به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، محمدجواد ظریف روز سه‌شنبه در همایش بین‌المللی مطالبات حقوقی _ بین‌المللی دفاع مقدس که در باغ موزه دفاع مقدس و انقلاب اسلامی برگزار شد، اظهار کرد: در اینکه در حمله صدام به ایران قواعد و قوانین آمره حقوق بین‌الملل مورد نقض قرار گرفت، تردیدی نیست؛ حمله نظامی گسترده به جمهوری اسلامی ایران کشوری که تازه از یک انقلاب وارد مراحل کشورسازی و ایجاد یک ساختار انقلابی شده بود و به خیال خودشان در شرایط نامساعد و قابل خدشه قرار گرفته بود، هم عمل جنایتکارانه و تجاوزکارانه است و هم نیت تجاوزکارانه دارد و هیچ توجیهی ندارد.
وزیر امور خارجه با بیان اینکه ادعای دفاع پیش‌دستانه هم نمی‌تواند برای حمله به ایران مورد توجه قرار بگیرد، ادامه داد: ماده ۵۱ منشور ملل متحد کاملاً صریح است، اقدام نظامی تنها در صورتی مجاز است که قبل از آن حمله مسلحانه صورت گرفته باشد. حتی در راحت‌ترین و گسترده‌تر تفاسیر از ماده ۵۱، اقداماتی می‌تواند مقدمه دفاع مشروع قرار بگیرد که به شدت و گستردگی عملیات مسلحانه باشد.
رییس دستگاه دیپلماسی اضافه کرد: بر اساس راحت ترین و گسترده ترین تفاسیر از ماده ۵۱، اقداماتی می‌تواند مقدمه دفاع مشروع قرار بگیرد، که به شدت و گستردگی عملیات مسلحانه باشد. چنین ادعایی توسط عراق قابل قابل اثبات نبوده و در پنل تخصصی سازمان ملل متحد و گزارش دبیرکل هم این به خوبی ذکر شده است.
وی تصریح کرد: لذا تجاوز حتماً شکل گرفته و این تجاوز با هدف توسعه طلبی بوده نه با هدف دفع یک مشکل و این تجاوز بعنوان یک حرکت در شرایط ویژه منطقه‌ای و بین‌المللی به منظور گرفتن امتیاز صورت گرفته و لذا طبق هر تعریفی تجاوز محسوب می‌شود واستفاده گسترده از اقداماتی است که در همه مقررات بین‌المللی مورد محکومیت حتی با عنوان جنایت جنگی است.
عراق آمار اسرا را درست اعلام نمی‌کرد
وزیر امور خارجه خاطرنشان کرد: تعداد اسرای ثبت نام شده ایران ۱۹ هزار نفر است. تعداد اسرای ثبت‌نام شده عراق در ایران نزدیک ۵۰ هزار نفر است. اما روزی که همه اسرا آزاد شدند، از عراق هم ۵۰ هزار نفر آزاد شدند البته بعد از مدت‌ها و دعواهای طولانی یعنی رژیم عراق ۳۰ هزار اسیر ایرانی را ثبت‌نام هم نکرد. این حتما و بدون تردید نقض کنوانسیون‌های ژنو به ویژه کنوانسیون ۴ است.
رییس دستگاه دیپلماسی گفت: گزارش‌های سازمان ملل نشان می‌دهد که عراق در تخریب مناطق مسکونی، اقدامات هدفمند صرفاً برای تخریب انجام داده است. بعد از فتح خرمشهر سازمان ملل متحد گزارش داد که عراقی‌ها با ابزار مکانیکی شهر را نابود کردند. این خود یک جنایت جنگی و استفاده از سلاح علیه مناطق مسکونی است.
ظریف با اشاره به حملات موشکی صدام به شهرها اضافه کرد: اقداماتی که در جبهه و در دزفول که می‌گفتند با موشک‌های ۹ متری شروع شد و تهران و سایر شهرها ادامه یافت در آنچه به جنگ شهرها معروف شد جنایت جنگی است.
وی خاطرنشان کرد: بارها گزارش‌هایی از سوی سازمان ملل متحد مبنی بر استفاده عراق از ابزار نظامی برای هدف قرار دادن غیرنظامیان منتشر شد.
رییس دستگاه دیپلماسی با اشاره به استفاده از سلاح شیمیایی علیه نظامیان، علیه غیرنظامیان و علیه مردم عراق اظهار کرد: در ۶ یا هفت گزارش سازمان ملل ثابت شد که عراق از سلاح شیمیایی ابتدا علیه نظامیان و سپس علیه غیرنظامیان استفاده کرده است.
وزیر امور خارجه درباره حمله به کشتی‌ها تصریح کرد: جنگ نفتکش‌ها توسط عراق شروع شد و همواره صدام تاکید داشت باید آخرین موشک را هم او بزند حتی زمانی که دبیرکل سازمان ملل متحد راهکاری برای توقف در زمینه جنگ شهرها و جنگ نفتکش‌ها ارائه می‌داد، یکی از شروط صدام این بود که آخرین موشک را او باید بزند یعنی وقاحت تا آنجا بود که بر این موضوع تاکید داشت که من باید این اقدام را تمام کنم.
ظریف در بخش دیگری از سخنانش گفت: عراق در ۲۲ سپتامبر به ایران حمله کرد. در ۲۳ سپتامبر شورای امنیت یک بیانیه بی‌حاصل داد. در ۲۹ سپتامبر شورای امنیت قطعنامه ۴۷۹ را تصویب کرد. این قطعنامه یک لکه ننگین همیشگی در تاریخ شورای امنیت خواهد بود. زیرا هر قطعنامه ای که شورای امنیت بعد از یک درگیری نظامی صادر می کند، دو نکته دارد. یک مورد آتش بس و دیگری عقب نشینی است.
وی اضافه کرد: قطعنامه ۴۷۹ عقب نشینی نداشت. در حالی که عراق بیش از ۲ هزار کیلومتر مربع از خاک ایران را اشغال کرده بود. کلمه عقب نشینی در قطعنامه ۴۷۹ وجود ندارد. نخستین بار که شورای امنیت از کلمه عقب نشینی استفاده کرد، بعد از فتح خرمشهر بود. ارتش و سپاه ایران با جانفشانی عراق را وادار به عقب نشینی کردند و ما در مرزهای عراق بودیم و نگران بودند و به همین دلیل عقب نشینی کردند.
وزیر امور خارجه با بیان اینکه قطعنامه ۴۷۹ یک اقدام ضد حقوق بین الملل شورای امنیت بود، خاطرنشان کرد: به همین دلیل صدام حسین بلافاصله این قطعنامه را پذیرفت و گفت که این قطعنامه براساس خواست و نظرات ما تدوین شده است. اگر بیانیه عراق را بعد از این قطعنامه ببینید، متوجه می‌شوید که براساس خواست صدام است و به همین دلیل آن را پذیرفتند.
شورای امنیت تا فتح خرمشهر سکوت کرده بود
وی ادامه داد: شورای امنیت تا ژوئیه ۱۹۸۲ یعنی تا زمان فتح خرمشهر به مرخصی رفت و هیچ چیزی از این شورا صادر نشد. در آن زمان اولین قطعنامه بعد از ۴۷۹ را صادر کردند که در آن آتش بس و عقب نشینی در قطعنامه شورای امنیت و ملل متحد را وارد کرد. بعد از یک سال و چند ماه اشغال خاک ایران توسط نیروهای متجاوز، فقط می‌گفتند که سرزمین ایران باید خالی شود و چرا نگفتند.
ظریف با اشاره به مذاکرات غیر رسمی شورای امنیت گفت: در این مذاکرات دونالد مک فلوی سفیر وقت آمریکا در سازمان ملل متحد می‌گوید که این سرزمین ها، سرزمین‌های مورد اختلاف هستند و چه بسا عراق این سرزمین‌ها را تصاحب کند. یعنی اصل مسلم حقوق بین الملل که عدم پذیرش اشغال سرزمین یا بدست آوردن آن سرزمین از طریق نیروی نظامی است، توسط شورای امنیت مخدوش شد.
وزیر امور خارجه اضافه کرد: در قطعنامه ها به توقف حملات علیه شهرها اشاره شد، اما در هیچ جا نامی از عراق برده نشد. گویی صدام یک امر مقدس است که نمی شود او را محکوم کرد. دبیر کل سازمان ملل متحد هفت یا ۶ گزارش از استفاده جمعی سلاح شیمیایی در جنگ صادر کرد و همه این گزارش ها براساس هیات هایی بود که به ایران و عراق آمدند و به مناطق جنگی رفتند، نگاه کردند، آزمایش کردند و ادعای ایران و عراق را بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که عراق استفاده از سلاح شیمیایی هم علیه نظامیان و غیر نظامیان را بکار برده است و یک بار عراق ادعا کرد که ایران هم به کار برده است.
وی افزود: آنان رفتند، بررسی کردند و گزارش دادند که آن موادی که عراقی ها را مجروح کرده، همان موادی است که خودشان استفاده کردند و به علت وزش باد به آن سمت رفته است اما شورای امنیت حاضر نشد یک بار نام عراق را ببرد. تنها یک بار که خیلی تصویر واضح بود، گفتند استفاده از سلاح شیمیایی علیه ایران و به نظر می سید که خودمان سلاح شیمیایی را علیه خود استفاده کردیم. حاضر نشدند حتی در آن مقطع استفاده سلاح شیمیایی را به صدام نسبت دهند.
وزیر امور خارجه ایران خاطرنشان کرد: صدام سوگلی سازمان ملل متحد بود. در ۱۹۸۲ و در اوج جنگ تحمیلی، عصمت کتانی سفیر عراق در سازمان ملل متحد، رییس مجمع عمومی ملل متحد شد. با ۱۱۹ رای علیه ایران گفتند که ایران مسوول ادامه جنگ است. اینها لکه های ننگی است که سازمان ملل باید مقداری تلاش کند تا ان را در سابقه خود کمرنگ کند.
رییس دستگاه دیپلماسی اضافه کرد: در دوران مرحوم رجایی خراسانی که سفیر ما بود، کاردار ایران بودم و نزد رییس شورای امنیت رفتم و تاکنون نگفته ام که این رییس چه فردی بود و امروز لازم است تا بگویم که او سفیر فرانسه بود زیرا ادعای زیادی دارد و به او گفتم عراق علیه ایران سلاح شیمیایی استفاده کرده است و گفت دستور ندارم تا در این زمینه با شما صحبت کنم.
ظریف در بخش دیگری از سخنانش گفت: من در زمان مرحوم رجایی خراسانی که سفیر بود، کاردار ایران بودم و نزد رییس شورای امنیت تاکنون در حرف‌هایم نگفته بودم که این رییس چه کسی بود و امروز لازم است که بگویم این فرد سفیر فرانسه بود و خیلی زیاد ادعا می‌کند. به سفیر فرانسه گفتم عراق علیه ایران سلاح شیمیایی استفاده کرده و وی پاسخ داد من دستور ندارم در این زمینه با تو صحبت کنم.
وزیر امور خارجه افزود: رییس شورای امنیت مدعی حقوق بشر، مدعی حقوق بین‌الملل که ادعاهایشان گوش فلک را کر کرده است، یک جوان ۲۵ ساله به وی که حدود ۶۵ سال داشت که رفته بود از مظلومیت مردم خود صحبت می‌کند و می‌گوید اینها از سلاح شیمیایی استفاده می‌کنند حدودا در سال ۶۴-۶۵ می‌گوید که اجازه ندارد درباره چنین موضوعی صحبت کند.
رییس دستگاه دیپلماسی ادامه داد: اولین بار که سازمان ملل متحد عراق را به اسم محکوم کرد برای استفاده از سلاح شیمیایی در قطعنامه ۶۸۸ در مورد استفاده از سلاح شیمیایی در حلبچه بود که آن هم بعد از پایان جنگ بود. اگر شما خوانده باشید در آن زمان دولت آمریکا تلاش کرد حمله شیمیایی در حلبچه را به ایران نسبت بدهد. نیویورک تایمز مقاله‌ای دارد که در مورد تلاش گسترده سی آی ای که بگوید حمله حلبچه منتسب به ایران است.
وزیر امور خارجه تصریح کرد: بعد از اینکه عراقی‌ها به کویت حمله کردند این اطلاعات کم‌کم در سخنرانی‌ها در سازمان ملل متحد و در شورای امنیت بیرون آمد و ناگهان عراق محکوم به دو جنگ شد؛ اول جنگ علیه ایران و دوم جنگ علیه عراق. تا زمان حمله عراق به کویت یک قطعنامه حقوق بشری علیه عراق در شورای امنیت تصویب نشد. عراق از حامیان اصلی قطعنامه‌های حقوق بشری علیه ایران بود همانطور که امروز رژیم آدمکش و کودک‌کش عربستان سعودی از حامیان اصلی قطعنامه حقوق بشر علیه ایران است.
عربستان در مجمع عمومی بیش از همه علیه ایران تلاش می‌کند
وی گفت: اگر شما به کمیته سوم مجمع عمومی بروید می‌بینید کشوری که بیش از همه با هزینه کردن تلاش می‌کند آرای به نفع قطعنامه علیه ایران را بالا ببرد عربستان سعودی است در آن زمان هم عراق بود که این کار را انجام می‌داد. به محض حمله به کویت برای گزارشگر ویژه حقوق بشر تعیین کردند و در اولین گزارش گزارشگر ویژه حقوق بشر صدام به عنوان بزرگترین ناقض حقوق بشر از زمان هیتلر شد.
ظریف گفت: اینها سوابقی است که در هر مطالعه حقوقی در مورد جنگ تحمیلی باید مدنظر همه ما قرار گیرد. سازمان ملل متحد، شورای امنیت، حقوق بین‌الملل امکاناتی در دیپلماسی هستند.
وی ادامه داد: کسی می‌گفت اگر شما یک مهره داشته باشیم که با پیچ‌گوشتی نتوانید آن را باز کنید و نیاز به آچار فرانسه داشته باشیم، پیچ گوشتی را دور نمی‌اندازید بلکه کنار می‌گذارید برای موقعی که پیچ داشته باشید و آچار فرانسه را می‌آورید و مهره را باز می‌کنید.
دستیار ارتباطات اجتماعی رییس جمهوری اضافه کرد: باید از آچار فرانسه به عنوان اندازه آچار فرانسه توقع داشته باشیم از پیچ گوشتی به اندازه پیچ گوشتی، و از هر چیزی به اندازه خودش توقع داشته باشیم.
ظریف افزود: امروز در جهان، قدرت اینها ابزارهای مختلف قدرت هستند. دیپلماسی یک ابزار است قدرت نظامی ابزار مهمتری است. توان ایجاد اجماع بین‌المللی هم یک ابزار است.
وی یادآور شد: بالاخره از زمانی که عراق توانست در اوج جنایت و در اوج قانون‌شکنی ۱۱۹ رای بیاورد و و ما را متهم به ادامه جنگ کند تا زمانی که دو ماه قبل رژیم ترامپ با ۱۱۰ رای در مقابل ۱۰ رای در مقابل ایران شکست خورد یک تحولی صورت گرفته و ما باید این تحول را بشناسیم نه اینکه از آن ابزار توقع معجزه داشته باشیم اینها ابزار و مولفه‌های قدرت هستند.
وزیر امور خارجه گفت: زمانی که شورای امنیت قطعنامه برای اولین بار ۵۹۸ را تصویب کرد حتی در آن زمان هم حاضر نشدند بگویند متجاوز، و دلایل شروع جنگ و مسئولیت جنگ را مطرح کردند و وقتی دبیرکل به صراحت بعد از یکی دوسال عنوان کرد عراق مسئول شروع جنگ است شورای امنیت هیچ حرفی نزد.
ظریف عنوان کرد: این کار به دلیل دو واقعیت انجام شد، نخست قدرت ایران در صحنه نظامی شد و دوم رشد دیپلماسی ایرانی که توانست این قدرت را به یک امکان دیپلماسی تبدیل کند. اگر دیپلماسی ما قدرتمندتر بود احتمالا می‌توانستیم از آن قدرت بهتر استفاده کنیم. لذا استفاده از این دو قدرت با شناخت واقعیت که در نظام جهانی ابزارها و مولفه‌های مختلف قدرت همراه با یکدیگر می‌توانند کار کنند.
شورای امنیت ابزار قدرت است؛ باید از این ابزار استفاده کنیم
رییس دستگاه دیپلماسی تصریح کرد: امروز شرایطی فراهم است که می‌توان از حقوق بین‌الملل و از این ابزارها در مورد اقدامات جنایتکارانه مانند جنایت آمریکا علیه سردار سپهبد قاسم سلیمانی و برادر عزیزمان ابومهدی المهندس که خداوند روحشان را امروز میزان حضرت امیر که در آستانه ولادت ایشان هستیم قرار دهد، استفاده کرد و باید هم استفاده کرد.
ظریف ادامه داد: نمی‌توانیم بگوییم که چون شورای امنیت در جنگ عراق علیه ایران اینگونه رفتار کرد امروز هم ما از این امکان استفاده نکنیم. این یک ابزار قدرت است و باید از این ابزار قدرت استفاده کرد کما اینکه باید از سایر ابزارهای قدرت استفاده کنیم. هیچ‌کس از جعبه آچار خود، پیچ گوشتی را دور نمی‌اندازد به این دلیل که یک مهره را باز نکرده است ولی باید حد و اندازه هر یک را بشناسیم.
وی خاطرنشان کرد: در قطعنامه ۵۹۸ با اصرار ایران بندی مربوط به امنیت منطقه اضافه شد که از نگاه حقوقی بسیار مهم است اینهایی که به قول خودشان ما را به رفتار در منطقه را متهم می‌کنند، باید به آنها بگوییم کسی که در منطقه ما بیچارگی ایجاد کرده است، شما هستید ما که در منطقه هستیم و اینجا منطقه خودمان است. شما هستید که به این منطقه آمده‌اید و تخریب، آدمکشی انجام می‌دهید.
فرانسه به دنبال فروش سلاح بیشتر به عربستان است
وی اضافه کرد: این منطقه چه نیازی به صد میلیارد دلار سلاح در سال دارد؟ ۲۵ درصد کل تجارت جهان در سلاح در منطقه ما اتفاق می‌افتد و همه در آن شریک هستند. اکنون فرانسه می‌خواهد تلاش کند از فاصله‌ای که ممکن است بین عربستان و آمریکا ایجاد شده استفاده کند و سلاح بیشتری به عربستان بفروشد و این تبدیل به یک نگرانی برای امنیت منطقه شده است. چه کسی را گول می‌زنید؟
ظریف عنوان کرد: اولین کشوری که درخواست امنیت منطقه را کرد، ایران بود. در سال ۱۹۸۵ که اوج جنگ نفتکش‌ها بود آقای ولایتی وزیر وقت امور خارجه نامه‌ای به آقای خاویر پرز دکوئیار دبیرکل سازمان ملل متحد نوشت و در آن نامه درخواست کرد که باید در منطقه خلیج فارس یک نظام امنیتی ایجاد شود. لذا ادعاهایی که ما امروز می‌کنیم طرح صلح هرمز را مطرح می‌دهیم اینها برای امروز و دیروز نیست بلکه این نگاه ایران به منطقه است.
وی با بیان اینکه این منطقه باید منطقه آرامش، امنیت و به اصطلاح امروز ما منطقه قوی باشد، گفت: در سال ۱۹۸۵ اولین بار این نامه نوشته شد و در سال ۱۹۸۶ به درخواست ما این نامه سند شد چون در سال ۱۹۸۵ ما واقعاً می‌خواستیم این اتفاق بیفتد و نخواستیم با آن بازی سیاسی کنیم و یک نامه خصوصی به دبیرکل نوشتیم و گفتیم این حرکت را راه بیندازد.
وزیر امور خارجه گفت: یک سال بعد ما به این نتیجه رسیدیم که کسی در این زمینه اقدامی نمی‌کند ما این نامه را علنی کنیم که معلوم شود در دنیا چه کسی به‌دنبال امنیت منطقه و چه کسی به‌دنبال ناامن کردن منطقه آن است.
هنوز هم دست دوستی ما برای همسایگان دراز است
ظریف ادامه داد: از سال ۱۹۸۵ تا سال ۲۰۱۹ که ریاست محترم جمهوری در مجمع عمومی سازمان ملل متحد پیشنهاد طرح صلح هرمز را مطرح کردند، همواره ایران اصرار کرده که در این امنیت باید در منطقه، توسط کشورهای منطقه و براساس اصول و حقوق بین‌الملل یعنی احترام به حاکمیت، احترام به تمامیت ارضی، احترام به مرزهای شناخته شده بین‌المللی، عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر بنا شود و دخالت خارجی جز ناامنی برای منطقه نداشته است. هنوز هم این حرف ما است و هنوز هم دست ما برای دست دادن با همسایگانمان دراز است و همسایگان ما باید این موضوع را بفهمند.
وزیر امور خارجه اضافه کرد: در سال ۱۹۸۰ تلاش کردند از طریق صدام بجنگند چرا که برخی از دوستان ما در منطقه گمان می‌کنند پول امنیت می‌آورد و امنیت قابل خرید است. به آنها می‌گوییم که امنیت قابل خرید نیست سلاح قابل خرید است ولی امنیت را نمی‌توان خرید.
ظریف عنوان کرد: در سال ۱۹۸۰ پشت صدام ایستادند؛ ۳۵ میلیارد دلار آقای باقری فرمودند و آقای روحانی در یک گفت وگو با پدر محمد بن نایف نقل می‌کند که ۷۵ میلیارد دلار، به عراق کمک کردند. این سلاح‌ها در کجا استفاده شد؟ در جنگ علیه خودشان استفاده شد.
وی ادامه داد: جنگ نیابتی را عربستان در این منطقه انجام می‌دهد و ایران در منطقه نیابت ندارد ما دوست داریم؛ ارتباط ما با حزب‌الله و انصارالله ارتباط نیابتی نیست آنها برای ما هزینه نمی‌کنند ما از آنها برای خودمان هزینه نمی‌کنیم و سعودی تا وقتی که این را نفهمد هر چقدر در این منطقه هزینه کند به جایی نمی‌رسد.
خطاب به پادشاه بحرین؛
اگر قرار بود کسی از شما حمایت کند، ترامپ حمایت می‌کرد/ نتانیاهو پایش پشت زندان است
وزیر امور خارجه تصریح کرد: یکبار آقای کری به من گفت اگر ما پول‌های شما را آزاد کنیم در منطقه هزینه می‌کنید. من در پاسخ به او گفتم، مگر سعودی ۱۰ ها و صدها برابر ایران در منطقه هزینه نمی‌کند پس چرا شکست می‌خورد چون نگاه نیابتی است ولی نگاه ما نیابتی نیست بلکه نگاه ما حمایت، همفکری و همکاری است. خودمان اشتباه نکنیم این دو سیاست اصلاً با یکدیگر قابل جمع نیستند آن سیاست محکوم به شکست است و این سیاست، سیاست قدرت‌آور است.
رییس دستگاه دیپلماسی اظهار کرد: در سال ۱۹۸۰ به صدام پول دادند که جلوی ایران بایستد بعد به آمریکا پول دادند؛ آقای ترامپ گفت ما داریم اینها را می‌دوشیم این کلمه را خودش به کار برد.
وزیر امور خارجه خطاب به پادشاه بحرین گفت: شما که چهار سال پیش گفتید صبر کنیم و طرح کویت را اجرا نکنیم تا ترامپ ایران را به زانو درآورد، ترامپ به زباله‌دان تاریخ رفت و ایران به مدد فرهنگ ایثار، شهادت و مقاومت مردم کماکان سربلند ایستاده است و حالا شما به سراغ رژیم صهیونیستی رفته‌اید؟
ظریف عنوان کرد: اگر قرار بود کسی از شما حمایت کند که ترامپ حمایت می‌کرد، نتانیاهو که پایش پشت زندان است. این تفکر خرید امنیت از خارج باید تمام شود؛ کسی از خارج این منطقه به شما امنیت نخواهد داد، امنیت این منطقه را ما باید تامین کنیم. درمنطقه ناامن همه ناامن هستند و در منطقه امن همه امن هستند.
همسایگان سیاست خرید امنیت را کنار بگذارند و وارد تعامل امنیتی شوند
وی ادامه داد: امروز دنیا در شرایطی قرار دارد که اقتصاد، محیط زیست و سلامتی امنیت انفکاک ناپذیرند. نمی‌شود ایران در سلامت باشد و عراق و افغانستان کرونا داشته باشند. امنیت هم همین‌طور است، امنیت انفکاک ناپذیر است. ما امروز براساس یک نکته مفیدی که قطعنامه ۵۹۸ بود و آن هم بند ۸ است از همسایگانمان دعوت می‌کنیم سیاست خرید امنیت از خارج را کنار بگذارند، سیاست نیابت را کنار بگذارد، و وارد تعامل امنیتی در منطقه شوند.
ظریف افزود: ایران به لطف خدا و به برکت انقلاب اسلامی و برکت خون شهدا نیازمند سرزمین، پول، منابع، منابع انسانی شما نیست. ایران کشور بزرگ این منطقه است که نیازمند دوستی، همکاری و رفاقت با شما است؛ این فرصت فرصت بسیار خوبی است از سابقه تلخ چند دهه گذشته این منطقه درس بگیرید و یک راه جدید را در برابر منطقه و در برابر آیندگان باز کنیم.