فرشبافی آسان نیست، عمده بافندگان به مشکلات تنفسی، ریوی، چشم، مفاصل گردن، مچ و زانو مبتلا می‌شوند اما از پس‌انداز برای درمان خود نیز عاجزند این درحالی است که برخی از آنها بیمه هم ندارند یا بیمه شان قطع شده است.
اهمیت حمایت از بافندگان فرش آنجا مشخص می‌شود که بسیاری از واحدهای تولیدی با سرمایه‌گذاری میلیاردی به منظور ایجاد پنج تا ۱۰ فرصت شغلی بنا می‌شود، حال آنکه با یک دار قالی و اندک هزینه‌ای می‌توان برای بافنده، سازنده دار، چله‌کش، نقشه‌کش، پشم‌ریس، رنگ‌کننده نخ‌ها، سورت‌کش و یک فروشنده فرصت شغلی ایجاد کرد.
همچنین تهیه پشم از دامداران و تهیه مواد خام برای رنگ آمیزی نخ ها از پوست گردو و روناس برای اقتصاد کشاورزان اهمیت دارد؛ از این رو می توان گفت که رونق صنعت فرش راه حل خوبی برای اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در استان تهران است اما این بخش هم از دست دلالان در امان نمانده و حاصل دسترنج بافندگان به جیب این فرصت طلبان می رود.
گرانی مواد اولیه با دخالت دلالان
مدیر یک کارگاه فرشبافی در تهران یکی از مشکلات عمده در صنعت فرش دستباف را وجود دلالان عنوان کرده و به ایرنا می‌گوید: فرصت طلبان که هیچگونه سر رشته ای از این صنعت ندارند؛ مواد اولیه نظیر خامه را ۲ برابر قیمت واقعی از تولیدکنندگان در تبریز خریداری و آن را با سه برابر قیمت به بافنده عرضه می‌کنند این مساله علاوه برکاهش توان فعالان این صنف برای خرید مواد اولیه، باعث افزایش قیمت و رکود در بازار فرش شده است.
«حسن فلاح» ادامه می دهد: مافیای پشم نیز با ارز دولتی خامه فرش مرینوس (مرینوس در زبان استرالیایی به معنی گوسفند است) را از کشورهای خارجی نظیر استرالیا و نیوزلیند به کشور وارد می کنند و آن را با نرخ آزاد و ۱۰ برابر قیمت اولیه به فعالان این صنف می‌فروشند و در چند وقت اخیر این نوع خامه از کیلویی ۳۶ هزار به ۲۵۰هزار تومان افزایش یافته است.
او معتقد است: با توجه فشارهای اقتصادی و شیوع کرونا نمی‌توان از دولت انتظار داشت برای مواد اولیه نظیر ابریشم، یارانه در نظر بگیرد اما انتظار می‌رود حداقل نظارت بر نحوه عرضه مواد اولیه بیشتر و دست دلالان و افراد سودجو کوتاه شود تا بیش از این فعالان این صنعت، زیر فشار ناشی از تورم و سختی کار کمر خم نکنند.
فلاح از نبود نظارت بر حق بیمه قالیباف ها هم گلایه دارد و می‌گوید: قرار بود تمامی فعالان این صنعت هنری تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار گیرند اما بیشتر فعالان واقعی این صنف تاکنون بیمه نشده اند؛ این در حالیست که تاکنون عده زیادی از افراد در صنوف غیرمرتبط مثل قصاب ها تحت پوشش بیمه قالیبافان قرار گرفته اند.
مدیر این کارگاه فرشبافی در خصوص تسهیلات به فعالان این هنر صنعت نیز گفت: قرار بود ۲۰ میلیون تومان تسهیلات به قالیباف ها داده شود اما از این میزان پنج میلیون تومان آن را مسئولان سازمان تامین اجتماعی برای ۲ سال حق بیمه تکمیلی از متقاضیان کسر می‌کنند در صورتی که اغلب فعالان این حوزه از قشر ضعیف جامعه هستند که حتی توان پرداخت حق بیمه خود را به صورت ماهیانه هم ندارند چه برسد به اینکه بخواهند هزینه ۲ سال از بیمه تکمیلی را به صورت یکجا و زودتر از موعد بپردازند.
فلاح، در خصوص میزان دستمزد قالیباف ها نیز می‌گوید که با توجه به نوع فرش از ریشه‌ای ۱۰ تا ۲۲ تک تومانی بابت هر گره با توجه به وضعیت مالی بافندگان، به برخی از آنها به صورت ماهیانه و به بعضی ها پس از اتمام فرش دستمزد داده می‌شود.
قطع شدن بیمه به بهانه‌های مختلف
مدیر یکی دیگر از کارگاه‌های فرشبافی در استان تهران نیز در خصوص مشکلات پیش روی فعالان این هنر صنعت بیان کرد: بیمه برخی از قالیباف ها با دارای بیش از پنج سال سابقه کار به بهانه‌های مختلف نظیر اینکه مامور سازمان بیمه تامین اجتماعی یکبار برای نظارت بر خانه برخی افراد رفته و آنها خانه نبوده‌اند، افراد رَج های کمتری را نسبت به میزان در نظر گرفته شده از قالی خود بافته اند یا اینکه یک روز پس از فرجه سه ماهه حق بیمه را دیرتر پرداخت کرده اند، قطع شده است.
به گفته لیدا حاجیلو، تاکنون بیمه حدود ۲۰ نفر از بافندگان وی به بهانه های یاد شده قطع و دیگر برقرار نشده است و برخی از بافندگان نیز که سن آنها از ۵۰ سال گذشته نیز مشمول بیمه تامین اجتماعی نیستند.
او همچنین بیان کرد: حدود ۲ سال است که مواد اولیه قالیبافی نظیر دستگاه، خامه، چله ابریشم، خامه ابریشم، پشم مرینوس به صورت صد در دصد گران شده است.
حاجیلو از بروکراسی اداری و سنگ اندازی متصدیان بانک عامل برای پرداخت تسهیلات به مدیران کارگاه‌های فرشبافی گلایه کرد و گفت: مقرر شده ۲۵۰ میلیون تومان وام با سود چهار درصد برای خرید مواد اولیه به مدیران کارگاه های فرشبافی داده شود، بنده
او افزود: تاکنون علاوه بر ۶ ماه دوندگی، صرف هزینه های مادی و دیگر هزینه‌های جانبی به سختی توانستم سه ضامن که ۲ نفر از آنها باید کارمند رسمی دولت باشند، متقاعد کنم تا برای گرفتن تسهیلات ضمانت بنده را بر عهده بگیرند.
او ادامه داد: یکی از ضامن‌ها نیز باید ۳۸۰ میلیون سپرده بانکی داشته باشد حالا که تمام این مراحل را طی کرده ام متصدی بانک می‌گوید که حقوق ۲ کارمند باید بالای هشت میلیون تومان باشد این درحالی است که حقوق این کارمندان زیر هشت میلیون تومان
است و بخش مالی اداره‌های مربوطه برگه‌ای مبنی بر کسر حقوق برای ارائه به بانک ها ارائه نمی‌دهد و می‌گوید این شیوه در ادارات منسوخ شده است.
حاجیلو گفت: حالا بعد از اتلاف ۶ ماه وقت اعطای این وام را به لقایش بخشیدم چراکه تا ۲ هفته دیگر سالجاری به اتمام می‌رسد و برای اخذ تسهیلات در سال آینده تمامی روندی که تاکنون برای گرفتن وام طی کرده‌ام را باید دوباره انجام دهم.
به گفته او، حداقل باید برای پرداخت تسهیلات به مدیران کارگاه‌ها که دارای پروانه کسب هستند و معوقه‌های بانکی آنها صفر است، شرایط تسهیل شود چراکه تمام سفارش‌ها به خارج از کشور صادر می‌شود و برای کشور ارز آوری به دنبال دارد.
حاجیلو خاطرنشان کرد: باید از مدیران کارگاه ها و بافندگان حمایت شود نه اینکه مسئولان برای پرداخت وام طوری برخورد کنند که آنها نسبت به کار خود دلسرد شوند.
افزایش درخواست کار با شیوع کرونا
مدیر این کارگاه فرشبافی در استان تهران گفت: اگر چه با گسترش ویروس کرونا کارگاه‌های فرشبافی تعطیل شد اما درخواست کار افزایش یافته و با توجه به اینکه افراد بیشتر در خانه هستند، سریع‌تر فرش خود را می‌بافند.
حاجیلو در خصوص میزان دستمزد قالیبافان نیز بیان کرد: با توجه به ابعاد فرش به بافندگان فرش از پنج تا ۱۵میلیون تومان و به بافندگان تابلو فرش از ۲ تا ۲۰ میلیون تومان به صورت هفتگی، ماهیانه و یا پایان کار دستمزد داده می‌شود.
به گفته او، برای بافت هر فرش سه ماه تا دو سال زمان صرف می‌شود.
قالیباف های تهران بیمه می‌شوند
خبرنگار ایرنا برای پیگیری مشکلات و معضلات این صنعت به سراغ رئیس اداره فرش استان تهران رفت؛ «زهرا کمانی» درباره اقدامات انجام شده برای رفع مشکلات قالیباف ها گفت: به تازگی برای رفع مشکل بیمه قالییاف ها با صندوق بیمه روستایی و عشایر تفاهمنامه ای منعقد کردیم و از طریق این صندوق تمام قالیبافان (شهری و و وروستایی) از مزایای بیمه بهره مند می‌شوند.
زهرا کمانی افزود: در این تفاهم آمده بیمه قالیباف ها در صورت تامین بودجه به مدت پنج سال رایگان خواهد بود و اکنون برای یکسال تامین بودجه شده است.
به گفته او، این بیمه شامل قالیباف ها، طراحان، رنگرزان و رفوگران فرش دستبافتی می شود که کارت مهارت فنی از اتحادیه صنفی قالیبافان، اتحادیه فرش روستایی یا سازمان فنی حرفه‌ای دارند.
کمانی بیان کرد: ۴۲ هزار قالیباف و افراد شاغل در حرفه های وابسته آن، نظیر طراح، رنگرز، رفوگر به صورت شناسنامه دار در استان تهران فعال هستند که حدود هشت هزار و ۷۰۰ نفر آنها تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار دارند.
او ادامه داد: ظرف سه ماه اخیر ۲۷ هزار نفر نیز برای برخورداری از بیمه روستایی و عشایری به صندوق بیمه معرفی شده اند و نام نویسی تا پایان سال ادامه دارد.
رئیس اداره فرش استان تهران گفت: افراد پس از تحت پوشش قرار گرفتن این بیمه می‌توانند سوابق قبلی بیمه خود را به آن اضافه کنند و از مزایای بیمه نظیر از کارافتادگی و بازنشستگی برخوردار شوند.
به گفته کمانی، برای بیمه تکمیلی این افراد نیز اخیرا یک تفاهمنامه با بیمه ایران و صندوق قرض الحسنه مهر منعقده شده که قالیباف ها و حرف وابسته می‌توانند از طریق تلفن همراه با کد دستوری #۳۱۰۰۰*۶۶۵۵* از مزایای سه سال بیمه تکمیلی و ۲۰ میلیون وام چهار درصد بهره مند شوند.
او با بیان اینکه پس از ثبت نام متقاضیان برای دریافت تسهیلات در صورت تایید مدارک ظرف ۲۴ ساعت معرفی‌نامه برای بانک صادر و برای متقاضی ارسال می شود، ادامه داد: این وام از طریق ضمانت یک کارمند و بازنشسته دولت، معرفی از طریق افرادی که پروانه کسب دارند و برگه سهام دولت قالیبافان قابل پرداخت است.
به گفته کمانی، این تسهیلات برای متقاضیان بیمه تکمیلی در نظر گرفته شده است که پنج میلیون تومان آن بابت خدمات درمان، از کار افتادگی، حریق و آتش سوزی، عمر و سرمایه با پوشش سه سال کسر می‌شود و ۱۵ میلیون تومان دیگر به صورت کارت های اعتباری برای خرید کالای ایرانی در اختیار قالیباف ها قرار می‌گیرد.
رئیس اداره فرش استان تهران گفت: همچنین از ابتدای اسفندماه سالجاری در راستای تامین سرمایه در گردش و تهیه مواد اولیه برای مدیران برای کارگاه های متمرکز تولیدی فرش دستباف که دارای جواز یا پروانه بهره برداری از سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران هستند، ۵۰۰ میلیون تومان تسهیلات با سود ۱۲.۵ درصد و بازپرداخت ۸۴ ماهه در نظر گرفته شد و در صورت استقبال فعالان این حرفه، درخواست متقاضیان برای دریافت تسهیلات تا ابتدای سال آینده ادامه می یابد.
کمانی بیان کرد: سالانه با تامین منابع مالی از سوی سازمان تعاون، کار و رفاه اجتماعی وام مشاغل خانگی (مستقل-پشتیبان) تا سقف ۲۵۰ میلیون تومان با نرخ سود چهار درصد به مدیران کارگاه های تولید فرش دستباف تعلق می گیرد.
به گفته او، در راستای نظارت بر ورود مواد اولیه فرش دستباف، تولید و توزیع آن به فعالان این حرفه کارگروه تامین مواد اولیه فرش دستباف زیر نظر کمیته فرش استان در شرف تشکیل است.
رئیس اداره فرش استان تهران اضافه کرد: ارزیابی کیفی و کمی مواد اولیه نیز یکی دیگر از بخش‌های این کارگروه است و با تکمیل این کارگروه انحصاری بودن و حذف دلالان در زنجیره تامین مواد اولیه صورت می‌گیرد و تولید کنندگان مواد اولیه را با نرخ مصوب دریافت می‌کنند.
کمانی در خصوص نظارت بر فروش محصولات قالیبافان نیز بیان کرد: برای فروش خانگی فرش های دستباف در استان تهران به پیشنهاد اتحادیه تعاونی روستایی استان سایت نماچی برای عرضه مستقیم تولیدات قالیبافان به زودی راه اندازی می‌شود، پس از راه اندازی این سایت فعالان این حرفه می توانند عکس از نمونه کارهای خود را در آن بارگذاری کنند و از این طریق کالای خود را به فروش برسانند و نظارت بر حسن اجرا نیز توسط اتحادیه فرش روستایی استان تهران صورت می‌گیرد.
او یادآور شد: با توجه به مهاجرت پذیر بودن استان تهران تمامی سبک های فرش ایران در استان تهران بافته می‌شود و برند اصلی استان که به ثبت ملی و جهانی رسیده است فرش میناخانی ورامین است.