سیده زهرا اجاق روز شنبه در گفت وگو با خبرنگار حوزه زنان و خانواده ایرنا، با تاکید بر اینکه به طور کلی در شرایط بحران، رسانه ها در اطلاع رسانی و افزایش سطح آگاهی عمومی مردم نقش بسزایی ایفا می کنند، اظهار داشت: متاسفانه در مورد رسانه های کشور باید گفت غافلگیری ویژگی مهم آنان در بسیاری از حوادث تلخ و غیرمترقبه بوده است چنانچه با ظهور و اعلام خبر شیوع کرونا در کشور، شاهد بودیم که رسانه های رسمی در ابتدا رویکرد انکار را در پیش گرفتند و خیلی دیر به اطلاع رسانی در مورد این بیماری پرداختند و در ابتدا از طرح این مشکل اجتناب می کردند.
وی ادامه داد: با گذشت زمان و حتمی شدن شیوع کرونا در کشور، برای روایت آن در کشور بجای استفاده از ادبیات زندگی، ادبیات جنگ بکار برده شد و تیترها و روایت اخبار در رسانه‌ها، «مبارزه با کرونا»، «کرونا را شکست می‌دهیم» و امثال این و همچنین شبیه سازی صحنه های داخل بیمارستان با صحنه های دفاع مقدس با تعبیر مدافعان سلامت بود در حالیکه روایت ما از بحران کرونا و ادبیات ما در مواجهه این بحران، باید برای زندگی باشد و با کرونا کنار بیاییم.
سرپرست پژوهشکده مطالعات فرهنگی و تحقیقات اسناد فرهنگی آسیا با تاکید بر اینکه این مسائل نشان داد در حوزه ارتباطات سلامت ضعف‌ها و خلاءهای جدی داریم، خاطرنشان کرد: در این میان رسانه های مجازی با حجم بالای اطلاعات، خواننده و بیننده را دچار سردرگمی در اقیانوس اطلاعات کردند به گونه ای که یافتن اطلاعات درست و موثق از میان آنان بسیار سخت و طاقت فرسا بود.
اجاق تصریح کرد: این در حالی بود که مدافعان طب سنتی یا گروه هایی که به نوعی با پیشرفت های علمی از جمله واکسن موافق نبودند به فعالیت در عرصه فضای مجازی پرداختند که این امر منجر به جدی گرفته نشدن برخی پروتکل های بهداشتی همچون ماسک زدن و در نتیجه وخامت حال و مرگ و میر هموطنان شد.
سرپرست پژوهشکده مطالعات فرهنگی و کارشناس رسانه، در پاسخ به این پرسش چگونه می توان رسانه را به سمتی برد که آگاهی و اعتماد رفته را بازگرداند، شناخت و آشنایی مردم به کلیات رسانه رسمی و مجازی را افزایش آگاهی و اعتماد مردم به رسانه دانست و تاکید کرد: فرایند تولید محتوا در رسانه رسمی، کاملا شناخته شده و سلسله مراتبی است و متنی که توسط روزنامه نگار تهیه می شود از فیلترهای مختلف رد و نهایتا به عنوان متن درست منتشر می شود. اما در فضای مجازی این امکان وجود ندارد و به دلیل اینکه فضایی باز و قابل دسترس برای همگان است، هر فرد بنا به سلیقه و نظر خود موضوعی را منتشر می کند و حرف خود را می زند.
وی ادامه داد: اینجا است که مخاطب با سواد رسانه ای و میزان علم ارتباطاتی که دارد صحت و سقم رسانه مورد استفاده خود را انتخاب می کند. ضمن اینکه فراموش نکنیم بحث اعتماد باعث پرمخاطب شدن یا نشدن یک رسانه می شود؛ موضوعی که در رسانه رسمی کشور با اشاعه خودی و ناخودی کردن افراد دستخوش تلاطم شده است.
اجاق با یادآوری اینکه مشکل دیگر رسانه رسمی کشور این است که آحاد مختلف مردم آن را تریبون حاکمیت می دانند در حالیکه فضای مجازی را جایی برای آزادی اظهار نظر تلقی می کنند، تصریح کرد: یکی از راه هایی که به رسانه ملی کمک می کند تا اعتماد عمومی را جلب کند این است که از متخصصان و اندیشمندان خوب بهره بگیرد. کارشناسان و مجریانی که هم حوزه اپیدمولوژی و هم حوزه ارتباطات و زبان مردم را بشناسند تا هم خلط مبحثی صورت نگیرد و هم مخاطب را علمی جذب کند.
این کارشناس فرهنگ و رسانه خاطرنشان کرد: معتقدم کرونا گرچه به صنایع مختلف و به اقتصاد سازمان‌های رسانه‌ای لطمه زد، اما برای حرفه رسانه ها یک فرصت مغتنم و عالی ایجاد کرد و یک فرصت داد تا اعتماد از دست‌رفته را بازسازی کنند.
رسانه چگونه می تواند عملکرد مردم در رعایت پروتکل ها را افزایش دهد؟
اجاق در ادامه گفت وگو با ایرنا، به این نکته که بیان و روایت رسانه در بحرانی مانند کرونا تاثیر بسیاری در رعایت پروتکل ها دارد، گفت: انتقادها به مردم است که چرا رعایت نمی کنید گویی مردم باید در این باره سرزنش شوند که آمار مبتلایان بیشتر می‌شود در حالیکه یک سری واقعیت‌ها در پس این رعایت نکردن وجود دارد که این مهم باید توسط رسانه‌ها بررسی و جوانب آن سنجیده شود.
وی ادامه داد: برای تغییر رفتار نخست باید نگرش تغییر کند؛ این تغییر نگرش خیلی سخت است اما حاکمیت با خرید واکسن مورد وثوق یا داروهای درمانگر کرونا در کنار تبلیغات خوب رسانه امکان ایجاد تغییرات مناسب در نگرش ها را دارد.
سرپرست پژوهشکده مطالعات فرهنگی، با بیان اینکه رعایت پروتکل های بهداشتی توسط مردم با زبان رسانه ارتباط مستقیم دارد، تاکید کرد: رسانه می تواند از تکنیک های مختلفی که برای اغنای مردم در اختیار دارد استفاده کند و فردی که به فکر تهیه و تدارک سفر نوروزی است را متقاعد کند که این سفر رفتن پیشمانی دارد.
وی توضیح داد: در وضعیت بحرانی باید مردم در جریان موضوعات قرار گیرند به عنوان مثال مستقیم بیان شود. برجسته کردن جزییات اثربخشی بیشتری دارد تا زمانی که بگوییم کووید ۱۹ هست و مسافرت نروید.
از: فاطمه دهقان نیری