به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا صنعت هسته‌ای با تکیه بر توان متخصصان کشورمان مسیر رو به رشدی را طی می کند. هر سال در مراسم روز ملی فناوری هسته ای از تعدادی از دستاوردهای این صنعت رونمایی و افتتاح می شود. امسال هم از بیش از ۱۳۳ دستاورد این صنعت رونمایی شد به گفته علی اکبر صالحی امسال هم به لحاظ تعداد و هم کیفیت شاهد رشد این دستاوردهای اقتدار آفرین بوده ایم
۱-افتتاح مرکز ملی فناوری‌های کوانتومی
رمزنگاری کوانتومی جزو حوزه هایی است که در سالهای اخیر متخصصان صنعت هسته ای ایران واردآن شده است. در این فناوری رمزنگاری بر اساس انتقال فوتون‌های درهم تنیده در فضای آزاد در دو مرحله ۳۰۰ و ۱۶۵۰ متر و اقدام برای ۷۰۰۰ متری انجام شود و همچنین چشمه تولید فوتون‌های درهم تنیده با استفاده از کریستال BBO و تست و مشخصه‌یابی فوتون‌های درهم تنیده وتشخیص کوانتومی سرطان با استفاده از زوج فوتون درهم تنیده از دستاوردهای مرکز ملی فناوری‌های کوانتومی ایران است.
طراحی و ساخت دستگاه برچسب زن زمانی و شمارنده همزمانی، طراحی و ساخت ساعت الکترونیکی با دقت نانوثانیه، نرم‌افزار شبیه‌ساز خروجی جفت فوتون‌های درهم تنیده از کریستال‌های غیرخطی، چشمه تولید درهم تنیدگی برای رادار کوانتومی اپتیکی به کمک کریستال PPKTP درون تداخل سنج سایناک، شناسایی و تمیز دادن محلول‌های DNA انسان و خرگوش از یکدیگر به کمک عبور سنجی کوانتومی در چارچوب پروتکل‌های مترولوژی کوانتومی، تعیین ضریب عبور لایه‌های فلزی و دی‌الکتریک به کمک عبور سنجی کوانتومی، اقدامات ابتدایی در راستای دستیابی به رادار کوانتومی باند اپتیکی (تعیین جنس، شناسایی و فاصله سنجی) واقدامات اولیه در حوزه سرد سازی لیزری و ساعت اتمی از پیشرفت‌های قابل ذکر مرکز ملی فناوری‌های کوانتومی ایران است.
۲-طراحی، ساخت و راه‌اندازی فاز دوم واحدهای تولید صنعتی ترکیبات دوتره در مجتمع آب سنگین خنداب
تلاش‌های سازمان انرژی اتمی برای تولید آب سنگین و حلال‌های دوتره و نشاندار از سال ۱۳۸۸ تاکنون منجر به تولید بیش از ۱۸۰ نوع ترکیب ایزوتوپی فوق خالص جهت مصارف NMR، پزشکی، دارویی و صنعتی و فروش بیش از ۴۵ نوع از این ترکیبات به آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی داخل کشور شده است.
علاوه براین اخیراً تولید و فروش برخی از این ترکیبات با توجه به تقاضای خریداران خارجی از سطح آزمایشگاهی فراتر رفته و به حد صنعتی رسیده یا در شرف رسیدن است ضمن اینکه طی سالهای اخیر علاوه بر خودکفایی در تأمین نیاز داخلی موفق به صادرات متناوب تعدادی از این محصولات به خارج از کشور گردیده است.
در همین راستا و با توجه به اهمیت تولید و استفاده از بنزین دوتره و کاربرد عمده آن در تولید و ساخت OLEDهای مورد استفاده در صفحات نمایشی، مشکل پایداری پایین OLED ها برطرف شده و امروز استفاده از OLED های دوتره توسط پیشتازان صنعت التراونیک، به سرعت در حال گسترش است.
در تولید این محصول، علیرغم عدم وجود صنعت مشابه در کشور، کلیه مراحل دانشی و اجرایی اعم از تحقیقات و تولید آزمایشگاهی، طراحی مفهومی و تفصیلی، ساخت تجهیزات مکانیکی، نصب و لوله‌کشی تجهیزات، طراحی برق، ابزار دقیق و برنامه نویسی، ساخت پکینگ‌ها، شست و شوی شیمیایی، راه‌اندازی نهایی و بهره‌برداری با تکیه بر دانش بومی، توسط متخصصین سازمان انرژی اتمی ایران انجام پذیرفته است که از این منظر یک دستاورد در صنعت کشور محسوب می‌شود.
۳-طراحی، ساخت وبهره‌برداری از ایستگاه تصفیه خوراک هگزا فلوراید اورانیوم (A۱۳۲۰:Feed Purification) در مجتمع غنی‌سازی نطنز
با بهره برداری از این ایستگاه کیفیت فرآیند غنی‌سازی و بهینه سازی در شرایط فرآیندی بهبود می‌یابد. ضرورت جداسازی ناخالصی‌های خوراک ورودی به مجموعه نطنز انواع گازهای سبک مانند گاز HF و هوا و همچنین کاهش اثرات مخرب ناخالصی‌های خوراک بر کارکرد نرمال و بهینه ماشین‌های سانتریفیوژ در فرآیند غنی‌سازی از دستاوردهای این مرکز است.
۴-گازدهی زنجیره کامل ۱۶۴ ماشین سانتریفیوژ نیمه صنعتی IR۶ با Kg SWU/year۱۰
در این زمینه اقدامات زیر انجام گرفته است؛
- صحه‌گذاری عملکرد ماشین IR۶ در زنجیره کامل
- بررسی پارامترهای فرآیندی ماشین IR۶ در زنجیره کامل
- صحه‌گذاری آرایش زنجیره کامل با استفاده از زیرساخت موجود
- تولید محصول در رده غذا پایین، جمعآوری محصول و افزایش ظرفیت کار جداسازی کارخانه (SWU)
- استحصال جامعه آماری قابل اتکا (تعداد بالا) جهت تدقیق و تعمیق شرایط نگهداری و پارامترهای فرآیندی ماشین IR۶
- بررسی شرایط عملیاتی و نگهداری ماشین IR۶ در زنجیره کامل (ارتعاشات، تلفات و مصرف برق و کنترل پذیری با اینورترهای هدف و ...)
۵- آغاز گازدهی فاز اول ۳۰ ماشین زنجیره شاهد سانتریفیوژ IR۵ با توان جداسازی Kg SWU/year۱۰
پروژه دیگری که امروز با حضور رییس جمهوری آغاز شد گازدهی فاز نخست ۳۰ ماشین زنجیره شاهد سانتریفیوژ IR۵ بود. در این پروژه اقدامات زیر انجام شده است:
- صحه گذاری آرایش زنجیره شاهد ماشین IR۵
- صحه گذاری عملکرد ماشین IR۵ در زنجیره شاهد
- بررسی پارامترهای فرآیندی ماشین IR۵ در زنجیره شاهد
- استحصال جامعه آماری قابل اتکا (تعداد بالا) جهت تدفیق و تعمیق شرایط نگهداری ماشین IR۵
- ایجاد زنجیره منعطف با قابلیت تغییر مراحل و آرایش متنوع (از لحاظ تعداد مراحل و تعداد ماشین)
- استحصال جامعه آماری قابل اتکا (تعداد بالا) جهت تدفیق و تعمیق پارامترهای فرآیندی ماشین IR۵
- تولید محصول در رده غذا پایین و جمعآوری محصول و افزایش ظرفیت کار جداسازی کارخانه
- بررسی شرایط عملیاتی و نگهداری ماشین IR۵ در زنجیره شاهد (ارتعاشات، تلفات، مصرف برق و کنترل پذیری با اینورترهای هدف ...)
۶- آغاز گازدهی فاز اول ۳۰ ماشین زنجیره شاهد سانتریفیوژ IR۶S با توان جداسازی Kg SWU/year۶
در این پروژه راهبردی هم هم اقدمات مهمی اجرا شده است که شامل موارد زیر است.
- صحه گذاری آرایش زنجیره شاهد ماشین IR۶s
- صحه گذاری عملکرد ماشین IR۶s در زنجیره شاهد
- بررسی پارامترهای فرآیندی ماشین IR۶s در زنجیره شاهد
- استحصال جامعه آماری قابل اتکا (تعداد بالا) جهت تدفیق و تعمیق شرایط نگهداری ماشین IR۶s
- ایجاد زنجیره منعطف با قابلیت تغییر مراحل و آرایش متنوع (از لحاظ تعداد مراحل و تعداد ماشین)
- استحصال جامعه آماری قابل اتکا (تعداد بالا) جهت تدفیق و تعمیق پارامترهای فرآیندی ماشین IR۶s
- تولید محصول در رده غذا پایین و جمعآوری محصول و افزایش ظرفیت کار جداسازی کارخانه
- بررسی شرایط عملیاتی و نگهداری ماشین IR۶s در زنجیره شاهد (ارتعاشات، تلفات، مصرف برق و کنترل پذیری با اینورترهای هدف و ...)
۷- آغاز تست مکانیکی ماشین سانتریفیوژ IR۹ با توان جداسازی Kg SWU/year۵۰
- طراحی و تولید نسل‌های جدید ماشین‌های سانتریفیوژ، یکی از مهمترین عناصر جهت بهینه سازی چرخه سوخت و غنی سازی است. ایران که یکی از معدود کشورهای صاحب تکنولوژی طراحی و تولید ماشین‌های سانتریفیوژ است، از همان سالهای ابتدایی و با سرعتی مناسب در حال مدرن سازی ماشین‌های سانتریفیوژ مورد استفاده جهت غنی‌سازی اورانیوم توسط کارشناسان و متخصصان جوان و نخبه می‌باشد.
ماشین IR۹ ماشینی فوق بحرانی و پیشرفته‌ترین ماشین جمهوری اسلامی ایران است که تا بحال دو نمونه از این ماشین تولید شده و مراحل تست تک ماشین با موفقیت به پایان رسیده است.
۸- تجهیز و راه‌اندازی خط تولید ماشین‌های نسل جدید در مجتمع شهید احمدی‌روشن (بعد از حادثه تروریستی)
در سال ۱۳۹۴ مرکز مدرن سانتریفیوژ ایران مطابق استانداردهای جهانی ساخته شده و به بهره‌برداری رسید. لیکن از آنجا که فعالیت‌های صلح‌آمیز نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در تضاد با منافع دشمنان قسم خورده آن می‌باشد، در تیرماه ۱۳۹۹ طی یک اقدام تروریستی بزدلانه قسمتی از زیرساخت‌های این مرکز تخریب گردید.
بلافاصله با مجاهدت شبانه روزی مدیران جهادی در کمترین زمان ممکن، تمامی ظرفیت‌ها و تجهیزات موجود بهینه سازی شده و مرکز جدید مونتاژ ماشین‌های سانتریفیوژ جهت تولید آماده بهره‌برداری می‌باشد. با این اقدام که در آن از تمام توان بومی‌سازی کشور استفاده شده است، از این به بعد تولید ماشین‌های سانتریفیوژ جدید بدون وفقه انجام خواهد شد و کوچکترین اخلالی در این روند وجود نخواهد داشت.
۹- طراحی و ساخت دستگاه لیزر دیسک ۱۰KW، ۵KW فیبر و ۲KW فیبر به روش تاندم و ترکیب کننده فیبر چهار به یک
به گزارش ایرنا طراحی و ساخت دستگاه لیزر دیسک۱۰KW، ۵KW فیبر و ۲KW فیبر به روش تاندم و ترکیب کننده فیبر چهار به یک پروژه دیگری است که امروز افتتاح شد. در این پروژه هم تاکنون این اقدامات اجرا شده است.
- طراحی و ساخت لیزر دیسکی حاصل از تک دیسک، با توان خروجی ۵ کیلو وات پیوسته
- لیزر فیبری با دمش لیزر فیبری، با توان خروجی ۲ کیلو وات پیوسته به روش تاندوم
- لیزر فیبری، با توان خروجی ۱۰ کیلو وات پیوسته
- ترکیب کننده فیبری چهار به یک برای ترکیب نور تعداد چهار لیزر فیبری درون یک فیبر خروجی
۱۰- پایان عملیات اجرایی احداث مرکز ملی جداسازی و توسعه کاربرد ایزوتوپ‌های پایدار در فردو و آغاز تجهیز و بهره‌برداری از این مرکز
۱۱- طراحی، ساخت و بهره‌برداری از اورژانس پرتویی، سوانح و سوختگی اراک
- پروژه اورژانس سوانح، سوختگی و پرتوی اراک با زیربنای ۳۲۰۰ متر مربع در سه طبقه با محوطه اختصاصی به وسعت ۵۰۰۰ متر مربع پیش‌بینی و احداث گردیده است.
این پروژه شامل بخش‌های کاملاً مجزا منطبق بر استانداردهای روز بیمارستانی جهت خدمت رسانی به بیماران سوانح سوختگی و پرتوی می‌باشد این اورژانسی شامل ۱۰ اتاق BICU (آی سی یوی سوختگی) یک اتاق عمل سرپایی و یک اتاق عمل با رعایت کلیه استانداردهای مربوطه است. این مرکز دارای ده تخت بستری بیماران پرتوی است که قابلیت تغییر کاربری برای سایر مصدومین را نیز دارد. این بخش دارای کلیه امکانات رفع آلودگی پرتوی شامل آلودگی‌های خارجی و داخلی با استانداردهای به روز است.
۱۲- سانتریفیوژ بانک خون
- سانتریفیوژ بانک خون از جمله تجهیزات مهم و استراتژیک سازمان انتقال خون محسوب می‌شود. این دستگاه که تاکنون توسط شرکت‌های خارجی ساخته و تأمین گردیده است، بطور عمده در مراکز فرآوری خون و پلاسما مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماشین ظرفیت ۱۲ کیسه خون ۷۵۰ گرمی را دارا می‌باشد و تا سرعت ۴۵۰۰ دور در دقیقه (۶۰۰۰ برابر شتاب جاذبه زمین) دوران می‌نماید.
این دستگاه که مجهز به سیستم بارکد خوان است، به سیستم کنترل مرکزی مجموعه متصل شده و اطلاعات کیسه‌های خون را به همراه سایر پارامترهای فرآیندی برای سیستم کنترل مرکزی ارسال می‌کند. دستگاه سانتریفیوژ یخچال‌دار بانک خون به دلیل شرایط خاص عملکردی و فرآیندی در زمره سانتریفیوژهای پیشرفته آزمایشگاهی محسوب شده و طراحی و تولید این دستگاه نمونه دیگری از توانمندی متخصصین داخلی برای پاسخگویی به نیازمندی صنایع بهداشت و سلامت جامعه است.
۱۳- تولید ۱۱۰ زیست ملکول ایزوتوپی مورد استفاده در کیت غربالگری نوزدان
- مهمترین زمینه فعالیت سازمان انرژی اتمی ایران در سال ۱۳۹۹ در زمینه توسعه دانش فنی تولید ترکیبات دوتر مورد نیاز در فرآیند غربالگری بوده است. در این راستا، در مجموع سالهای ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹، بالغ بر ۱۱۰ ترکیب دوتره و غیردوتره ارزشمند سنتز و خالص‌سازی شده‌اند.
غربالگری به روش‌هایی اطلاق می‌شود که طی آن افراد به ظاهر سالمی که از نظر ابتلا به بیماری‌های متابولیک در معرض خط بیشتری هستند، از افراد سالم شناسایی می‌شوند و در مراحل بعدی برای تشخیص قطعی بیماری مورد آزمایشات تکمیلی قرار می‌گیرند و روند درمان یا مدیریت بیماری، در روزهای آغازین حیات نوزاد به سرعت آغاز خواهد شد.
غربالگری در ایران از سال ۱۳۸۴ با غربالگری بیماری کم‌کاری تیروئید نوزادان در نظام بهداشتی کشور آغاز شد و در سال ۱۳۸۶ با اضافه شدن دو بیماری فنیل کتونوری و فاویسم گسترش پیدا کرد و به عنوان یکی از شاخصترین فعالیت‌های بهداشتی در سالهای اخیر مطرح شد.
با توسعه تکنیک آنالیزی طیف سنجی جرمی متوالی در سال ۲۰۰۰، روش رایج «یک تست – یک آنزیم – یک بیماری» به طور کلی متحول شد و پس از آن برنامه‌های غربالگری در مقیاس وسیع در کشورهای آمریکا، استرالیا و عربستان آغاز شد و امروز بیش از ۷۰ کشور دنیا برنامه غربالگری نوین با تکنیک طیف سنجی جرمی را دنبال می‌کنند. با اجرای برنامه‌های غربالگری جنینی و نوزادان، شاخص کلی سلامت IMR (مرگ شیرخواران) ۳۰ تا ۵۰ درصد کاهش خواهد داشت.
در حال حاضر آزمایشگاه‌های غربالگری نوین در کشور با بهره‌گیری از تکنیک طیف سنجی جرمی و تاین استانداردهای دوتره مورد نیاز در قالب کیت‌های آنالیزی از شرکت‌های تأمین کننده خارجی، نیاز داخلی کشور را پاسخگو هستند. با این حال هزینه بالای کیت‌های غربالگری و نیز محدودیت‌های تجاری موجود در زمینه تأمین کیت غربالگری به واسطه تحریم‌های ظالمانه اعمال شده علیه کشور، همگانی کردن غربالگری نوزادان با روش نوین را با محدودیت مواجه کرده است.
با پشتوانه دانش بومی شده تولید ترکیبات دوتره در سازمان انرژی اتمی ایران و نیز در دسترس بودن آب سنگین به عنوان منبع تأمین دوتریم سنتز ترکیبات زیستی دوتره، ساخت استانداردهای نشاندار با ایزوتوپ پایدار مورد نیاز در کیت غربالگری در زمره اهداف واحد تحقیقیات تعریف گردید با دستاورد حاضر، امروز سازمان انرژی اتمی ایران در زمره معدود تولید کنندگان ترکیبات دوتره مورد استفاده در کیت غربالگری نوزادان در دنیا قرار گرفته است و با کسب دانش فنی ساخت کیت غربالگری، کیت پروتوتایپ آزمایشی تولید شده و مورد مقایسه با نمونه‌های تجاری موجود قرار گرفته است. با تولید کیت غربالگری بیماری‌های متابولیک نوزادان، رویای غربالگری کل موالید در کشور، جامه عمل پوشیده است.
۱۴- تولید نیمه صنعتی غناسنج آنلاین هگزافلوراید اورانیوم TEM
- کاهش تعداد نمونه گیری‌ها و کنترل سریعتر زنجیره‌های تولیدی پس از اعمال تغییرات
- ایجاد توان فنی بومی و رقابت پذیر در تأمین دستگاه‌های غناسنج آنلاین هگزا فلوراید اورانیوم
- استفاده از این دستگاه در فرآیند غنی سازی به واسطه پایش آنلاین و لحظه‌ای غنای محصول و پسمان خروجی از زنجیره‌ها
- صحه گذاری و بررسی داده‌های ثبت شده دستگاه OLEM (دستگاه نصب شده آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر روی خطوط)
رادیو داروی تشخیصی Ga-۶۸ FAPI
۱۵- رادیوداروی تشخیصی Ga-۶۸ FAPI
- Ga-۶۸ FAPI:
این رادیودارو برای تشخیص سرطان‌های مری، پستان، کلانژیوکار سینوما و سرطان ریه استفاده می‌شود. همچنین برای تشخیص سرطان سلول‌های کبدی، روده بزرگ، سر و گردن، تخمدان، لوزالمعده و پروستات نیز استفاده شده است. در مجموع بیش از ۴۰ نوع تومور با این رادیودارو در توموگرافی گسیل پوزیترون (PET) قابل ردیابی و تصویربرداری است.
۱۶- رادیوداروی درمانی Lu-۱۷۷ FAPI
ارزیابی بالینی این رادیودارو هم اکنون با همکاری دانشگاه علوم پزشکی تهران و مشهد و شهید بهشتی تهران در حال انجام است.
۱۷- رادیوداروی تشخیصی Ga-۶۸ Pars-Cixafor
Lu-۱۷۷ FAPI:
Lu-۱۷۷ FAPI با هدف قرار دادن پروتئین فعال سازی بروبلاست آلفا (FAP) در بیش از ۹۰ درصد از کارسینومای پستان، ریه، روده بزرگ و لوزالمعده بیان می‌شود.
این رادیوداروی درمانی برای درمان سرطان‌های مختلف از جمله کارسینومای پستان، روده بزرگ، ریه و پانکراس استفاده شده و برای استفاده با عوامل هدف قرار دادن گیرنده سوماتواستاتین مورد تأیید قرار گرفته است.
ارزیابی بالینی این رادیودارو هم اکنون با همکاری دانشگاه علوم پزشکی بوشهر، بیمارستان خاتمالانبیاء و دانشگاه علوم پزشکی مشهد در حال انجام می‌باشد.
Ga-۶۸ Pars-Cixafor مشخص شده است که CXCR۴ یک نوع گیرنده یا رسپتور هست که در بیش از ۳۰ نوع سرطان از جمله لنفوم، پستان، لوزالمعده، تخمدان و سرطان ریه (SCLC) بیان می‌گردد. در اصل گیرنده کموکین CXCR۴ یک عامل کلیدی برای رشد تومور و متاستاز است. سرطان ریه (SCLC) نیز یک نوع سرطان است که در حدود ۵۱% از کل سرطان‌های ریه را شامل می‌شود و عمدتاً افراد سیگاری مبتلا به این نوع بیماری می‌شوند.
SCLC نظر بالینی از سایر موارد تومورهای ریوی متمایز است. این نوع از سرطان بسیار تهاجمی بوده و سریع در بدن متاستاز می‌دهد. رادیوداروی جدید Ga-۶۸ Pars-Fusin یک رادیوداروی جدید تشخیصی است که گیرنده‌های از نوع CXCR۴ را به طور هوشمند شناسایی کرده و تومورهایی که این نوع گیرنده در آن بیان می‌شود را با متد توموگرافی گسیل پوزیترون (PET) تشخیص می‌دهد. متدی که بسیار انتخابی عمل کرده و تقریباً آلترناتیوی برای آن وجود ندارد. ارزیابی بالینی این رادیودارو هم اکنون با همکاری دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران و مشهد در حال انجام می‌باشد.
۱۸- طراحی و ساخت فانتوم حجمی ژرمانیوم
- در تصویربرداری با دستگاه‌های PET Scan با استفاده از تابشهای ساطع شده از مواد رادیواکتیو پوزیترون دهندهای که نیمه عمر کوتاهی دارند مانند ۱۸F یا ۶۸Ga تصاویری از قسمتهای مختلف بدن تهیه می‌شود.
دستگاه PET یکی از سیستم‌های پیشرفته تصویربرداری می‌باشد که توانمندی‌های بی نظیری در تشخیص بیماری‌های سرطان، مغز و اعصاب و قلب و عروق دارد. از این رو نیازمند ابزارهای کالیبراسیونی متفاوتی است. یکی از این ابزارها فانتوم استوانه‌ای ژرمانیوم – ۶۸ بوده که به صورت روزانه دستگاه را مورد آزمون عملکردی قرار می‌دهد.
هدف از انجام این آزمون‌ها تشخیص زود هنگام هرگونه خرابی به عنوان مثال خرابی ماژول آشکارساز، نرمال سازی‌های دوبعدی و سه بعدی، تصاویر آزمایشی سیستم‌ها و ... است.
فانتوم استوانه‌ای ژرمانیوم ۶۸ برای انجام مقاصد فوق توسط متخصصین سازمان انرژی اتمی ایران تهیه و تولید شده و پس از گذراندن تأییدیه‌های کنترلی و تضمینی به مراکز پزشکی هسته‌ای دارای دستگاه‌های PET برای کالیبره ارسال می‌شود.
۱۹- رونمایی از لیزر پرینتر سه بعدی