کتابخانه های عمومی با توجه به اهداف و رسالت هایی که برای آن ها معین شده است، نقش عمده ای در تحقق اهداف فرهنگی برنامه های توسعه ایفا می کنند.
در استان خراسان شمالی تا پیش از سال ۹۲، ۵۳ باب کتابخانه نهادی وجود داشت اما با تلاش دولت تدبیر و امید از سال ۹۲ تاکنون ۲۵ باب کتابخانه عمومی طبق استاندارد ها ساخته شده است که به سرانه های تعداد کتابخانه، زیر بنا و سایر موارد افزوده شد.
کارشناسان فرهنگی کتابخانه های عمومی را از مظاهر دموکراسی در دنیای جدید دانسته اند، زیراکه در حقیقت پایه های دموکراسی بر آزادی بیان و اندیشه نهاده شده است و کتابخانه های عمومی نهادی است که با کمک به رشد و شکوفایی اندیشه افراد جامعه به آن ها کمک می کند تا با دانش و احاطه بیشتری عقاید خود را ابراز کنند.
کتابخانه عمومی این فرصت را برای همه افراد جامعه فراهم می کند که به شکلی فعال در امور فرهنگی و اجتماعی جامعه خود دخالت داشته و در فرایندهای فرهنگی جامعه نقش موثری ایفا کنند.
در استان خراسان شمالی تا پیش از سال ۹۲، ۵۳ باب کتابخانه نهادی وجود داشت اما با تلاش دولت تدبیر و امید از سال ۹۲ تاکنون ۲۵ باب کتابخانه عمومی طبق استاندارد ها ساخته شده است که به سرانه های تعداد کتابخانه، زیر بنا و سایر موارد افزوده شد.
دسترسی آسان به کتابخانه ها
به نوعی نیمی از کتابخانه های عمومی استان در این دولت ساخته شده است که توانسته دسترسی شهروندان را به کتاب آسان تر کند.
یکی از کارشناسان فرهنگی در منطقه محروم و مرزی راز و جرگلان گفت: در این منطقه قبل از دولت یازدهم تنها یک باب کتابخانه در شهر راز وجود داشت اما خوشبختانه هم اینک در تعدادی از روستاهای این خطه با راه اندازی کتابخانه ها به رشد فرهنگی منطقه کمک کرده است.
حسن رحیمی که سال ها در این خطه آموزگار بوده است افزود: کتابخانه ها به عنوان یک نهاد مهم اجتماعی، در توسعه پایدار فرهنگی جامعه نقش موثری دارد.
وی گفت: وجود کتابخانه ها به عنوان یک بستر فرهنگی مناسب همواره در ارتقای سطح آگاهی مردم جامعه مهم است.
وی وجود کتابخانه ها را موجب حفظ هویت ملی و مذهبی جامعه عنوان کرد و افزود: کتابخانه ها مکان مناسبی برای ایجاد سرمایه گذاری های فرهنگی است.
وی در ادامه با اشاره به جایگاه کتابخانه های عمومی در ترویج فرهنگ کتابخوانی در جامعه اظهار داشت: به این منظور توسعه و تجهیز فضاهای مطالعه و کتابخانه از اهمیت بسزایی برخوردار است.
یکی از شهروندان بجنوردی گفت: در شهر بجنورد با وجود اینکه چندین کتابخانه عمومی وجود داشت اما بیشتر در فضاهای استیجاری و کوچک و قدیمی بود اند اما خوشبختانه ساخت کتابخانه مرکزی دسترسی به کتاب و سایر فضاهای فرهنگی را بسیار آسان کرد.
رویا فیروزه ای افزود: هم اینک کتابخانه مرکزی شهر بجنورد دارای قسمت های مختلفی است که فضای خوبی در امر فرهنگ است، برای نخستین بار کودکان نیز به کتابخانه های عمومی راه یافتند.
یکی از دانشجویان بجنورد نیز با بیان اینکه بیشتر کتابخانه ها در فضاهای کوچک ایجاد شده بودند گفت: خوشبختانه فضای کتابخانه مرکزی هم اینک بسیار مناسب است و می توانیم با توجه به نیاز از هر بخش آن استفاده کنیم.
یکی از شهروندان بجنوردی گفت: در شهر بجنورد با وجود اینکه چندین کتابخانه عمومی وجود داشت اما بیشتر در فضاهای استیجاری و کوچک و قدیمی بود اند اما خوشبختانه ساخت کتابخانه مرکزی دسترسی به کتاب و سایر فضاهای فرهنگی را بسیار آسان کرد.
محمد علی گیفانی افزود: علاوه بر این در این فضا برنامه های فرهنگی دیگری نیز برگزار می شود که به نهادنیه شدن فرهنگ کتاب و کتابخوانی کمک خواهد کرد.
چراغ ۲۵ باب کتابخانه عمومی در استان روشن شد
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی خراسان شمالی گفت: دولت تدبیر و امید با راه‌اندازی ۲۵ باب کتابخانه عمومی، نیمی از کتابخانه‌های این استان را ساخته و تجهیز کرده است.
علی‌محمد جهانی، در گفت و گو با خبرنگار ایرنا شمار کتابخانه های نهادی این استان تا سال ۹۲ را ۵۳ باب عنوان کرد و افزود: از سال ۹۲ تاکنون ۲۵ باب کتابخانه جدید در استان ساخته و به این مجموعه افزوده شده است.
وی افزود: در این مدت در بجنورد مرکز استان خراسان شمالی و نیز شهرهای حصار و چناران شهر و در روستاهای بیدک، قلعه جق، ارکان و گریوان کتابخانه مرکزی ساخته و تجهیز شده است.
وی اظهار داشت: تا قبل از دولت یازدهم در هیچکدام از روستاهای شهرستان بجنورد کتابخانه عمومی وجود نداشت.
وی افزود: قبل از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید در شهرستان راز و جرگلان تنها یک کتابخانه در شهر راز وجود داشت اما هم اکنون در تازه قلعه، غلامان و کلاته ابریشم نیز کتابخانه عمومی ساخته و دایر شده است.
جهانی اظهار داشت: در این مدت در روستاهای جوشقان، بزنج اسفراین، حسین آباد، ینگه قلعه و رباط شیروان، خرق و چری فاروج، دشت و درق در گرمه، زرد و قره مصلی در مانه و سملقان نیز کتابخانه ساخته و تجهیز شده و همچنین در شهر آشخانه، مرکز شهرستان مانه و سملقان نیز یک باب کتابخانه راه اندازی شده است.
رشد ۶۲ درصدی سرانه زیر بنای کتابخانه های عمومی در استان
وی با بیان اینکه سرانه زیر بنای کتابخانه های عمومی استان خراسان شمالی در سال جاری در مقایسه با سال ۹۲، ۶۲ درصد رشد داشته است گفت: قبل از سال ۹۲ ، زیر بنای کتابخانه های استان ۱۱ هزار و ۹۰۷ متر مربع بود اما هم اینک به ۱۹ هزار و ۳۰۸ متر مربع رسیده است.
سرانه زیر بنای کتابخانه ای مرکز استان ۱۸۲ درصد رشد یافت
وی با بیان اینکه سرانه زیر بنای کتابخانه های عمومی در بجنورد مرکز استان ۱۸۲ درصد رشد یافته است گفت: در سال ۹۲، زیر بنای کتابخانه های عمومی شهرستان بجنورد دو هزار و ۴۲۵ متر مربع بوده است اما هم اینک به ۶ هزار و ۸۴۶ متر مربع رسیده است.
جهانی افزود: سرانه زیر بنای کتابخانه های عمومی در منطقه محروم و مرزی راز و جرگلان نیز نسبت به سال ۹۲، ۱۰۶ درصد رشد یافته است، هم اینک این سرانه در این خطه ۷۲۰ متر مربع است که در سال ۹۲، ۳۵۰ متر مربع بود.
وی گفت: سرانه زیر بنا در اسفراین ۱۷ درصد رشد، در گرمه ۳۳ درصد، فاروج ۳۴ درصد، شیروان ۱۴ درصد، جاجرم چهار درصد رشد داشته است.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی خراسان شمالی اظهار داشت: در بحث زیربنا به ازای هر ۱۰۰ هزار جمعیت ۲.۵۴ متر مربع فضای کتابخانه ای داریم که این سرانه در کشور زیر ۲ متر مربع است.
جهانی در خصوص طرح های احداثی کتابخانه های عمومی در دست اقدام توسط نهاد را نیز ۶ طرح عنوان کرد و افزود: کتابخانه عمومی گلستان شهر در بجنورد، رویین اسفراین ایور گرمه، تیتکانلوی فاروج، قلعه خان مانه و سملقان، سنخواست جاجرم در دست ساخت هسند که بین ۱۰ تا ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارند.
وی زیر بنای این تعداد کتابخانه های عمومی را دو هزار و ۱۳۰ متر مربع عنوان کرد و افزود: ۵۸ میلیارد ریال اعتبار برای تکمیل این طرح ها مورد نیاز است.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی خراسان شمالی گفت: براساس آمارها، این استان ۸۶۳ هزار نفری در سه شاخص تعداد کتابخانه، میزان عضویت و کتاب در بین کتابخانه‌های عمومی جزو سه استان برتر کشور است.
جهانی اظهار داشت: در این استان ۷۰ باب کتابخانه عمومی وجود دارد که از این تعداد ۶۰ باب کتابخانه نهادی و ۱۰ باب نیز کتابخانه مشارکتی است.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی خراسان شمالی گفت: براساس آمارها، این استان ۸۶۳ هزار نفری در سه شاخص تعداد کتابخانه، میزان عضویت و کتاب در بین کتابخانه‌های عمومی جزو سه استان برتر کشور است.
وی گفت : در تعداد کتابخانه ها به ازای هر ۲۵ هزار نفر جمعیت رتبه استان در این شاخص ۲.۹ مترمربع است، کشور در این شاخص کمتر از ۲ متر مربع است.
وی تعداد طرح های احداثی از سال ۹۲ تاکنون را ۳۰ باب عنوان کرد و افزود: از مجموع این تعداد ۱۸ باب کتابخانه روستایی و ۱۲ باب کتابخانه شهری است که بهره برداری از ۲۵ باب انجام شده است و مابقی نیز به زودی به بهره بردایر خواهند رسید.
جهانی افزود: طرح های بجنورد شامل کتابخانه مرکزی بجنورد، گلستان شهر، چناران شهر، حصار گرمخان با زیر بنای چهار هزار و ۹۹۵ متر مربع است.
وی افزود: کتابخانه مرکزی اسفراین با زیر بنای دو هزار و ۲۰۰ متر مربع، مرکزی شیروان با زیر بنای دو هزار و ۷۵۰ متر مربع، شوقان و سنخواست در جاجرم با زیر بنای ۸۴۰ متر مربع، شهر ایور و درق در گرمه با زیر بنای ۸۴۰ متر مربع ، مرکزی آشخانه با زیر بنای دو هزار و ۲۰۰ متر مربع، شهر تیتاکنلو با زیر بنای ۴۲۰ متر مربع طرح های احداثی هستند.
افزایش ۸۴ درصدی نرخ عضویت در این استان
وی با بیان اینکه نرخ عضویت در کتابخانه های عمومی در این استان نسبت به سال ۹۲، ۸۴ درصد رشد داشته است گفت: در سال ۹۲ در کتابخانه های عمومی استان ۲۷ هزار و ۷۶۳ نفر عضو بودند که در سال ۹۹ به ۵۱ هزار و ۱۸۴ نفر رسیده است.
وی با بیان اینکه بیشتر رشد نرخ عضویت مربوط به منطقه محروم راز و جرگلان است افزود: در این خطه نرخ عضویت نسبت به سال ۹۹، ۲۸۴ درصد افزایش داشته است که این نشان دهنده اهمیت دولت به مناطق محروم و مرزی است.
وی افزود: نرخ عضویت دراسفراین ۱۱۴ درصد، شیروان ۹۹ درصد، بجنورد ۷۸ درصد، گرمه ۷۱ درصد بوده است.
وی با بیان اینکه نرخ عضویت به ازای هر ۱۰۰ نفر از جمعیت محاسبه می شود گفت: پنج درصد جمعیت استان عضو کتابخانه هستند که براساس آمارها در شاخص عضویت جزو سه استان برتر کشور هستیم.
وی افزود: هم اینک در کتابخانه های این استان ۸۳۵ هزار و ۴۰ جلد کتاب وجود دارد که تا سال ۹۲ تعداد کتب موجود در مخازن کتابخانه های استان ۵۹۹ هزار و ۳۹۸ جلد بوده است.
دسترسی جمعیت روستایی نقش و جایگاه روستاها در فرایند توسعه ی ملی اهمیت بالایی دارد، کتابخانه های روستایی، دسترسی روستائیان رابه منابع و خدمات کتابخانه ای فراهم می کنند .
بنابراین باید تدابیری اندیشیده شود تا با توجه به کانون های جمعیتی در این روستاها، کتابخانه های روستایی مناسب تجهیز گردد تا افراد روستایی بتوانند از منابع آن به صورت موثر بهره مند شوند.
رونق کتابخانه های روستایی
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی خراسان شمالی گفت: پس از سال ۹۲ ساخت و ساز کتابخانه ها بویژه در روستاها مورد توجه قرار گرفت.
وی افزود: در این بازه زمانی ساخت کتابخانه در روستاهای بیدک، قلعه جق، ارکان، گریوان بجنورد با زیربنای کل ۴۸۰ متر مربع، برج، بزنج و رویین اسفراین با زیر بنای ۴۶۰ متر مربع، چهار بید جاجرم با زیر بنای ۱۲۰ متر مربع، تازه قلعه و غلامان راز و جرگلان با ۲۶۰ متر مربع، دشت در گرمه با ۱۳۰ متر مربع، قلعه خان مانه و سملقان با زیر بنای ۱۲۰ متر مربع، خرق فاروج با زیر بنای ۱۲۰ متر مربع و روستاهای رباط، ینگه قلعه، حسین آباد شیروان با ۲۶۰ متر مربع انجام شد.
جهانی افزود: با احتساب کتابخانه هایی که در این دولت ساخته شده است در روستاهای این استان هم اکنون ۳۰ باب کتابخانه عمومی وجود دارد.
وی اظهار داشت: تمامی روستاهای بالای هزار تا هزار و ۵۰۰ خانوار باید کتابخانه عمومی داشته باشند که در این استان دست کم به ۵۰ باب کتابخانه عمومی روستایی نیاز است.
خراسان شمالی بیش از ۸۰۰ روستا و آبادی دارد که جمعیت ۱۰۰ روستای این استان بیش از هزار نفر و ۱۷۶ روستا نیز جمعیت ۵۰۰ تا ۹۹۹ نفر دارد.
وی گفت: کتابخانه عمومی روستای رویین اسفراین، قلعه خان مانه و سملقان، گلستان شهر بجنورد و تیتکانلوی فاروج هم اینک بین ۱۰ تا ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارند.
وی اظهار داشت: تا قبل از دولت یازدهم در هیچکدام از روستاهای شهرستان بجنورد کتابخانه عمومی وجود نداشت.
وی افزود: پیش از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید در شهرستان راز و جرگلان تنها یک کتابخانه در شهر راز وجود داشت اما هم اکنون در تازه قلعه، غلامان و کلاته ابریشم نیز کتابخانه عمومی ساخته و دایر شده است.
وی گفت: پنج درصد جمعیت استان عضو کتابخانه هستند که براساس آمارها در شاخص عضویت جزو سه استان برتر کشور هستیم.
وی افزود: هم اینک در کتابخانه های این استان ۸۳۵ هزار و ۴۰ جلد کتاب وجود دارد که تا سال ۹۲ تعداد کتب موجود در مخازن کتابخانه های استان ۵۹۹ هزار و ۳۹۸ جلد بوده است.
خراسان شمالی ۸۶۳ هزار نفر جمعیت دارد که ۴۴ درصد از این جمعیت در روستاها سکونت دارند.
این استان هم‌اکنون جایگاه نخست سرانه فضای کتابخوانی را به نسبت جمعیت خود در کشور داراست.