به گزارش ایرنا، محدودیت‌ها و موانع پیدا و پنهان و هزاران اما و اگر دیگر در خصوص کسب و کارهای زنانه در جامعه موجب شده است تا زنان همواره با دشواری‌های متعددی مواجه باشند که در زمان شیوع بیماری کرونا به اوج خود رسیده است.
به گفته پزشکان و متخصصان اگرچه میزان مرگ‌ومیر ناشی از کرونا در مردان بیشتر است اما زنان بیش از مردان بار عواقب اجتماعی و اقتصادی ناشی از این ویروس را متحمل می‌شوند.
بسیاری از جامعه شناسان و روانشناسان معتقد هستند، این روزها بحران کرونا و دگرگونی‌هایی که در سبک زندگی و کار افراد به وجود آورده، بار فشار روحی و روانی و مراقبت‌های خانوادگی را هرچه بیشتر بر شانه‌های نحیف زنان شاغل وارد کرده است چون این زنان باید همزمان به ایفای نقش‌های مختلف بپردازند و معمولاً تمایز خاصی بین آنها و زنان خانه‌دار وجود ندارد و جامعه انتظار یکسانی از آنان دارد.
هم اکنون ۶۲ درصد کادر درمان و بیش از ۹۰ درصد پرستاران استان قزوین را زنان تشکیل می دهند که باید علاوه بر خانه داری در خط مقدم مقابله با کرونا نیز خدمت رسانی کنند.
زنان شاغل و مصائب کرونا، خانه‌داری و اشتغال
تأثیر کرونا بر اشتغال در بخش‌های دولتی و خصوصی، لزوم رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و نظارت بیشتر بر سلامت فرزندانه و احتمالاً درگیری برخی از اعضای خانواده با بیماری کرونا موجب شده است تا زنان به عنوان محور اصلی خانواده از یک سو و شاغلان در محیط اجتماع از سوی دیگر تحت فشار قرار گیرند.
مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری قزوین با بیان اینکه بحران کرونا زحمات زیادی را برای زنان ایجاد کرده است به خبرنگار ایرنا گفت: بانوانی که خانه‌دار بودند در این ایام به دلیل رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی، دقت نظر بیشتری نسبت به سلامت اعضای خانواده در مقابل بیماری کرونا دارند در حالیکه بخش قابل توجهی از این بانوان در کنار خانه‌داری به مسئولیت و کاری دیگر مشغول هستند.
صدیقه ربیعی افزود: در این شرایط تغییر سبک‌های آموزش مدارس و دانشگاه‌ها و لزوم حمایت والدین از دانش آموزان موجب شده است تا وظایف بانوان در این خصوص نیز افزایش یابد، چرا که آموزش مجازی عملاً بدون مشارکت و همراهی والدین و به خصوص مادران اثربخشی مناسب را ندارد.
وی افزود: برخی از بانوان به دلیل شغلی که داشتند با مشکلاتی در این ایام مواجه بودند و تعطیلی مهد کودک‌ها و از طرفی آسیب پذیر بودن افراد سالمند در برابر کرونا باعث شد که مادران نتوانند مانند گذشته فرزندانشان را به والدین و افراد نزدیک خود بسپارند و مشکلاتی از این قبیل برایشان به وجود آید.
این مسوول با بیان اینکه متاسفانه زنان در موضوع شیوع ویروس کرونا، استرس های زیادی را متحمل شدند، افزود: زنان در شرایط عادی، درگیر مسائل خانه‌داری یا فعالیت خارج از منزل هستند و در روزهای اپیدمی نیز علاوه بر فعالیت‌های روزمره، در صورت درگیری یک عضو خانواده با کرونا باید به عنوان اولین فرد برای ارایه مراقبت‌های درمانی اقدام کنند.
وی اضافه کرد: همچنین در این ایام مشکلاتی که بیماری کرونا ایجاد کرده، موجب شده است تا برخی از زنان شاغل در مشاغل خصوصی، شغل خود را از دست بدهند و مردان خانواده نیز با کاهش درآمد و افزایش هزینه‌های خانوار مواجه شوند.
ربیعی خاطرنشان کرد: تجمیع همه این موارد موجب شده است تا زنان در فشار بیشتری در این ایام قرار گیرند و از یک سو وظایف مادری آنها افزایش یابد و از سوی دیگر با کاهش درآمد یا دورکاری در محیط منزل روزهای سختی را تجربه کنند.
وی تصریح کرد: برخی از بانوان نیز در مشاغل حوزه درمان فعالیت می‌کردند که به دنبال شیوع این بیماری با افزایش شیفت‌های کاری و نگرانی برای انتقال بیماری به اعضای خانواده خود مواجه شدند.
این مسوول اضافه کرد: زنان شاغل که در منزل کودک یا سالمند دارند فشارهای بیشتری را تحمل می‌کنند و خانواده‌ها به دلیل محدودیت‌های ایجاد شده در روابط فیزیکی گاهی مشکلات خانوادگی متعددی را تجربه می‌کنند.
ربیعی افزود: هم اکنون بیش از ۴۰ هزار زن سرپرست خانوار در استان قزوین وجود دارد که به دلیل مرگ و میرهای ناشی از بیماری کرونا قطعاً تعداد این بانوان افزایش نیز یافته به همین دلیل نیاز است تا کسب و کارهای زنانه در استان گسترش پیدا کند.
حذف کامل استرس کرونا از زندگی و ذهنیت زنان و مادران غیر ممکن است
روانشناس و مشاور خانواده در قزوین با تاکید بر اینکه حذف کامل استرس از زندگی اجتماعی و ذهنیت زنان و مادران غیرممکن است و در درجه اول باید آن را بپذیریم؛ به خبرنگار ایرنا گفت: فشاری که کرونا بر زنان وارد کرده، از چند جهت قابل بررسی است، چون در این ایام بعضی از مراجعه کنندگان شاغل، دغدغه فرزندان و خانواده خود را دارند که مبادا در زمان اشتغال در خارج از منزل، ناقل بیماری به فرزندان و اعضای خانواده خود باشند.
مرضیه درخشان افزود: مادرانی که دارای سن بالاتر هستند مشکلات و مشاجرات خانوادگی را در بین فرزندان به دلیل کمتر شدن مراودات و رفت و آمدها به بیرون از منزل تجربه می‌کنند و گاهی مشاهده می‌شود حساسیت‌های ایجاد شده برای رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در محیط خانواده خود اختلاف آفرین بوده است.
این روانشناس تصریح کرد: بسیاری از زنان که نقش همسری و مادری را برعهده دارند از طرفی باید به والدین خود نیز رسیدگی کنند و همین مساله برای آنها مشکلاتی را ایجاد کرده است که در شرایط کرونایی چگونه به والدین خود سرکشی کرده و نیازهای عاطفی آنها را برآورده کنند بدون این که سلامتی آنها را به خطر بیندازند.
زنان سه برابر مردان درگیر استرس کرونا هستند
این روانشناس بالینی گفت: بر اساس مطالعات انجام شده زنان سه برابر مردان درگیر استرس بیماری کرونا هستند، چرا که به دلیل ذات مادری، خود را مسوول تأمین سلامت اعضای خانواده می‌دانند.
وی افزود: در این شرایط فشار اقتصادی ایجاد شده بر خانواده‌ها بر فعالیت‌های زنان نیز تأثیر می‌گذارد و این شرایط زمانی دشوارتر می‌شود که زنان شاغل نیز باشند.
این مشاور خانواده افزود: در این ایام برخی از زنان به دلیل ماهیت کار خود که عمدتاً غیر دولتی بوده است بیکار شده اند که تأثیر زیادی در اقتصاد خانواده دارد و فشار مالی ایجاد شده، تعطیلی کسب و کارهای زنانه و کاهش توان مدیریت محیط خانواده آنها را تحت فشار قرار داده است.
وی ادامه داد: کسب و کارهای ویژه زنان از تولید صنایع دستی، محصولات خانگی تا آرایشگاه‌های زنانه تماماً در ایام کرونا تعطیل شد و همین بیکاری یک‌باره، فشار مالی و استرس ناشی از کرونا شرایط روحی دشواری را برای زنان ایجاد کرده است که افزایش تاب‌آوری و لزوم ارائه آموزش‌های این حوزه را ضروری می‌کند.
لزوم افزایش تاب‌آوری اجتماعی در جامعه زنان
این روانشناس از لزوم افزایش تاب آوری اجتماعی در جامعه زنان خبر داد و گفت: اینکه در سخن از لزوم ارائه آموزش‌های مرتبط با تاب آوری و افزایش اعتماد به نفس صحبت کنیم اما عملکرد ما نتایجی غیر از گفته‌هایمان را نشان دهد نمی‌توانیم به اثربخشی مورد نظر دست یابیم.
درخشان اضافه کرد: تا زمانی که اهمیت حمایت از کسب و کارهای زنان، شرایط و مسوولیت‌های دوگانه مادری و ضرورت اشتغال این افراد و حساسیت‌های ویژه زنان را درک نکرده‌ایم نخواهیم توانست شرایط مطلوب را برای این بخش از جامعه فراهم کنیم.
این مسوول تصریح کرد: زنان ما در جامعه امروز با محدودیت‌های مختلف و متعددی در محیط کار، اشتغال و تحصیل خود مواجه هستند که موجب شده تا زنان ما از اعتماد به نفس کافی برخوردار نباشند با این حال ما شاهد زنانی هستیم که پر قدرت در میدان ایستاده‌اند و برای کسب و کار خود تلاش می‌کنند.
درخشان گفت: در زمان شیوع بیماری کرونا اغلب این کسب و کارها یا تعطیل یا با کاهش درآمد جدی مواجه شدند که به نظر می‌رسد به اندازه کافی نتوانسته‌ایم حمایت‌های لازم را از این قشر داشته باشیم و همین امر موجب شده تا زنان در این ایام روزهای پر استرسی را تجربه کنند.
این مشاور خانواده گفت: از سوی دیگر، فشار اقتصادی بسیاری از مردان را پرخاشگر کرده است که موجب آسیب روانی به زنان می‌شود و ریشه بسیاری از خانواده‌ها را تهدید می کند.
وی اضافه کرد: متاسفانه برای کاهش آمار طلاق و کم کردن میزان آن در جامعه بسیاری دچار طلاق عاطفی هستند و فرزندان آنها دچار تعارضاتی می‌شوند که اثرات آن در سال‌های آینده نمایان خواهد شد.
ثبت یک هزار و ۴۰۰ تماس با خط ۱۴۸۰ ناشی از کرونا
معاون امور پیشگیری اداره کل بهزیستی استان قزوین از ارائه مشاوره با هدف کاهش استرس کرونا ویروس به مددجویان استان خبر داد و گفت: از ابتدای سال تاکنون ۳۲ هزار و ۶۴۶ تماس تلفنی با خط ۱۴۸۰ در بهزیستی استان ثبت شده که از این تعداد یک هزار و ۴۰۰ تماس مربوط به اضطراب ناشی از بحران کرونا بوده است.
زهرا غلامرضایی افزود: ارتقای سلامت روان جامعه، کاهش آسیب‌های اجتماعی، پیشگیری و درمان اختلالات، آگاهسازی و افزایش دانش عمومی درباره سلامت روان از اهداف دفتر مشاوره و خدمات روان‌شناختی بهزیستی است.
وی اظهار داشت: باید بپذیریم که ترس از بیماری و مرگ، انتشار اخبار غلط و شایعات و تداخل در فعالیت‌های روزمره، مقررات منع یا محدودیت سفر و عبور و مرور، کاهش روابط اجتماعی با همکاران، دوستان و خانواده، بروز مشکلات شغلی و مالی و ده‌ها پیامد دیگر، سلامت روان افراد جامعه را تهدید می‌کند و قطعاً زنان آسیب پذیری بیشتری در این حوزه دارند.
غلامرضایی با بیان اینکه بی‌شک یکی از مهم‌ترین این عوامل اضطراب مربوط به بیماری کرونا است، افزود: در زمان همه‌گیری یک بیماری مانند کرونا ترس از بیماری مرگ در کنار آشفتگی فعالیت‌های روزمره موجب می‌شود تا افراد سالم نیز با اضطراب بیماری درگیر شوند.
این مسوول تصریح کرد: از طرفی سطح بالایی از اضطراب و تنش باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن می‌شود و افراد را بیشتر در معرض ابتلا به بیماری قرار می‌دهد.
معاون پیشگیری بهزیستی قزوین خاطرنشان کرد: مشکلات تحصیل فرزندان، اوقات فراغت، تربیت و ارتباطات خانوادگی، نگرانی از دست دادن نزدیکان، مشکلات اقتصادی تحمیل شده بر خانواده در اثر بحران کرونا، روابط بین فردی و فاصله گذاری اجتماعی و کاهش انگیزه بر اثر نگرانی‌های حاصله از بیماری از جمله این عوامل است.
غلامرضایی تصریح کرد: مشکلات ارتباطی با فرزند نوجوان، مشکلات با همسر، نداشتن تفریحات قبلی، حضور مادران شاغل در محیط‌های کار پر تنش و هزاران مشکل دیگر به صورت همزمان زنان را تحت فشار قرار داده است؛ مشکلاتی که تا پیش از شیوع بیماری کویید ۱۹ یا وجود نداشت یا حداقل بود ولی اکنون در یک بازه زمانی کوتاه به اوج خود رسیده است و زنان خود را مسوول رسیدگی همزمان به همه این موارد می‌دانند.
وی افزود: سرعت انتشار ویروس کرونا در جهان و کشورهای ایران و بحران ناشی از بیماری، یکی از منابع اصلی تنش و اضطراب برای خانواده‌ها مخصوصاً خانواده‌هایی است که مادران شاغل و فرزند محصل دارند.
غلامرضایی ادامه داد: مادران مهم‌ترین و اساسی‌ترین نقش را در خانواده در وضعیت کنونی ایفا می‌کنند و در این زمینه باید به دغدغه‌های مادران درباره بیماری و سلامت خود و اعضای خانواده و نیز حمایت روانی و روحی از فرزندان بیندیشند.
این مسوول اضافه کرد: کار مادر به خصوص مادران شاغل در این دوران بسیار سخت و پیچیده‌تر از گذشته است و از آنجا که فرزندان در خانه هستند وظایفشان دو چندان شده است و نتایج پژوهش‌ها نشان داده که اضطراب و استرس و نگرانی در مادران شاغل که دارای فرزند محصل هستند بیشتر بوده است.
وی افزود: همچنین علاوه بر این تا زمانی که به بیماری و احتمال درگیری خود و اعضای خانواده‌شان می‌اندیشند، این موضوع ناخودآگاه وظایف و رفتارهای مادرانه را بیش از گذشته دشوار می‌کند و تعامل و تداوم چنین وضعیتی سبب بروز بیماری‌های می‌شود که از جمله آنها وسواس است.
زنان شاغل در تهدید افسردگی قرار دارند
معاون امور پیشگیری اداره کل بهزیستی استان قزوین ادامه داد: اقدامات بهداشتی جهت پیشگیری از افسردگی زنان شاغل استان شامل اجرای کارگاه‌های آموزشی مشاوره در راستای ارتقای سطح سلامت روان، آموزش مهارت‌های زندگی و مدیریت استرس و خشم انجام شده است.
غلامرضایی خاطرنشان کرد: همچنین ارائه خدمات مشاوره به همکاران سازمان و زنان سرپرست خانوار با تخفیف شامل پنج جلسه ارائه خدمات مشاوره با یاری برگ در مراکز مشاوره حضوری غیر دولتی و ارائه خدمات مشاوره به تماس گیرندگان خط ۱۴۸۰ به‌صورت رایگان از دیگر فعالیت‌های اجرا شده به منظور جلوگیری از افسردگی زنان شاغل در استان قزوین است.
وی گفت: در این شرایط سازمان بهزیستی با آموزش مهارت‌های زندگی به‌ویژه مهارت مدیریت استرس، مهارت حل مساله، آموزش تن آرامی در سطح خانواده و نوجوانان و کودکان در مراکز مشاوره حضوری و واحد صدای مشاور و ارائه خدمات مشاوره به کادر درمان، خانواده‌های درگیر با کرونا و عموم جامعه در راستای ارتقای سطح سلامت روان اقدامات ارزنده‌ای ارائه کرده است.
کرونا دیر یا زود از بین ما رخت خواهد بست و جهان را با خاطره‌ای تلخ و سیاه ترک می‌کند اما قطعاً جسم و روح مادران به خصوص مادران شاغل در روزهای پسا کرونا بسیار نحیف‌تر از گذشته خواهد بود، مادرانی که کسب و کارهای خود را از دست داده، فشارهای اقتصادی را تحمل کرده، روزهای سخت بیماری عزیزانشان را از نزدیک دیده و نگران سلامتی اعضای خانواده بوده و در نهایت سلامت روان و جسم خود را در این روزها بیشتر از گذشته در خطر انداخته اند.
از این رو نیاز است تا امروز پیش از بروز فاجعه‌ای ناملموس و کمرنگ زیر پوست شهر برای بانوان و مادران اقدامات پیشگیرانه از آثار و تبعات منفی کرونا انجام شود تا این سرمایه‌های اجتماعی عظیم به خطر نیفتند.