به گزارش ایرنا استشمام عطر گل محمدی ناخودآگاه ذکر صلوات را بر زبان جاری می‌کند آنگاه که در خنکای صبحگاهی آخرین روزهای فروردین به جایی قدم می‌گذاری که تا چشم کار می‌کند، می‌توان درخچه‌های گل را به تماشا نشست.
مزرعه فدک موقوفه شوکت‌آباد جایی است که تا چند سال پیش جز بوته‌های خار چیزی در آن به چشم نمی‌آمد اما امروز با احیای این موقوفه در قالب طرح کاشت درختچه‌های گل محمدی، ردایی رنگارنگ پهن شده و با درآمد حاصل از آن رایحه رونق بعد از گذشت ۲۰۰ سال از وقف در این اراضی پیچیده است.
یکی از موقوفات شاخص در استان خراسان جنوبی موقوفه "محمدابراهیم" و "محمداسماعیل شوکت‌الملک" است که روستا و زمین‌های اطراف همچنین باغ و عمارت شوکت‌آباد را شامل می‌شود.
موقوفه باغ و عمارت شوکت‌آباد در پنج کیلومتری شهر بیرجند و روستایی به همین نام قرار دارد که تاکنون طرح‌های مختلفی برای بهره‌برداری از این موقوفه ارائه شده و یکی از آنها استفاده از ظرفیت مزرعه برای کشت گیاهان دارویی بوده است.
بر همین اساس قسمتی از مزرعه این موقوفه با نام "فدک" زیر کشت گل محمدی رفته است و درآمد حاصل از فروش آنها براساس سرفصل‌های وقف‌نامه هزینه می‌شود ضمن اینکه باعث اشتغالزایی به‌ویژه برای ساکنان اطراف شوکت‌آباد شده است.
امسال پنجمین بهاری است که این درختچه‌ها به گل نشسته و زیبایی وصف ناشدنی به موقوفه شوکت‌آباد بخشیده است. بانوانی از روستاهای همجوار هر روز در فصل گل‌دهی درختان به این مزرعه می‌آیند و از صبح زود مشغول چیدن گل می‌شوند.
آنان باید قبل از گرم شدن هوا چیدن گل را به انجام برسانند برای همین رقابتی برای جداکردن غنچه‌های نیمه شکفته از میان ساقه‌های پرخار برقرار است و هر کدام به تناسب مقدار گلی که می‌چینند، روزانه مزد دریافت می‌کنند.
روزانه ۱۰ تا ۲۰ کیلوگرم گل توسط هر کدام از این بانوان چیده می‌شود و این تیم ۱۰ نفره پای ثابت مزرعه گل محمدی در اراضی وقفی شوکت‌آباد هستند که هر روز صبح با وضو و صلوات‌گویان پا به مزرعه می‌گذارند.
کار برداشت گل توسط این بانوان معمولا چهار ساعت در روز به طول می‌انجامد و هرچه این کار زودتر انجام شود، کیفیت عطر گل‌های محمدی بهتر خواهد بود. آنان قوانینی هم برای این کار دارند؛ یکی می‌گوید گل‌هایی که می‌چینیم نباید ساقه بلندی داشته باشد و دیگر می‌گوید غنچه‌های بسته باید روی درخت بماند تا صبح روز بعد باز شود.
البته امسال گروه‌های جهادی نیز به میدان آمده‌اند و در این باغ زیبا و عطرآگین حدود ۲۰ نفر از طلاب حوزه علمیه بیرجند در چیدن گل‌ها همکاری می‌کنند.
کاشت گل محمدی با مشورت نخبگان کشاورزی
ایجاد مزرعه گل محمدی در زمین‌های بایر موقوفه شوکت‌آباد یک تصمیم اقتصادی بود که چند سال پیش در نشست تخصصی کارشناسان حوزه کشاورزی اوقاف و امور خیریه خراسان جنوبی گرفته شد.
معاون بهره‌وری موقوفات و بقاع متبرکه اداره کل اوقاف و امور خیریه خراسان جنوبی در این باره گفت: سال‌های نه چندان دور یک هکتار زمین موقوفه شوکت‌آباد به صورت فصلی گندم و جو کاشته می‌شد اما به منظور اقتصادی کردن موقوفات به این نتیجه رسیدیم که ایجاد باغ گل محمدی از کشت گندم و جو به صرفه‌تر است.
محمد درخشی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: براساس برنامه‌ریزی‌های کوتاه مدت و بلند مدت، مکانیزه شدن کشاورزی در موقوفه شوکت‌آباد به عنوان یک هدف از چند سال پیش دنبال می‌شود.
وی بیان کرد: مشاوره‌های تخصصی نخگبان کشاورزی ما را به سمت ایجاد باغ گل محمدی سوق داد و اکنون در پنجمین سال شاهد به بار نشستن تلاش‌ها هستیم.
معاون بهره‌وری موقوفات و بقاع متبرکه اداره کل اوقاف و امور خیریه خراسان جنوبی اظهار داشت: متخصصان خبره در اجرای طرح باغ گل محمدی به این نتیجه رسیدند که زیرساخت آبیاری تحت فشار ایجاد شود و محصول گل محمدی را با توجه به اقلیم منطقه در سطحی مشخص به صورت آزمایشی کشت کنیم.
وی گفت: برای بهتر شدن محیط رشد بوته‌های گل محمدی، تحقیقات ما را به جایی رساند که چاله‌هایی تا عمق ۲ متر حفر کرده و شاخه‌های درختان هرس شده را در این چاله‌ها قرار دهیم.
درخشی این کار را یک راهکار علمی ثابت شده برای عبور از خشکسالی دانست و گفت: بعد از کاشت بوته‌های گل محمدی مشاهده کردیم که رشد درخت ۲ ساله به اندازه درخت چهار ساله بود و این نشان داد که محیط رشد ریشه با توجه به شاخه‌هایی که زیر آن دفن شده، مساعد بوده است.
وی بهره‌وری سال‌های اول کشت الگویی گل محمدی در مزرعه فدک را عالی توصیف کرد و افزود: پیش از این با آب موجود تنها چهار تا پنج هکتار گندم با باغ‌های قدیمی آبیاری می‌شد اما با اجرای سامانه‌های نوین آبیاری نه تنها به سمت الگوهای کشت جدید پیش رفتیم بلکه بهره‌وری از آب و خاک هم بیشتر شده است.
معاون بهره‌وری موقوفات و بقاع متبرکه اداره کل اوقاف و امور خیریه خراسان جنوبی با اشاره به عمر مفید باغ‌های گل محمدی اظهار داشت: در صورتی که درختان هر سال به موقع هرس و جوان‌سازی شوند از لحاظ اقتصادی عمر بوته‌ها جوابگو خواهد بود.
وی با بیان اینکه گل محمدی اولین محصول بازدهی مزرعه در ابتدای هر سال است گفت: برداشت گل محمدی از ۲۰ فروردین آغاز می‌شود و تا ۲۵ روز طول می‌کشد.
درخشی درباره هزینه فروش گل‌های محمدی گفت: گل‌های محمدی به صورت تازه هر کیلوگرم ۲۲ هزار تومان به فروش می‌رسد.
معاون بهره‌وری موقوفات و بقاع متبرکه اداره کل اوقاف و امور خیریه خراسان جنوبی افزود: یکی از اهداف ما اجرای نیات واقفین است و به دنبال این هستیم تا تولیدات این مزرعه را افزایش دهیم، زمینه بازاریابی را فراهم کنیم و در نتیجه شاهد افزایش درآمدهای مزرعه باشیم.
درآمد مزرعه صرف اجرای ۳۷ نیت می‌شود
درآمد حاصل از فروش گل‌ها موضوعی است که مدیرکل اوقاف و امور خیریه خراسان جنوبی درباره آن گفت: این درآمد صرف اجرای ۳۷ نیت واقفین مزرعه می‌شود و به دنبال این هستیم تا کشت گل محمدی را ترویج دهیم به همین دلیل سال گذشته یک هکتار بیشتر کشت شد.
حجت الاسلام پرویز بخشی پور با اشاره به اینکه برداشت گل محمدی امسال از ۲۲ فروردین آغاز شد افزود: حدود ۳۰ هکتار از اراضی مزرعه الگویی فدک زیر کشت گل محمدی است و پیش‌بینی می‌شود حدود سه تُن گل محمدی از این مزرعه در سال جاری برداشت شود.
وی با بیان اینکه گل‌های مزرعه فدک از نظر عطر و بو در سطح بالا قرار دارند گفت: در آینده واحد فرآوری گل محمدی برای تولید گلاب و اسانس‌گیری نیز راه‌اندازی خواهد شد.
مدیرکل اوقاف و امور خیریه خراسان جنوبی تصریح کرد: در حال حاضر ۶ دانگ مزرعه و قنات شوکت‌آباد وقفی است و این موقوفه ۲ وقف‌نامه به نام محمدابراهیم و امیراسماعیل شوکت‌الملک دارد.
وی گفت: باغ و عمارت شوکت‌آباد مربوط به دوره قاجار و از املاک امیراسماعیل خان شوکت‌الملک بوده که یکی از طرح‌های قابل استفاده در آن کشت گیاهان است.
حجت الاسلام بخشی پور افزود: کشاورزی مزرعه موقوفه شوکت‌آباد بیرجند در گذشته حدود پنج هکتار بوده که اکنون به حدود ۱۰۰ هکتار توسعه یافته است.
وی اظهار داشت: از این مقدار ۳۰ هکتار به احداث باغ‌های جدید از نوع انگور، انار، گل محمدی، پسته و عناب اختصاص دارد و ۷۰ هکتار مزرعه به صورت مکانیزه کشت محصولات زراعی شامل گندم، جو و ذرت توسعه یافته است.
مدیرکل اوقاف و امور خیریه خراسان جنوبی آبدهی قنات موقوفه شوکت‌آباد را ۳۰ لیتر برثانیه عنوان کرد و گفت: البته اگر قنات لایه‌روبی شود این میزان آبدهی به ۳۵ لیتر برثانیه خواهد رسید.
وی افزود: با توجه به ظرفیت مزرعه نسبت به احداث مجتمع دامپروری ۵۰۰ راسی دام سبک در سال ۹۹ اقدام شد و در مرحله اول از محل درآمد موقوفه، ۲۰۰ راس دام خریداری شده است.
وی گفت: این کار در راستای کمک به تولید، ایجاد اشتغال و افزایش بهره‌وری موقوفه شوکت‌آباد صورت گرفته است.
موقوفه شوکت‌آباد حدود ۲۰۰ سال قدمت دارد و از چند سال قبل در مسیر بهره‌وری قرار گرفته است تا ضمن عمل به نیات واقفان گامی موثر در مسیر رونق تولید و اقتصادی باشد.
۱۴ هزار و ۸۶۰ نیت در خراسان جنوبی وجود دارد که بیشتر آنها وقف بر نیت مردم و به صورت اعتقادی و ۲ هزار نیت اجتماعی است.