از زمان آغاز فراگیری ویروس کرونا تا کنون، دو کشور چین و ایران در مواجهه با این ویروس با انواع دشواری ها مواجه شده اما به رغم تمام مسائل، همواره ارتباطات نزدیک و تعاملات شان را حفظ کرده اند. سفر ماه اکتبر سال گذشته ظریف به چین و همچنین سفر موفقیت آمیز اخیر وانگ ای به ایران، نمایانگر اراده سیاسی راسخ طرفین به توسعه مناسبات مشارکت جامع راهبردی و اهمیت والایی است که دو کشور برای روابط شان قائل اند. در جریان سفر اخیر وانگ ای به ایران، عضو شورای دولتی و وزیر خارجه چین علاوه بر دیدار با حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلام ایران و علی لاریجانی، مشاور رهبر معظم انقلاب، مذاکراتی پرعمق و دوستانه با ظریف، وزیر امور خارجه انجام داد که در جریان آن طرفین ضمن تبادل نظر گسترده پیرامون همکاری در عرصه های مختلف، مسائل بین المللی و مباحث منطقه ای، به نتایجی مثبت دست یافتند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد.
نخست اینکه روابط مشارکت جامع راهبردی چین و ایران پس از مدت ها، به روز رسانی شد. تاریخ گواهی می دهد که مشارکت جامع راهبردی چین و ایران در مصاف با تحولات بین المللی دچار هیچ گونه تغییری نگشت و دو کشور به گونه ای استوار ضمن پشتیبانی متقابل از تمامیت ارضی یکدیگر و عزت ملی شان، از مسیر توسعه ای که هر ملت برای خویش برگزیده حمایت نموده اند. پس از فراگیری ویروس کرونا، دو ملت چین و ایران کنار یکدیگر ایستاده و به یاری یکدیگر شتافتند و به الگویی شاخص در عرصه همکاری های بین المللی مقابله با کرونا تبدیل شدند. وانگ ای در جریان سفر اخیرخود به ایران چندین بار تاکید نمود که فارغ از سمت و سوی تحولات جهانی، اراده و خواست چین به توسعه مناسبات با ایران هیچ گونه تغییری نخواهد کرد. در سال جاری و همزمان با پنجاهمین سالگرد برقراری روابط دیپلماتیک دو کشور، مناسبات دوستانه چین و ایران ناگزیر از تداوم حرکت خود به سویی است که سران دو کشور تعیین نموده اند، این روابط اکنون در نقطه ای تاریخی قرار گرفته و صفحاتی درخشان را پیش رو خواهد داشت.
دومین نکته اینکه همکاری های چین و ایران در عرصه های مختلف شاهد بروز فرصت هایی جدید خواهد بود. در ماه ژانویه سال ۲۰۱۶، چین و ایران بیانیه مشترکی درباره برقراری روابط مشارکت جامع راهبردی صادر کرده و طی آن دو طرف در خصوص تدوین برنامه همکاری های جامع در این چارچوب به توافق رسیدند. از رهگذر رایزنی ها و مشورت های مکرر، وانگ ای در سفر اخیر به تهران با ظریف برنامه جامع همکاری چین و ایران را به امضا رساندند. این متن در واقع چشم انداز و امکانات های موجود در خصوص گسترش همکاری های چین و ایران در حوزه های مختلف از جمله اقتصادی، انسانی و دیگر حوزه های دوجانبه را مورد بررسی قرار داده و طرحی کامل برای تحقق مشارکت جامع راهبردی دو کشور را ارائه نموده که نتیجه آن نه تنها موجب تحقق سعادت دو ملت چین و ایران می شود که به ایفای نقش چین و ایران در عرصه حفاظت از صلح در منطقه و جهان نیز منجر خواهد شد.
سومین نکته حفاظت از عدالت و انصاف بین المللی در موضوع شاخصی به نام برجام است. برجام نتیجه مهم چندجانبه گرایی است که از رهگذر تلاش های طاقت فرسا بدست آمده و حفاظت از آن به منزله حفاظت از چندجانبه گرایی و در واقع حفاظت از اقتدار شورای امنیت سازمان ملل متحد است. خروج یکجانبه دولت سابق ایالات متحده از برجام سابقه ای بد را در عرصه عدم پایبندی به معاهدات بین المللی ایجاد نمود که البته با محکومیت یکصدای جامعه جهانی نیز مواجه گشت. امید دولت جدید آمریکا به بازگشت به برجام موضوعی است که با استقبال چین مواجه شده است. در عین حال وانگ ای عضو شورای دولتی و وزیرخارجه چین بارها تاکید نموده که برجام همچون درهای چرخان در ورودی ساختمان ها نیست که هر گاه خواستیم از آن خارج شویم و هر گاه صلاح دانستیم به آن بازگردیم. آمریکا باید ضمن نقد عملکرد گذشته خود در خروج از برجام که موجب آسیب رساندن به صلح منطقه و ثبات بین المللی شد، به بازبینی رویکردهایش که موجب وارد آمدن آسیب های بسیار به کشورهای مربوطه شده بپردازد و ضمن لغو فوری تحریم های یکجانبه علیه ایران، رویکردهای مداخله گرایانه فراسرزمینی در امور دیگر کشورها از جمله چین را نیز متوقف نماید. فارغ از گذشته، حال یا آینده، چین همواره با تحریم های یکجانبه و نامعقول خارجی علیه ایران مخالف بوده است. چین مایل است تا همراه با ایران و دیگر ملت های جهان، به طور مشترک ضمن مقابله با رفتارهای هژمونی گرا و قدرت طلبانه، به حفاظت از عدل و انصاف بین المللی و هنجارهای بنیادین در روابط بین الملل بپردازد.
چهارمین نکته پایبندی به همکاری جهت ساخت امنیت منطقه ای است. در جریان سفر اخیر وانگ ای به کشورهای خاورمیانه از جمله ایران، عضو شورای دولتی و وزیر خارجه چین پنج ابتکار پکن برای تحقق ثبات و امنیت در خاورمیانه را شامل لزوم تحقق احترام متقابل میان کشورها، پایبندی به عدالت و انصاف، تحقق رژیم عدم اشاعه، ایجاد مشترک ساختار جمعی امنیتی و نهایتا تسریع در همکاری برای توسعه را مطرح نمود. با توجه به مشهود بودن نتایج مخرب دخالت های خارجی در منطقه، لزوم تعامل کشورهای این حوزه برای حراست از حاکمیت منسجم و امنیت پایدار بیش از هر زمانی ضروری می نماید. محور اصلی ابتکار چین فراخواندن کشورهای منطقه برای حفظ شان صاحب خانگی شان در این حوزه است که طبعا حفظ روحیه استقلال طلبی و رهایی از رقابت های ژئوپلیتیک از لوازم بنیادین آن به حساب می آید، در همین چارچوب جستجوی مسیر توسعه مخصوص به هر کشور و ایجاد ساختار امنیتی متناسب با شرایط کشورهای منطقه، مبارزه مداوم با تروریسم و پیشبرد روند ضد افراط گرایی از دیگر گام هایی است که باید مدنظر قرار داشته باشد. چین پیشنهاد می نماید اجلاس گفتگو چند جانبه با موضوع امنیت منطقه خلیج فارس در چین برگزار گردد که با بررسی مسائل از جمله حفاظت از زیرساخت های نفت و امنیت کشتیرانی بعنوان شروع، به ایجاد مکانیزمی اعتمادساز در خاورمیانه اقدام نموده و در فرآیندی گام به گام روند ایجاد چارچوب امنیت پایدار در خاورمیانه را در مسیر مشرک، شامل، همکاری محور و مداوم پیگیری و محقق نماید. چین مایل است همراه کشورهای منطقه از جمله ایران در همین راستا تلاش بی وقفه خود را ارائه نماید.
چین و ایران، همواره رفقای خوب و مورد اعتماد یکدیگر بوده اند، همکاری های دو کشور بر مبنای احترام متقابل، منافع مشترک و در فضای برد – برد و نه فضای "بازی مجموع صفر" بنا شده و علیه هیچ طرف ثالثی نیز نبوده است. هر دو کشور چین و ایران از اعضای مهم جامعه بین الملل هستند و تحقق صلح و توسعه در منطقه مستلزم تلاش های مشترک هر دو کشور است. سفر وانگ ای، عضو شورای دولتی و وزیر خارجه چین به منطقه در شرایط کنونی که فراگیری ویروس کرونا همچنان در جریان است و سیر تنش و ناآرامی های مداوم، مسئله مهم توسعه را با فراز و نشیب های فراوان مواجه ساخته، نمایانگر ایفای نقش چین به عنوان یک "اهرم ثبات" در شرایط کنونی منطقه است که نه تنها کارکردی موثر در راستای تداوم توسعه مناسبات سنتی و دوستانه چین و ایران داشته که به منزله ایفای نقشی ویژه و نو در راستای تثبیت ثبات و امنیت منطقه به حساب می آید.