به گزارش روز دوشنبه ایرنا، سهام عدالت در سال‌های گذشته بر اساس فرمان رهبر معظم انقلاب و مطابق مصوبات هیات وزیران در ۱۹ مرحله بین گروه های مشخص از جمله افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی ره، سازمان بهزیستی، روستاییان و عشایر، کارگزارن فصلی و ساختمانی، کارکنان و بازنستشگان لشگری و کشوری توزیع شد و بخشی از سهام شرکت‌های دولتی مانند سهام شرکت‌های بزرگ نظیر خودروسازی‌ها، فولاد، معادن، بیمه، بانک، هواپیمایی، کشتیرانی، نیروگاه‌ها، مخابرات و نفت گاز در اختیار این افراد قرار گرفت.
براساس آیین‌نامه توزیع سهام عدالت، مشمولین این طرح شامل ۶ دهک بودند که گروه‌های آن توسط ستاد مرکزی توزیع سهام عدالت در سال ۱۳۸۵ تعیین شد و به دنبال آن دولت در سال‌های اخیر با هدف افزایش مشارکت مردم در راستای افزایش درآمد قشر ضعیف جامعه تصمیم به ساماندهی طرح توزیع سهام عدالت گرفت که اکثر کارشناسان این اقدام را به عنوان اصلی ترین دستاورد دولت در چند سال اخیر می‌دانند.
در چند سال اخیر اقدامات گسترده‌ای برای بهبود وضعیت سهام عدالت در دستور کار گرفت که مهمترین فعالیت انجام شده در این زمینه تلاش و موفقیت برای واریز سه مرحله از سود سهام عدالت به حساب مشمولین بود، این موضوع توانست جایگاه سهام عدالت را در کشور تغییر دهد و سهامداران را نسبت به آینده این سهم امیدوارتر از قبل کرد.
براساس آمار ارائه شده تعداد کل سهامداران عدالت بیش از ۴۹ میلیون نفر است و حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر فقط دارای برگه‌های ثبت‌نام اولیه هستند اما به دلیل عدم تکمیل ثبت‌نام در سامانه‌های معرفی شده جزو سهامداران محسوب نمی‌شوند.
علت عدم پرداخت سود سهام عدالت در ۱۰ سال نخست
یکی از مسایل که مشمولان سهام عدالت همیشه نسبت به آن معترض بودند عدم واریز سود سهام عدالت در ۱۰ سال گذشته بود، در این زمینه بارها توضیحاتی ارائه و اعلام شد که در زمان واگذاری سهام عدالت هیچ مبلغی از سهامداران دریافت نشد و قرار بر این بود تا بهای تعیین شده از محل سود سالیانه شرکت‌ها تامین و تسویه شود؛ بنابراین همه سود دریافتی از شرکت‌ها در بازه ۱۰ ساله اول طرح، بابت تسویه اقساط کسر و اعمال شده است.
سال ۹۶، آغازی برای شروع پرداخت سود سهام عدالت
بعد از چند سال، انتظار سهامداران به سر رسید و در سه سال اخیر سود شرکت‌های سرمایه پذیر سهام عدالت دریافت و در مجموع مبلغی به ارزش ۱۲۷ هزار میلیارد ریال به حساب بیش از ۴۱ میلیون نفر از مشمولین طرح سهام عدالت واریز شد.
سود سال ۹۵ سهام عدالت که به ازای هر سهم یک میلیون تومانی، ۱۵۰ هزار تومان بود در سال ۱۳۹۶ به حساب مشمولان این سهام واریز شد، این روند در سال‌های بعد با افزایش درصد سود ادامه‌دار بود و تاکنون تا سود سال ۹۷ به حساب این افراد واریز شده است.
طبق آمار ارائه شده سود پرداختی سال ۹۶ برای مشمولان سهام عدالت به مبلغ ۱۷۵ هزار تومان و سود مالی سال ۹۷ رقمی حدود ۲۰۵ هزار تومان بود که به حساب بیش از ۴۱ میلیون نفر واریز شده و این موضوع حاکی از افزایش بیش از ۱۶ درصدی سود نسبت به سال ۹۶ است.
پرداخت سود سال ۹۸ سهام عدالت در دقیقه ۹۰
پرداخت سود سهام عدالت سال ۹۸ تا هفته پایانی اسفندماه، در هاله ای از ابهام قرار داشت و حتی اعلام شده بود احتمال اینکه واریز سود سهام عدالت به دلیل عدم واریز سود از سوی شرکت‌های سرمایه‌پذیر به حساب شرکت سرمایه‌گذاری مرکزی به سال آینده موکول شود بسیار زیاد است.
به دنبال پیگیری‌های مشمولان سهام عدالت در زمینه زمان واریز سود سهام عدالت، «محمدعلی دهقان دهنوی»، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در اسفند ماه اعلام کرد: تلاش ما این است تا پایان سال ۹۹ سود سهام عدالت به حساب سهامداران عدالت واریز شود، چنانچه سود چند شرکت نیز تجمیع نشود بخشی از آن در سال آینده واریز خواهد شد.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار همان زمان از رقم سود سال ۹۸ سهام عدالت خبر داده بود و اعلام کرد: افرادی که سهام عدالت آنها مبلغ ۵۰۰ هزار تومان است سود سهام عدالت سال ۹۸ آنها حدود ۲۰۰ هزار تومان است و افرادی که سهام عدالت یک میلیون تومانی دارند سودشان ۲ برابر است.
بالاخره بعد از مدت‌ها انتظار مشمولان سهام عدالت، برای تعیین نهایی زمان واریز سود سال ۹۸ عدالت، در تاریخ ۲۵ اسفند ماه خبری در برخی از رسانه ها به نقل از «فرهاد دژپسند» وزیر امور اقتصاد و دارایی در مورد واریز سود سهام عدالت منتشر شد مبنی بر اینکه «از ۱۰ روز قبل در تلاشیم که سود را از شرکت‌ها دریافت کنیم تا قبل از عید سود به سهامداران پرداخت شود، سعی می‌کنیم چهارشنبه و پنجشنبه سود سهام عدالت به حساب افراد واریز شود.» این صحبت وزیر اقتصاد و دارایی سرآغازی برای تلاش هر چه بیشتر مسوولان برای واریز حتمی سود سهام عدالت شود.
در نهایت براساس تلاش شرکت سپرده گذاری مرکزی برای دریافت سود از شرکت های سرمایه پذیر، روز پنج شنبه (۲۸ اسفند ماه) ۵۰ درصد از سود سهام عدالت به حساب سهامدارانی پرداخت شد که تا تاریخ ۲۵ اسفند ماه نسبت به فروش دارایی خود اقدام نکرده بودند.
دست کوتاه سهامداران از دریافت سود سهام عدالت
در کنار سهامدارانی که در سه سال اخیر سود سهام خود را دریافت کردند، افرادی وجود دارد که به دلیل عدم ارائه شماره شبای بانکی سودی به حساب آنها واریز نشده است، در این زمینه سازمان خصوصی‌سازی بارها نسبت به این افراد اظهارنظر و اعلام کرده است، مشمولانی که تاکنون سود خود را دریافت نکرده‌اند پول آنها محفوظ و با ارائه شماره شبا سود به طور کامل به حساب این افراد پرداخت خواهد شد.
این افراد می توانند از طریق ثبت نام در سامانه سجام www.sejam.ir شماره حساب خود را اعلام کرده یا از طریق مراجعه به سایت www.sahamedalat.ir مشخصات حساب خود را تکمیل کنند.
شماره شباهای بانکی اعلامی مشمولین سهام عدالت پس از استعلام از بانک مرکزی و اخذ تاییدیه در سامانه درج و در لیست واریزی سود سهام عدالت قرار می‌گیرد.
سال ۹۹، نقطه عطفی در آزادسازی سهام عدالت
آزادسازی سهام عدالت از جمله مسایلی بود که اجرای آن در چند سال گذشته در هاله از ابهام قرار داشت و در چند سال گذشته تلاش زیادی برای اجرای هر چه زودتر آن صورت گرفته بود.
این اقدام از مدت ها قبل فقط در انتظار اجازه رهبر معظم انقلاب بود که در نهایت ایشان در تاریخ ۹ اردیبهشت ماه سال ۹۹ با صدور ابلاغیه ای موافقت خود را با این اقدام اعلام کردند که در نهایت آزادسازی سهام عدالت توانست به عنوان نقطه عطفی برای دولت تدبیر و امید تلقی شود.
انتخاب نوع روش مدیریت توسط سهامداران
با آزادسازی سهام عدالت در نخستین روزهای سال ۹۹ اقدامات گسترده‌ای از سوی وزارت اقتصاد و دارایی، شورای عالی بورس و سازمان خصوصی سازی صورت گرفت تا هر چه زودتر سهام عدالت به مشمولان این سهام واگذار و مدیریت آنها تحت تملک سهامداران قرار گیرد.
نخستین اقدام برای واگذاری سهام عدالت، انتخاب نوع روش مدیریت بود که مشمولان سهام عدالت باید از طریق مراجعه به سامانه سهام عدالت نسبت به روش مدیریت خود تصمیم‌گیری و اعلام می‌کردند که آیا می‌خواهند سهام عدالت در اختیار خودشان باشد و خود نسبت به سهام مدیریت و مالکیت داشته باشند یا به دنبال این هستند که سهامشان به صورت غیرمستقیم و از طریق شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی مورد معامله قرار بگیرد.
در پایان تاریخ تعیین شده برای تعیین روش مدیریت سهام عدالت مشخص شد که از مجموع ۴۹ میلیون مشمول سهام عدالت بیش از ۱۹ میلیون نفر با انتخاب روش مستقیم، مدیریت و اداره سهام را در اختیار خود گرفتند.
آغاز فروش سهام عدالت
بعد از انتخاب روش مدیریت سهام عدالت، اقدامات مربوط به فروش سهام عدالت توسط سهامداران مهیا و براساس آن اعلام شد که از تاریخ ۱۴ تیر ماه امکان فروش ۳۰ درصد از سهام عدالت فراهم است و مشمولان سهام عدالت که کد بورسی نداشتند از طریق مراجعه به بانک یا سامانه کارگزاری‌های رسمی کشور قادر به فروش ۳۰ درصد از سهام خود در بازار هستند.
همچنین افرادی که دارای کد بورسی بودند می‌توانستند از طریق سامانه های فروش اینترنتی سهام عدالت بدون مراجعه حضوری به شرکت‌های کارگزاری نسبت به فروش یا مشاهده سهام عدالت خود اقدام کنند.
آزادسازی باقی سهام عدالت در عید غدیر و دهه فجر
از همان ابتدا رییس جمهوری زمان آزادسازی باقی مانده سهام عدالت را اعلام کرد و طبق گفته های وی قرار بر این بود تا مرحله دوم آزادسازی سهام عدالت عید غدیر و باقی مانده آن در دهه فجر انجام شود که آزادسازی دومین مرحله از آزادسازی سهام عدالت طبق وعده های داده شده در عید غدیر انجام شد و سهامداران علاوه بر ۳۰ درصد قبلی، قادر به فروش ۳۰ درصد دیگر سهام خود در بازار بودند اما ۴۰ درصد باقی مانده سهام عدالت برخلاف صحبت های مطرح شده در دهه فجر انجام نشد که به گفته مسوولان با توجه به وضعیت حاکم در معاملات بورس موقعیت مناسبی برای آزادسازی مرحله پایانی سهام عدالت فراهم نبود.
انتقاد سهامداران از نحوه پرداخت پول حاصل از فروش سهام عدالت
چند روز بعد از آغاز فروش سهام عدالت شاهد هجمه ای از اعتراض ها از سوی مشمولان سهام عدالت به نحوه پرداخت پول حاصل از فروش سهامشان بودیم که اعلام کردند ثبت سفارشات خود را در بانک انجام داده‌اند اما هنوز هیچ مبلغی دریافت نکرده‌اند یا رقمی بسیار کمتر از ۳۰ درصد ارزش سهام عدالت برایشان واریز شده است، همچنین انتقادهایی را نسبت به عملکرد کارگزاری‌ها و فروش قطره چکانی سهام عدالت داشتند.
بعد از پیگیری‌های انجام شده از سوی خبرنگار ایرنا مشخص شد که کارگزاری‌ها به میزان سهمی که قادر به فروش بودند پول به حساب سهامداران پرداخت می‌کردند.
اعطای کارت اعتباری سهام عدالت
بعد از عجله مشمولان سهام عدالت برای فروش سهام خود، تصمیماتی مبنی بر اعطای کارت اعتباری سهام عدالت اتخاذ شد تا از این طریق بتوان تا حدودی از شتاب در فروش سهام عدالت کاسته شود و این کارت در اختیار مشمولان سهام عدالت قرار بگیرد.
به دنبالا این تصمیم مسوولان اعلام کردند که مشمولان سهام عدالت می‌توانند از طریق نظام بانکی تا ۵۰درصد از ارزش سهام عدالت خود را کارت اعتباری دریافت و با مراجعه به مراکز خرید، از آن استفاده کنند.
شرایط بازپرداخت وجه کارت اعتباری
در نخستین روزهای انتشار این خبر حسین فهیمی، مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی درخصوص جرییات اعطای کارت اعتباری سهام عدالت اعلام کرد: با کارت اعتباری امکان خرید وجود دارد و همچنین در صورت برگشت مبلغ استفاده‌شده تا ۲۹روز، سود به آن تعلق نخواهد گرفت، درغیر این صورت پول دریافت‌شده، به وام سه ساله تبدیل خواهد شد و سود به آن تعلق خواهد گرفت.
به گفته وی، اگر سهامداران توانستند تا یک ماه مبلغ را به بانک بازگردانند، این مبلغ قرض‌الحسنه خواهد بود اما اگر از یک ماه عبور کرد و مبلغ را پرداخت نکردند، این اعتبار به تسهیلات سه ساله تبدیل خواهد شد.
با توجه به وعده های داده شده در زمینه زمان اعطای کارت اعتباری سهام عدالت همچنان زمان دقیق اجرای آن در هاله ای از ابهام قرار دارد و با وجود آماده شدن زیرساخت‌های آن از سوی شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، بانک‌ها کوتاهی های زیادی را در اجرای آن انجام دادند و تاکنون سهامداران قادر به اخذ این کارت از سوی بانک‌ها نشده‌اند.
سهامداران به دنبال حذف سفارش فروش سهام عدالت
بعد از آغاز ریزش معاملات بورس، ارزش سهام عدالت با افت بسیار زیادی مواجه شد، همین امر زمینه ترس سهامدارانی را فراهم کرد که درخواست فروش سهام خود را ثبت کرده بودند، همین امر باعث شد تا سهامداران به دنبال حذف ثبت سفارش فروش سهام خود پیش بروند که در آن زمان امکان انجام چنین اقدامی از سوی سهامداران فراهم نبود.
با توجه به درخواست مکرر سهامداران برای حذف هر چه زودتر فروش سهام خود، شرکت سپرده گذاری امکان حذف سفارش فروش سهام عدالت را برای مشمولان فراهم و اعلام کرد: زیر ساخت های لازم برای حذف سفارش فروش افرادی که تاکنون سهام آنها به فروش نرفته است فراهم شده است و در اختیار بانک ها و شرکت های کارگزاری قرار گرفت و مشمولان می‌توانند درخواست حذف سفارش فروش خود را لحاظ کنند که بر این اساس در سامانه های فروش سهام عدالت بانک ها و شرکت های کارگزاری بخش لغو سفارش فروش افزوده شد.
توقف در فروش سهام عدالت
چند روز بعد از فراهم شدن امکان حذف سفارش فروش سهام عدالت، مطلبی در کانال‌های فضای مجازی با عنوان توقف فروش سهام عدالت دست به دست شد که طبق پیگیری های انجام شده از سوی خبرنگاران یک مقام آگاه در بورس اوراق بهادار تهران اعلام کرد: به ما هم گفته‌اند فروش سهام عدالت تا اطلاع ثانوی متوقف است.
اکنون بعد از چند ماه از توقف فروش سهام عدالت همچنان خبر موثقی از زمان دقیق امکان فروش سهام عدالت منتشر نشده است و هنوز مشخص نیست که مشمولان سهام عدالت تا چه زمان از نقد کردن سهام خود در بازار سهام محروم هستند.
آزادسازی سهام عدالت به شیوه غیرمستقیم
در کنار تصمیمات اتخاذ شده برای مشمولین مستقیم سهام عدالت، برنامه‌ریزی هایی برای سهامداران غیرمستقیم سهام عدالت صورت گرفت که قرار بر این شد تا پرتفوی سهام حدود ۳۰ میلیون نفر از سهام عدالت که روش غیرمستقیم را انتخاب کرده بودند از طریق شرکت های سرمایه گذاری استانی یا کانون متشکل از شرکت های سرمایه گذاری استانی اداره شود و این تعداد از مشمولان پس از پذیرش شرکت های سرمایه گذاری استانی در بازار بورس، سهامدار این شرکت ها باشند و از زمان آزاد شدن خرید و فروش قادر به معامله سهام خود در بورس شوند.
موضوع افزایش و ثبت سرمایه شرکت های سرمایه گذاری استانی سهام عدالت در راستای انجام ماموریت مهم آزادسازی سهام عدالت در دستور کار قرار گرفت که طبق برنامه ریزی های انجام شده مقرر شده بود مجامع عمومی عادی به صورت فوق العاده شرکت های سرمایه گذاری استانی و انتخاب اعضای هیات مدیره شرکت های یاد شده در ۲۰ اسفند ماه سال جاری برگزار شود.
با وجود فراهم شدن زیرساخت های لازم برای برگزاری انتخابات ۲۰ اسفند اما در اواسط اسفند ماه، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار پس از برگزاری جلسه شورای عالی بورس از لغو برگزاری انتخابات خبر داد و اعلام کرد: با توجه به طولانی شدن فرایند احراز صلاحیت کاندیداهای عضویت در هیئت مدیره این شرکت ها در مراجع ذیصلاح، مقرر شد تا با تصمیم شورای عالی بورس، برگزاری این انتخابات به تعویق بیفتد.
سخنگوی شورای عالی بورس ادامه داد: بر همین اساس، مقرر شد کماکان امر مربوط به شرکت های سرمایه گذاری استانی و دیگر امور مرتبط تا پایان شهریور ماه ۱۴۰۰ بر عهده سازمان خصوصی سازی باشد تا زمینه های لازم برای حضور حداکثری کاندیداها برای عضویت در هیات مدیره و سهامداران برای حضور در انتخابات فراهم شود.
درخواست جاماندگان سهام عدالت
به دنبال انتخاب نوع روش مدیریت، تعدادی از سهامداران اعلام کردند، با توجه به اینکه دارای برگه‌های سهام عدالت هستند و جزو دارندگان سهام عدالت تلقی می‌شوند اما قادر به ورود سامانه معرفی شده نیستند و نمی‌توانند نسبت به تعیین روش خود اقدام کنند، در ادامه «حسین فهیمی»، سخنگوی آزادسازی سهام عدالت اعلام کرد برگه‌های سهام عدالت ملاک برای سهامداری نیست بلکه فقط اشخاصی که با در دست داشتن برگه های دعوتنامه سهام عدالت و سایر مدارک لازم تشریفات ثبت نام را در بازه زمانی تعیین شده یعنی تا پایان اسفندماه ۱۳۹۴ انجام داده و مشخصات آنها در سامانه سهام عدالت درج شده باشد مشمول سهام عدالت هستند.
با اعتراض سهامداران در این زمینه، مسوولان اعلام کردند در آینده‌ای نزدیک اقدامات لازم برای جاماندگان سهام عدالت در دستور کار قرار خواهد گرفت و می‌توانند نسبت به دارایی خود مدیریت داشته باشند.
پیرو چنین وعده هایی «حجت‌الله فیروزی»، سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس به خبرنگار ایرنا اعلام کرد: مطالبات زیادی در این زمینه از طرف مردم مطرح شده و اعلام کرده‌اند جزو جاماندگان سهام عدالت هستند که در گذشته قادر به ثبت‌نام در سامانه برای دریافت سهام عدالت نبوده‌اند.
وی به نخستین گام برای اجرایی کردن اقدامات مربوط به جاماندگان سهام عدالت اشاره کرد و گفت: در ابتدا باید شرکت‌های دولتی که قرار است سهام آنها به بخش خصوصی واگذار شود، مشخص و اعلام شود که چه میزان از این سهام به بخش سهام عدالت اختصاص می‌یابد تا از این طریق افراد جامانده بتوانند از آن محل سهامدار شوند.
سردرگمی وراث برای سهام عدالت متوفیان
بعد از آزادسازی سهام عدالت، گروهی که وراث سهام عدالت بودند به دنبال تعیین تکلیف سهام متوفیان خود بودند که طبق گفته مدیر برنامه‌ریزی و توسعه سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار کشور در ۱۵ سال گذشته بیش از سه میلیون نفر از سهامداران عدالت فوت شده‌اند.
مسوولان مراجعه وراث به دفاتر پیشخوان دولت الکترونیک و ارائه مدارک شناسایی (گواهی‌نامه واریز مالیاتی، گواهی انحصار وراثت، گواهی فوت، اصل و تصویر اصل شناسنامه و کارت ملی متوفی (یا برابر اصل) و وراث) را به عنوان نخستین گام برای انتقال سهام وراث عنوان کردند و در ادامه پیگیری های انجام شده چندی پیش «حسنعلی قنبری»، رییس سازمان خصوصی سازی درباره آخرین وضعیت انتقال سهام عدالت متوفیان به وراث گفت: سازمان خصوصی‌سازی نسبت به تعیین وضعیت انتقال سهام عدالت متوفیان به وراث آنها اقدام کرده است و با همکاری های انجام شده با سازمان ثبت احوال این امکان فراهم شده و نسبت به اصلاح هویتی سهامداران و وراث آنها فعالیت هایی انجام شده است.
انجام باقی اقدامات سهام عدالت در سال ۱۴۰۰
با وجود آزادسازی سهام عدالت و انجام اقدامات گسترده برای فراهم شدن امکان فروش بخشی از سهام عدالت، اعطای کارت اعتباری، پیگیری جاماندگان سهام عدالت و نیز انتقال سهام عدالت متوفیان به وراث همچنان پاره‌ای از فعالیت‌های مربوطه به سهام عدالت در سال ۹۹ نیمه‌کاره ماندند که به گفته برخی از مسوولان حاضر بقیه اقدامات سهام عدالت در سال ۱۴۰۰ تکمیل می شود و به احتمال زیاد تکلیف جاماندگان و وراث مشخص خواهد شد.