«دیاکو حسینی» در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا، درباره رد پیشنهاد جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده برجام برای برگزاری یک نشست غیررسمی با حضور ایران و آمریکا از سوی تهران گفت: در شرایطی که دولت بایدن فعالیت و کار خود را با اعتمادسازی و جبران بخشی از اقدامات اشتباه دولت ترامپ آغاز می‌کرد، پاسخ به این پیشنهاد می‌توانست مثبت باشد.
وی اظهار داشت: اصرار بر حفظ تحریم‌ها و عدم لغو آنها در کنار تاکید بر دخیل کردن موضوعات غیربرجامی در یک توافق جامع‌تر با ایران سنگ‌بنای بی‌اعتمادی میان ایران و دولت بایدن را گذاشت و بر دیوار پیشین بی‌اعتمادی میان دو کشور افزود و هرگونه اعتمادی را نسبت به این موضوع که می‌توان با دولت جدید آمریکا به دیپلماسی موثر دست زد را تضعیف کرد و از بین برد.
اصرار به حفظ تحریم‌ها و عدم لغو آنها در کنار تاکید بر دخیل کردن موضوعات غیربرجامی در یک توافق جامع‌تر با ایران سنگ‌بنای بی‌اعتمادی میان ایران و دولت بایدن را گذاشت و بر دیوار پیشین بی‌اعتمادی میان دو کشور افزود و هرگونه اعتمادی را نسبت به این موضوع که می‌توان با دولت جدید آمریکا به دیپلماسی موثر دست زد را تضعیف کرد و از بین برد.
به گفته این کارشناس ارشد مسائل استراتژیک ایرانی نگران است حضور در نشست مورد نظر هماهنگ‌کننده ارشد برجام، بازگشت ایالات متحده به توافق هسته‌ای را به صورت ضمنی رسمیت ببخشد آن هم در حالی که هنوز واشنگتن تحریم‌ها را لغو نکرده است.
دستور کار نشست مورد نظر بورل روشن نبود
حسینی با اشاره به تاکید آمریکا به دستیابی به یک توافق جامع‌تر با ایران تصریح کرد: دستور کار نشست مورد نظر جوسپ بورل روشن نبود و طرف ایرانی نگران است موضوعات غیربرجامی مورد نظر آمریکا در این جلسه مطرح شود در حالی که ایران مایل به پذیرش این موضوعات نیست.
وی ادامه داد: این نشست پایه‌گذار بدعتی می‌شد که می‌توان نسبت به قطعنامه‌های شورای امنیت یا توافقات و پیمان‌های بین‌المللی مجددا مذاکره کرد در حالی که هیچ کشوری برای اجرای قطعنامه‌های شورای امنیت تاکنون مذاکره نکرده است.
به گفته این تحلیلگر ارشد مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری، تا زمانی که آمریکا نشانه قوی و مثبتی به ایران ارسال نکند که می‌خواهد با حسن نیت به برجام کنونی برگردد و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت را به شکل کنونی اجرا کند، امکان ادامه کار به شکل دیپلماتیک وجود ندارد و تا زمانی که اعتمادسازی‌ای انجام نشود، ایران نیز سیاست خود را ادامه خواهد داد.
دولت بایدن حدود یک ماه فرصت دارد تا حسن نیتش را نشان دهد
حسینی با بیان اینکه با حذف عوامل موثر، برجام در سراشیبی قرار گرفته است، خاطرنشان کرد: این سراشیبی ایران و آمریکا را در مسیر تشدید بحران قرار داده است. بنابراین در صورتی که در هفته‌های آینده اعتمادسازی از سوی آمریکا انجام نشود، احتمال انجام اقدامات بیشتر از سوی ایران و افزایش تنش ممکن است.
وی با اشاره به اینکه پیش‌رو بودن ایام نوروز و انتخابات ریاست جمهوری موجب شده تا زمان اعتمادسازی نیز کاهش یابد، ابراز داشت: دولت بایدن فرصت کوتاهی – شاید حدود یک ماه – را دارد تا گامی بلند و چشم‌گیر بردارد تا به ایران اثبات کند برای احیای برجام جدی است و به دنبال زیاده‌خواهی‌هایی که ترامپ آنها را دنبال می‌کرد، نیست. اگر این اقدام انجام شود، حداقل ریل‌گذاری‌های لازم برای دیپلماسی موفق انجام می‌شود.
این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی با اشاره به احتمال وقوع اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی تاثیرگذار در برجام و روابط ایران و آمریکا بیان کرد: ممکن است در این مدت اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی‌ای رخ دهد. در این مدت هم شاهد بروز اتفاقاتی در اربیل عراق بودیم که با حمله نیروی هوایی آمریکا در مرز سوریه و عراق پاسخ داده شد که می‌توانست زنجیره‌ای از اقدامات خطرناک را در پی داشته باشد.
غلتیدن اروپا به آمریکا موجب حل بحران برجام نمی‌شود
حسینی با بیان اینکه احتمال وقوع هرگونه اتفاق غیرقابل پیش‌بینی کنترل‌نشده هم در خلیج فارس و هم غرب آسیا وجود دارد، یادآور شد: کشورها و بازیگران قابل توجهی هستند که علاقه‌مندند این تنش‌زدایی در روابط ایران و آمریکا رخ ندهد و به همین خاطر، ممکن است آنها دست به اقدامات تخریبی و خرابکارانه بزنند. برای اجتناب از این مسئله، دولت بایدن در اسرع وقت باید اقدامی مطمئن و مثبت را شروع کند تا به دیپلماسی دست بزند.
وی درباره رویکرد اروپایی‌ها هم در موضوع هسته‌ای عنوان کرد: آنها هم از دیپلماسی حمایت کرده و از بن‌بست ایجاد شده خوشحال نیستند. آنها برجام را دستاورد امنیتی و سیاست خارجی خود می‌دانند. به همین خاطر آنها باید متوجه اهمیت حفظ برجام باشند و منافع هر دو طرف را در نظر بگیرند.
مدیر برنامه مطالعات جهانی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری با بیان اینکه غلتیدن به سوی آمریکا به این امید که بایدن درصدد بهبود و تقویت مناسبات فراآتلانتیکی است، نتیجه عکس داشته و منجر به حل بحران نمی‌شود، گفت: آنها باید نقش موثری را برای حفظ برجام ایفا کنند و این نقش می‌تواند در سوق دادن و ترغیب آمریکا برای بازگشت به توافق هسته‌ای و جلوگیری از تشدید بحران باشد.
حذف ۱+۴ در مذاکرات برجام موجب سنگ‌اندازی آنها می‌شود
حسینی در پاسخ به این سوال که آیا بهتر نیست که ایران و آمریکا برای بازگشت به توافق با یکدیگر به شکل دوجانبه گفت‌وگو کنند، اظهار داشت: این کار محاسن و معایبی دارد. محاسن آن، کمتر شدن پیچیدگی مسئله و زودتر حل شدن آن است. اما عیبی که این روش دارد آن است که کشورهای ۱+۴ منافع مختلفی دارند و نادیده‌انگاری آنها موجب سنگ‌اندازی از سوی این کشورها می‌شود که کنترل آنها لزوما در دست آمریکا نیست.
روسیه و چین نگران از افزایش بحران هستند و می‌خواهند بحران گسترش پیدا نکند و موضوع میان ایران و آمریکا حل و فصل شود چراکه نمی‌خواهند مجبور به انتخاب شده و مسئله‌ای به مجموعه مسائل‌شان در عرصه نظام بین‌المللی افزوده شود. با این حال، آنها اشتیاق و انگیزه زیادی برای دستیابی به راه‌حل ندارند.
وی افزود: از نظر عملیاتی شاید بهتر بود که مذاکرات برای بازگشت به برجام دوجانبه انجام شود ولی این کار ممکن نیست به خصوص اینکه عدم مذاکره دوجانبه و مستقیم با آمریکا جزو خطوط قرمز نظام است.
این کارشناس ارشد مسائل استراتژیک درباره نظر روسیه و چین هم تصریح کرد: آنها نگران از افزایش بحران هستند و می‌خواهند بحران گسترش پیدا نکند و موضوع میان ایران و آمریکا حل و فصل شود چراکه نمی‌خواهند مجبور به انتخاب شده و مسئله‌ای به مجموعه مسائل‌شان در عرصه نظام بین‌المللی افزوده شود. با این حال، آنها اشتیاق و انگیزه زیادی برای دستیابی به راه‌حل ندارند.
صدور قطعنامه یا بیانیه ضد ایرانی آثار منفی بر روند دیپلماسی دارد
به گفته حسینی، تنها کاری که روسیه و چین می‌توانند انجام دهند تشویق آمریکا برای بازگشت به برجام است ولی به دلیل حجم اختلافات و رقابت‌هایی که میان واشنگتن با مسکو و پکن وجود دارد، اعتماد زیادی میان این کشورها به یکدیگر وجود ندارد و آنها نیز چندان وارد این عرصه نمی‌شوند.
وی درباره تاثیر صدور یک قطعنامه یا بیانیه علیه ایران در نشست اخیر شورای حکام و تاثیر این مسئله بر توافق موقت میان ایران و آژانس و همچنین برجام خاطرنشان کرد: توافق ایران و آژانس اقدامی برای اعتمادسازی و نشان دادن حسن نیت برای رفع اختلافات و دیپلماسی است. لغو اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی اقدامی در چارچوب اهرم فشار به آمریکا برای بازگشت هرچه سریع‌تر به برجام است وگرنه ایران تغییری در دکترین هسته‌ای خواهد نداده است.
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه هرگونه بیانیه یا قطعنامه ضد ایرانی علیرغم آن حسن نیت، آثار منفی، عینی و روانی بر ادامه روند دیپلماسی خواهد گذاشت، ابراز داشت: این بیانیه یا قطعنامه جزو همان موارد خلاف انتظار ایران را داشته و نقش مداخله‌کننده را دارد. امیدوارم طرف مقابل دچار این اشتباه نشود چراکه اقدام ایران اصولی و براساس حقوق حقه خود است.
حسینی اضافه کرد: هرگونه صدور بیانیه و قعطنامه احتمالی علیه ایران در نشست اخیر شورای حکام سیگنال منفی به تهران است و حسن نیت طرف‌های اروپایی و آمریکایی را زیر سوال برده و بر دیواری بی‌اعتمادی میان ایران و آمریکا و اروپا می‌افزاید.