به گزارش ایرنا، در استان یک‌هزار و ۴۰۰ گونه گیاهی دارویی و خوراکی شناسایی شده است که از این تعداد ۲۷ گونه خاص استان است که در چند سال گذشته به دلیل برداشت غیر اصولی و تغییرات آب و هوایی، فرسایش خاک و خشکسالی ، بروز سیلاب رو، به تخریب و انقراض هستند.
برخی از کارشناسان اعتقاد دارند هم‌اکنون زنگ خط انقراض و نابودی برای تعدادی از این گونه‌های خوراکی و دارویی از جمله "کلوس "و گرانگبین، موسیر و سایر گیاهان خوراکی و دارویی در مناطق مختلف استان به صدا درآمده است و تنها یک در منطقه سرآقاسید کوهرنگ به عنوان تنها رویشگاه طبیعی کلوس و چند منطقه در "پرچفت" کوهرنگ گزانگبین رویش دارد.
در استان چهارمحال و بختیاری به دلیل شرایط خاص اقلیمی، جغرافیایی و اکولوژیکی، گیاهان کوهی و محلی خوراکی و دارویی از جمله قارچ، کنگر، شنگ، موچه، بونسرخ، موسیر، سیرکوهی، سیردینگ، کاردین، آویشن، تره کوهی، سیردینگ، ریواس و کلوس رشد دارد.
استفاه از گیاهان دارویی و خوراکی پیشنیه تاریخی در استان دارد
یک کارشناس منابع طبیعی و فعال زیست‌محیطی در چهارمحال و بختیاری، با اشاره به اینکه این استان در منطقه زاگرس قرار دارد و از لحاظ تنوع اقلیمی این استان تنوع زیستی زیادی در حوزه گیاهان دارویی و خوراکی دارد، گفت: این استان بیشترین تنوع گونه‌های گیاهی و خوراکی را دارد و استفاده از این گیاهان در بین مردم پیشینه تاریخی دارد.
هومان خاکپور افزود: در استان یک‌هزار و ۴۰۰ گونه گیاهی و خوراکی شناسایی شده که بیش از ۳۵۰ گونه از این تعداد گونه‌های خوراکی و دارویی است که به عنوان ذخایر ژنتیکی و مزیت تنوع زیستی و به عنوان یک مزیت اقتصادی است.
به گفته وی، با توجه به بافت روستایی و عشایری مردم ،استان استفاده از گیاهان دارویی و خوراکی برای مصرف غذایی و درمان سابقه طولانی مدت دارد و در تاریخ و فرهنگ مردم استان استفاده از گیاهان دارویی و خوراکی وجود داشته و این گیاهان با ذائقه مردم استان سازگار است.
وی اظهار داشت: مردم استان در حوزه سلامت و غذا از این گیاهان استفاده می‌کنند که استفاده از این گیاهان دارای مزیت و تهدیدهای بسیار برای مردم و گونه گیاهی است.
خاکپور افزود: مزیت استفاده از این گیاهان به خاطر جنبه اقتصادی و کمک به اقتصاد خانوار است که افراد با بهره‌برداری از این گیاهان یک منبع درآمد برای خود و خانواده تامین می‌کنند و همچنین برداشت غیراصولی توسط بهره‌برداران به عنوان یک تهدید برای این گیاهان است که باعث تخریب و همچنین انقراض این گونه‌ها می‌شود.
به گفته وی، استفاده درست و اصولی از گیاهان دارویی و خوراکی به عنوان مزیت اقتصادی در بحث اشتغال و رفع بیکاری و افزایش توان مالی مردم است که باید در راستای محقق شدن آن از برداشت و بهره برداری غلط و جلوگیری شود.
وی به توسعه کشت گیاهان دارویی و خوراکی در سطح استان به عنوان یک راهکار برای جلوگیری از انقراض این گونه‌ها اشاره کرد و گفت: ارائه آموزش لازم برای مقابله با تخریب و از بین بردن رویشگاه این گیاهان بین مردم و به خصوص بهره‌برداران ضروری است.
این فعال زیست‌محیطی بر همراهی مردم و دولت در کنار یکدیگر برای حفظ و حراست از این گونه‌ها تاکید کرد و گفت: جوامع محلی و به خصوص بهره‌برداران به دلیل مسائل و مشکلات اقتصادی و معیشتی به سمت استفاده و بهره‌برداری از این محصولات می‌روند و با برداشت محصول، زمینه تخریب عرصه و همچنین انقراض محصول را افزایش می‌دهند.
وی با تاکید بر اینکه اجرای برنامه‌های فرهنگی و آموزش جوامع محلی و بهره‌برداران به تنهایی در جلوگیری از این تخریب تاثیرگذار نیست، گفت: مشارکت در حفظ و حراست از این گونه‌های خوراکی و دارویی نیاز به یک ساختار و فرآیند خاص دارد.
خاکپور افزود: در گام نخست باید نیازهای معیشتی و اقتصادی مردم این مناطق برطرف شود و سپس قانون و مقررات سخت‌گیرانه برای برداشت غیر اصولی این محصولات وضع کرد تا بتوان از خطر انقراض جلوگیری کرد.
این فعال بخش منابع طبیعی و زیست محیطی استان بر تامین شدن زیرساخت‌های لازم برای توسعه گشت گیاهان دارویی و خوراکی در این مناطق تاکید کرد و گفت: برای افزایش سهم مشارکت مردم در زمینه کاشت این محصولات باید حمایت‌های لازم در تمام مراحل کاشت، داشت و برداشت و فرآوری محصول انجام شود.
وی به توسعه صنایع بالادستی و همچنین فرآوری محصول در استان اشاره کرد و افزود: با تامین این شرایط و فراهم کردن بازار فروش و عرصه، می‌توان زمینه مشارکت مردم در کاشت گیاهان دارویی و خوراکی را فراهم کرد تا وابستگی مردم به عرصه‌های طبیعی کم شود.
خاکپور اظهار داشت:هم‌اکنون برداشت گیاهان خوراکی و دارویی در مراتع و عرصه‌های منابع طبیعی به صورت رایگان است و مردم گرایش خاص به سمت استفاده از این محصول دارند.
برداشت بدون مجوز گیاهان دارویی و خوراکی از مراتع ممنوع است
رییس مرتع اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری نیز با اشاره به اهمیت بحث حفظ و حراست از گیاهان دارویی و خوراکی بین مردم، گفت: برداشت بدون مجوز گیاهان دارویی و خوراکی از مراتع استان ممنوع است.
فرامرز مردانی افزود: در راستای اجرای طرح جهش تولید سال گذشته در ۲هزار و ۵۰۰ هکتار از مراتع استان کشت گیاهان دارویی و خوراکی با مشارکت جوامع محلی و بهره‌برداران از مراتع استان انجام شد.
به گفته وی، سال گذشته هفت میلیارد ریال اعتبار برای خرید و تهیه بذر توسط منابع طبیعی و آبخیزداری استان هزینه شده و بذر "کلوس" در کوهرنگ، اردل، کیار و لردگان، بذر باریجه، آنغوزه و ریواس در بروجن، لردگان، شهرکرد، بن و سامان در اختیار بهره‌برداران برای کشت قرار گرفت.
وی افزود: کشت و توسعه گیاهان دارویی و خوراکی در راستای اقتصادی کردن مراتع و بهبود معیشت بهره‌برداران و جوامع تاکنون در چهار هزار و ۹۴۳ هکتار از اراضی ملی و مسثتنیات استان اجرا شده است.
مردانی اظهار داشت:حق برداشت محصولات خوراکی و گیاهی در مراتع بدون مجوز ممنوع است و باید بهره‌برداران برای برداشت گیاهان در این اراضی طرح داشته باشند تا مجوز برداشت صادر شود و در صورتی که برداشت بدون مجوز انجام شود فرد خاطی برابر مقررات جریمه خواهد شد.
به گفته وی، براساس قانون بهره‌برداری از عرصه‌های مرتعی هر گونه بهره‌برداری بدون طرح ممنوع است و افراد خاطی هنگام ارتکاب جرم دستگیر خواهند شد و محصولات کشف شده از آنها به نفع دولت ضبط و به میزان تخریبی که انجام دادند، طبق ماده ۶۰۷ قانون مجازات اسلامی برخورد و پرونده تخلف تشکیل و متخلفان به مراجع قضای ارجاع داده می‌شود.
رییس مرتع اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه برداشت گیاهان خوراکی و دارویی باید براساس دستورالعمل بهداشتی باشد، گفت: برداشت و نگهداری گیاهان دارویی و خوراکی از سطح مراتع مانند موسیر، تره کوهی، بونسور و نگهداری در ظرف‌ها و یا وسایل غیربهداشتی زمینه بروز بیماری را فراهم می‌کند.
مردانی از مردم خواست تا از خریداری و برداشت گونه‌های گیاهان دارویی که دستی برداشت شده و یا به صورت غیربهداشتی جابه جا شده است، خودداری کنند.
مردانی افزود: از چهار سال گذشته کشت گیاهان دارویی و خوراکی در چهار هزار و ۹۴۳ هکتار از اراضی ملی و مسثتنیات استان در راستای اقتصادی کردن مراتع و بهبود معیشت بهره‌برداران و جوامع محلی انجام شده است.
وی به اجرای طرح توسعه گیاهان خوراکی از جمله کلوس در ۲ رویشگاه منحصر به فرد در منطقه سرآقاسید شهرستان کوهرنگ و کوه قارون در شهرستان لردگان اشاره کرد و گفت:این طرح با همکاری قرارگاه پیشرفت و آبادانی سپاه استان در سه دهستان موگویی در کوهرنگ، بارز و شوارز در لردگان و شلیل شهرستان اردل در راستای اجرای طرح‌های محرومیت زدایی آغاز شده است.
مردانی افزود: برای اجرای این طرح، تامین بذر کلوس برای احیای رویشگاه بر عهده منابع طبیعی و آبخیزداری و قرارگاه پیشرفت و آبادانی است که با همکاری نیروهای مردمی و بسیج منطقه عملیات بذر پاشی در ۵۰ هکتار از مساحت کوه قارون سال گذشته اجرا شد.
گونه در حال انقراض "کلوس" در منطقه سرآقاسید حفاظت می‌شود
رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزدارای شهرستان کوهرنگ با اشاره به اهمیت حفظ و حراست از گونه در حال انقراض و نادر کلوس گفت: منطقه سرآقاسید تنها رویشگاه طبیعی این گونه نادر است که با هماهنگی بین منابع طبیعی و جوامع محلی طرح ته قُرق محلی در این منطقه از زمان رویش گیاه آغاز می‌شود.
لطفعلی چراغپور افزود: قُرق محلی امسال از اواسط اسفندماه سال گذشته آغاز شد تا از بوته و غنچه کنی کلوس و قاچاق این محصول جلوگیری شود.
به گفته وی، در طرح قرق ۴۰ نفر از مردم جوامع محلی و چهار نفر از عوامل یگان منابع طبیعی به صورت شبانه‌روز در راستای حراست و حفاظت از این گونه فعالیت دارند تا این محصول رشد کرده و به بذردهی برسد.
چراغپور افزود: پس از بذردهی، بذر این گونه نادر جمع‌‍آوری و توسط اداره کل منابع طبیعی خریداری می‌شود تا به صورت رایگان بین بهره برداران مراتع توزیع شود.
وی اظهار داشت:مصرف این گونه خوراکی بین مردم استان رایج است و این امر باعث شده که برخی سودجویان اقدام به برداشت غیر اصولی محصول کنند که این امر زمینه تخریب و انقراض محصول را افزایش داده است.
وی افزود: سال گذشته نیز طرح قرق این گونه نادر انجام شد.
یک‌هزار و۶۰۰ هکتار اراضی کشاورزی استان زیرکشت گیاهان دارویی است
مدیر امور باغبانی جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری گفت: تاکنون یک‌هزار و ۶۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی استان زیرکشت گیاهان دارویی از جمله گل‌محمدی، موسیر، زعفران، سیاه دانه و سایر گیاهان دارویی قرار گرفته است.
ابراهیم شیرانی افزود:هم‌اکنون ۶۰۰ هکتار مزرعه گل‌محمدی در شهرستان‌های شهرکرد، فارسان، بروجن و لردگان احداث شده که سال‌گذشته ۲۵۰ هکتار از این میزان باردهی داشت و بیش از ۷۵۰ تن گل‌محمدی برداشت شد.
وی با تاکید بر اینکه ۳۵۰ هکتار از این اراضی در شهرستان‌های کوهرنگ و اردل به کشت موسیر اختصاص داده شد، گفت: میانگین محصول موسیر در هر هکتار را به طور تقریبی ۶ تا هفت تن است.
شیرانی با تاکید بر وضعیت جغرافیایی و آب و هوایی استان گفت: زعفران در ۲۳۰ هکتار از اراضی کشاورزی استان کشت شده و زغفران با عیار بالا برداشت شده است.
مدیر امور باغبانی جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری افزود: باردهی زعفران به صورت میانگین از هر هکتار چهار تا پنج کیلوگرم است.
به گفته وی، کشت گیاهان خوراکی مانند موسیر به صورت دیم نیز در استان در دست اجراست.
۴۵ پرونده بوته‌کنی محصولات مرتعی در سال‌گذشته در استان تشکیل شد
جانشین فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با اشاره به برخورد با متخلفان حوزه منابع طبیعی در استان گفت: پارسال۲ هزار و ۴۱۷ پرونده تخلف در عرصه‌های منابع طبیعی استان تشکیل شد که از این تعداد ۴۵۶ پرونده در خصوص بوته‌کنی محصولات مرتعی بوده است.
حسن عسگری افزود: این پرونده‌ها برای بوته‌کنی چهار هزار و ۲۹۰ بوته با ۲ هزار و ۲۰۴ کیلوگرم تشکیل شده است.
به گزارش ایرنا، چهارمحال و بختیاری دارای ۱۰ شهرستان است که یک میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار از مساحت استان را مراتع و جنگل‌ها پوشش داده است که رقمی معادل ۸۶.۵ درصد از سطح این استان را شامل می‌شود.