امیر محبیان در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا با تحلیل شرایط انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ گفت: فضای انتخابات تابعی از شرایط اجتماع و نیازهای مردم است زیرا فرض بر این است که مردم هنگامی که پای صندوق‌های رای می‌روند، قصد دارند کسی را برگزینند که برنامه‌های او پاسخی به پرسش‌ها و رفع کننده نیازهای مردم باشد؛ فعلا همه کاندیداها برخی هوشمندانه و با شناخت نیازهای مردم و بعضی بر اساس ذهنیت خودشان در حال مطرح کردن شعارهایی هستند که ذهن رای دهندگان را به سوی خود جلب کنند.
وی با بیان اینکه در حال حاضر هنوز ذهن مردم کاملا درگیرانتخابات نیست، خاطرنشان کرد: البته وقتی وضعیت کنونی را با چند هفته پیش مقایسه می‌کنیم مشخص است که فضا تغییر کرده است و مطمئنا تا زمان انتخابات تحولات زیادی را شاهد خواهیم بود.
برخی از کاندیداها در ذهنیت محض به سر می‌برند/بعضی روی نیازهای مردم سرمایه گذاری کرده‌اند
این استاد دانشگاه درباره وضعیت تبلیغات انتخاباتی نامزدها و جریان‌های سیاسی گفت: اگر رقابت انتخاباتی را در چارچوب بازاریابی سیاسی بررسی کنیم؛ هر شعار و یا پیام کاندیداها می‌تواند برای جذب مخاطب در فضای رقابت موثر باشد.
تحلیلگر مسائل بین المللی با بیان اینکه در حال ارزیابی نوع فعالیت کاندیداها و نحوه ارسال پیام به مخاطبان هستم، گفت: بعضی از کاندیداها اساسا پیام‌ها را بر پایه تمایلات شخصی خود و به دور از خواست و نیاز مردم ارسال می‌کنند؛ این کاندیداها در ذهنیت محض به سر برده و شناختی از واقعیت‌های جامعه ندارند و نهایتا خطوط تبلیغی را از تعدادی محدود مشاوران ناآشنا با علم بازاریابی سیاسی دریافت می‌کنند.
محبیان گفت: این افراد نهایتا رای خود و خانواده و جمعی از اعضای تیم تبلیغاتی خود را دریافت خواهند کرد و شکستشان حتمی است.
وی با بیان اینکه بازار انتخابات، بازاری رقابتی است که مخاطب یا رای دهنده حرف آخر را می‌زند، تصریح کرد: بعضی کاندیداها بسیار زیرکانه دقیقا روی نیازهای مردم دست می گذارند. اگر این افراد بتوانند اعتماد اجتماعی را جلب کنند و قانونا هم مجوز شورای نگهبان برای حضور را بیابند وضعیت خوبی در درصد آراء خواهند داشت.
فرمول محبوب شدن نامزدها؛ پچ‌پچ‌ها و سخنان درگوشی مردم را با صدای بلند بگوییم
فعال رسانه ای اصولگرا ادامه داد: البته بعضی کاندیداها هم به ویژه آنها که معروف نیستند، با بیان سخنان عجیب قصد دارند مشهور شوند اما اینها نمی‌دانند که مشهور بودن برای رای دادن کفایت نمی کند بلکه فاز مهمتر محبوب شدن است. فرمول محبوب شدن هم سخت نیست؛ باید پچ پچ ها و سخنان درگوشی مردم را بلند گفت به نحوی که مردم مطمئن شوند این فرد از نیاز آنها اطلاع دارد البته شرط اصلی محبوبیت صداقت است؛ متاعی که در این بازار بسیار کمیاب شده است.
موسس حزب نواندیشان ایران اسلامی با اشاره به افزایش تحرکات فردی و گروهی در ماه‌های باقی‌مانده تا انتخابات ۱۴۰۰، درباره وضعیت جریان‌های سیاسی در انتخابات گفت: به دلیل غیرعلمی بودن اقدامات انتخاباتی انجام شده ارزیابی دقیق و ملموس از روند کار و پیش‌بینی نتایج سخت است اما سه سناریو در این زمینه وجود دارد؛ در سناریوی نخست گروهی معتقدند که هیچ اصلاح طلب شاخصی یا در سخت‌ترین حالت اعمال فیلتر، هیچ اصلاح طلبی از فیلترشورای نگهبان عبور نخواهد کرد؛ دراین حالت طبعا رقابت فقط میان اصولگرایان خواهد بود.
محبیان اظهار کرد: شاید اصولگرایانی از انحصار در بازار انتخابات خوشحال شوند اما عملا دو اتفاق خواهد افتاد؛ نخست؛ نبودن رقیب باعث فعال شدن شکاف‌های درونی اصولگرایان شده و آخرین ضربه‌ها به مفهوم وحدت و نیز اصولگرایی خواهد خورد.
وی اضافه کرد: دوم این که این وضعیت انحصاری، عملا رای دهندگان دارای گرایش اصلاح طلبی را ازمیدان بیرون خواهد گذاشت از این رو حتما بر میزان مشارکت هم تاثیر منفی خواهد گذاشت. البته فرض ضمنی این تحلیل آنست که شورای نگهبان از طریق مهندسی انتخابات می‌خواهد بر نتیجه تاثیر بگذارد. این فرض بدبینانه عملا عدالت و بی‌طرفی شورای نگهبان را زیر سوال می برد.
این فعال رسانه ای اصولگرا درباره سناریوی محتمل دیگر در انتخابات سال ۱۴۰۰ گفت: سناریوی دوم این است که شورای نگهبان یک چهره مطرح اصولگرا، یک چهره درجه دوم اصولگرا و یک چهره غیرمطرح درجه دوم یا سوم اصلاح طلب را تایید می‌کند تا نوعی رقابت و تنوع وجود داشته باشد ولی نتیجه انتخابات هم پیشاپیش قابل حدس و در مسیر مطمئن باشد. این سناریو هم کارکرد شورای نگهبان را به مهندسی انتخابات یا عاملیت اجرای طراحی‌های بیرونی فرومی کاهد.
محبیان همچنین گفت: سناریوی سوم آنست که شورای نگهبان فقط و فقط کاندیداها را بر حسب شاخص‌های قانونی تایید کرده و نمی‌توان پیشاپیش برونداد آن را پیش بینی کرد. در این حالت کاندیداها می‌کوشند فقط مطابق نیاز افکار عمومی تولید محتوا کنند نه برای جلب تایید شورای نگهبان.
رهبری بر مشارکت بالا بدون اعتنا به نتیجه تاکید دارند
وی با بیان اینکه هر سناریویی را بپذیریم بر اساس آن به شکلی صحنه آرایی انتخاباتی را می‌توان ترسیم کرد، درباره اظهارات برخی فعالان اصولگرا مبنی بر اولویت داشتن کارآمدی به مشارکت گفت: مشارکت و کارآمدی، دوگانه‌ای در تقابل با همدیگرنیستند. اتفاقا هر چه مشارکت بیشتر باشد و کاندیداها از رای بیشتری برخوردار باشند با پشتوانه محکمتری به اجرای برنامه‌ها در صورت پیروزی خواهند پرداخت.
این کارشناس مسائل سیاسی افزود: شاید منظور از این بحث، دوگانه نتیجه مطمئن- مشارکت بالاست؛ یعنی هر چه مشارکت بیشتر باشد نتیجه نامشخص‌تر است و هر چه بخواهیم نتیجه مشخص‌تر و مطمئن‌تر باشد طبعا باید از تنوع کاندیداها کاست که نتیجتا از مشارکت هم کاسته می‌شود.
این فعال اصولگرا ادامه داد: در دوگانه نتیجه مطمئن- مشارکت بالا ممکن است گروهی پیروزی با حداقل میزان مشارکت را ترجیح دهند اما تا آنجا که می‌دانم نظر رهبری کاملا مخالف اینست و ایشان همیشه بر مشارکت بالای مردم بدون اعتنا به نتیجه تاکید کرده‌اند؛ این تشخیص و راهبرد هم کاملا درست است زیرا کاهش مشارکت می‌تواند نشانه کاهش مقبولیت باشد که برای یک نظام سیاسی بسیار خطرناک خواهد بود.
انتظارات از دولت باید معقول و متناسب با توانایی‌ها و برنامه‌ها باشد
محبیان در پاسخ به سئوالی درباره تاثیرات بالا بردن مطالبات و انتظارات از دولت با انتقاد از وضعیت کشور گفت: انتظارات از دولت و هر نهادی باید معقول باشد؛ معقول بودن به معنای تناسب درست میان توانایی‌ها و برنامه‌هاست. البته دولت‌ها هم باید هنگام دادن شعارها نگاهی به توانایی‌های واقعی خود داشته باشند و در گرماگرم انتخابات چنان سخن نگویند که گویی با رسیدن آنها به قدرت ناگهان بهشت برین ایجاد می‌شود.
وی با بیان اینکه متاسفانه فضای انتخاباتی ما شدیدا ذهن گرایانه و در بدترین حالت مبتنی بر توهمات فردی و نه برنامه‌های دقیق است، خاطرنشان کرد: اگر شخصا می‌خواستم کارکرد دقیق و مفیدتری برای شورای نگهبان ترسیم کنم از آنان می‌خواستم هنگام بررسی کاندیداها به جای بررسی سوابق، به بررسی برنامه‌های آنان بپردازند و تعهدی سخت از آنان برای اجرای دقیق برنامه‌ها می گرفتند تا نمایندگان مجلس با نظارت دائم، برنامه‌های انتخاباتی را چونان سند بالادستی و شاخص ارزیابی عملکرد دولت‌ها بدانند.
این فعال رسانه ای اظهار کرد: در این صورت در پایان دوره هر دولت هم به جای مشتی شعار پوچ و طلبکاری‌های بیجا می‌توانستیم به صورت ملموس و قابل ارزیابی میزان موفقیت دولت‌ها را ارزیابی کنیم.
فضای سرد انتخاباتی ادامه یابد میزان مشارکت حدود ۵۱ درصد خواهد بود
موسس حزب نواندیشان ایران اسلامی با تحلیل میزان مشارکت در دوره‌های پیشین انتخابات گفت: تاریخ انتخابات چهل ساله در کشور نشان می‌دهد که در میان دو انتخابات مجلس و ریاست جمهوری، میزان مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری بیش از مجلس است. در یازده دوره انتخابات مجلس پایین‌ترین میزان مشارکت در دوره یازدهم و حدود ۴۳ درصد بوده و بیشترین میزان مشارکت در دوره ششم به میزان ۶۷ درصد بوده است.
محبیان تصریح کرد: در حالی که در ۱۲ دوره انتخابات ریاست جمهوری، کمترین میزان مشارکت در دوره ششم، حدود ۵۱ درصد و بیشترین میزان مشارکت ۸۵ درصد در دوره دهم بوده است. به عبارتی کف مشارکت در ریاست جمهوری ۸ درصد بیشتر از مجلس و سقف آن ۱۸ درصد بیشتر است.
وی گفت: اگر فضای سرد انتخاباتی مجلس یازدهم ادامه یابد، حدودا میزان مشارکت بیش از ۵۱ درصد خواهد بود ولی اگر مشارکت زیاد و فضا داغ شود رقم مشارکت بالا خواهد رفت. حدس من این است که اگر از سردی انتخابات خارج شویم؛ میزان مشارکت به طور متوسط ۶۰ تا ۶۵ درصد خواهد بود.
تنوع کاندیداها و جدی بودن رقابت در افزایش مشارکت موثر است
وی در خصوص عوامل موثر بر افزایش یا کاهش مشارکت در انتخابات‌ها نیز گفت: افزایش مشارکت به عواملی بستگی دارد که در صورت تحقق آنها بر میزان مشارکت افزوده خواهد شد. عواملی مثل تنوع گرایش‌های کاندیداها، شهرت کاندیداها، رقابت جدی میان کاندیداها، پاسخگویی کاندیداها به نیازهای روز مردم و نیز حساسیت‌های خاص روز انتخابات و به ویژه میزان امید مردم به تحول و تامین خواست‌هایشان با گزینش کاندیدای مطلوب در افزایش مشارکت تاثیرگذار هستند.
این تحلیلگر ارشد مسائل سیاسی خاطرنشان کرد: هر چه این عوامل بیشتر محقق شود، میزان مشارکت بیشتر خواهد بود و هر چه این عوامل کمتر ایجاد شود؛ مشارکت کمتری رخ خواهد داد وعوامل تایید صلاحیت‌ها باید به این نکات توجه جدی کنند.
اصلاح طلبان انتظاراتشان را با میزان نرمش شورای نگهبان تنظیم می‌کنند
محبیان در خصوص چشم انداز انتخابات آتی ریاست جمهوری در ایران با توجه به آرایش جریانات سیاسی گفت: اگر ما عوامل موثر در آرایش سیاسی را به چهاردسته اصلاح طلبان؛ اصولگرایان؛ بهاری‌ها و مستقل ها تقسیم کنیم. راهبرد اصلاح طلبان مبتنی بر سیاستی است که سال‌هاست همین گونه عمل کرده اند؛ آنها انتظاراتشان را با میزان نرمش شورای نگهبان تنظیم می کنند؛ تمایل اصلی آنها آنست که اصلاح‌طلبی تشکیلاتی مثلا از تشکیلات مجاهدین انقلاب اسلامی یا مشارکتی‌ها باشد؛ اگر امکان تایید آنها نباشد می‌کوشند اصلاح طلبی غیرتشکیلاتی را معرفی کنند و اگر آن نیز ممکن نشد فردی در حاشیه مرزی اصلاح طلبی را معرفی می کنند و نهایتا در بدترین شرایط به اصولگرایی راضی می‌شوند که فقط موضع درگیری و اعمال فشار بر آنها نداشته باشد.
اصولگرایان با تنش درونی ناشی از احساس پیروزی روبه‌رو هستند
وی درباره نگاه اصولگرایان به انتخابات ۱۴۰۰ نیز گفت: اصولگرایان چون احساس می‌کنند که موج پیروزی آنها از انتخابات مجلس شروع شده؛ پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری را هم قطعی می پندارند بنابراین نوعی چالش درونی در آنها شکل گرفته که موجب افزایش تنش درونی می‌شود. در حالی که پیش از این تشکیلات راهنمای اصولگرایان که شاخص شمرده می شد؛ جامعه روحانیت بود مسیر افول این جایگاه که از انتخابات نهم شروع شده با ظهور تشکل جدید با موضع رادیکال بیشتر شد.
محبیان درباره تنش‌ها در اردوگاه اصولگرایان یادآور شد: اکنون تنش بیشتر را می‌بینیم؛ در حالی که تشکل‌های سنتی مثل جامعه روحانیت یا جبهه پیروان از ساختار تشکیلاتی گسترده ای برخوردارند اما تشکل‌های نوظهور از نفوذ حاکمیتی و قدرت پشتیبانی بیشتری برخوردارند.
تحلیلگر مسائل سیاسی با بیان اینکه نبرد میان این دوگرایش تا به حال نهایتا به ضرر سنتی‌های معتدل بوده است، گفت: باید دید در این نوبت چه اتفاقی می‌افتد. جبهه پایداری با درگذشت آیت الله مصباح تاحدود زیادی به طور ناگهانی موقعیت برتر را از دست داد و از جایگاه محوریت و تعیین وضعیت به جایگاه شرط گذاری افول کرده است اما هنوز تشکیلات موثری است که پشتوانه‌های ویژه ای دارد.
احمدی‌نژاد رد صلاحیت شود هوادارانش اصولگرایان را تخریب خواهند کرد
محبیان درباره نقش و رفتار طیف احمدی نژاد در انتخابات ۱۴۰۰ نیز گفت: بهاری‌ها با محوریت دکتر احمدی نژاد در این انتخابات و چالش‌های آن نقش مهمی دارند. ما تصمیم شورای نگهبان مبنی بر تایید یا عدم تایید صلاحیت احمدی نژاد را نمی دانیم. بعضی از چهره‌های ظاهرا مطلع سیاسی اظهار داشته اند که شورای نگهبان او را تایید نمی کند. اگر احمدی نژاد تایید شود؛ هم آمار و ارقام و هم شواهد مختلف از مقبولیت نسبی احمدی نژاد حکایت دارد. در میان کاندیداها هم او فعال‌تر است و به خوبی با افکار عمومی ارتباط برقرار می‌کند و هم قدرت خبرسازی بسیار زیادی دارد.
وی تصریح کرد: اگر احمدی نژاد رد صلاحیت شود موتور تخریبی هوادارانش فعال خواهد شد. این موتور تخریبی حتما اصولگرایان را هدف خواهد گرفت. احتمال این که هواداران احمدی نژاد به طرف اصلاح طلبان بروند، تقریبا صفر است اما تخریبشان یا به اصولگرایان ضربه خواهد زد و یا اساسا در میزان مشارکت کلی تاثیر خواهد گذاشت.
این فعال اصولگرا درباره نقش افراد و جریان‌های مستقل در انتخابات نیز گفت: نهایتا مستقل‌ها هستند که احتمالا کاندیدایی از میان آنها خواهد بود ولی در میزان احتمال انتخاب رییس جمهوری از میان آنها نباید مبالغه کرد.