به گزارش گروه فرهنگی ایرنا، لاک‌پشت پرنده فهرستی از کتاب‌های ادبیات کودک و نوجوان است که با همکاری مؤسسه شهر کتاب و فصلنامه تخصصی پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان تهیه می‌شود. گروهی از منتقدان و کارشناسان کودک و نوجوان در پایان هر فصل، فهرستی از کتاب‌های کودک و نوجوان منتشر شده را در فهرست لاک‌پشت پرنده معرفی می‌کنند.
این فهرست به عنوان ضمیمه فصلنامه پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان منتشر می‌شود و می‌تواند راهنمای پدرها و مادرها، معلم‌ها و مربی‌ها و سایر علاقه‌مندان به ادبیات کودک و نوجوان باشد تا مناسب‌ترین کتاب‌های سال را برای کتاب‌خوانی بچه‌ها و دانش‌آموزان انتخاب کنند.
در سال اول انتشار این فهرست، کتاب‌ها در سه گروه کتاب‌های عالی، کتاب‌های خوب و کتاب‌های راه‌یافته طبقه‌بندی و معرفی می‌شدند. درحال‌حاضر، کتاب‌ها بر مبنای گروه سنی و گروه موضوعی و هم‌چنین، بر حسب رأی داورها با امتیاز شش لاک‌پشت (کتاب‌های بسیار عالی)، پنج لاک‌پشت (کتاب‌های عالی)، چهار لاک‌پشت (کتاب‌های خیلی خوب) و سه لاک‌پشت (کتاب‌های خوب) معرفی می‌شوند. اسفند ماه ۱۳۹۱ اولین دوره اهدای نشان لاک‌پشت پرنده برگزار شد و به پنج کتاب برگزیده فهرست لاک‌پشت پرنده نشان طلایی و نقره‌ای لاک‌پشت پرنده اهدا شد.
با نامزدهای نُهمین دوره اهدای نشان‌های طلایی و نقره‌ای لاک‌پشت پرنده آشنا شوید. این کتاب ها می توانند همراهان خوبی در روزهای تعطیلات کرونایی کودکان باشند.
تو یک جهانگردی
تو یک جهانگردی نوشته شهرزاد شهرجردی با تصویرگری غزل فتح‌الهی برای گروه سنی کودکان سالهای اول دبستان با هدف ایجاد احساس مسئولیت و همدلی نسبت به دیگران و آشنایی با وضعیت مهاجران به بازار آمده است.
چگونه می‌توان در یک کتاب ۳۲ صفحه‌ای برای کودکان سالهای اول دبستان درباره سخت‌ترین اتفاق‌های زندگی گفت؟ شاید بتوان کتاب تو یک جهانگردی نوشته شهرزاد شهرجردی و تصویرگری غزل فتح‌الهی را یک پاسخ پیشنهادی خیلی خوب دانست.
ما سال‌هاست هر روز درباره سوریه، یمن و هزاران پناهجوی سرگردان از سراسر جهان می‌خوانیم و می‌شنویم و می‌بینیم. یک بار جسد آیلان بر ساحلی در یونان پیدا می‌شود و روزی دیگر کودکی دیگر در ساحلی دیگر. روزی خبر جدا شدن صدها کودک پناهجو در آمریکا از مادرانشان را می‌خوانیم و هر روز در صف‌های طولانی آوارگان، در قایق‌های پناهجویان و در میان پشت مرزماندگان کودکان را می‌بینیم.
حالا در این کتاب داستانی درباره پناهجویان و مهاجران می‌خوانیم و با مسیری آشنا می‌شویم که از ترس مرگ با پناه بردن به ترک کردن آغاز می‌شود، داستانی که برای کودکان نوشته شده است. اما چگونه می‌توان این همه دشواری و اندوه را برای کودک بازگو کرد؟
شاید پاسخ همان شیوه‌ای است که نویسنده و تصویرگر این کتاب انتخاب کرده‌اند، دو داستان در یک کتاب. داستانی که از رویا می‌گوید و داستانی که از واقعیت تلخ. رویا و آرزویی که تصویرگر برای کودک خلق کرده است و کلماتی که این سفر را روایت می‌کنند در برابر خانه‌ای که ویران می‌شود، پدر و مادری از دست می‌روند و برادر و خواهری که راهی جز رفتن ندارند.
برادر بزرگ‌تر برای آسان‌تر کردن و قابل تحمل‌تر کردن فاجعه برای خواهرش رویایی می‌آفریند، رویای جهانگردی، رویای سفر، رویای دیدن جهان، رویای نجات، رویای آرامش، رویای تجربه‌ی اتفاق‌های بهتر و ماجرا این‌چنین و با این رویا آغاز می‌شود، رویا به اضافه‌ی چند وسیله‌ی کوچک و البته یک کتاب. کودک با رویا و وسیله‌هایش همراه برادر و همسفرهایش، از کوه‌ها می‌گذرد، گرسنه و تشنه می‌شود، از سرما می‌لرزد، از دریا عبور می‌کند و قایقشان در آب می‌افتد و در تمام مدت در نقش یک جهانگرد به دنبال کشف کردن و دیدن است.
حتی وقتی برادر مستاصل می‌شود، کم می‌آورد و خسته می‌شود، خواهر است که او را دلداری می‌دهد. روایتی در متن و تصاویری مبتنی بر واقعیت، تلفیقی است که این کتاب را متفاوت کرده است. این کتاب می‌تواند هر کودکی را با زندگی دیگران در گوشه و کنار جهان آشنا کند و برای کودکان مهاجر و آواره رویایی بیافریند. روایتی تلخ که شاید ما را یاد فیلم زندگی زیباست ساخته‌ی روبرتو بنینی بیاندازد، اما باز هم ایمان ما را به معجزه رویا و تخیل بیشتر می‌کند، به ممکن کردن ناممکن‌ها که یکی از کارکردهای داستان است.
این کتاب را انتشارات فاطمی (کتاب طوطی) در ۳۲ صفحه نوشته است.
خرس‌ها و دیگر گوشتخواران (از مجموعه پستانداران ایران)
کتاب خرس‌ها و دیگر گوشتخواران، سومین جلد از مجموعه شش‌جلدی پستانداران ایران است. جلد نخست این مجموعه با نام گربه‌سانان سال ۱۳۸۹ منتشر شد و جلد دوم آن سگ سانان و کفتارها سال ۱۳۹۴ مدال طلای لاک‌پشت پرنده را دریافت کرد. مجلدات بعدی نیز، که هر کدام به بخشی از زیرشاخه‌های پستانداران ایران می‌پردازند، در دست تهیه هستند.
سومین جلد از این مجموعه در چهار بخش کلی به خرس‌ها، راکون‌ها، راسوها و خدنگ‌ها می‌پردازد. در هر قسمت، گونه‌های مختلفی که در ایران وجود دارند معرفی شده‌اند. این معرفی شامل گستره‌ی وسیعی است از اطلاعات زیست‌شناختی، پراکندگی جغرافیایی، خصوصیات هر گونه، سابقه‌ی فرهنگی برخورد با این حیوانات، پیشینه‌ی آن‌ها در متون و اسناد کهن و باورها و رسوم اقوام ایرانی. تمامی این بخش‌ها مزین به تصاویری گیرا و گویا هستند که در قطع بزرگ چاپ شده‌اند.
نکات بسیاری در این مجموعه هست که آن را از آثار مشابه متمایز می‌سازد. کتاب مقدمه‌ای دارد که به خواننده کمک می‌کند تصویر روشنی از آنچه قرار است در این کتاب با آن روبه‌رو شود به دست بیاورد، پستانداران ایران را بشناسد و با ویژگی‌های آن‌ها آشنا شود. اطلاعات دقیق و جامع علمی به روشنی ارائه شده‌اند که نشان‌دهنده عمق دانش مؤلف درباره‌ی موضوع است. گذشته از اینکه نویسنده اطلاعات موجود درباره این حیوانات را جمع‌آوری کرده است، کتاب متکی به پژوهشی دست اول و کم‌نظیر درباره تاریخچه گونه‌های حیوانی مختلفی است که به آن‌ها پرداخته شده است.
همه این موضوعات با زبانی روشن و سلیس بازگو شده‌اند. فصول مربوط به گونه‌های مختلف یکدست هستند و در نهایت هر بخش را به مدخل دائره‌المعارفی شبیه می‌کنند که خواننده را از رجوع به آثار دیگر بی‌نیاز می‌کنند. به علاوه این کتاب، مانند هر کتاب آموزشی ارزشمند، دارای فهرست، نمایه و فرهنگ اصطلاحات مفصلی است که به شیوه‌ای دقیق و کارآمد تنظیم شده‌اند
در این کتاب تلاش شده عکس‌ها را گروهی از عکاسان حیات وحش ایران مخصوص همین مجموعه تهیه کنند، در مواردی که این اتفاق ممکن نشده به منبع هر عکس اشاره شده است.
مجموع این دلایل کتاب را به اثری یکه و ماندگار در میان کتاب‌های آموزشی کودک و نوجوان بدل کرده است.
علی گلشن این کتاب را در ۲۲۰ صفحه نوشته و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برای کودکان دبستانی، نوجوان با هدف شناخت حیوانات ایران، افزایش اطلاعات زیست‌شناختی و فرهنگی، آشنایی و دفاع از محیط زیست منتشر کرده است.
چشم‌انداز جهان، طبیعت جهان در یک کتاب طولانی
چشم‌انداز جهان در ظاهر کتابی ساده است. کتابی که آن را مثل همه کتاب‌ها ورق می‌زنیم، صفحه به صحفه می‌خوانیم، با آن به سفرِ دور دنیا می‌رویم و با زیستگاه‌ها، چشم‌اندازها و جانوران گوناگون آشنا می‌شویم. اما نه، همین جا هم اتفاقی متفاوتی می‌افتد که سبب می‌شود این کتاب با کتاب‌هایی که جغرافیای جهان را معرفی می‌کنند تفاوت داشته باشد. نثر شاعرانه کتاب، این سفر و تماشای جهان را به تجربه‌ای خیال‌انگیز تبدیل می‌کند.
در هر صفحه از این کتاب با فضا و مکانی ویژه در جهان آشنا می‌شویم. نام این فضا و مکان در پاورقی نوشته شده است، اما تصویری که از آن فضا و مکان‌ها که بیشتر جزو میراث طبیعی جهان هستند در صفحات کتاب نقش بسته، عکس آن فضاها و مکان‌ها نیستند، بلکه برداشت یک تصویرگر از آنجاست، برداشتی که به طور ویژه‌ای با شاعرانگی در هم آمیخته است. تلفیق شاعرانگی و دانش از ویژگی‌های اصلی این کتاب است.
این کتاب را به نوعی ساده‌تر هم می‌توان خواند. در خوانش ساده، این کتاب آکاردئونی است، وقتی صفحه‌ها را باز کنیم با چشم‌اندازی مواجه می‌شویم که هم‌زمان هم کوه دارد، هم اقیانوس و دریا و رودخانه، هم کویر و صحرا دارد، هم دشت و جنگل، و جانورانش در یک تصویر، مثل کلیتی یکپارچه، دیده می‌شوند. کتاب در ظاهر داستانی ندارد، اما کنار هم نشستن اقلیم‌ها و جانورانش خود داستان است، داستانی که آن را جهان می‌نامیم، داستانی پیچیده و زیبا که هر یک از ما آن را می‌توانیم به گونه‌ای ویژه بخوانیم. این پیچیدگی و زیبایی حاصل شگردی است که در این کتاب به کار رفته است، شگردی نو و جذاب.
به صفحه آخر کتاب می‌رسیم. اما این پایانِ سفر پرماجرای ما نیست. روز به آخر رسیده و سفر دیگری آغاز شده است، سفری شبانه. حالا ما راهی را که آمده‌ایم قدم به قدم در شب برمی‌گردیم و جهان را این بار در شب با همه رازهایش تماشا می‌کنیم.
نویسنده و تصویرگر این کتاب فانی مارسو، جولی ژولیت و مترجم آن محمدناصر مودودی از سوی انتشارات دیبایه در ۲۴ صفحه برای گروه سنی کودکان دبستانی با هدف برانگیختن روحیه کشف و جست‌وجوگری و آشنایی با اقلیم‌های مختلف به بازار آمده است.
شهر فرنگ
شهر فرنگ کتابی است نوشته رفیق شامی با تصویرگری پیتر کنور و ترجمه امید صادقی سراجی که توسط نشر اریش در ۴۸ صفحه برای کودکان دبستانی با هدف لذت و سرگرمی و درک مفاهیم سنت و مدرنیته نوشته شده است.
مفهوم شهر فرنگ در منطقه ما مفهومی عجیب است. مفهومی که در آغاز به وسیله نمایش تصویر متحرک اختصاص داشت، اما رفته‌رفته معنایی نمادین پیدا کرده است. شهر فرنگ در ایران از دوره قاجار وارد ایران شد. احتمالا در دیگر کشورهای منطقه ما نیز ورود این وسیله تاریخی مشابه دارد.
داستان کتاب شهر فرنگ در سوریه می‌گذرد و درباره مردی است که شهر فرنگ دارد، به محله‌ها می‌رود و تصویرهای متحرک را با جعبه شهرفرنگش نشان می دهد.
داستان از نگاه یکی از کودکان ساکن یکی از محله‌های شهر روایت می‌شود. در این روایت داستان مردی گفته می‌شود که با شهر فرنگش به محله‌ای می‌آید. رفته‌رفته، در طول سال‌ها و با گذر زمان تصویرهای شهرفرنگ تغییر می‌کند، قصه همان است اما تصاویر فرسوده شده‌اند و مرد برای روایت افسانه‌اش از تصاویر جدید، حتی تصویرهای هنرپیشه‌های فیلم‌های معروف استفاده می‌کند. در این کتاب ما علاوه بر خواندن قصه‌ای که مرد روایت می‌کند، قصه خود او و سرگذشت دستگاه شهر فرنگش را هم می‌خوانیم.
شهرفرنگ وسیله‌ای است که پیش از فراگیر شدن تلویزیون و سینما رونق گرفت و تا سال‌ها پس از راهیابی سینما و تلویزیون نیز از وسایل تفریح تصویری مردم بود. شهر فرنگ در واقع داستان همین مواجهه است، اما این مواجهه فراتر از این ظاهر رفته است و معنایی نمادین پیدا کرده است.
این معنای نمادین همان‌طور که در معنای شهر فرنگ رخ داده بود، در این کتاب هم دیده می‌شود. این داستان با اینکه می‌تواند روایت یک ماجرای واقعی و ممکن باشد، اما در این کتاب فراتر از رخدادی معمولی رفته است و به مواجهه نمادین مردم یک محله در یک شهر از یک کشور غرب آسیا که خاورمیانه می‌خوانندش، با مدرنیته است.
این مواجهه با زبانی ساده و روایتی شیرین بیان می‌شود که بسیار جذاب و خواندنی است. این روایت شیرین و جذاب با تصویرهایی تزیین شده است تا حال و هوای جغرافیای داستان را ارایه کند.
از شهرفرنگ می‌توان چند موضوع متفاوت و ظاهرا دور از هم را بیرون کشید و درباره‌اش حرف زد. فقر و نابرابری یکی از موضوعات است، اما مهم‌تر از همه شهر فرنگ یکی از کتاب‌هایی است که هم می‌توان تاریخ فرهنگی این منطقه را با آن برای بچه‌ها توضیح داد و هم گفت‌وگویی را میان آنان ایجاد کرد.