بیشتر در جوامع محلی در روستاها و بیشتر هم زنان در این حوزه مشغول هستند، که در یک سال گذشته به شدت ضعیف شدند و نیازمند حمایت دولت هستند، اگر تقاضای سفر با این انباشتی که ایجاد شده بدون برنامه و مدیریت‌نشده رها شود، با توجه به عدم آمادگی در سیستم گردشگری و شرایط کنونی آسیب آن خیلی بیشتر از سود آن خواهد بود.
ترس ناشی از بیماری تا مدت‌ها میان گردشگران همچنین در جوامع محلی میزبان و مقصد گردشگری باقی خواهد ماند، شیوه‌نامه‌های بهداشتی باید تا مدت ها در جوامع میزبان به صورت کامل و دقیق رعایت شود، اگر چه رونق اقتصادی شرایط سفر را تعدیل می‌کند، اما دغدغه و چالش کرونا و سفر تا زمان طولانی همراه گردشگری ادامه خواهد داشت، لذا روند مراقبت‌های بهداشتی باید تداوم داشته باشد.
سفر انبوه و گروهی در پساکرونا با اقبال کمتری مواجه می‌شود
پورجم با بیان اینکه گردشگران حرفه‌ای در پساکرونا حساس‌تر و محتاط‌تر عمل می‌کنند، گفت: سفر به صورت گروهی و انبوه مسافر در پساکرونا کاهش پیدا می‌کند و با اقبال کمتری مواجه می‌شود، به طور کلی گردشگری مانند زمانی که یک حمله تروریستی، جنگ یا حادثه طبیعی در یک منطقه اتفاق می‌افتد تا مدت‌ها پس از آن هم با افول روبه‌رو می‌شود؛ انتخاب‌های مقصد گردشگری تغییر می‌کند و بر اساس رفتار گردشگران و تغییر در تقاضای سفر، سیستم عرضه و خدمات‌دهی هم دچار تغییر می‌شود.
عضو هیات علمی دانشگاه علم و فرهنگ رونق گردشگری را تابعی از تفکر و برنامه‌ریزی و بازاریابی دانست و افزود: گردشگری سلامت و درمانی می‌تواند با توجه به تقاضایی که پیش از کرونا داشته و البته نگاه به دوران کرونا می تواند با برنامه‌ریزی فرصت خوبی را ایجاد کند، اما انواع گردشگری که به هنر و تولیدات صنایع دستی محلی می تواند رونق بیشتری داشته باشد.
برای برندسازی، هنرهای‌سنتی باید با سایر اجزا گردشگری مرتبط شود
پورجم با بیان اینکه هنرهای‌سنتی و صنایع‌دستی و گردشگری مکمل یکدیگرند، گفت: برندسازی یک فرایند کوتاه و تک متغیره نیست و نیازمند توجه به موارد مختلف است، ابعاد و ذی‌نفعان مختلف باید در نظر گرفته تا بتوان شهرت، اعتبار و مشتری و ارزش افزوده اقتصادی در بازارهای جهانی ایجاد کند؛ صنایع‌دستی و هنرهای‌سنتی در بخشی از برندسازی می‌تواند کمک کند، اما به تنهایی نمی‌تواند به صورت جامع و کامل برندسازی کند یا به تنهایی نمی‌تواند گردشگر جذب کند، بلکه در ارتباط با سایر اجزا سیستم گردشگری می‌تواند ایران را متمایز نشان داده، ارزش‌آفرینی کرده و گردشگر جذب کند و موجب ارزآوری شود.
نقشه راه و اقدامات متناسب با تقاضا و عرضه گردشگری و رسیدن به نقطه و وضعیت مطلوب صنعت گردشگری در آینده باید برنامه‌ریزی و ترسیم شود.مدرس و پژوهشگر گردشگری با توجه به ظرفیت‌ها و جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی ایران، گفت: در اختیار داشتن منابع، جاذبه‌ها و ظرفیت‌های به تنهایی منجر به ایجاد مزیت رقابتی در صنعت گردشگری نمی‌شود، بلکه داشتن برنامه و چشم‌انداز و هدف‌گذاری است که می‌تواند تحول و رونق در این صنعت ایجاد کند، البته ممکن است گاهی به صورت مقطعی، شاهد اتفاقات تصادفی و گذرا باشیم، اما بدون برنامه موفقیت‌های بزرگ و اثربخش در صنعت گردشگری به دست نمی‌آید.
پورجم با بیان اینکه توسعه گردشگری قدم‌به قدم اتفاق می‌افتد، تاکید کرد در گام اول باید به یک تصمیم واحد برسیم که صنعت گردشگری را تا چه حد می‌خواهیم و در گام دوم پس از مشخص کردن نوع گردشگری متناسب با ساختار فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی، برای توسعه و بهره‌برداری از همان نوع گردشگری زیرساخت‌های مورد نیاز آن باید فراهم شود و در گام بعد نقشه راه و اقدامات متناسب با تقاضا و عرضه گردشگری و رسیدن به نقطه و وضعیت مطلوب این صنعت در آینده باید برنامه‌ریزی و ترسیم شود.
عضو هیات علمی دانشگاه علم و فرهنگ اظهار داشت: صنعت گردشگری یک سیستم شامل بخش‌های بهم پیوسته است و نیازمند هماهنگی میان‌بخشی است که همه اجزا و ارکان آن باید منسجم و هماهنگ با یکدیگر عمل کند تا یک محصول خوب در این صنعت طراحی و تولید و یک تجربه ارزشمند به متقاضی و گردشگر ارائه شود.