سیدجمال الدین سجادی، روز سه شنبه در گفتگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا با تشریح جایگاه هنر و هنرمندان، هنر را یک زبان فرامرزی، فراملی که نیاز به ترجمه ندارد عنوان کرد و گفت: هنرمندان جهان به نوعی با هم خویشاوند هستند و وقتی هنرمند اثری رو تولید میکند این اثر می‌تواند در سرزمین ها و فرهنگ های مختلف مورد اقبال و توجه قرار بگیرد. اکنون بعد از گذشته صدها سال هنوز مثنوی مولانا به عنوان یک اثر فاخر ادبی و فرهنگی در سرتاسر جهان طرفدار دارد.
وی در تشریح رابطه هنرمندان ایران و افغانستان گفت: ایران و افغانستان هرچند که امروز با حضور مرزهای سیاسی از یکدیگر جدا افتادند اما به نظر من مرزهای فرهنگی و تمدنی و تاریخی این دو کشور آنقدر به هم پیوند دارد که گاهی امکان تمایز بین این دو کشور را سخت میکند و از این منظر می‌توان گفت، ایران و افغانستان تنها دو کشوری هستند که به لحاظ تاریخ، تمدن، زبان و فرهنگ در هم آمیخته هستند.
باید بین روابط فرهنگی و روابط بین الملل تفاوت قائل شد
وی افزود: باید بین روابط فرهنگی و روابط بین الملل تفاوت قائل شد دولت ها و دولت های ایران و افغانستان در سال‌های اخیر روابط گرمی نداشتند این رو هیچکس نمی‌تواند منکر شود. عوامل خارجی و منطقه‌ای در آن تاثیرگذار هستند، اما روابط فرهنگی ما همواره بسیار گرم بوده است. از دیرباز هنرمندان، فرهنگیان و اهالی هنر این دو کشور با همدیگر روابط بسیار گرمی داشتند. احمد ظاهر خواننده و آوازخوان معروف افغانستان سفرهای متعددی به ایران داشته و در شهرهای مختلف ایران اجراهای بسیار ماندگاری انجام داده است. شاید هیچ خواننده دیگری به اندازه احمد ظاهر از اشعار شاعران برجسته ایرانی مثل سیمین بهبهانی، فروغ فرخزاد، قیصر امین‌پور و بهادر یگانه استفاده نکرده باشد. رضا دقتی عکاس معروف ایرانی بخش عمده موفقیت خود را مرهون سفر به افغانستان و عکاسی از احمدشاه مسعود است.
این هنرمند با اشاره به روابط فرهنگی ایران و افغانستان در سال های اخیر افزود: در سال‌های اخیر روابط فرهنگی این دو کشور سرد نبوده است. به عنوان مثال فاضل نظری شاعر جوان و خوش مشرب ایرانی چند سفر به کابل داشت که اتفاقاً استقبال گرمی از ایشان شد. همچنین حامد عسگری شاعر دیگر ایرانی امسال به افغانستان سفری داشتند. رضا امیرخانی نویسنده ایرانی با کتاب جانستان کابلستان روی این روابط ایران و افغانستان تأثیر زیادی گذاشتند. صابر ابر و تیم همراهش امسال سفری به افغانستان داشتند. با وجود اینکه دولت‌های دو کشور ارتباط چندانی با همدیگر نداشتند اما روابط فرهنگی و هنری آنها مستحکم بوده است.
هنرمندان سفیران دوستی میان کشورها هستند
وی بر نقش هنرمندان در روابط کشورها تاکید کرد و گفت: هنرمندان در واقع سفیران حسن‌نیت، صلح، دوستی، عشق و محبت بین کشورها هستند. زبانی که هنرمندان و فرهنگیان با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند بسیار عمیق تر و زیبا تر از آن چیزی است که در سیاست شاهدش هستیم. روابط سیاسی اکثراً بر اساس منافع و توازن قدرت شکل می گیرد اما روابط فرهنگی ناظر بر پیوند ملت‌ها و دوستی است.
سجادی افزود: هنرمندان ایران و افغانستان در کنار رسالتی که در وطن خودشان دارند رسالت دیگری هم به دوش می‌کشند که گرم نگه داشتن روابط فرهنگی میان این دو کشور است. اگر در تاریخ نگاه کنید می‌بینید که خراسان قدیم در افغانستان کنونی واقع شده و آنچه امروز وجود دارد، بخشی از سرزمین فارس یا سرزمین پرشیا بوده است. ما در واقع ۲ استان از یک سرزمین پهناور هستیم که باید این را پاس بداریم.
جایگاهی برای هنرمندان مهاجر مفروض نیست
وی به تجربه خود در ایران اشاره کرد و گفت: من در شهر مقدس مشهد به دنیا آمدم و در واقع یک مهاجر هستم، هرچند خودم با این تعبیر موافق نیستم چون وقتی کسی در یک سرزمینی به دنیا بیاد و بیش از ۳۰ سال در آنجا زندگی کند بعید است که به وی مهاجر گفته شود، چون مهاجر به معنای کسی است که برای زندگی بهتر از جایی به جای دیگر سفر میکند اما من از جایی به جایی سفر نکردم. اما بسیاری از هنرمندان که در این سرزمین به دنیا آمدند و به عنوان مهاجر شناخته می شوند به دلیل عدم حمایت؛ مشکلات بسیار زیادی را تحمل می کنند. هنوز هم توقعات بسیار زیادی در نسل سوم ما وجود دارد. این نسل با نسل اول و دوم بسیار متفاوت است چون در گذشته به خاطر اینکه از جنگ بگریزند به کمترین ها قانع بودند اما نسل سوم مهاجرین که اکثراً تحصیلات عالیه دارند و متخصص هستند مطالباتشان هم بیشتر هست. متولیان خاصی برای حوزه مهاجرین تعریف نشده است و ما شاهد هستیم که در بسیاری موارد اصلاً هیچ جایگاهی برای هنرمندان مهاجر مفروض نیستند.
نویسندگان معاصر افغانستانی در ایران شناخته نمی شوند
سفیر فرهنگیان و هنرمندان مهاجر با اشاره به شناخت جوانان افغانستان از فرهنگ ایران گفت: کمتر کسی از جوانان و اهالی فرهنگ و هنر است که با نام و آوازه استاد محمدرضا شجریان آشنا نباشد. اشعار فاضل نظری را نخوانده باشد و با نام دیگر هنرمندان، فرهنگیان و نویسندگان ایرانی آشنا نباشد چون در افغانستان بستر بسیار خوبی برای ارائه تولیدات فرهنگی ایران وجود دارد اما اینکه چرا فعالان فرهنگ و هنر افغانستان در ایران شناخته شده نیستند بایداز متولیان این امر پرسیده شود. متاسفانه بسیاری از کتاب‌های مهم کشور افغانستان در ایران قابل دسترس نیست. به عنوان مثال شما اگر کتابی در حوزه افغانستان از این نویسنده افغانستانی بخواهید به دست آوردید باید از کابل تهیه کنید.بخش عمده این مشکل، به خاطر مسائل سیاسی است که اجازه ورود کتاب و محصولات فرهنگی را از افغانستان به ایران نمی‌دهد و به همین دلیل است که نویسندگان معاصر افغانستانی در ایران شناخته نمی شوند. مرحوم استاد رهنورد زریاب نویسنده توانمند افغانستانی که در سرتاسر دنیا طرفدارانی زیادی دارد اما در ایران آنطور که باید شناخته شده نیست و این به ما می رساند که باید زمینه ها را برای حضور نویسندگان افغانستانی فراهم کند.
روابط تهران و کابل از مشهد می‌گذرد
سجادی با تاکید بر بهبود روابط دو کشور گفت: بسیاری از دوستان ایرانی از من می‌پرسند که برای بهبود روابط دو کشور چه باید بکنیم. ما در ایران بیش از سه میلیون مهاجر افغانستانی داریم و برخلاف تصوری که وجود دارد و فکر می‌کنند که روابط تهران و کابل رو باید در جای دیگری رقم زد من فکر می کنم که مسیر تهران به کابل از مشهد می‌گذرد و توجه به مهاجرین می‌تواند تاثیر گذار باشد. مهاجرین هنوز امکانات اولیه و حقوق اولیه شهروندی را ندارند و این خود به خود نارضایتی ایجاد میکند و این نارضایتی در روابط ایران و افغانستان و روابط دیپلماتیک بین دو کشور اثرگذار است. اگر قرار است روابط ایران و افغانستان خوب شود مرکز ثقل آن قطعاً مهاجرین هستند. شما اگر بتوانید این سه میلیون نفری که در ایران هستند را به نوعی به سطحی از رضایت برسانید مطمئن باشید که روابط دو کشور هم رو به بهبود خواهد رفت اما وضعیت مهاجرین چندان قابل تعریف نیست . البته تلاش های بسیار زیادی از سوی دلسوزان در سال‌های اخیر انجام شده است اما به نظر من ما در آغاز یک راه بسیار طولانی هستیم.
وی ادامه داد: بهبود وضعیت مهاجرین تاثیر مستقیم در روابط بین ایران و افغانستان دارد. مهاجرینی که در ایران به دنیا آمدند با مشکلات زیادی روبرو هستند. گاهی سیم کارت تلفن آنها مسدود می شود و گاهی حساب بانکی شان قطع می‌شود. اگر توجه نهادها به این بخش از جامعه ایران یعنی مهاجرین معطوف شود ما شاهده روابط گرم ایران و افغانستان خواهیم بود.
سیدجمال الدین سجادی متولد ۱۳۶۴ مشهد فارغ التحصیل رشته خبرنگاری از دانشکده خبر مشهد و کارشناسی ارشد روابط بین الملل دانشگاه فردوسی مشهد است.
این عکاس و خبرنگار مهاجر از سال ۹۰ در رسانه های معتبر داخل ایران مشغول به فعالیت شده است و همکاری با خبرگزاری های مختلف را در کارنامه خود دار د.
وی در سال ۲۰۱۷ به دعوت انستیتوت گوته آلمان، به عنوان نماینده گروه عکاسان گلشهر و سفیر فرهنگیان و هنرمندان مهاجر به برلین سفر و در کنفرانس هنر و مهاجرت شرکت کرد.