به گزارش ایرنا، بیابان زایی، گرد و غبار و ریزگردها از جمله پدیده‌های مخرب و دردسرساز اکنون کشور به شمار می‌رود که بیش از یکی دو دهه مشکلات عدیده‌ای برای این سرزمین ایجاد کرده است.
از ضرر و زیان به سلامتی مردم گرفته تا آسیب به محیط زیست و زیرساخت های مواصلاتی و کشاورزی همه و همه ردپایی از ریزگردها را در خود دارد، بنابراین برای توسعه و کاهش آسیب‌ها و از طرفی تحقق شعار سال ۱۴۰۰ باید بیش از گذشته به آن توجه شود.
ایران بالغ بر ۲.۴ درصد از مجموع کل بیابان های جهان را در خود جای داده است که در هفده استان از جمله استان اصفهان پراکنده هستند، این استان با وسعتی بالغ بر ۱۰.۷ میلیون هکتار یکی از استان های مرکزی و دارای اقلیم خشک و نیمه خشک به شمار می‌رود.
براساس مطالعات انجام شده در سال ۱۳۸۹، مساحت سه میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار اراضی بیابانی استان اصفهان، در هشت شهرستان شامل آران و بیدگل، اردستان، اصفهان، برخوار، خور و بیابانک، کاشان ، نایین و نطنز پراکنده است.
۳۰ درصد استان اصفهان بیابانی است
از پهنه ۱۰.۷ میلیون هکتاری استان اصفهان ۳.۲ میلیون هکتار معادل ۳۰ درصد سطح استان را اراضی بیابانی و شن‌زار تشکیل داده است که به طور عمده در بخش‌های شمالی و شرقی آن پراکنش دارند، مناطق تحت تأثیر فرسایش بادی به مساحت ۲ میلیون و ۸۳۴ هزار هکتار و کانون های‌های بحرانی فرسایش بادی مساحتی بالغ بر یک میلیون و ۵۰۵ هزار هکتار از سطح استان را به خود اختصاص داده‌اند.
بیابانزایی در استان به‌ویژه در شرق اصفهان، سالانه در کنار به خطر انداختن سلامت مردم و تخریب محیط زیست، به امکانات زیربنایی و منابع طبیعی این استان خسارت وارد می‌کند، عمده خسارت‌ها به پایگاه‌های نظامی اطراف همچون پایگاه هوایی هشتم شکاری، فرودگاه شهید بهشتی اصفهان، اراضی کشاورزی، محورهای مواصلاتی و شهرک‌های صنعتی، راه‌آهن و شهرهای پیرامون وارد می‌شود.
بیابانزایی و ریزگرد می تواند در اثر پدیده‌های طبیعی زمین شناسی مانند تغییرات اقلیمی و کاهش بارندگی یا ناشی از فعالیت های انسانی مانند بوته‌کنی، چرای بی‌رویه دام در مرتع، تبدیل مراتع به دیم‌زارها، معدن‌کاوی، جاده‌سازی و توسعه غیر اصولی شهرها و روستاها بدون توجه به آمایش سرزمینی ایجاد شود، اما به گفته کارشناسان، کاهش شدید سطح آب‌های زیرزمینی در اثر برداشت بی رویه از این منابع، مهمترین دلیل تشدید این پدیده در استان اصفهان و جای جای ایران است.
اصفهان آلوده‌ترین کلانشهر کشور
بسیاری از مسوولان و کارشناسان اصفهان را آلوده‌ترین کلانشهر کشور می‌دانند و سایر شهرها و مناطق صنعتی این استان نیز همواره با معضل آلودگی هوا بویژه در فصول سرد سال مواجه است.
به اعتقاد آنان فعال شدن کانون‌های گرد و غبار، خشک شدن زاینده‌رود و تالاب بین‌المللی گاوخونی، فعالیت واحدهای صنعتی و تردد خودروهای پرشمار دلایل آلودگی این خطه بوده است.
به گفته مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان، بیش از ۱۰۰ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و غیر حساس در سال گذشته در کلانشهر اصفهان نشان می‌دهد که پدیده آلاینده‌ها و ریزگردها در این خطه بسیار جدی است بنابراین باید طرح‌های بیابانزدایی و کاهش آلودگی هوا در این منطقه ادامه یابد.
منصور شیشه فروش در گفت و گو با ایرنا اظهارداشت: اجرای طرح‌های بیابانزدایی نیازمند تخصیص اعتبارات کافی است و نیاز داریم که مسئولان امر در این مهم اهتمام بیشتری داشته باشند.
تهدید خشک شدن ۱۵۰ هزار هکتار زمین کشاورزی
وی با اشاره به خشکی رودخانه زاینده رود که به این معضل دامن زده است خاطرنشان کرد: حدود ۱۵۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی اصفهان بیش از هشت ماه گذشته رها و خود به کانون انتشار ریزگردها و گرد و غبار تبدیل شده است.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان تصریح کرد: از طرفی دیگر متاسفانه بستر زاینده رود نیز که از سال گذشته تاکنون خشک شده به یکی دیگر از منابع انتشار گرد و غبار تبدیل شده و خطراتی را برای محیط اطراف به وجود آورده است.
شیشه فروش افزود: حوادث جاده‌ای و غیر جاده ای در نوروز امسال همه به خاطر انتشار ریزگردها به دنبال وقوع تندباد بود که بروز سوانح جاده ای و خسارات مالی و جانی شد.
وی ادامه داد: در کنار اهمیت به اجرای طرح‌هایی بیابان زدایی و کاشت نهال در مناطق بیابانی باید به اجرای طرح‌های انتقال آب به منظور بهبود وضعیت آبی استان توجه شود تا در کنار جلوگیری از افزایش بیابان ها، زمین های کشاورزی و بستر رودخانه را از گزند خشکی هرچه بیشتر حفظ کنیم.
تبدیل ۳۰۸ هزار کانون‌های بحرانی به جنگل دست کاشت
در همین ارتباط رییس اداره بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان گفت: تاکنون بیش از ۳۰۸ هزار هکتار از کانون‌های بحرانی فرسایش بادی در استان تبدیل به جنگل‌های دست کاشت شده است که حدود ۱۵ درصد جنگل‌های بیابانی دست کاشت کشور را تشکیل می‌دهد.
حسینعلی نریمانی در گفت و گو با ایرنا اظهارداشت: مطالعه طرح‌های بیابانزدایی در ۹۷۰ هزار هکتار، مالچ پاشی ۳۱ هزار هکتار، احداث بادشکن در یک هزار و ۱۰۰ کیلومتر و اجرای پروژه‌های مشارکتی با مردم در چهار هزار و ۵۰۰ هکتار دیگر اقداماتی به شمار می‌رود که این سال‌ها اجرا شده است.
وی اضافه کرد: مطالعات و تهیه طرح‌های مدیریت مناطق بیابانی و مدیریت جنگل‌های دست کاشت و کانون‌های بحران فرسایش بادی به منظور ارائه راهکارهای و پیشنهادهای اجرایی با اصول علمی ، اجرای عملیات بیولوژیک بیابانزدایی مشتمل بر نهال‌کاری و بذرپاشی با گونه‌های مقاوم به شرایط محیطی مناطق، تولید نهال گونه‌های مقاوم به خشکی و شرایط بیابانی و اجرای عملیات مالچ پاشی در مواردی که احیای بیولوژیک منطقه امکان پذیر نیست از جمله اقداماتی است که در سال‌های گذشته در این منطقه انجام شده است.
رییس اداره بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان احداث انواع بادشکن در مناطق حساس به فرسایش بادی و نهال‌کاری در بادپناه آن، برگزاری کمیته‌های مشورتی با حضور استادان دانشگاه و محققان فعال در زمینه مقابله با بیابانزایی و فرسایش بادی و مشارکت و همکاری در طرح‌های تحقیقاتی به منظور ارائه راهکارهای بهتر و علمی در زمینه مقابله با پدیده بیابان زایی و احیای مناطق بیابانی را از دیگر موارد مرتبط با مقوله بیابان زدایی در استان برشمرد.
توجه دولت به طرح‌های بیابان زدایی
نریمانی تصریح کرد: از لحاظ اعتبارات تخصیص یافته برای اجرای طرح‌های بیابان زدایی در مقایسه سال‌های ۹۸ و ۹۶ در این دولت، رشد ۴۳ برابری را در طرح‌های بیابانزدایی مشاهده می‌کنیم این معنا که ۴۳۰ میلیارد ریال سال ۹۸ برای این طرح‌ها در اصفهان اختصاص یافت و این در حالی است که این رقم در سال ۹۶ حدود ۱۰ میلیارد ریال بود.
وی ادامه داد: در مقایسه سال‌های ۹۶ با ۹۴ نیز رشد اعتبارات طرح های بیابان زدایی در استان اصفهان مشهود بود به این ترتیب که ۱۰ میلیارد ریال در سال ۹۶ و ۴ میلیارد ریال در سال ۹۴ برای این طرح‌ها اختصاص پیدا کرد.
شعار روز جهانی مقابله با بیابانزایی سال گذشته(بیست و هشتم خرداد برابر با ۱۷ ژوئن) "مقابله با بیابان زایی تولید پایدار و مصرف بهینه غذا ، علوفه، الیاف" انتخاب شد، این شعار گویای این جمله آشناست که تولید پایدار و امنیت غذایی در گرو حفظ طبیعت و مقابله با بیانزایی است و از طرفی استفاده بهینه، درست و مناسب از طبیعت از راهکارهای مهم در بیابانزدایی به شمار می‌رود.
بر پایه تحقیقات انجام شده، پدیده بیابان زایی و ریزگردها در ۲۰۹ دشت از دشت‌های کشور را با مشکل مواجه کرده، البته توجه به فعالیت‌ها و طرح‌های مرتبط با بیابانزدایی و ریزگردها از جمله رویکردهای دولت یازدهم و دوازدهم برای مهار این چالش بود که نیاز است امسال و سال‌های آینده نیز مورد توجه قرار گیرد.