هیچ واژه‌ای در سده گذشته به اندازه کرونا بر حال و احوال تمام جهان اثر نگذاشته بود؛ واژه‌ای که همۀ جهان را به رغم تمامی تنوع‌های نژادی، زبانی، جغرافیایی و فرهنگی درنوردید و به کابوسی تلخ بدل گردید، کابوسی که همچنان ادامه دارد و بیش از آنکه تصور کنیم زندگی و مواجهه هرروزه با آن را با دشواری همراه ساخته است؛ علاوه بر بیماری و شیوع و خطرات این ویروس مرگبار نوعی از ترس بر جامعه جهانی حاکم شده است که موجب شده تا آدم‌ها دیگر به سیاق سابق رفتار نکنند؛ شکل مراودات، محدودیت‌های ایجاد شده در روابط اجتماعی و فاصله‌گذاری‌هایی که در این یک سال گذشته صورت گرفته، نقش بسزایی در این موارد داشته است.
برنامه‌سازان تلویزیونی و تولیدکنندگان محتواهای فرهنگی یکی از رده های شغلی بودند که از زمان شیوع کرونا بار مضاعفی را به لحاظ فعالیت شغلی برعهده داشتند؛ در این معنا که از سویی مانند همه کسانی که در این مدت کار می کردند با مخاطرات یک بیماری ویروسی و ترس از ابتلا مواجه بودند و از سوی دیگر به دلیل رسالت شغلی باید کار می کردند.
یعنی از سویی باید برای مردمی که دائماً تشویق به ماندن در خانه می‌شوند برنامه تولید شده و آنان ترغیب به گذراندن بخشی از ساعات خود از طریق تماشای تلویزیون شوند و از سوی دیگر خود برنامه‌سازان و تولیدکنندگان محصولات فرهنگی در این دوران تحت فشار رعایت موارد بهداشتی و حفظ سلامت عواملشان هستند؛ موضوعی که در کاهش نفرات حاضر در ساخت یک برنامه، ضدعفونی‌کردن دائمی استودیوها و محل فیلمبرداری، ترس مهمان‌ها و انصراف آن‌ها از حضور در برنامه به دلیل ابتلاء به کرونا و … خود را نشان می‌دهد.
کرونا شدت بازدهی تولیدات تلویزیونی را متاثر ساخت
یکی از مشکلات پربسامدی که از سوی برنامه سازان در ایام کرونا بر آن تاکید شد بحث برنامه های مهمان محوری بود که به دلایلی متعددی چون ترس مهمانان از حضور در برنامه و ابتلا به کرونا و مواردی از این دست، دچار کاهش مهمان و کارشناس شده و از کیفیت و بازدهی به سیاق سابق بازماندند.
اصغر احمدپور تهیه کننده برنامه نردبان (که در ایام کرونا تولید و روانه آنتن شد) با تجربه برنامه سازی در دوران کرونا و با اشاره به چالش‌های برنامه‌سازی در این دوران در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا، بیان کرد: برنامه‌سازی در این دوران بسیار سخت شده است؛ مثلاً زمانی که می‌خواهیم مهمانی را به برنامه دعوت کنیم تا جایی‌که ممکن است به سراغ افراد مسن نمی‌رویم و اگر اینکار را بکنیم بسیار موارد بهداشتی را رعایت می‌کنیم؛ البته وقتی جوان‌ها هم می آیند باز مواردی جدی وجود دارد که باید رعایت شود؛ در این مفهوم بزرگ‌ترین چالش برنامه‌سازی ما در زمان کرونا دعوت از میهمان‌ها است.
این موضوع به شدت بر بازدهی برنامه اثر گذاشته است؛ یعنی اگر قبلاً می توانستیم تنوع و تعدد آیتم و قسمت‌های متنوعی را داشته باشیم امروز رسماً این امکان از ما گرفته شده است.
ترس از کرونا، همراه همیشگی برنامه‌سازی تلویزیون
هادی خدادی، تهیه کننده برنامۀ دست در دست که این برنامه نیز در ایام کرونا تولید و روانۀ آنتن شد در تشریح مشکلات برنامه سازی در دوران کرونا در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا تصریح کرد: در همین برنامه ما تیمی داریم که برای تولید پلی بک‌های استانی به بیمارستان‌ها در سراسر کشور رفت‌وآمد می‌کنند و در بخش کرونا هم رفت‌وآمد داریم و با بهبودیافتگان در ارتباط هستیم، میهمانانی که به برنامه می‌آیند (به‌ویژه مهمانان جهادی) با کرونا و درگیران با کرونا در ارتباط بوده‌اند و حتی مبتلا شده و بهبودیافته‌اند؛ مثلاً زمانی که خانم لاله اسکندری به‌عنوان میهمان به این برنامه آمد ۱۰ روزی بود که از بیماری کرونا بهبودیافته بود؛ این موارد هم کار برنامه‌سازی را دشوار می‌سازد و هم مراقبت دغدغه‌مندی می‌طلبد.
لذت می‌بریم وقتی می‌توانیم با زبانی و روشی دیگر چیزهایی را که مردم نیاز دارند به آن‌ها بگوییم و کارمان را انجام می‌دهیم و منتی هم نیست و همه اینها را به عنوان وظیفه خود پذیرفته ایم.
وی ادامه داد: به عنوان مثالی از سختی‌های کار در این دوران می‌توان به این موضوع اشاره کرد که در این ایامی که محدودیت تردد از ۹ شب تا ۴ صبح وجود دارد و در شرایطی که برنامه ما ساعت ۱۱:۳۰ شب روی آنتن می‌رود؛ هر شب درگیر هماهنگی حضور مهمانان و جابه‌جایی آن‌ها هستیم؛ این یکی از مشکلات خاص این دوران است.
اکثر میهمانانی که در این مدت به برنامه دعوت کرده‌ایم همگی با عشق و علاقه در برنامه حضور یافتند؛ یعنی به دلیل روزهایی که درگیر کرونا هستیم آمده‌اند تا باری را از روی دوش مردم بردارند. البته که این ترس ابتلا برای مهمانان وجود دارد ولی تجربیات ما نشان می‌دهد عشق و علاقه آنان به برداشتن باری از دوش مردم و دادن اطلاعاتی به آنان پررنگ‌تر است. مهمانان ما افراد شناخته‌شده، مشهور و محبوب هستند که در کنار محبوبیت، مسئولیتی هم دارند و در راستای همین مسئولیت‌پذیری در برنامه حضور یافته‌اند و به مردم اطلاعاتی را داده‌اند.
خطر ابتلاء به کرونا همواره در برنامه‌سازی وجود دارد
از سوی دیگر یکی از گلایه های برنامه سازان در این ایام دیده نشدن تلاش های آنان در تولید برنامه طی روزهای کرونا و تلاش برای عمل به رسالت های حرفه ای خویش بوده است. موضوعی که شاید کمتر به آن اشاره شده یا مورد توجه قرار گرفته است.
یوسف بچاری، تهیه کننده تلویزیون در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا و در تاکید بر مشکلات برنامه سازی در ایام کرونا بیان کرد: از بابتی چالش ما چالشی عمومی است که همان بحث کرونا و رعایت پروتکل‌های بهداشتی است اما از سوی دیگر چالشی که با آن مواجه هستیم چالشی مخصوص خود ماست.
به این مفهوم که کار (برنامه‌سازی تلویزیون) به این شکل نیست که هرکس بر سر جای خودش نشسته (مانند کارکنان و کارمندان ادارات) و با وسایل مخصوص خودش سروکار داشته باشد؛ در این جنس کار بحث فاصله و رعایت فاصله در برخی مواقع ناممکن می‌شود؛ بخصوص در بحث نمایش و کار تولید نمایشی.
وی ادامه داد: ضمن اینکه ترددها و جابه‌جایی‌ها هم وجود دارند و به خاطر تعدد لوکیشن ها و تعدد محل‌های فیلمبرداری، جای ثابتی وجود ندارد که بتوانید از سلامت و بدون خطر بودن آن محل اطمینان حاصل کنید.
تهیه کننده برنامه نقد سینما در توضیح اقدامات پیشگیرانه‌ای که در ساخت برنامه به آن عمل می‌شود تصریح کرد: طبق مشورت‌هایی که برای پیشگیری در این مورد انجام داده‌ایم بحث تب سنجی را دائماً انجام می‌دهیم؛ ضمن اینکه به صورت دائمی ضدعفونی کردن محل تصویربرداری را داریم، از ماسک استفاده می‌کنیم به اضافه اینکه حضور عوامل را به حداقل ممکن رسانده‌ایم و بعضاً باوجود مشکلاتی که در نتیجه کاهش عوامل در ساخت وجود دارد تلاش کرده‌ایم تا تعدد عوامل را به حداقل ممکن برسانیم و در مجموع مراقبت‌های بیشتری را از عوامل انجام می‌دهیم.
در تیم همکاران ما مورد ابتلایی نبوده ولی شنیده‌ایم که از همکاران سایر بخش‌ها موارد ابتلایی وجود داشته‌است. تلاش می‌کنیم سلامت اعضا را دائماً بررسی کرده و اگر تشخیص دهیم کسی مبتلا شده یا کسی چنین تصوری داشته باشد او را از گروه جدا ساخته و موارد سنجش سلامت را بر روی این فرد انجام دهیم.
بچاری با توضیح مشکلات اقتصادی‌ای که بر اثر کرونا تشدید شده است، گفت: این شرایط و این تمهیدات هزینه‌های متعددی را بر برنامه‌ها و برنامه‌سازان وارد کرده است؛ ضمن اینکه از ابتدای شیوع ویروس کرونا قول‌های مساعدت متعددی به ساخت و تولید برنامه‌ها داده شده بود که آن هم در حد همان فراخوان‌ها و اعلام‌ها مانده است و این موضوعات موجب این گردیده است که بنیه تهیه‌کنندگان ضعیف گردد.
این تهیه کننده در ادامه و در گلایه از دیده نشدن تلاش‌های برنامه سازان به عنوان یکی از مشاغلی که در ایام کرونا بی وقفه کار کرده‌اند، بیان کرد: یکی از مواردی که باعث تعجب می‌شود این است که چرا برنامه‌سازان و تهیه‌کنندگان مورد توجه قرار نمی‌گیرند آن هم در صورتی که این رده‌های شغلی مانند کادر درمان که این روزها بسیار زحمت می‌کشند، دائماًً بر سر برنامه بوده‌اند و مجبور بودند که به برنامه‌سازی و تولید خود ادامه دهند. کار تلویزیونی و بالاخص کار نمایشی نمی‌تواند تعطیل شود چراکه تعطیلی آن هزینه‌بر است و به علاوه بر هزینه مادی هزینه‌های فرهنگی و اجتماعی هم دارد.
در تمام این مدت برنامه‌سازان تلویزیون با قدرت مشغول انجام کار بوده‌اند، در این مدت بسیار کم پیش آمده که برنامه‌ای لغو یا متوقف شود؛ در دوره‌ای در همان اوایل (چون تصور می‌شد این دوره زودگذر و موقتی است و تمام می‌شود) بعضی کارها تعطیل و چند روزی متوقف شد ولی بعد که مشخص شد این داستان کرونا ادامه‌دار خواهد بود همه کارها از سرگرفته شد و یا ادامه یافت چراکه نمی‌شد کاری را متوقف و لغو کرد.