روستای رودافشان در ۸۰کیلومتری شرق تهران و ۳۵ کیلومتری شهر دماوند واقع شده است. مهمترین جاذبه گردشگری این روستا غاررودافشان است، که این غار آبی- خشکی دارای ساختار آهکی استالاکتیک(چکنده) و استالاگمیت(چکیده) بوده و از جمله غارهای طبیعی بزرگ ایران به شمار می رود.
در کتاب "آثار تاریخی دماوند" آمده است: ارتفاع دهانه غار از کف حدود ۲۰متر و طول دهانه آن حدود ۲۹متر است و طولانی ترین مسیر غار که تاکنون مورد شناسایی قرار گرفته حدود ۷۸۳ متر اعلام شده اما مسیرهای فراوان دیگری وجود دارد که به نظر می رسد بر اثر رسوب لایه های آهکی یا ریزش قندیل ها مسدود است.
همچنین در این کتاب آمده است: در اطراف دهانه غار و در برخی نقاط فضای ورودی آن حفاری های غیرعلمی انجام شده و سفال هایی به رنگ قرمز و انواع سفال های دوران سلجوقی و متعلق به قرون هفت و هشت هجری یافت شده اما اظهار نظر در مورد مکان استقرار انسان در غار یا تعیین قدمت آن نیازمند انجام کاوش های علمی بیشتر است.
براساس بررسی‌های زمین شناسی، غار رودافشان پیشتر به صورت سفره آب زیرزمینی بوده و مسیرهای داخلی غار حاصل تراشیده شدن بدنه‌ها در اثر رسوبات آب‌هایی است که در داخل آن جریان داشته است. جنس این غار از لحاظ مواد با توجه به تبلور و تلالوئی که دارد، کهربا و شیشه (زاج) است که در اثر نورافشانی تقریبا رنگ مرمرین به خود گرفته و دارای درخشندگی خاصی است.
دهانه غار رودافشان
یکی از شاخصه‌های اصلی غار رودافشان دهانه ورودی آن است که گفته شده، بعد از غار ایوب و غار اسپهبد خورشید، سومین دهانه بزرگ در غارهای ایران است.
برای رسیدن به دهانه غار که در ارتفاع ۱۹۱۵ متری از سطح دریا قرار دارد باید مسیری حدود یک کیلومتر را در یک سراشیبی تند، پیاده طی کنید. اختلاف ارتفاع رود و دهانه غار حدود ۱۳۰متر است.
دهانه درون گودی بزرگی به قطر حدود ۱۰۰ متر قرار دارد و تا قبل از رسیدن به نزدیکی آن به علت قرار داشتن در گود اصلا قابل مشاهده نیست. تنها وقتی به لبه گود برسید می توانید دهانه عظیم غار را ببینید. این دهانه بسیار وسیع و قوسی شکل است.
در گوشه بیرونی این غار چشمه ای با آب بسیار خنک و گوارا قرار دارد و دهانه غار با درخت زیبای گل نسترن و گل های وحشی «بومادران» و «افسنطین» زیباتر شده است.
مسیر این غار در اثر فرسایش آب و املاح موجود در زمانی که آب به طور کامل در غار رودافشان جریان داشته، ایجاد شده است.
تالارهای غار رودافشان
از دیگر ویژگی‌های غار، تالارهای وسیع آن است زیرا این غار سه تالار دارد.
بعد از عبور از دهانه؛ سراشیبی تندی وجود دارد که با گذر از آن به کف تالار اول می رسید. این تالار ابعاد ۸۰ در ۱۰۰ متری دارد و ارتفاع آن ۲۵ متر است که عظمت خود را به رختان می‌کشد. این تالار آخرین جایی است که با نور خورشید روشن است و با عبور از آن و ورود به دالان غار به فاصله اندکی در تاریکی مطلق فرو خواهید رفت.
با گذر از دیواره سنگ‌چین به تالار دوم می‌رسید. گفته شده طول این دیواره ۸ و پهنای آن ۱.۵ متر است. این تالار فاقد هرگونه غارسنگ است. غارسنگ به ساختارهایی می‌گویند که در اثر انحلال و رسوب‌گذاری کانی‌ها در خلال جریان آب درون غارها ایجاد می‌شود.
تالار سوم ابعادی در حدود ۴۰ در ۵۰ متر و ارتفاع ۱۵متر دارد. سرتاسر این تالار از چکیده‌سنگ‌ها و چکنده‌سنگ‌های زیبا و ستون‌ها و آبشارسنگ‌های خارق‌العاده پوشیده شده است. چکنده‌های نیزه‌ای، گل کلمی و نخودی در سقف و دیواره، چکیده‌های مخروطی و خوشه انگوری در کف غار و همچنین سنگ‌های بلورین در این تالار وجود دارند که هر کدام زیبایی خاصی به غار بخشیده‌اند. این اتاق دارای دهانه دیگری است که از آن به انتهای تالار سوم می‌رسید.
همچنین دهلیزی نیز در این غار وجود دارد که توسط گردشگران به معبد آناهیتا معروف شده، این دهلیز در ابتدای مسیر قرار گرفته و حوض آب و ستونی میان آن وجود دارد و به همین سبب معبد آناهیتا (الهه آب) نام گرفته است.
این غار به قدری تاریک است که برای ورود به آن باید از چراغ قوه های بزرگ، قوی و پر نور استفاده کرد و حتی گردشگران و افرادی که به این غار سفر کرده اند تاکید دارند برای ورود به غار باید از طناب بلند و محکم استفاده شود تا هنگام بازگشت مشکلی پیش نیاید.
در گذشته برای رساندن برق به غار هزینه هایی صورت گرفت، که به دلیل عدم مراقبت و مشخص نبودن متولی آن رفته رفته کابل ها به سرقت رفت و امکانات آن نابود شد.
این مکان دیدنی در صورت مشخص شدن متولی آن می تواند مکانی زیبا برای گردشگران استان، کشور و یا حتی توریست ها و جهانگردان مختلف باشد.
توسعه بخش گردشگری غار نیازمند متولی و بودجه کافی است
شهرام شریفی، رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان دماوند درخصوص این مکان گردشگری اظهار داشت: غار رودافشان یکی از مناطق مهم گردشگری شهرستان دماوند بوده که هم در فرهنگ آثار ملی و هم آثار طبیعی ثبت و ضبط شده است.
وی با اشاره به اقدامات صورت گرفته در راستای حفظ، نگهداری و معرفی این اثر تاریخی و طبیعی، ادامه داد: یکی از نیازهای ضروری برای استفاده بهتر گردشگران جهت بازدید از این منطقه، بهسازی و ساماندهی مسیر دسترسی آن است چراکه گردشگران برای رسیدن به دهانه غار، نیاز به تجهیزات لازم دارد که همین امر موجب شده تا همه گروه های سنی امکان استفاده از این اثر را نداشته باشند.
این مقام مسئول خاطرنشان کرد: سال گذشته پیگیری های لازم توسط این نهاد جهت ساماندهی مسیر دسترسی به دهانه غار صورت گرفت اما بودجه آن تخصیص پیدا نکرد که درنظر داریم با مشارکت و همکاری دهیاری و یا تامین بودجه استانی، حداقل یک مسیر دسترسی مناسب برای رسیدن گردشگران فراهم کنیم.
شریفی بیان داشت: همچنین یکی از مطالبات گردشگران، تامین روشنایی محوطه داخل غار است که به دلیل نداشتن بهره بردار و یا متولی جهت حفظ و نگهداری، در سال های گذشته چراغ ها و کابل های آن به سرقت رفت.
این مقام مسئول افزود: اکنون کنتور و زیرساخت های لازم برای تامین برق محوطه فراهم است اما تا زمانی که بهره بردار و یا متولی غار مشخص نشود، تامین روشناسی و انتقال برق به داخل غار انجام نخواهد شد چراکه هزینه اضافه است.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان دماوند با اشاره به طراحی و احداث تابلویی ویژه جهت معرفی این مکان، تاکید کرد: برای نصب این تابلو و نگهداری از آن نیز نیازمند متولی و برای ایجاد دیگر زیرساخت های لازم نیازمند اعتبارات کافی است که درنظر داریم این مهم را به دهیاری روستا محول کنیم.
این مقام مسئول خاطرنشان کرد: این نهاد از سرمایه گذاران بخش خصوصی که جهت فعالیت در اطراف غار با هدف فراهم سازی امکانات مناسب برای گردشگران اعلام آمادگی کنند، استقبال خواهیم کرد.
غار "رود افشان" دماوند با شماره ثبت ۱۲۲۱۳ در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد.