این اتفاقات از روزهای اول سال و با عواقب و اثرات ناشی از شیوع کرونا آغاز شد و با مرگ و میر پرندگان مهاجر در خلیج گرگان در اواخر سال ادامه یافت که در این گزارش مهمترین این رویدادها ورق زده می شود.
آتش سوزی در جنگل چند میلیون ساله
جنگل های توسکستان به عنوان بخشی از پناهگاه حیات وحش هیرکانیا و برخوردار از غنی ترین اکوسیستم‌های گلستان آبان سال قبل دچار آتش سوزی گسترده ای شد که بر اثر آن حدود ۲۰۰ هکتار از مساحت این عرصه آسیب دید.
آتش بر اثر بی احتیاطی شکارچیان در منطقه "پنبول‌چال" در ارتفاع حدود هزار و ۸۰۰ متری آغاز شد و با توجه به سخت گذر و صخره ای بودن منطقه و نبود راه دسترسی مناسب، به منطقه دیگر نیز سرایت کرد.
۸۰۰ نفر نیروی عمل کننده و پشتیبان از جمله استانداری، مدیریت بحران، فرمانداری، نیروهای محیط زیست، جمعیت هلال احمر، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، هیات کوهنوردی، بخشداری، نیروهای داوطلب مردمی به همراه ۲ فروند بالگرد برای مهار و اطفای آتش جنگل توسکستان مشارکت کردند و در نهایت آتش پس از ۱۰ روز و در پی بارش باران خاموش شد.
آتش در جنگل‌های پهن‌برگ توسکستان ارتفاعات پنبول‌چال، مازوآروم، گنج‌دره، دمبلیان، دره‌دوک، گجه و روغن خانه را فرا گرفت و علاوه بر سوزاندن گونه‌های علف کف جنگل و بوته‌های فوربی (نیمه چوبی) تعدادی از تنه درختان جنگلی را خاکستر کرد.
منطقه توسکستان علاوه بر ویژگی طبیعی دارای گنجینه تمام نشدنی از میراث تاریخی کشور در پیرامون خود است که بقایای روستاهای قدیمی مانند پاچنار، ترنه بالا، ترنه پایین، قزلق، تخته سفالی و قبرستان گبری در مناطقی همچون پنبول چاه و گجه از جمله این آثار است.
مهمترین اثر تاریخی منطقه توسکستان قزقلعه است که کتیبه هایی به خط شجر و میخی از آن کشف شده و به گفته برخی تاریخ شناسان قدمت آن به دوران ساسانیان بر می گردد.
در حال حاضر آثاری از بناهای قزقلعه یا قلعه دختر همانند برج دیده بانی، آب انبار، دیوار پیرامونی و حمام به جا مانده است که هر از چند گاهی مورد غارت سودجویان میراث فرهنگی قرار می‌گیرد.
کاروانسرای قزلق متعلق به دوران اسلامی یکی دیگر از آثار تاریخی این منطقه به شمار می رود که در فهرست آثار ملی نیز به ثبت رسیده است.
جنگل‌های هیرکانی با مساحت ۲ میلیون و ۱۲۵ هزار هکتار که برخی دانشمندان قدمت آن را ۴۰ میلیون سال برآورد کرده اند؛ نمادی از فسیل‌های زنده‌ای محسوب می‌شود که از این عرصه‌های جنگلی منحصر به فرد واقع در ساحل جنوبی خزر، سهم استان مازندران ۵۳ درصد، گیلان ۲۶ درصد و گلستان ۲۱ درصد است.
معمای سها
۲۰ تیرماه "سها" به همراه یک گروه کوهنوردی غیربومی و با وجود ممنوعیت سفر ناشی از کرونا به ارتفاعات جهان نما در شهرستان کردکوی رفت اما نیمه های شب در مسیری بی‌بازگشت و نامعلوم قدم گذاشت و به طور مرموزی ناپدید شد.
از صبح روز بعد جستجو برای یافتن نشانه هایی از این دختر کوهنورد آغاز شد و با وجود بسیج همگانی نیروهای امدادی و تخصصی، کاوش بی‌سرانجام ماند تا جایی که مسوولان امدادی و فرماندار کردکوی به طور تلویحی از پیدا کردن نشانه‌های او ناامید شده و پایان عملیات جستجو را اعلام کردند.
در شرایطی که به دلیل کشف نشدن رد دختر کوهنورد در جنگل‌های کردکوی، فرضیه‌های دیگری مانند ربودن سها آرام آرام بر سر زبان ها می‌افتاد، ۱۷ مرداد ماه قرقبانان اداره منابع طبیعی کردکوی یک جنازه با نشانه‌های ظاهری سها رضانژاد را پیدا کردند که در نهایت تحویل پزشکی قانونی شد.
پس از پیدا شدن باقیمانده یک جسد و تحویل آن به پزشکی قانونی، گروه تخصصی پزشکی قانونی آن را مورد بررسی قرار داد که پس از آزمایشات دقیق کارشناسی تعلق آن به سها رضانژاد محرز شد.
هنوز تب اخبار داغ مربوط به سها فروکش نکرده که خبر گم شدن معین شریفی کوهنورد ۳۶ ساله اهل کردکوی منتشر شد.
این جوان ۲۵ شهریور پس از پیاده روی در جنگل کردکوی مفقود شد و ماه ها جستجو برای یافتن او در جنگل های کردکوی بی نتیجه ماند.
پس از گذشت چهار ماه خانواده ای که به جنگل کردکوی رفته بودند در گوشه ای از این عرصه، کفش و موبایل پیدا کرده و آن را تحویل پلیس دادند که بررسی ها نشان می دهد این وسایل مربوط به معین شریفی جوان گمشده کردکویی بود .
بدستور دادستان کردکوی پس از اطلاع از یافتن این اشیا با فراخوان نیروهای هلال احمر و نیروهای محلی اقدام به جستجوی دوباره منطقه و کند و کاو زمین کرد که پس از مدتی تلاش، جنازه از زمین بیرون کشیده شد.
پزشکی قانونی هنوز نتایج بررسی این جنازه را اعلام نکرد.
پیدایش آکاز
کاهش سطح آب خلیج گرگان به دلیل فروکش‌کردن تبادل آبی این زیستگاه با دریای خزر سبب شد جزیره‌ای به مساحت تقریبی ۷۰۰ هکتار در نزدیکی جزیره آشوراده از دل آب بیرون بیاید.
بومیان منطقه به دلیل پوشش مملو از نی، نام "آکاز" (به معنی نیزار در زبان ترکمن) را برای جزیره جدید انتخاب کردند.
این منطقه چهار دهه قبل به صورت حدود ۳۰ لکه نیزاری و مساحتی کمتر از جزیره جدید وجود داشت.
آکاز در امتداد ساحل بندرترکمن به سوی بندر خواجه نفس ایجاد شده و از نوار ساحلی شهرستان ترکمن هم با چشم غیرمسلح قابل دیدن است.
کاهش آب خلیج گرگان مساحت این لکه های نیزاری را افزایش داده و جزیره ۷۰۰ هکتاری دارای قابلیت گوناگون محیط زیستی از جمله لانه گذاری پرندگان آبزی و کنار آبزی را ایجاد کرده است.
سواحل شرقی دریای خزر در حوزه جغرافیایی استان گلستان طی سالیان اخیر همواره با پس روی آب مواجه بوده است بطوری‌که عده‌ای از کارشناسان نگران خشکیدن خلیج گرگان و عوارض منفی ناشی از آن نظیر تغییرات زیست محیطی و پدید آمدن ریزگردها هستند.
آخرین ارزیابی سازمان نقشه‌برداری کشور نشان می‌دهد افزون بر صد کیلومتر مربع از پهنه آبی خلیج گرگان خشک شده که تعلل در یافتن راه چاره مانند بازگشایی دالان تبادل آب با دریای خزر سرعت نابودی این ذخیرگاه ارزشمند را بیشتر خواهد کرد.
کارشناسان تغییر اقلیم و گرمایش جهانی، برداشت بی‌رویه از سفره‌های آبی اطراف خلیج، کاهش بارندگی و افزایش تبخیر را به عنوان مهمترین دلایل خشک شدن خلیج گرگان مطرح می کنند.
طبق جدیدترین نظریه مبتنی بر داده علمی که از سوی سازمان نقشه بردای کشور ارائه شده سرعت خشک شدن خلیج گرگان بسیار نگران کننده است.
شهادت مرزبان
یکی از فرماندهان مرزبانی منطقه کُرَند از توابع هنگ مرزی اترک شهرستان گنبدکاووس واقع در شرق استان گلستان دی ماه پارسال در درگیری با اراذل و اوباش به شهادت رسید.
در ساعات نیمه شب چهارم دی ماه ۹۹ سرگرد نبی‌الله خطیری فرمانده گروهان مرزی کرند از مرزبانان هنگ مرزی اترک شهرستان گنبدکاووس به همراه ۲ سرباز مرزبانی در حین گشت‌زنی و حفاظت مرزی با تعدادی از اراذل و اوباش منطقه درگیر شد و به دلیل ضربات چاقو جان خود را فدای امنیت میهن کرد.
ضارب اصلی از اراذل و اوباش معروف منطقه بود که سابقه درگیری مسلحانه در پرونده خود داشته و تحت تعقیب پلیس نیز بود.
هنگ مرزی اترک گلستان که فرمانده آن مرزبان درجه یک نیز هست، مسوولیت حراست از مرزهای زمینی جمهوری اسلامی ایران با کشور ترکمنستان را در محدوده گلستان به طول افزون بر ۳۵۰ کیلومتر بر عهده دارد و مقر آن در شهرستان ۳۵۰ هزار نفری گنبدکاووس واقع در شرق استان است.
تکرار مرگ پرندگان مهاجر
یکسال پس از مشاهده هزاران قطعه پرنده مهاجر تلف‌شده در خلیج گرگان به علت ابتلا به بوتولیسم، امسال نیز ده‌ها هزار لاشه چنگر و فلامینگو جمع آوری در بندرگز و بندرترکمن دفن شد .
مرگ گسترده پرندگان مهاجر در میانکاله و خلیج گرگان اولین بار در سال ۹۸ مشاهده شد و پس از آن سال قبل هم این تلفات گسترده تکرار شد.
سازمان دامپزشکی به عنوان مرجع قانونی تعیین کننده علت مرگ و میر وحوش، سال ۹۸ با رد بیماری هایی مانند آنفلوآنزا و نیوکاسل، علت تلفات ۵۰ هزار پرنده در تالاب میانکاله و خلیح گرگان را شیوع ویروس بوتولیسم اعلام کرده بود.
مرگ پرندگان مهاجر در این پهنه آبی سال قبل هم تکرار شد و افزون بر ۳۰ هزار پرنده شامل فلامینگو، چنگر و سایر گونه ها از مناطق کم عمق میانکاله و نوار ساحلی خلیج گرگان بیرون کشیده و در مکان امن دفن گردید.
اگر چه تعدادی از کارشناسان محیط زیست و دامپزشکی مسمومیت ناشی از جلبک و پلانگتون ها را به عنوان یکی دیگر از سناریوهای احتمالی دخیل در مرگ پرندگان وحشی می دانند ولی احتمال خوراندن دان مسموم توسط شکارچیان غیرمجاز با همدستی زمین خواران و تالاب خواران ، شیوع بیماری های ویروسی، مسمومیت ناشی از ریختن فضولات ، بقایای سموم کشاورزی و رهاسازی فاضلاب هم توسط مردم محلی مطرح شده است.
بوتولیسم نوعی بیماری برای پرندگان و آبزیان است که بر اثر دو باکتری "کلوستریدیوم " و " بوتولینیوم" ایجاد می شود و به آن مسمومیت طبیعی هم گفته می شود.
این باکتری ها به طور وسیع در خاک وجود داشته و برای فعالیت و تولید سم به گرما، منبع پروتئین و محیط بی هوازی نیاز دارند.
دوستداران محیط زیست انتظار دارند با توجه به تجربه تلخ ۲ سال اخیر که منجر به تلفات ده‌ها هزار پرنده مهاجر در منطقه شد و گونه های کمیابی هم در میان آنان وجود داشت ، شناسایی علت مرگ و راهکار جلوگیری از بروز آن به درازا نکشد؛ انتظاری که به نظر می رسد از سوی دامپزشکی و محیط زیست باید مورد توجه جدی تر قرار بگیرد.
تالاب بین المللی میانکاله با افزون بر ۴۰ هزار هکتار مساحت آبی در غرب گلستان و شرق استان مازندران واقع است و سالانه بیش از ۱۰۰ گونه پرنده با جمعیت ۱.۵ میلیون بال در این تالاب به سر می برند.
خلیج گرگان بخشی از پناهگاه حیات وحش میانکاله بوده که مدیریت پهنه آبی آن بر عهده محیط زیست مازندران است.
سفر مقامات و بهره برداری از طرح های زیرساختی
یکی از برنامه های مستمر گلستان در سال ۱۳۹۹ میزبانی از مقامات برای سرکشی از روند اجرای طرح ها و یا بهره برداری از آن ها بود .
اگر چه با شیوع کرونا از حجم بسیاری از سفرها کاسته و بسیاری از سرکشی ها و افتتاح ها به صورت ویدئو کنفرانس انجام شد اما باز هم بسیاری از مسوولان در گلستان حضور یافته و طرح های مهم و زیربنایی این استان را به صورت حضوری افتتاح کردند.
در آخرین نمونه از سفر مسوولان به گلستان، نهم اسفند پارسال اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهوری با همراهی اسلامی وزیر راه و شهرسازی و شریعتمداری وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی به گلستان سفر کرد تا علاوه بر حضور در چند نشست، تعدادی از طرح‌های عمرانی و تولیدی این استان را افتتاح کرد.
در این سفر یک روزه طرح هادی روستایی عطاآباد از توابع آق قلا با اعتبار ۵۰ میلیارد ریال، ۲ هزار و ۵۰۰ خانه محرومان و هشتاد هزارمین واحد مسکونی مقاوم سازی شده روستایی گلستان ، کارخانه تولید پوشش سقف ساختمان با سرمایه‌گذاری ۴۰۰ میلیارد ریالی بخش خصوصی و ایجاد ۵۵ فرصت شغلی و فاز نخست طرح تعریض جاده کردکوی - بندرترکمن به طول ۱۰ کیلومتر با اعتباری بالغ بر ۳۶۰ میلیارد ریال به بهره برداری رسید.
یکی دیگر از طرح های بهره برداری شده گلستان در سال ۹۹ پایان بازسازی مناطق سیل‌زده بود که به صورت متمرکز در چند استان و با حضور ویدئو کنفرانسی رئیس جمهوری انجام شد.
در این مراسم ۶۶ هزار و ۷۱۹ واحد مسکونی احداثی و ۹۰ هزار و ۴۶۴ واحد مسکونی تعمیری آسیب دیده از سیل سال ۹۸ گلستان با اعتبار ۴۹ هزار میلیارد ریال تسهیلات و ۱۷ هزار و ۸۰ میلیارد ریال کمک بلاعوض به بهره برداری رسید.
همچنین در این مراسم، تاسیسات روستاها و شهرهای آسیب دیده از سیل که با اعتبار ۷ هزار و ۴۶۰ میلیارد ساخته شده نیز مورد بهره برداری قرار گرفت.
در نمونه دیگری از این طرح ها، طرح توسعه فرودگاه بین‌المللی گرگان شامل پروژه ترمینال بین‌المللی به مساحت هشت هزار و ۷۰۰ مترمربع، توسعه پارکینگ وسایل پرنده و محوطه‌سازی به مساحت ۵۸ هزار مترمربع، ساختمان تشریفات به مساحت ۲ هزار و ۱۰۰ مترمربع و ساختمان حفاظت هواپیمایی سپاه به مساحت ۸۰۰ مترمربع دیماه با حضور ویدئو کنفرانسی رییس جمهوری افتتاح شد.
زلزله در قورچای و ویرو
شهریور پارسال وقوع زمین لرزه ۵.۱ ریشتری در رامیان، موجب بروز خسارت گسترده به روستاهای کوهستانی این شهرستان شد.
این زلزله ۱۷ شهریور رخ داد که بر اثر آن ۱۹۵ خانه در ۱۰ روستا بویژه ویرو و قورچای دچار خسارت شد.
برای گرفتار نشدن روستاییان زلزله زده به سرمای زمستان، کار ساخت واحدهای مسکونی خسارت دیده از زلزله رامیان در کمتر از ۴۸ ساعت از وقوع زمین لرزه آغاز شد و همه زلزله زدگان برای دریافت تسهیلات ۵۰۰ میلیون ریالی قرض الحسنه به بانک معرفی شدند و کمک بلاعوض ۲۵۰ میلیون ریالی نیز به حساب صاحبان خانه‌های خسارت دیده واریز گردید.
اولین واحد مسکونی بازسازی شده در زلزله رامیان نیز بعد از گذشت ۳۲ روز از وقوع زلزله به بهره‌برداری رسید و ساخت بسیاری از این واحدها هم در مراحل پایانی قرار دارد.
دستگیری باند فروش نوزاد
مامورین انتظامی گلستان اعضای یک باند پنج نفره خرید و فروش نوزادان را که با تطمیع زنان به بارداری ، فرزندآوری و فروش نوزادان در گرگان مشغول فعالیت بودند شناسایی کردند.
چهار نفر زن و یک مرد این باند که سه دلال، یک ماما و یک همدست بودند در این اقدام پلیس دستگیر شدند.
معاون اجتماعی وقت انتظامی گلستان اردیبهشت ماه امسال اظهار داشت :اعضای این باند در یکی از بیمارستان‌های گرگان اقدام به فروش نوزاد می‌کردند.
علی بهرامی در تشریح نحوه فعالیت اعضای این باند گفت: این افراد با شناسایی بانوانی که از وضعیت معیشتی خوبی برخوردار نبودند آن ها را به فرزندآوری تطمیع کرده و با قبول همه مخارج آنها را از زمان بارداری تا زایمان، با همکاری یکی از ماماهای شاغل در یک بیمارستان گرگان، نوزادان را در بدو زایمان به خانواده‌های متقاضی فرزند می فروختند.
درگذشتگان
آیت‌الله سیدحبیب‌الله قدمی از روحانیون گلستان، استاد حوزه و دانشگاه، حافظ قرآن و صحیفه سجادیه و مفسر آیات وحی به دلیل ابتلا به کرونا در بیمارستان پنج آذر گرگان درگذشت.
عضویت رسمی در سپاه پاسداران، حضور در جبهه و جانباز شدن در نبرد با نیروهای بعثی، مدیریت مرکز عالی تربیت مدرس و مربی قرآن کریم از جمله سوابق این روحانی ۵۸ ساله گرگانی بود.
همچنین آخوند بایرام‌گلدی نبوی‌نژاد امام جمعه اهل سنت گمیش‌تپه مرکز شهرستان گمیشان در غرب استان گلستان اول دیماه به علت سکته قلبی در ۷۲ سالگی درگذشت.
آخوند بایرام‌گلدی نبوی‌نژاد از سال ۱۳۷۰ امامت جمعه اهل سنت شهر ۲۰ هزارنفری گمیش تپه را بر عهده داشت و از منادیان وحدت در مناطق ترکمن‌نشین گلستان و مورد احترام بسیاری از گروه های قومی ترکمن منطقه است.
جواد داوری استاد موسیقی سنتی گلستان و از نوازندگان برجسته سنتور کشور، سید حمزه حسینی پیر غلام تعزیه و هنرمند آواز اصیل ایرانی و آشنا با ردیف های موسیقی و از چهره های ماندگار استان، دکتر عبدالله عباسی رییس اسبق و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی گلستان، آخوند "خوجه‌دردی غراوی‌فر" امام جمعه اهل سنت شهرستان مرزی مراوه‌تپه و "رحیم گِرِی" معروف به رحیم خیوه لی نوازنده موسیقی ترکمن از دیگر درگذشتگان سال ۱۳۹۹ گلستان بودند.