آذربایجان غربی با دارابودن حدود یک میلیون هکتار اراضی قابل کشت و ۸۰۰ هزار هکتار اراضی زیر کشت اعم از باغی و زراعی یکی از استان های پیشرو در بخش تولیدات کشاورزی است؛ اشتغال، تلاش و همت ۲۳۵ هزار بهره بردار در این استان در سال گذشته موجب شد تا میزان تولیدات ۶.۲ میلیون تنی استان در سال ۱۳۹۸در این بخش به ۶.۸ میلیون تن در سال ۱۳۹۹ افزایش یابد.
این افزایش تولید در استان در شرایطی محقق شده است که بهره وری در تولید و صرفه جویی در مصرف آب به عنوان مهمترین اولویت بخش کشاورزی آذربایجان غربی در تمامی برنامه ها مدنظر بود و این موضوع براساس گفته های رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی جزو پیشران‌های توسعه این بخش مطرح به شمار می رفت.
توجه به احیای دریاچه ارومیه در کنار توجه به معیشت شهروندان و برنامه ریزی های متعدد در بخش های مختلف آموزش و ترویج، گلخانه ها، مکانیزاسیون، باغبانی و زراعت از جمله گام های متعددی بوده که مسوولان این بخش در مسیر جهش تولید و تحول آفرینی در این بخش زیربنایی و اقتصادی استان برداشته اند.
تولید ۶.۸ میلیون تن محصولات کشاورزی در آذربایجان غربی
گندم، چغندرقند، سیب درختی و انگور محصولاتی هستند که آذربایجان غربی در تولید آن ها پیشتاز کشور است و ۷۰۰ هزار هکتار زمین زراعی و ۱۱۵ هزار هکتار باغ این استان زمینه تولید را برای کشاورزان مهیا کرده است.
طبق اظهارات رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در خصوص ظرفیت و پتانسیل ها به همراه عملکرد سال گذشته استان در بخش کشاورزی سالانه تولید ۶ میلیون و ۸۰۰ هزار تن محصولات بخش کشاورزی موجب شده تا این منطقه یکی از قطب های مهم این بخش در کشور باشد.
رسول جلیلی با اشاره به توانمندی های بخش کشاورزی آذربایجان غربی اظهار کرد: سطح زیر کشت محصولات زراعی ۷۰۰ هزار هکتار بوده که ۲.۳ درصد اراضی کشور را شامل می شود.
وی اضافه کرد: سال ۱۳۹۹، چهار میلیون و ۷۰۰ هزارتن محصولات زراعی در استان تولید شده که در تولید بسیاری از محصولات زراعی کشاورزی، رتبه های برتر کشور مربوط به استان است.
وی گندم، جو، یونجه، چغندرقند را از مهمترین محصولات زراعی استان معرفی کرد و ادامه داد: هم اکنون ۱۰ درصد یونجه، ۳۳ درصد چغندرقند و ۶ درصد از گندم کشور در استان آذربایجان غربی تولید و روانه بازار مصرف می شود.
جلیلی با بیان اینکه استان با ۱۱۵ هزار هکتار سطح زیر کشت محصولات باغی چهار درصد از تولید این بخش کشور را به خود اختصاص داده است، اضافه کرد: سالانه استان با تولید بیش از ۱.۵ میلیون تن محصولات باغی سهم مهمی در این بخش را عهده دار است.
رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی با اشاره به اینکه این استان در تولید سیب درختی با برداشت سالانه ۱.۲ میلیون تن پیشتاز کشور است، گفت: این استان در تولید انگور با سهم پنج درصدی از تولیدات کشور در ردیف ۱۰ استان برتر قرار دارد.
جلیلی میوه های هسته دار مثل زردآلو، هلو و گیلاس را مهمترین محصولات باغی استان معرفی کرد و گفت: در سه سال اخیر گام های خوبی در زمینه صادرات محصولات کشاورزی به خصوص تولیدات باغی در بخش سیب درختی را شاهد هستیم.
اشتغالزایی برای سه هزار و ۳۹۶ نفر در بخش کشاورزی
طبق اطلاعات موجود و ارائه شده از سوی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی با افتتاح ۸۳۸ طرح عمرانی، تولیدی، خدماتی و تحقیقاتی کشاورزی در سال ۱۳۹۹با هزینه کرد ۲ هزار و ۸۰۹ میلیارد ریال برای سه هزار و ۳۹۶ نفر اشتغالزایی یا فرصت شغلی فراهم شده است.
رییس سازمان جهاد کشاورزی استان در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: تعداد ۶۲۰ طرح از مجموع ۸۳۸ طرح عمرانی، تولیدی، خدماتی و تحقیقاتی کشاورزی که در طول سال گذشته به مناسبت های مختلف افتتاح شده، مربوط به مدیریت آب و خاک بوده که بیش از ۴۴۱ میلیارد ریال در این زمینه هزینه و در بخش کشاورزی استان سرمایه گذاری شده است.
به گفته جلیلی بهره برداری از این گونه طرح‌ها موجب تحقق محورهای اقتصاد مقاومتی، عملیاتی کردن شعار جهش تولید و در نهایت ایجاد زمینه اشتغال برای نیروی‌های با انگیزه بومی شده و منجر به پایداری تولید و رشد آن در همه بخش های کشاورزی اهم از دامی، زراعی، باغی و شیلات خواهد شد.
وی درباره اقدامات جهاد کشاورزی در زمینه احیای دریاچه ارومیه اضافه کرد: در سال‌های اخیر که خشک شدن دریاچه ارومیه و انتشار ریزگردها، به تهدیدی بسیار جدی برای کشاورزی آذربایجان غربی و منطقه تبدیل شد، جلب مشارکت و همکاری جوامع محلی به ویژه کشاورزان جزو ارکان اصلی اجرای برنامه‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه قرار گرفت که با همکاری این سازمان گامهای بلندی برداشته شده است.
صرفه جویی بیش از ۵۵۸ میلیون متر مکعبی در آب مصرفی بخش کشاورزی
افزایش مصرف آب کشاورزی به روش سنتی یکی ازعوامل تاثیر گذار درخشک شدن دریاچه ارومیه بود که با ترویج روش‌های نوین آبیاری و تجهیز اراضی کشاورزی به سیستم های نوین آبیاری و صرفه‌جویی بیش از ۵۰۰ میلیون مترمکعبی آب در این بخش، گامی مهم در احیای نگین فیروزه‌ای آذربایجان برداشته شد.
در این راستا توسعه و ترویج کشت محصولات کم‌آب‌بر مانند زعفران و گل محمدی، نباتات علوفه‌ای کم آب‌بر نظیر تیریتیکاله و کشت مخلوط آن با جو و ماشک، اصلاح الگوی کشت و توسعه کشت‌های گلخانه‌ای، کاشت جایگزین، اصلاح باغ‌ها و اصلاح شیوه های آبیاری در اولویت قرار گرفت.
رییس سازمان جهاد کشاورزی در این خصوص هم گفت: هرچند ممنوعیت کشت چغندرقند در اراضی حوضه آبریز دریاچه ارومیه در دستور کار قرار نگرفت اما توسعه کشت نشایی و تغییر آرایش کشت که اثر قابل توجهی در کاهش مصرف آب این محصول دارد، همچنان جزو برنامه ریزی ها محسوب می‌شود.
وی افزود: بیش از ۵۵۸ میلیون متر مکعب در آب مصرفی بخش کشاورزی صرفه جویی شده که ۲۳۰ میلیون متر مکعب از طریق استفاده از فنون علمی و فنی و ۳۲۸ میلیون متر مکعب از محل کاهش دریافت از محل سدهای استان در حوضه آبریز دریاچه ارومیه بوده است.
جلیلی اظهار داشت: از آغاز اجرای طرح های آبیاری تحت فشار تا کنون ۷۰ هزار هکتار از اراضی استان با اعتبار بیش از ۴۴۰ میلیاردریال به سیستم های آبیاری نوین مجهز شده اند.
وی با اشاره به اینکه اجرای پروژه های توسعه آبیاری تحت فشار در سال جاری در سطح استان در سطح ۲ هزار و ۹۸۱ هکتار اجرا و به بهره برداری رسیده، اضافه کرد: میزان اراضی درحال اجرا در سطح استان یک هزار و ۹۲۵ هکتار است.
کشت گلخانه ای تسهیل گر عبور از کم آبی
جلیلی با بیان اینکه کشت گلخانه ای تسهیل گر عبور از کم آبی است، افزود : با توجه به وضعیت موجود و بحرانی بودن شرایط منابع آبی و بالا بودن مصرف آب در کشاورزی سنتی، اصلاح شیوه های آبیاری در این بخش و توسعه کشت محصولات نیازمند به آب کمتر بسیار مورد تاکید است و یکی از بهترین کشت هایی که در این شرایط از سوی کارشناسان کشاورزی برای صرفه جویی در مصرف آب مورد توصیه است و دولت نیز از آن حمایت می کند، کشت گلخانه ای است.
رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی با بیان اینکه در حال حاضر ۱۸۰ واحد گلخانه ای به مساحت ۵۴ هکتار در سطح استان وجود دارد، گفت: با توسعه کشت های گلخانه ای شاهد جهش در تولید محصولات کشاورزی خواهیم بود.
وی ادامه داد : سطح شهرکهای کشاورزی استان نیز بیش از ۴۸۰ هکتار است که ۵۰ درصد آن واگذار شده و ۱۵ درصد شهرک های واگذارشده نیز در حال بهره برداری است.
اشتغال هزار و ۳۵۶ نفر با پرداخت تسهیلات کشاورزی در سال ۱۳۹۹
زیربخش‌های کشاورزی دارای پتانسیل بالایی در ایجاد اشتغال در کوتاه مدت هستند.
توسعه این زیر بخش‌ها ضمن آنکه زمینه افزایش قابل توجه درآمد خانوارها را فراهم می‌کند، از جهت ایجاد درآمد برای گروه‌های کم و متوسط درآمد روستایی و کاهش شکاف درآمدی نیز دارای اولویت است؛ در این میان توسعه تولید محصولات باغی و گل و محصولات زراعی دارای اهمیت بیشتری است. به ویژه آن که آثار توسعه این ۲ زیربخش بر درآمد خانوارهای روستایی در مدت زمان کمتری ظاهر می‌شود.
معاون برنامه ریزی و امور اقتصادی جهاد کشاورزی آذربایجان غربی با اشاره به پرداخت بیش از ۲ هزار و ۲۲۰ میلیارد ریال تسهیلات به منظور رونق تولید در بخش کشاورزی استان در سال گذشته گفت: این تسهیلات اعتباری برای تعداد ۹۸۹ طرح کشاورزی در استان پرداخت شده و تاکنون اشتغال ایجاد شده از محل پرداخت تسهیلات به تعداد یکهزار و ۳۵۶ نفر است.
غلامعلی مرادی اظهار کرد: بانک های استان باید تلاش بیشتری در راستای جذب منابع مالی داشته باشند.
وی ادامه داد: در سال زراعی جاری که از مهرماه ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۰ است، برای تجهیز خط اعتباری مکانیزاسیون بخش کشاورزی یکهزار و ۳۰۰ میلیارد ریال و ۹۲۰ میلیاردریال هم از محل تسهیلات تبصره ۱۸ و تبصره ۵۲ به متقاضیان پرداخت شده است تا در راستای ارتقای راندمان تولید در استان کمک اساسی شود.
طبق اظهارات مرادی تسهیلات اعطایی بیشتر در زیر بخش های دام و طیور، واحد های گلخانه ای، گیاهان دارویی، صنایع کشاورزی و شیلات بوده است.
وی با اشاره به اینکه محدودیتی در پرداخت تسهیلات راه اندازی گلخانه در استان وجود ندارد، اظهار کرد: توسعه گلخانه‌ها یکی از اولویت‌های دولت است و مکلف هستیم از این قشر حمایت کنیم.
کشت گلخانه‌ای ارمغان دولت برای رونق تولید در آذربایجان‌غربی
کشت گلخانه‌ای پیشران‌های توسعه در اقتصاد آذربایجان‌غربی مطرح است که افزایش سهم آن در بخش کشاورزی توام با کاهش ۱۰ برابری مصرف آب و افزایش چندین برابری تولید است که هر دوی این موارد، ارمغانی از سوی دولت تدبیر و امید برای رونق و راندمان بالای پایتخت کشاورزی کشور به شمار می‌رود.
بر اساس اظهارات مسوولان این حوزه، شهرک گلخانه‌ای سریل آباد بوکان، درشک سلماس، خانشان ارومیه، چهار قلعه میاندوآب، دریاس مهاباد، مهلذان خوی و شهرک شیلاتی آغ چای جزو سایت های گلخانه ای آذربایجان‌غربی است.
هم اکنون مساحت شهرک های کشاورزی استان آذربایجان غربی ۴۸۰ هکتار است که در هشت شهرستان واقع شده و توسعه آن به میزان ۲ برابر مد نظر مسوولان است.
شهرک گلخانه‌ای خانشان ارومیه در ۱۳۰ هکتار، شهرک سیریل آباد شهرستان بوکان در ۳۶ هکتار و شهرک کشاورزی درشک سلماس در ۵۰ هکتاراز جمله شهرکهای گلخانه‌ای در این استان هستند.
شهرک گلخانه‌ای مرکز آموزش کشاورزی میاندوآب در ۱۶۱ هکتار، شهرک کشاورزی دریاس مهاباد در ۱۲.۴ هکتار نیز جزو شهرکهای کشاورزی استان به شمار می روند.
شهرک کشاورزی خلیفه لوی نقده در ۳۵ هکتار، شهرک کشاورزی چهار قلعه تکاب در ۰.۸هکتار و شهرک کشاورزی مهلذان خوی در ۵۰ هکتار جزو شهرکهای کشاورزی واقع در آذربایجان‌غربی هستند.
برنامه توسعه شهرکهای کشاورزی در استان آذربایجان غربی در دو مجموعه و محدوده انجام می‌شود.
توسعه این شهرک‌ها هم اکنون جزو برنامه های جهاد کشاورزی در این استان به عنوان نخستین پیشران توسعه در این بخش محسوب می شود.
این توسعه بنا براظهارات کارشناسان این بخش در دو حوضه رخ می‌دهد که شامل حوضه دریاچه ارومیه با ۱۵۰ هکتار افزایش و در محدوده آبهای مرزی این استان شمال و جنوب آذربایجان‌غربی با توسعه ۱۰۰ هکتاری است.
برنامه جهاد کشاورزی برای توسعه گلخانه
مدیر شهرک های کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: در محدوده حوضه دریاچه ارومیه در شهرک‌هایی که عرصه منابع طبیعی چسبیده به شهرکهای کشاورزی است؛ به ویژه در شهرستانهای ارومیه، سلماس و بوکان اجرای گلخانه ها تصویب شده‌است.
سعید جفایی بیان کرد: در سلماس توسعه ۵۰ هکتاری در دستور کار است و جهاد کشاورزی در حال تملک زمین برای ایجاد فاز ۲ شهرک کشاورزی درشک در این شهرستان است.
طبق اظهارات مدیر شهرک های کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در بوکان نیز پلاک شهرک ۲۰۰ هکتار است و جهاد کشاورزی درصدد است تا ۵۰ هکتار دیگر نیز افزایش پیدا کند.
به گفته وی در ارومیه نیز برنامه ریزی برای افزایش ۵۰ هکتاری در دست اقدام است چرا که پلاک این مکان ۹۰۰ هکتاری است.
مدیر شهرک های کشاورزی سازمان جهادکشاورزی آذربایجان‌غربی بیان کرد: در محدوده آبهای مرزی نیز تلاش هایی در زمینه بهره مندی از ظرفیت این آبها در استان در بحث گلخانه ها آغاز شده‌است.
سخنان جفایی بیانگر این نکته است که ۱۰۰ هکتار زمین در شمال و جنوب استان آذربایجان غربی از جمله شهرهای ماکو، سردشت و پیرانشهر نیز در این راستا شناسایی شده‌است.
بر اساس گفته های این کارشناس ارشد حوزه کشاورزی توسعه این نوع کشت با استفاده از کمکهای منابع طبیعی استان نیز جزو برنامه ها بوده و تمامی پلاکهای موجود در این راستا به جهاد کشاورزی معرفی شده است.
وی اضافه کرد: پیش بینی ها و تلاشها بیانگر توسعه ۴۰۰ هکتاری در این عرصه هاست که در صورت تحقق مساحت گلخانه‌های استان به یکهزار هکتار افزایش خواهد یافت.
جفایی با اشاره به شهرکهای خصوصی کشاورزی نیز اضافه کرد: افرادی که اراضی بالای پنج هکتار دارند، در صورت تمایل می‌توانند در قالب شهرک برنامه ریزی کنند و از مزایای آن بهره مند شوند و جهاد کشاورزی نیز از این افراد حمایت می‌کند.
وی گفت: در زمینه اعتبارات نیز تاکنون نزدیک به ۱۴ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان برای این شهرک‌ها هزینه شده‌است.
آذربایجان غربی استانی با تولید ۶.۸ میلیون تن محصول کشاورزی است که سالانه علاوه برتامین نیاز داخل استان محصولات آن به سایر استانهای کشور و حتی کشورهای همجوار صادرمی شود.
سیب درختی با تولید سالانه ۱.۲ میلیون تن در کنار چغندر قند با تولید سالانه ۱.۵ تا ۲ میلیون تن دو محصول عمده این استان در بخش باغی و زراعی محسوب می شود که نقش مهمی در اقتصاد خانوارها ایفا می کنند.توجه دولت به رونق بخش کشاورزی با برنامه های ارائه شده در این استان موجب شده تا سهم اشتغال در این بخش رو به فزونی گذاشته است.