مهدی یزدی روز سه شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: تحقیقاتی از ۳۰ سال گذشته در مسیر رودخانه زاینده رود از چلگرد در کوهرنگ استان چهارمحال و بختیاری تا قلعه بُزی حسن آباد در مبارکه و کوه سیاه ورزنه در اصفهان انجام شد که نتایج آن نشان می دهد انسان شگارگر و جمع کننده دست‌کم از تاریخ یاد شده در این مناطق حضور داشته است.
این استاد بازنشسته گروه زمین شناسی دانشگاه اصفهان با بیان اینکه این نتایج بر اساس ویژگی ابزارهای کشف شده در منطقه دشت زرین و جاده چلگرد به سمت دو راهی داران و چادگان بدست آمد، اظهارداشت: طبق کاوش های صورت گرفته در روستای حسن آباد شهرستان مبارکه مشخص شد که انسان های اولیه در مدت یاد شده در این منطقه شکارگر بودند و بقایای استخوان های اسب، گوسفند، بز، گاو وحشی، لاک پشت، ماهی و کرگدن در این ناحیه کشف شد.
به گفته وی بر اساس نشانه های دیگری که بدست آمده است کرگدن در مناطقی مانند لارگون و زفره در شرق اصفهان زیست داشته است.
یزدی با اشاره به اینکه سه محور اصلی زندگی انسان های اولیه شکارگر و جمع کننده (Hunter-gatherer) شامل آتش، ابزار و شکار بود، تصریح کرد: آنها گوشتخوار بوده و ابزارهایی برای شکار ساخته بودند که نمونه های خوبی از آنها در دشت زرین در چِلگرد پیدا شد و اکتشاف های صورت گرفته در غارهای قلعه بزی حسن آباد در مبارکه اصفهان و یکسان بودن ابزارها در این غارها با نمونه های دشت زرین ثابت کرد که این روش از چلگرد به این منطقه رسیده است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه تعداد زیادی سنگ های تراشیده شده در تپه آشنا و سد عباسی در منطقه چادگان در شمال غربی اصفهان کشف شد، اضافه کرد: بررسی استخوان ها و ابزارهای کشف شده در این منطقه گویای حضور انسان جمع کننده و کشاورز در حدود ۴۰ هزار سال گذشته است.
به گفته وی از جمله ابزارهای کشف شده در تپه آشنا می توان به سنگ های ساینده کوچک که برای آسیاب کردن گندم استفاده می شد، اشاره کرد که تا ۱۰ هزار سال پیش این ابزار مورد استفاده زنان بود.
یزدی با بیان اینکه کشف ابزارهای ساینده در سیاه کوه ورزنه و تالاب گاوخونی، گویای ارتباط ۱۰ هزار ساله و داد و ستد بین این منطقه و تپه آشنا و چلگرد در شاخه اصلی زاینده رود است، خاطرنشان کرد: ابزار های بدست آمده از منطقه گورتان ( از روستاهای باستانی منطقه شرق اصفهان) و حاشیه زاینده رود نشان می دهد که انسان شکارگر و کشاورز از پنج هزار سال پیش در این منطقه زندگی می کردند.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: وجود سفال های با قدمت هزار سوم قبل از میلاد در بین لایه های ماسه بادی ورزنه تا حسن آباد همراه با ابزارهای منتقل شده از سیاه کوه، حضور انسان کشاورز و کوچ کننده را در حاشیه تالاب گاوخونی نشان می‌دهد.
وی با بیان اینکه انسان های اولیه در حدود ۵۰ هزار سال گذشته از افریقا به سمت خاورمیانه، عراق و خوزستان آمدند، گفت: گروهی از آنها از خوزستان به سمت چلگرد، تپه آشنای چادگان، داران و گلپایگان آمدند و سپس دسته ای از آنها به سد عباسی در کنار زاینده رود حرکت کرده و سپس به سمت قلعه بزی مبارکه ، اطراف کلاه قاضی اصفهان و ورزنه آمدند.
به گفته وی گروه های انسان های اولیه که به ورزنه رفته بودند ۲ دسته شدند و دسته ای از آنها به سمت یزد و کرمان و دسته دیگر به سمت خور و بیابانک (شرق استان اصفهان) و سپس پاکستان رفتند.
یزدی با تاکید بر اینکه رودخانه زاینده رود در هزاران سال گذشته بسیار وسیع بوده و چندین دریاچه بزرگ در اطراف آن وجود داشته است، خاطرنشان کرد: بر اساس شواهد موجود، دریاچه بزرگی در اطراف حسن آباد مبارکه و دریاچه دیگری از دولت آباد ( در شمال اصفهان) تا منطقه گورت ( در شرق اصفهان) وجود داشته است.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: هنوز جای کار بسیاری برای تحقیقات باستان شناسی در محدوده حوضه آبریز زاینده رود که رودخانه تمدن ساز بوده است، وجود دارد که لازمه آن تعریف طرح مشترکی بین باستان شناسان، زمین شناسان و جغرافی دانان است.
زاینده رود با حدود ۴۹۰ کیلومتر بزرگترین رودخانه منطقه مرکزی ایران است که از کوه‌های زاگرس مرکزی بویژه زرد کوه سرچشمه گرفته و در فلات مرکزی ایران به سمت شرق پیش می رود و به تالاب گاوخونی در شرق اصفهان می ریزد.
گاوخونی پایاب رودخانه زاینده‌رود است و یکی از تالاب‌های بین‌المللی در جلگهٔ مرتفع مرکزی ایران بشمار می‌آید که منطقه‌ای به وسعت ۴۷۶ کیلومتر مربع را پوشانده و در ۱٣٧ کیلومتری جنوب شرق اصفهان و در ٣۰ کیلومتری شهر ورزنه در مجاورت تپه‌های شنی واقع شده است.