به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، چند روز پیش طرح کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی در مورد اینترنت، در صحن علنی مجلس به تصویب رسید. بر این اساس، حق‌السهم پرداختی شرکت‌های اینترنتی از سال ۱۴۰۰، به میزان ۱۰ درصد افزایش خواهد یافت. سه هزار میلیارد تومان درآمد حاصل از این اقدام به «صداوسیما» برای «نظارت» بر محتوای فضای مجازی به «شرکت مخابرات ایران» برای توسعه اینترنت خانگی برای «مقابله» و رقابت با اینترنت ماهواره‌ای SpaceX و همین‌طور تولید محتوا در فضای مجازی تخصیص خواهد یافت.
این فناوری بالاخره خواهد آمد
حمیدرضا ضیایی‌پرور، پژوهشگر رسانه در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا، درباره فناوری اینترنت ماهواره‌ای توضیح داد: این فناوری تولید و اجرایی شده و بالاخره به همه کشورهای دنیا خواهد آمد. چون نمایندگان شنیده‌اند اینترنت ماهواره ای یک تهدید است، خواستند این بودجه را در مصوبه بگنجانند.
وی ضمن مخالفت با مصوبه مجلس مبنی بر مقابله با فناوری اینترنت ماهواره‌ای افزود: مجلس از شرکت مخابرات خواسته این کار را انجام دهد. مخابرات چه کاری می تواند در زمینه اینترنت ماهواره‌ای انجام دهد؟ مثلا می خواهد پارازیت بیندازد؟ اگر این کار را هم بخواهند انجام دهند به سازمان فضایی ایران ارتباط دارد. البته اگر این بودجه را به پلیس فتا یا قوه قضاییه می دانند ممکن بود بتوانند این ماهواره ها را ردیابی کنند که تازه در این حالت هم اتفاق خاصی نمی‌افتد.
استاد ارتباطات اجتماعی ضمن انتقاد از افزایش ده‌درصدی حق‌السهم پرداختی شرکت‌های اینترنتی تاکید کرد: این افزایش حق‌السهم که از مردم و مشترکین تامین می‌شود با شعارهای مجلس مبنی بر مبارزه با گرانی مخالف است. در مصوبه مجلس آمده اپراتورها حق اضافه کردن قیمت اینترنت را ندارند. وقتی حق السهم ۱۰ درصد اضافه شود، شرکت اگر قیمت اینترنت را بالا نبرد ورشکسته می شود. شرکت یا باید سرعت اینترنت را پایین بیاورد یا قیمت را افزایش دهد که در هر دو صورت مردم ضرر خواهند کرد.
نظارت صداوسیما بر فضای مجازی فراقانونی است
ضیایی‌پرور تخصیص بودجه به صداوسیما برای نظارت بر فضای مجازی را نادرست خواند و توضیح داد: نظارت صداوسیما بر فضای مجازی غیرقانونی و در حالت خوش بینانه اش فراقانونی است. چون در هیچ مصوبه مجلس نیامده که صداوسیما حق نظارت بر فضای مجازی را دارد. نمایندگان مجلس به جای اختصاص بودجه به صداوسیما و ساترا (سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر) اول باید برایش قانون تصویب کنند.
نویسنده کتاب اینترنت در ایران: بررسی ک‍ارک‍رده‍ای م‍ث‍ب‍ت و م‍ن‍ف‍ی اینترنت و وب‍لاگ در ایران (ابرار معاصر، ۱۳۸۴) با بیان این که ساترا پشتوانه قانونی ندارد ادامه داد: نحوه اداره، ساز و کار، اختیارات و وظایف ساترا باید در مجلس باید بررسی شود. هیچ دستگاه و وزارتخانه‌ای در کشور نیست که قانونی نداشته باشد. ساترا باید هر کاری را بر اساس قانون انجام دهد. تنها استناد ساترا مرقومه‌ای از مقام معظم رهبری خطاب به رییس جمهور است. نمایندگان مجلس می توانند این مرقومه و حکم را تبدیل قانون کنند. چون این مرقومه نحوه اجرا، بودجه و کیفیت کار ساترا را مشخص نکرده است.
مجلس باید سریعا قانون نحوه اداره ساترا را تصویب کند و بعد به آن بودجه اختصاص بدهد. متاسفانه مجلس برعکس عمل کرده است. اول به ساترا و صداوسیما بوده اختصاص داده و بعدا می‌خواهد قانون این کار را تصویب کند.
دستورالعمل های ساترا قانونی نیست
نویسنده کتاب‌های روزنامه نگاری سایبری (دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات، ۱۳۸۵) افزود: ساترا برای خودش ابلاغیه‌هایی برای رسانه‌ها صادر کرده؛ ولی به این موارد کلی ساترا انتقاد وارد است. هیچ کدام از دستورالعمل های ساترا قانونی نیست. هیچ قانونی به ساترا اجازه نداده این اختیارات را اعمال بکند. در تمام دستور العمل های قانونی نوشته می‌شود به استناد ماده فلان ما فلان دستور را می دهیم. ولی ساترا همیشه می نویسد ما در راستای حفاظت از فلان موضوع این اقدام را انجام می‌دهیم. ساترا باید مشخص کند که مستند به کدام قانون دارد این دستورات را به رسانه‌ها می دهد.
ضیایی‌پرور یکی از علت‌های رویکرد مردم به فضای مجازی را ضعف صداوسیما دانست و عنوان کرد: صداوسیما همه ابزارها و امکانات را داشته و نتوانسته مردم را اقناع کند. مرجعیت رسانه‌ای صداوسیما و اعتماد اکثریت مردم به این نهاد کم شده است است. صداوسیما در همان وظایف سنتی خودش ضعف داشته است. حالا چگونه می خواهد در فضای مجازی هم تولید محتوا و هم نظارت داشته باشد؟
نویسنده کتاب شبکه‌های اجتماعی مجازی فرصت‌ها و تهدیدها (سیمای شرق، ۱۳۹۵) ضمن برشمردن دیگر نقاط ضعف مصوبه مجلس گفت: شرکت مخابرات یک شرکت خصوصی است که سهامدار دارد و مجلس نمی تواند برای یک شرکت خصوصی بودجه کلان تصویب کند.
نظارت بر فضای مجازی ربطی به لایحه بودجه ندارد
وی با یادآوری اینکه الان چهار طرح در مجلس درباره اینترنت در حال پُخت و پز و بحث و کارشناسی است اظهار داشت: نمایندگان امیدوار بودند این طرح ها در پاییز امسال به نتیجه برسد. ولی وقتی وارد کار شدند دیدند طرح ها هنوز خیلی ایراد دارد. به همین خاطر بسیاری از نیات خودشان را در لایجه بودجه که دم دستی‌تر است گنجاندند. این که وسط لایحه بودجه بگویند نظارت بر فضای مجازی بر عهده صداوسیماست یک حکم قانونی است و به لایحه بودجه ربطی ندارد. لایحه بودجه راجع به عدد و رقم است و این مصوبه دارد یک حکم قانونی را صادر می‌کند
مدیرکل اسبق مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها با تشریح جزییات فناوری اینترنت ماهواره ای گفت: مفهوم اینترنت ماهواره ای مفهوم جدیدی نیست. از سی سال پیش یکی از راه های اتصال به اینترنت ماهواره از نوع مدار ثابت یا در حال گردش بوده است. همین الان هم نود درصد اتصال ایران به اینترنت جهانی از طریق فیبر نوری و ده درصد باقیمانده از طریق لینک‌های ماهواره‌ای انجام می‌شود. اتصال به اینترنت از طریق ماهواره بحثی قدیمی است که چهار دهه حداقل قدمت دارد.
حاکمیت اینترنت از حوزه دولت‌ها به شرکت‌ها منتقل می‌شود
نویسنده کتاب جنگ نرم (ابرار معاصر تهران، ۱۳۸۳) درباره ماهواره های مدار پایین توضیح داد: این ماهواره ها در ۲۰۰ کیلومتری زمین قرار دارند و در طول شبانه روز چند مرتبه دور زمین را با سرعت بالا دور می زنند. ایلان ماسک (کارآفرین در زمینه فناوری اطلاعات و صاحب شرکت اسپیس ایکس) به عنوان اولین دارنده ماهواره منظومه‌ای مدار پایین دارد شبکه ای از این ماهواره‌ها را پرتاب می کند. او قصد پرتاب بیش از ۱۲ هزار ماهواره را دارد که این تعداد در فاز اول خاک آمریکا و کانادا را پوشش می‌دهند. الان ماهواره مدار پایین استار لینک در هر لحظه قادر است خاک آمریکا و کانادا را تحت پوشش اینترنت قرار دهد. این ماهواره‌ها به زودی کشورهای دیگر را هم تحت پوشش قرار می‌دهند.
این پژوهشگر رسانه‌ای با یادآوری اینکه ماهواره‌های مدار پایین به صورت مستقیم اینترنت را به کاربر نهایی می‌دهند تاکید کرد: کاربر اگر گیرنده کوچکی به قیمت ۱۵۰۰ دلار داشته باشد می‌تواند به اینترنت وصل شود. کسانی که این اینترنت را دریافت کرده‌اند از سرعتش خیلی راضی هستند. یک ایرانی در توییتر نوشته بسته اینترنت ماهواره ای را خریداری و دریافت کرده است. البته این اینترنت در ایران جواب نمی دهد.
وی با بیان این خبر که ایلان ماسک تا الان ۹۰۰ ماهواره به فضا پرتاب کرده توضیح داد: برای آن‌که به اهمیت این خبر پی ببریم باید بدانیم کل شبکه جی پی اس که در دنیا دارد موقعیت یابی می کند ۶۰ ماهواره است. در آینده جی پی اس جمع می شود و روی ماهواره های استار لینک می‌رود. این اتفاق ابعاد عجیب و غریبی دارد و مقابله با آن با طرح‌های خنده‌دار ممکن نیست.
ضیایی‌پرور افزود: اینترنت ماهواره‌ای حاکمیت اینترنت در ایران و برنامه ریزی‌ها را تحت الشعاع خودش قرار می‌دهد و این حاکمیت را از حوزه دولت‌ها به حوزه شرکت ها منتقل می‌کند. فیلترینگ، قیمت اینترنت، اپراتورها و فروش تحت تاثیر اینترنت ماهواره‌ای قرار می گیرد.
به گزارش ایرنا محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات پیش از این هشدار داده بود که تصویب این پیشنهاد نمایندگان، باعث افزایش چشمگیر قیمت اینترنت خواهد شد.