روی بالشتکی دستدوز نشسته، یک چشم به نقشه دارد و یک چشم به دار؛ با ظرافتی خاص و سرعتی مثالزدنی با چاقویی در دست، نخ قرمز پشمی را از روی ۲ تار و از کنار آنها به عقب میبرد و سپس از داخل تارها به جلو برمیگرداند و محکم میکند.
از صبح خروسخوان که برمیخیزند تا شب هنگام که خستگی مستولی شود، کارشان همین است؛ به تازگی دار را برپا کردهاند اما فاطمه میگوید چارهای نیست، برای گذران روزهای سخت کرونایی مجبور شدهاند فرش را پیش فروش کنند، از این رو بخشی از پول را به عنوان پیش پرداخت گرفتهاند و تنها حدود ۶ ماه فرصت دارند تا کار را یکسره کنند.
به گزارش ایرنا، استان اردبیل از قدیمیترین مرکزهای بافت فرش در پهنه ایران زمین به شمار میرود و قدمت چنین هنر- صنعتی در نقط شهری و روستایی این خطه به سدهها پیش بازمیگردد؛ چنان که یک جفت فرشی که امروزه با نام قالی اردبیل شناخته میشود و شهرتی جهانی یافته است، در موزه ویکتوریا و آلبرت لندن و موزه هنر لسآنجلس نگهداری میشود.
تولید فرش دستباف در اردبیل که تاکنون سرپا مانده، ثمره زنجیرهای از مشاغل از کشت و تولید یا واردات پشم، نخ، پنبه، ابریشم طبیعی و مصنوعی تا رنگ و رنگرزی، طراحی نقشه، بازاریابی، شبکه حمل و نقل و در نهایت فروش کالا است که با در نظر گرفتن فعالیتهای جانبی مانند صنعت نمایشگاهی، رفو و تعمیر فرش و قالیشویی فرصتهای شغلی بسیاری را شامل میشود.
اینها سوای بافندگانی است که با هنر دست خود مجموعه فعالیتهای یک زنجیره را به منصه ظهور میرسانند؛ به طوری که بر اساس آخرین آمارها نزدیک به ۵۵ هزار نفر قالیباف در استان اردبیل فعالیت دارند و در ۱۰ ماه گذشته سالجاری ۸۰ هزار مترمربع از تولیدات خود را روانه بازار کردند که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳۲ درصد افزایش داشته است.
هنر- صنعت فرش دستباف استان اردبیل پیشتر با چالشهای گوناگونی دست به گریبان بود اما با شیوع ویروس کرونا در کشور بر مشکلات تولیدکنندگان و بافندگان آن افزوده شده است و نیازمند تمهیداتی ویژه از سوی مسئولان امر هستند.
برآیند اظهارات فعالان این عرصه نشان میدهد که یکی از مشکلات این صنعت نبود شناخت در مورد بازار دنیاست و به واقع میتوان اذعان داشت که ایرانیها ذائقه روز را در بحث طراحی و رنگآمیزی نمیشناسند و در بحث ارایه هم ضعیف هستند.
فقدان کمک دولتی شایسته توجه به فعالان صنعت فرش از دیگر مشکلات به شمار میرود؛ چنان که تاکنون هیچ کمکی از سوی مسئولان نشده است و فعالان این عرصه گاه در زمینه دریافت تسهیلات نیز با مشکلاتی روبهرو میشوند.
بافندگان و تولیدکنندگان بر این باور هستند که صنعت فرش با وجود همه مشکلات در شرایط کنونی باز هم سودآور به شمار میآید؛ اگرچه سود اندک است اما افزایش سرمایه میتواند به ایجاد فرصتهای شغلی بیشتر و افزایش تولید بیانجامد چرا که با ۱۰ میلیارد ریال سرمایهگذاری درست در این بخش میتوان برای دستکم ۳۰ نفر اشتغال ایجاد کرد.
لزوم صدور کارت شناسایی قالیبافان
با وجود اینکه بیش از ۵۰ هزار بافنده فرش تا کنون در استان اردبیل شناسایی شدهاند، از این تعداد تنها ۳۳ هزار نفر دارای شناسنامه فعالیت در زمینه این هنر- صنعت هستند و سایر فعالان مغفول واقع شدهاند.
عضو اتحادیه شرکتهای تعاونی تولیدکنندگان فرش، قالی و تابلو فرش تزئینی استان اردبیل اظهار کرد: ۱۷۱ شرکت تعاونی فرش دستباف در سطح استان اردبیل ثبت شده است و تلاش داریم در قالب اتحادیه تامین مواد اولیه و فروش این شرکتهای تعاونی را پوشش دهیم.
عیسی رضازاده اردبیلی افزود: برخی مشکلات با تشکیل خوشه فرش در استان اردبیل برطرف شده است اما برخی مشکلات همچنان وجود دارد که از جمله میتوان به کارت شناسایی قالیبافان اشاره کرد.
وی با بیان اینکه برای پوشش دادن اعضای اتحادیه مشکلاتی وجود دارد، گفت: به منظور پوشش محصولات تولیدی شرکتهای تعاونی استان در بحث فروش، برای رفع مشکل سایت فرش اردبیل ایجاد شده است.
عضو اتحادیه شرکتهای تعاونی تولیدکنندگان فرش، قالی و تابلو فرش تزئینی استان اردبیل با اشاره به ایجاد فروشگاهی در کشور آذربایجان اضافه کرد: حمایت از صنعت فرش دستباف، نیازمند عنایت ویژه مسئولان است.
انجمن طراحان فاقد مکانی برای استقرار
برای بافت یک فرش خوب از میان طرحهای موجود باید بهترین گزینه انتخاب و اجرا شود تا در نهایت در بحث فروش کمترین چالش را شاهد باشیم؛ این در حالی است که برخی بافندگان از فقدان دسترسی به طرحهای جدید و مشتری پسند گلایه دارند.
رئیس انجمن طراحان و نقاشان فرش دستباف استان اردبیل در این زمینه گفت: اردبیل مرکز و تجلیگاه نقش و نگارههاست و میتوان ادعا کرد که جایگاه نخست ایران را دارد و در این راستا مجموعهای در قالب کتاب در حال جمعآوری است که حدود ۱۲۰ نقشه را شامل میشود.
محمد مبارکی قرهچی تصریح کرد: البته که طراحی در بحث فرش یکی از مولفههای اصلی به شمار میرود و اردبیل نیز پنجمین استان کشور بود که انجمن طراحان و نقاشان فرش در آن تشکیل شد اما هیچگاه مورد حمایت قرار نگرفت.
وی افزود: با وجود همه مشکلات پیشتر ۴۰ نفر از نقاشان، گرافیستها، طراحان سنتی و مینیاتور به عنوان عضو انجمن گردهم آمدند و کلاسی نیز در این زمینه تشکیل شد که بسیار مثمر ثمر بود.
رئیس انجمن طراحان و نقاشان فرش دستباف استان اردبیل با تاکید بر اینکه انسجامی بین طراحان شکل گرفته است، بیان کرد: ۲ نفر در زمینه طراحی فرش اعزام به آلمان داشتهایم.
وی تشریح کرد: بودجهای نزدیک به ۷۰ میلیون ریال در مجموع سال ۹۰ دریافت شد که بخشی برای خرید تجهیزات رایانهای اختصاص یافت و دورهای آموزشی هم در دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد.
مبارکی قرهچی اضافه کرد: با وجود همکاری و نامهنگاری با پارک علم و فناوری، خوشه فرش در دانشگاه، استانداری و سازمان صنعت، معدن و تجارت هنوز مکانی برای استقرار انجمن اختصاص داده نشده است.
وی تاکید کرد: ضرورت دارد مانند سایر استانها محلی در یکی از اماکن تاریخی و فرهنگی استان به این امر اختصاص یابد تا به صورتی منسجمتر نسبت به احیای طراحی فرش دستباف اردبیل اقدام شود.
رئیس انجمن طراحان و نقاشان فرش دستباف استان اردبیل با ابراز امیدواری نسبت به بهرهمند شدن این انجمن از سیاستهای حمایتی گفت: بزرگترین عامل صدمه دیدن فرش اردبیل این است که معیار و سنت فرش از یاد برده شد، تولیدکنندگان هم از آن دفاع نکردند، مدام به دنبال کپیکاری بودند و نقشههای استانهای مجاور را مورد استفاده قرار دادند.
ضرورت ساماندهی بازار تامین مواد اولیه
تامین مواد اولیه خام و تسهیل دسترسی بافندگان به آن با قیمتی مناسب از دیگر عواملی است که در رونق تولید فرش دستباف استان اردبیل نقش بسزایی ایفا میکند اما برخی تولیدکنندگان بر این باور هستند که شرایط کنونی در این زمینه مهیا نیست و به ویژه پشم مرغوب به عنوان یکی از شاخصههای سرآمدی فرش اردبیل کمتر در دسترس است.
رئیس شرکت ریسندگی اتحاد اردبیل نیز گفت: صنعت فرش حاصل ذوق است و علاقه، اما در حال نابودی آن با دست خود هستیم؛ از جمله با استفاده بافندگان از مواد اولیه نامرغوب و کسی هم نیست که جلوی آن را بگیرد.
تقی روشنیانفرد افزود: متاسفانه به دلیل مسائل اقتصادی مردم چندین سال است که به جای کیفیت، دنبال کمیت میگردند؛ فرشهای دستباف قدیمی اردبیل به موزههای بزرگ جهان منتقل شده است و امروزه دیگر از چنان تولیداتی خبری نیست.
وی بیان کرد: استان اردبیل به اندازه کافی دارای بافنده هست، دار هم هست اما از مواد اولیه مرغوب خبری نیست و تولیدات به سمت فرش ماشینی سوق پیدا کرده است.
رئیس شرکت ریسندگی اتحاد اردبیل اظهار کرد: اینها در حالی است که بهترین پشم ایران در ریسندگی اتحاد تولید میشود اما حتی ۱۰ درصد محصولات آن در اردبیل به فروش نمیرود.
وی اضافه کرد: تولیدات اردبیل را از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب خریدار هستند و پس از مخلوط شدن با تولیدات کم کیفیت به این استان فروخته میشود اما کسی پاسخگو نیست که انتظار میرود مرکز ملی فرش ایران و خوشه فرش اردبیل در این زمینه تمهیدی بیاندیشند.
رئیس شرکت ریسندگی اتحاد اردبیل: با تداوم این روند در ۱۰ سال آینده به نظر میرسد دیگر بافندهای پیدا نشود
روشنیانفرد بیان کرد: سالانه ۸۵۵ تن تولید داشتیم که در حال حاضر به ۱۰۰ تن نمیرسد اما با وجود تامین ارز میتوانیم بهترین نخ ایران را تولید کنیم.
وی با تاکید بر ضرورت تامین ارز گفت: پیشتر بهترین پشم ایرانی را تولید میکردیم اما کمکم به سمت واردات پشم سوق یافتهایم و با تداوم این روند در ۱۰ سال آینده به نظر میرسد دیگر بافندهای پیدا نشود.
لزوم توجه به بحث بازاریابی و شرکت در نمایشگاههای بینالمللی
موفقیت زنجیره در هر محصولی از جمله فرش دستباف در گرو این است که پس از خروج از چرخه تولید، با تمهیدی مناسب در زمینه بازاریابی با قیمتی مناسب به دست مشتری برسد اما برآیند شرایط نشان میدهد که فرش دستباف استان اردبیل چرخ کمیتش هنوز در این زمینه لنگ است و فعالان این عرصه برای عرضه محصول با برند استان در داخل و خارج کشور با چالشهایی روبهرو هستند.
یکی از تولیدکنندگان فرش در این زمینه گفت: اردبیل مهد قالی و شناسنامه اهالی استان است و اگر در اینترنت واژه اردبیل را جست و جو کنیم، به واژه قالی اردبیل میرسیم که امروزه زینتبخش موزه ویکتوریا و آلبرت لندن است و جزو افتخارهای هنری این مرز و بوم به شمار میرود.
حسین وثوقی افزود: اردبیل مهد طرحها و سبکهای متنوع قالی است و یکی از مراکز قالیبافی دنیا به شمار میرود که از نظر طرح و سبک بافت تنوع بینظیری دارد؛ از این رو به نظر میرسد جای کار بسیاری وجود دارد.
وی با قدردانی از راهاندازی خوشه فرش بیان کرد: ۲ نقطه فشار در حوزه صنعت فرش شناسایی شده است و از این رو همه برنامهریزیها و راهبردها در حوزه فرش استان اردبیل باید با اولویتبندی بارز بر آنها متمرکز شود که بحث نقشه و فروش را شامل میشود.
این فعال حوزه فرش با تاکید بر بحث فروش، اضافه کرد: فروش میتواند مانند لوکوموتیوی سایر زنجیره تولید را پشت سر خود بکشاند و رونق بسیار فوق العادهای را در استان اردبیل به وجود آورد.
وی با اشاره به وجود بیش از ۵۰ هزار بافنده در استان اردبیل اظهار کرد: این امر ظرفیت ویژهای از جمله در بحث اشتغال است که در نهایت به بحث فروش بستگی دارد و میتواند اتفاقهای خوبی را رقم بزند.
به گفته وثوقی، ۲ بازار داخلی و خارجی در بحث فروش باید مورد توجه قرار گیرد که هیچ بازاری بهتر و پر رونقتر از بازار خرده فروشی تهران برای تولیدکنندگان فرش ایران وجود ندارد.
وی افزود: هم شناخت مردم از فرش و هم ظرفیت مالی تهران این امکان را میدهد که تولید خود را در آنجا به فروش برسانیم اما متاسفانه به جرات میتوان گفت که هیچ یک از تولیدکنندگان استان اردبیل جایگاه و پایگاه ارزشمندی برای ارایه محصولات خود در پایتخت ندارند.
این تولیدکننده تاکید کرد: اگر یک پایگاه آبرومندی در شهر تهران راهاندازی شود، بسیاری از تولیدات با قیمت مناسبی در آنجا به فروش خواهد رفت.
وی در مورد صادرات نیز گفت: وضعیت نامناسبی در صادرات داریم؛ به طوری که از مبلغ یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار دهه ۷۰ به حدود ۱۴۰ میلیون دلار رسیده است.
وثوقی اضافه کرد: یک سقوط ۱۰ برابری در صادرات فرش دستباف اتفاق افتاده است و با نرخ ارزی که امروز شاهد هستیم، شرایط کنونی به هیچ وجه قابل توجیه نیست و حتی یک متر از فرشها نباید معطل صادرات بشود.
وی ادامه داد: مشکلات گوناگونی در روند صادرات وجود دارد که یکی از آنها حضور در نمایشگاههای بینالمللی است و در این راستا دست یاری به سمت مرکز ملی فرش دراز میکنیم تا برای این مهم یک تدبیر اساسی بیاندیشند.
این تولیدکننده یادآور شد: یکی از بزرگترین و معتبرترین نمایشگاههای فرش جهان، نمایشگاه دموتکس آلمان است که اجاره یک غرفه ۵۰ متری برای سه تا چهار روز در آن بین پنج تا هفت میلیارد ریال هزینه دارد اما هیچ ارگانی کمک یارانهای برای حضور در نمایشگاهها نمیکند و تنها شرکت شهرکهای صنعتی و صنایع کوچک کمک ناچیز نزدیک به ۵۰ میلیون ریالی ارایه میدهد که تقریبا هیچ است.
وی بیان کرد: اگر چنانچه نقطه فشار را در صنعت فرش بحث فروش بدانیم، چنین اولویتبندی باید در تخصیص بودجه نیز در نظر گرفته شده و مشخص شود چقدر برای حضور در نمایشگاههای خارجی اختصاص مییابد.
فقدان پایانه تخصصی فرش در گمرکات استان اردبیل
هنر- صنعت فرش دستباف با وجود قدمت زیاد در اردبیل و علاقهمندانی که در سطح بینالمللی دارد، هنوز برای صادرات با مشکلاتی دست به گریبان است که از جمله میتوان به فقدان بدنه کارشناسی در گمرکات این استان برای ارزیابی و قیمتگذاری اشاره کرد.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل با اشاره به فقدان پایانه تشخیصی تخصصی فرش در گمرکات استان اردبیل گفت: محصولات این استان با وجود چنین شرایطی به کشورهای اروپایی نیز صادر میشود اما نیازمند حمایت بیشتر است.
رامین صادقی افزود: با وجود مشکلات ناشی از تحریم ظالمانه خارجی و موانع سر راه صادرات فرش به خارج از کشور، تعدادی از تولیدکنندگان فرش این استان همچنان در صادرات فرش به کشورهای اروپایی فعالیت دارند که در این راستا تلاش درایم این پایانه را راهاندازی کنیم تا مشکلات سر راه صادرات فرش در استان اردبیل کمی هموارتر شود.
وی ادامه داد: این استان در زمینههای مرتبط با فرش از تولید مواد اولیه تا استفاده از ماشینآلات و بافت جزو کشورهای برتر است و در بحث طراحی نیز کارشناسان متبحری دارد که نقشههای قدیمی را بهروز کردند.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل با بیان اینکه استان اردبیل در بحث پشتیبان و تولید متمرکز شرایط خوبی دارد، اظهار کرد: ۷۴ فقره پروانه صادر شده است و در زمینه پیشتیبان مشاغل خانگی در ۱۰ ماه گذشته از سالجاری آمارها ۵۶ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش نشان میدهد.
وی با اشاره به مشکلات حوزه فرش از جمله بازار فروش، صادرات و سرمایه در گردش بیان کرد: برای ایجاد زیرساختهای لازم نیاز به اعتبار داریم که این اعتبار میتواند به صورت وام کمبهره یا بلاعوض باشد که انتظار میرود نهادهای مربوطه از جمله مرکز ملی فرش ایران در این زمینه سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل را کمک کنند.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل: باید هزینه تمام شده کاهش یابد تا تولیدکنندگان همچنان روی پای خود بایستند
صادقی ادامه داد: انتظار میرود برای ایجاد زیرساختها از محل کمکهای فنی اعتباری، مرکز ملی فرش مبلغی را در قالب کمکهای بلاعوض و تسهیلات با کارمزد پایین برای استان اردبیل در نظر بگیرد.
وی تاکید کرد: باید با تمهیدی هزینه تمام شده کاهش یابد تا تولیدکنندگان همچنان روی پای خود بایستند.
تشکیل خوشه، تلاشی برای احیای فرش دستباف اردبیل
تولید محصول، نتیجه فعالیت برنامهمحور و متمرکز عواملی است که زنجیرهوار به یکدیگر وابستگی دارند اما در حوزه فرش دستباف استان اردبیل به ویژه در سالهای گذشته برخلاف این روند، نوعی واگرایی و عملکرد جزیرهای مشاهده میشد؛ چنان که موجب از رونق افتادن و به حاشیه رفتن این حوزه شده بود.
رئیس خوشه فرش استان اردبیل تشریح کرد: صنعت فرش در این استان قدمتی دیرینه و ارزش هویتی و فرهنگی دارد و از جنبههای تاریخی و اقتصادی مهم است؛ زیرا هنر و ذوق زیبایی شناختی گذشتگان را نشان میدهد که بر این اساس باید در حفظ و نگهداری آن تلاشی مضاعف صورت گیرد.
اسحاق رسولی افزود: بر این اساس از حدود چهار سال پیش در بحث خوشه فرش فعالیتها آغاز شد که تجربهای موفق از مشارکت دولت، مردم و دانشگاه است تا افراد بتوانند در یک گرایش صنعتی ورود کرده و بتوانند آن را ترویج و ارتقا دهند.
وی بیان کرد: سه مساله در راستای رفع مشکلات تا کنون شناسایی شده که نخست همگرایی بین تشکلهای مرتبط با فرش است و از این رو تلاشی صورت گرفت تا واگرایی موجود بین آنها در این سالها تعدیل شود اما همچنان نیاز به همافزایی احساس میشود.
رئیس خوشه فرش استان اردبیل اضافه کرد: فرش دستباف این استان ظرفیت بسیار قوی و هنرمندان خوبی دارد اما اگر همافزایی و سرمایه اجتماعی موجود ارتقا نیابد، نمیتوان از این ظرفیت به خوبی بهرهبرداری کرد.
وی اظهار کرد: بازاریابی بحث دیگری بود که باید مورد توجه قرار میگرفت؛ چنان که پیشتر هر بافنده برای تولید خود به دنبال مشتری بود اما در چند سال گذشته با شرکت در نمایشگاهها، دورههای آموزشی گوناگون و دعوت از بازرگانان داخلی و خارجی تلاش شد تا این دیدگاه در بین فعالان تغییر یابد.
رسولی با تاکید بر ذائقهسنجی گفت: طرح و نقشه فرش اردبیل در مطالعات گوناگون دیده شده است اما طرحی ویژه اردبیل که شناسنامه خود را داشته باشد، مکتوب نبود و بیشتر شامل طرحهای مشترک میشد که در این راستا روی تاریخ شفاهی ۱۰۰ سال گذشته فرش اردبیل کار شد تا مطالبی که در سینه ریش سفیدان مستتر بود و هنوز مستند نشده بودند، با شناسایی چهرههای شاخص در قالب این کتاب جمعآوری و استخراج شود.
وی ضرورت درگیر کردن نسل جدید با هنر- صنعت فرش، برگزاری آموزشهای مرتبط با کسب و کارهای نوپا، تجارت الکترونیک و درگیر کردن فعالان با مسائل علمی و پژوهشی را یادآور شد و افزود: فرش استان اردبیل با وجود رقیبان جدیدی که پیدا کرده است، همچنان زنده و پویاست و امید میرود این هنر- صنعت با اقدامهایی مانند تسهیل فرآیندها همچنان پابرجا بماند.
ارایه تسهیلات به فعالان حوزه فرش دستباف
تولید فرش دستباف در استان اردبیل به ۲ صورت شخصی و خانگی یا گروهی و کارگاهی صورت میگیرد که این شرایط نوعی پراکندگی بین مجموعه عوامل تولید ایجاد میکند، از این رو تشکلی برای گردهم آمدن همه فعالان به منظور حمایت معنوی و در مرحله بعد ارایه تسهیلات برای حمایت مادی ضروری است.
برخی بافندگان و تولیدکنندگان بر این باور هستند که اگرچه اقدامهایی در این راستا در چند سال گذشته صورت گرفته، گامهایی خوب اما ناکافی است و باید مانند سایر بخشهای صنعت به صورت ویژه مورد توجه قرار گیرد.
رئیس اتحادیه صنف تولیدکنندگان و بافندگان فرش دستباف استان اردبیل گفت: نتیجه بررسیها و پژوهشها در مورد ظرفیت حوزه فرش این استان به ایجاد شرکت تعاونی تامین نیاز تولیدکنندگان و بافندگان فرش روستایی و شهری منجر شده است که امید میرود تعداد اعضای آن به پنج هزار نفر افزایش یابد.
مالک اژدر حسنی بیان کرد: بر اساس تفاهمنامهای با بانک قرض الحسنه مهر ایران در این اتحادیه به همه بافندگان و تولیدکنندگان خرید کالای ایرانی تا سقف ۳۰۰ میلیون ریال به منظور تامین مواد اولیه و ایجاد اشتغال تسهیلات ارایه خواهد شد.
وی افزود: برای شب عید نیز به منظور ارایه کارت خرید ارزاق برای بافندگان با مبلغی بین ۱۰ تا ۵۰ میلیون ریال، با فروشگاههای معتبر استان اردبیل قرارداد بستهایم و به ازای هر نفر در ۶ قسط این تسهیلات اختصاص خواهد یافت.
رئیس اتحادیه صنف تولیدکنندگان و بافندگان فرش دستباف استان اردبیل با اشاره به اینکه برای بیمه فهرست اسامی ۳۶ هزار نفر به مرکز ملی فرش فرستاده شده است، اظهار کرد: اگرچه بخشی از بافندگان جزو روستاییان و عشایر هستند اما بهتر است در صندوق بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر نام قالیبافان نیز قید شود.
وی با بیان اینکه برای نخستین بار در استان اردبیل پوشش بیمه تکمیلی و درمان قالیبافان را شاهد خواهیم بود، اضافه کرد: بیمه تامین اجتماعی اما در مواردی بافندگان را اذیت میکند که انتظار میرود در این زمینه پیگیری از سوی مسئولان امر صورت گیرد.
هنر- صنعت فرش دستباف در کنار نیاز به تامین مواد اولیه مرغوب، ضرورت حمایت تسهیلاتی، لزوم توجه به طراحی و نقشه، تغییر نگرش به بحث بازاریابی و زیرساختهای صادرات فرصتهای جدیدی نیز در بحث اشتغال و بازتولید دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.
با توجه به جنبشی که در چند سال گذشته در زمینه استفاده چندباره از محصولات گوناگون در راستای احترام به طبیعت و کمک به حفاظت محیط زیست به راه افتاده است، در بسیاری کشورها از جمله صنعت مد و پوشاک به سمت ترمیم و عرضه دوباره محصولات قدیمی (وینتیج) روی آوردهاند که به حوزه فرش استان اردبیل نیز قابل تعمیم است.
فرشهای وینتیج که پیشتر علاقهمندان بسیاری داشتند، امروزه بازار جدیدی برای خود دست و پا کردهاند و در این راستا حمایت از واحدهایی که با خرید و تعمیر فرشهای قدیمی میتوانند آنها را دوباره به چرخه مصرف در بازار داخلی و خارجی بازگردانند ضروری مینماید؛ چرا که در کنار ایجاد فرصتهای اشتغال مستقیم و غیرمستقیم جدید، به ارزآوری نیز منجر میشود.
گزارش: محمد ملاحمزه زاده