نظر به موقعیت ژئواستراتژیک جمهوری اسلامی ایران در مسیر اصلی جاده باستانی ابریشم، این کشور نقش به‌سزایی در همگرایی اقتصادی و تجاری بین کشورهای منطقه خزر ایفا می‌کند.
حضور ایران در این اجلاس که ربع قرن از تاسیس آن می‌گذرد، از اهمیت استراتژیک و انکارناپذیر کشورمان حکایت دارد.
هدف شورای بین‌المللی همکاری‌های تجاری اتاقهای بازرگانی کشورهای حوزه دریای خزر که در ۲۰ سپتامبر ۱۹۹۶ با حضور اتاقهای بازرگانی ایران، روسیه و قزاقستان در آستراخان تشکیل شد، کمک به گسترش تجارت در حوزه کشورهای دریای خزر از جمله تجارت کوچک و متوسط، توسعه تجارت بین المللی در کشورهای این حوزه، تجزیه و تحلیل سیستم موجود همکاری‌های تجاری و صنعتی، تدوین و طراحی برنامه توسعه همکاری، تبادل اطلاعات بازرگانی و حقوقی برای اجرای فعالیت‌های تجاری، برگزاری کنفرانس‌ها و سمینارها و نمایشگاه‌ها و تبادل هیئت‌های تجاری و اقتصادی در این شورا بود.
گفتنی است در نوزدهمین اجلاس شورای بین‌المللی همکاری‌های تجاری اتاقهای بازرگانی کشورهای منطقه خزر که روز سه شنبه (۱۲ اسفند) در اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی گیلان در اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه تشکیل شد، سفرای خارجی و شماری از مقامات عالی رتبه ایران از جمله «لوان جاگاریان» سفیر فدراسیون روسیه در تهران، «هادی تیزهوش تابان» رئیس اتاق مشترک ایران و روسیه، «مجید صابر» سفیرای ایران در قزاقستان، «حمید زادبوم» رئیس سازمان توسعه تجارت ایران، رؤسای اتاقهای آستراخان، ولگاگراد، اساوروپل، معاون اتاق بازرگانی مسکو و تعدادی از فعالان اقتصادی کشورهای عضو حضور داشتند.
** توسعه همگرایی اقتصادی-تجاری:
سفیر کشورمان در قزاقستان در سخنرانی خود در این اجلاس اظهار داشت: اغلب همگرایی‌های اقتصادی‌ـ تجاری و تاسیس اتحادیه‌ها و سازمان‌های منطقه‌ای موفق و کارآمد، عمدتا در پیرامون مناطق آب‌پایه مانند اقیانوس‌ها، دریاها و دریاچهها مهم شکل گرفته‌اند و همسایگی دریایی و زمینی، فرصت‌های بی‌نظیری را برای ارتقای همه‌جانبه میان ملتها و دولتهای کشورهای ساحلی پهنه های آبی فراهم می‌سازد.
صابر تصریح کرد: خوشبختانه بسترهای حقوقی بویژه در زمینه‌های اقتصادی و حمل و نقل بین پنج کشور ساحلی امضا شده که آخرین مورد آن موافقتنامه حمل‌ونقل پنج جانبه است که چند روز پیش لازم الاجرا شد. موافقتنامه اقتصادی پنج جانبه نیز امضا، تصویب و لازم الاجرا شده است.
وی ادامه داد که تاکنون ۱۶ موافقتنامه امضا شده و ۱۲ موافقتنامه دیگر در دست مذاکره و امضا است که بیشتر آنها ماهیت اقتصادی دارند و تسهیل گر تجارت و اقتصاد بشمار می‌آیند.
سفیر کشورمان با بیان اینکه در سال اخیر حجم صادرات ایران به قزاقستان ۳۳ درصد رشد داشته است، آمادگی سفارت ایران را برای همکاری کامل با اتاقهای بازرگانی و همچنین تسهیل هرچه بیشتر مناسبات تجاری و اقتصادی دو جانبه میان دو طرف و همچنین کشورهای ساحلی دریای خزر اعلام کرد.
در این نشست، تیزهوش تابان نیز افزود: تاکنون ۱۸ اجلاس قبلی به‌تناوب در شهرهای آستراخان، الیستا، ساراتف، ولگاگراد، تهران، مشهد، گرگان، بابلسر، رشت و انزلی برگزار شده است.
رئیس اتاق مشترک ایران و روسیه تصریح کرد: هشت اجلاس آن در ایران برگزار شده است و قرار بود اجلاس فعلی در یکی از شهرهای روسیه برگزار شود اما به خاطر شرایط همهگیری ویروس کرونا مجبور شدیم به شکل ویدئو کنفرانس برگزار کنیم.
گفتی است برگزاری این همایش بین‌المللی در شرایطی که به سبب شیوع بیماری کرونا، بسیاری از نشستها و کنفرانسهای بین المللی به حال تعلیق درآمده است، نشان دهنده اهمیت این تشکل بین‌المللی برای جمهوری اسلامی ایران است. این نشست همچنین فرصت مناسبی برای توسعه مناسبات اقتصادی کشورمان با کشورهای حاشیه دریای خزر به شمار می‌آید.
تیزهوش تابان به بالا بودن تعرفه‌های گمرکی که همواره مانع بزرگی برای توسعه صادرات هستند اشاره کرد و افزود: عضویت موقت ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا فرصت بسیار مغتنمی برای توسعه روابط تجاری با کشورهای عضو این اتحادیه با حذف قوانین مزاحم است و امیدواریم که کشورهای آذربایجان و ترکمنستان نیز به عضویت این اتحادیه درآیند.
زادبوم نیز با اشاره به ضرورت افزایش تجارت با کشورهای حاشیه خزر گفت: جمهوری اسلامی سعی در ارتقاء توانمندی‌های خود دارد.
زادبوم اظهار داشت: موافقتنامه همکاری اقتصادی تجاری کشورهای حاشیه دریای خزر در سال ۲۰۱۸ در یکی از شهرهای قزاقستان به امضا رسید.
آمارها نشان می‌دهد حجم مبادلات تجارت میان پنج کشور حاشیه دریای خزر از جمله جمهوری اسلامی ایران، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، روسیه و ترکمنستان در سال ۲۰۱۹ به حدود ۹۰۰ میلیارد دلار رسید که این مساله نشان‌دهنده توان فراوان اقتصادی این منطقه در جذب سرمایه‌گذاری و تقویت بنیان‌های تولید و تجارت است.
رونق شاخصهای اقتصادی:
بدون شک افزایش مبادلات تجارت میان پنج کشور حاشیه دریای خزر، از اهمیت فراوانی برخوردار است. از دیگر سو، تلاش جمهوری اسلامی ایران در راستای سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی خود با هدف گسترش روابط تجاری با همسایگان، سیاست تامین امنیت سرمایه‌گذاری و استمرار موجبات بهبود شاخصهای اقتصادی را فراهم می‌کند.
از دیگر سو، دریای خزر فرصت مغتنمی را برای منطقه و حتی مناطق پیرامونی فراهم آورده است که می‌تواند موجبات افزایش روابط فیمابین کشورهای منطقه را فراهم آورد.
همچنین اتحادیه اقتصادی اوراسیا متشکل از روسیه و چند کشور پساشوروی که ایران نیز قرار است بزودی به عضویت رسمی این اتحادیه درآید، می تواند چشم اندازی روشنی را برای توسعه اقتصاد ایران، این اتحادیه، قفقاز و حتی خاورمیانه فراهم آورد.
خبرگزاری ایرنا در گزارشی در تاریخ ۶ اسفندماه سال جاری نوشت: براساس گزارش‌های رسمی، تهران بزودی مقدمات پیوستن به اتحادیه اقتصادی اوراسیا را به عنوان عضوی دائمی آغاز می‌کند.
براساس این گزارش ، در حال حاضر مذاکرات برای دستیابی ایران به عضویت دائمی در اتحادیه آغاز شده است و کارهای مقدماتی برای دستیابی کشورمان برای عضویت دائمی این اتحادیه بزودی انجام می‌شود.
همچنین «کاظم جلالی» سفیر جمهوری اسلامی ایران می‌گوید: کشورهای عضو خواستار عضویت رسمی ایران هستند چرا که معتقدند با حضور دانمی ایران، توسعه اقتصادی کشورهای منطقه و قفقاز فراهم خواهد شد.
جلالی افزود: تنها با گذشت نزدیک به یکسال از اجرای موافقتنامه تجاری ایران و اتحادیه اوراسیا، حجم تجارت خارجی ایران با این اتحادیه به بیش از سه میلیارد دلار رسیده است.
«دجومارت اوتوربایف» نخست وزیر سابق قرقیزستان نیز اخیرا در تحلیلی در تلویزیون «سی جی تی ان» چین گفته است،: عضویت جمهوری اسلامی ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا برگ برنده جدی تهران در اجرای سیاست خارجی این کشور به شمار می آید.
به باور اوتور بایف، ایران می تواند در توسعه کریدورهای جدید حمل و نقل و انرژی در قفقاز جنوبی به یک شریک ایده آل تبدیل شود. این امر پس از پایان جنگ قره باغ بین ارمنستان و آذربایجان ضروری شد. ایران راه اندازی مسیرهای حمل و نقل و انرژی را برای برقراری ارتباط زمینی مستقیم با روسیه از طریق منطقه نخجوان آذربایجان، مناطقی از ارمنستان و گرجستان در نظر می گیرد. طرف روسی نیز علاقه مند به ترویج این ایده است.
در پایان پیش‌بینی می‌شود چنانچه ایران بتواند به عضویت این بلوک اقتصادی درآید، زمینه برای توسعه روابط همه جانبه با کشورهای دریای خزر و همچنین رونق اقتصادی منطقه بیش از بیش هموارتر خواهد شد.