اشتراکات بسیار فرهنگی، زبانی، فکری و مذهبی دو کشور افغانستان و ایران ظرفیت بی‌نظیری برای توسعه ارتباطات میان دو کشور ایجاد کرده اما به دلایل مختلف از این ظرفیت بهره برداری درست و شایسته‌ای صورت نگرفته است. حتی در سال های اخیر به دلیل اتفاقات مختلف این ارتباطات به چالش کشیده و آنچنان که باید و شاید به آن توجه نشده است. افغانستان طی چهاردهه گذشته همواره درگیر جنگ و تجاوز خارجی بوده و از همین‌رو تولیدات علمی و فرهنگی این کشور تحت تاثیر جنگ و تهاجم فرهنگی قرار گرفته است.
روابط فردی هنرمندان ایرانی و افغانستانی بسیار خوب است
محمد مهدی میرزایی هنرمند افغان در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا در تشریح چرایی همکاری نکردن هنرمندان ایرانی و افغان به رغم پیشینه فرهنگی، نزدیکی های تاریخی و حتی زبانی دو ملت بیان کرد: هنرمندان ایرانی و افغان به لحاظ فردی دارای روابطی بسیار خوب هستند؛ اما وقتی این روابط جنبه جمعی و کلان پیدا می کنند آنچنان که باید نیستند و این موضوع تحت الشعاع موارد متعددی چون رسانه ها، روابط سیاسی دولت ایران و افغانستان و فقدان همکاری های رسانه ای در طول این ۴۰ سال هجرت مهاجران افغان به خاک ایران است.
وی ادامه داد: به نظرم فعالیت رسانه ها و تبلیغاتی که از ابتدای انقلاب در این مورد صورت گرفته، دچار نوعی از کم‌کاری بوده است.
حتی در زمان ابتدای هجرت افغان‌ها به ایران، ورود به دانشگاه ها بسیار اندک و ناچیز بود و حتی در مقطعی جلوی این تحصیل در مقاطعی مانند دبیرستان و انشگاه و حتی پایین تر از آن گرفته می شد. همچنان که امروز هم این مشکلات را حتی در مورد برخی از رشته ها به شدت داریم.
میرزایی تصریح کرد: اگر واقعا این رابطه بازتر می شد، قطعا شرایط بهبود می یافت و امروز وضعیت این گونه نبود.
هنر نباید با سیاست مخلوط شود
این خوشنویس افغان در پاسخ به این پرسش که نقش هنرمندان ایرانی و افغان در بهبود پیوندهای دو ملت چیست و آیا هنرمندان می‌توانند در تسهیل گری این امر مفید باشند، تاکید کرد: صد در صد این گونه است. زیرا همین امروز هم اگر رابطه خوب وجود دارد نتیجه همین ارتباطات بین فردی است.
هنرمندان جهان را به شیوه ای دیگر یعنی به شیوه‌ای زیبا و عارفانه می بینند و به صورتی معناگرایانه پدیده ها را توصیف و تحلیل می کنند؛ شیوه ای که لزوما همراستا با سیاست نیست و نباید سیاست با این موضوع مخلوط شود.
وی ادامه داد: باید مراوده ای بین هنرمندان ما برقرار باشد؛ همین رابطه ای که به شخصه بنده با بسیاری هنرمندان طراز اول این مملکت دارم، نتیجه همین مراوده و آموزش هایی است که از این دوستان گرفته ام.
این مراوده باید بین هنرمندان برقرار باشد؛ به خصوص برای افغان ها حتی اگر آنها به ایران نیایند. این موضوع ارتباط مستقیم با همان بحث رسانه و قدرت تبلیغات که بیان کردم دارد.
وی افزود: کمااینکه پیش از این هم نمونه هایی از این دست را داشته ایم که هنرمندانی از ایران به افغانستان رفته و نمایشگاه برگذار کرده اند؛ مثلا استادانی چون استاد محمد حیدری (خوشنویس) که چند ماهی را در یکی از دانشگاه های کابل تدریس کرده اند یا استاد کاوه تیموری (خوشنویس) که در هرات نمایشگاه هایی برگزار کرده اند که بسیار هم مورد توجه واقع شده است.
میرازیی ادامه داد: در حال حاضر هم نمایشگاهی در خانه هنرمندان برقرار است و از هنرمندان افغانستانی دعوت شده که در این نمایشگاه حضور پیدا کنند.
بنابراین هنرمندان در این مسیر و مساعدت آن نقش اصلی را داشته اند؛ کسی که در ایران به موفقیتی می رسد اگر در تعامل با هنرمندان قدرتمند ایرانی (هنرمندانی که با روی گشوده و حسن نیست در این ارتباط قرار می گیرند) قرار نداشته باشد، امکان ندارد به جایی که امروز رسیده اند، برسند.
بستر هنر در ایران مهیا است
این هنرمند افغان در پاسخ به این پرسش که امروز چه کاستی هایی در حمایت از هنرمندان افغان وجود دارد، توضیح داد: یکی از مشکلات پایه، بحث آموزش های اولیه بود که امروز الحمدالله تا حد زیادی رفع شده و در سال‌های اخیر بسیار بهبود یافته است.
وی افزود: به نظر می رسد خلاها و کاستی‌هایی که امروز وجود دارد، متوجه خود مهاجران و کم کاری ایشان است که از موقعیت هایی که برایشان ایجاد شده به خوبی استفاده نمی کنند.
کسی که بخواهد دنبال هنر برود و آن را بیاموزد با بستری مساعد در ایران مواجهه است و هم این که هنرمندان ایرانی با نیکی از این افراد استقبال می کنند.
شرایط آموزش مهاجران افغان در ایران مساعد است
میرزایی در انتها در پاسخ به این پرسش که چرا نویسندگان معاصر افغان کمتر در ایران شناخته شده هستند، یادآور شد: به نظرم رسانه و به ویژه تلویزیون نقش موثری در این حوزه ایفا می کند.
اقتضای بهبود این وضعیت بهبود بازتاب و توجه رسانه ای است؛ ضمن این که دولت باید از این موضوع و این افراد حمایت کند. به خصوص وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، رسانه های فرهنگی و هنری می توانند نقش موثری در این حوزه و زمینه ایفا کنند.
این هنرمند خوشنویس در توضیح روابط بین دانشگاهی ایران و افغانستان، بیان کرد: به نظرم روابط دانشگاهی بین دو کشور خوب است و می تواند بهتر از این هم باشد؛ گرچه برخی سختگیری ها برای تحصیلات عالی در موضوع تهیه پاسپورت هست (که البته این موارد حق کشور ایران است) منتهی بستر برای آموزش مهاجران افغان آماده و باز است.
به شخصه ایرانیان را دوست دارم و این مملکت برایم ارج و قربی ویژه دارد؛ انصافا از ایرانیان بد ندیده ام ممکن است موارد کلانی وجود داشته باشد که با آنها کار ندارم اما همانطور که پیشتر گفته شد روابط بین فردی ایرانیان و افغانستانی‌ها خوب است.
محمدمهدی میرزایی در سال ۱۳۵۳ در ولایت غزنی در خانواده‌ای هنرمند به دنیا آمد. پدرکلان او از خوشنویسان مطرح زادگاهش به شمار می‌رفت. او از دوران کودکی هنر خوشنویسی را آموخت و پس از مهاجرت به ایران آن را به‌صورت جدی و حرفه‌ای دنبال کرد. این هنرمند مهاجر فارغ‌التحصیل رشته حقوق از دانشگاه خوارزمی است. همچنین هنر خوشنویسی را نزد اساتیدی چون حمید عجمی، اسماعیل نیکبخت و محمدعلی قربانی آموخته است.