کیانوش حق‌نما روز سه‌شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: ردیابی به موقع آفات و بیماری‌ها و مبارزه شیمیایی و بیولوژیکی با آنها نقش موثری در افزایش راندمان تولید مزرعه و باغ دارد.
گلستان با داشتن ۵۶۰ هزار هکتار اراضی زراعی، ۳۳ هزار هکتار اراضی باغی، افزون بر ۲۲۰ هزار بهره بردار بخش کشاورزی دارد و از استان‌های برتر کشور در تولیدات این بخش است.
گلستان سالانه حدود ۵.۵ میلیون تن تولیدات بخش کشاوورزی (زراعی، باغی، دامی) دارد که از این مقدار، چهار میلیون و ۱۰۰ هزار تن محصول زراعی، ۳۴۰ هزار تن محصول باغی و بقیه تولیدات جنگل و مرتع و دامی است.
به اعتقاد کارشناسان ردیابی آفات و بیماری‌های زراعی و باغی و انجام اقدامات پیشگیرانه باهدف جلوگیری از ورود یا انتقال آفات و بیماری‌ها از مرحله بذر و نهال تا مراحل خوشه‌دهی، گلدهی، میوه‌دهی به مزرعه و باغ، سبب بهبود عملکرد و برداشت محصول بهتر شده و در نهایت عواید اقتصادی مطلوب‌تری برای کشاورزان به ارمغان خواهد آورد.
درهمین پیوند عفت زواری کارشناس مسوول حفظ نباتات مدیریت جهادکشاورزی گنبدکاووس نیز در گفت و گو با ایرنا به معرفی برخی آفات و بیماری‌های رایج فصل بهار در مزارع و باغات گلستان و راهکارهای مقابله با آن پرداخت و خواستار توجه جدی بهره‌برداران بخش کشاورزی استان به این توصیه‌ها شد.
زنگ زرد گندم
زنگ زرد گندم زودتر از سایر زنگ‌ها ظاهر می‌شود، ابتدا برروی برگ‌های جوان جوش‌های زرد یا نارنجی کم رنگ حاوی "یوریدیوسپور" تشکیل شده که به صورت خطی و به موازات رگبرگ هر دو سطح برگ را می پوشاند در شرایط مساعد این جوش‌ها ممکن است بر روی غلات، خوشه‌ها، گلوم و گلومل نیز ظاهر شود.
با گرم شدن هوا در شرایط نامساعد در سطح تحتانی برگ‌ها جوش‌های تیره حاوی "تلیوسپور" ظاهر می‌شود هنگامی که رطوبت آزاد (باران یا شبنم) وجود داشته و دما بین ۱۰ تا ۲۰ درجه سانتی‌گراد باشد، بیماری سریع‌تر گسترش می‌یابد.
واکنش ارقام مختلف گندم نسبت به بیماری زنگ زرد متفاوت است بنابراین در پایش مزرعه غلات ارقام حساس در اولویت قرار دارد اگرچه بازدید از سایر ارقام نیز الزامی است، در این بیماری‌ها به محض مشاهده آلودگی سمپاشی با سموم توصیه شده توسط حفظ نباتات بایستی انجام پذیرد.
فوزاریوم خوشه
این بیماری تحت نام‌های جرب و بلایت خوشه نیز شناخته می‌شود، آلودگی سنبلچه‌ها در شرایط رطوبت و بارندگی طی مرحله گلدهی اتفاق می‌افتد، دانه‌ها در سنبلچه‌های آلوده چروکیده شده و قوه نامیه خود را از دست می‌دهند.
در اثر بروز این بیماری علاوه بر کاهش میزان محصول، کیفیت دانه‌های حاصله پایین می‌آید، وجود شبنم، بارندگی و رطوبت نسبی بالای ۷۵ درصد در طول دوره گلدهی و حرارت اپتیمم ۲۵ درجه سانتی‌گراد موجب تسریع در آلودگی خوشه خواهد شد.
مهمترین علائم این بیماری سفید شدن قسمتی و یا تمام خوشه قبل از تکامل آن است. در صورت وجود رطوبت میسیلیوم قارچ به‌رنگ صورتی ظاهر می‌شود، علائم بیماری در سایر قسمت‌های بوته به صورت پوسیدگی ریشه و طوقه، قهوه‌ای شدن پای ساقه و سیاه شدن گره‌ها می‌باشد.
بذر تولید شده توسط بوته‌های آلوده به فوزاریوم خوشه حاوی زهرابه‌های خاصی هستند که مصرف آنها برای انسان و دام زیان آور است.
بیماری سفید ساقه کلزا ( اسکلروتینیا )
این بیماری یکی از خسارت‌زا ترین بیماری‌های دانه روغی کلزا در منطقه گلستان است که باتوجه به زمان و شرایط آلودگی مقدار محصول از طریق کاهش وزن هزار دانه و ریزش محصول از غلاف‌های بیمار زودتر از معمول رسیده کاهش می‌یابد.
نخستین نشانه‌های بیماری، لکه‌های لهیده در روی برگ و ساقه است که اغلب از نقاطی که گلبرگ‌ها ریخته و با ساقه یا برگ تماس پیدا می‌کند، شروع می‌شود، لکه‌های سفید خاکستری گسترش یافته و به‌صورت حلقه‌هایی دور تا دور ساقه را فرا می‌گیرد.
کنترل شیمیایی این بیماری در زمان ۲۰ تا ۵۰ درصد گلدهی کلزا و قبل از شروع آلودگی با یکی از سموم توصیه شده، حفظ نباتات بایستی صورت گیرد.
پنبه
پنبه یکی از مهمترین گیاهان زراعی بوده که در میان گیاهان لیفیوروغنی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است، این گیاه درطول دوره رشد و نمو خود مورد حمله آفات و بیماری‌های مختلف قرار می‌گیرد، حساس‌ترین مرحله رشد پنبه مرحله گیاهچه‌ای است.
به منظور کنترل عوامل خسارت‌زا و نابود کننده گیاه پنبه در مرحله گیاهچه، روش‌های متعددی پیشنهاد شده که حفاظت بذور توسط قارچ کش‌ها وحشره کش‌ها یکی از اقتصادی ترین روش‌ها بوده است.
تریپس پنبه
یکی از آفات مکنده مهم درمحصول پنبه است که در طول فصل رشد پنبه از آن تغذیه می کند، ولی فقط گیاهچه‌های پنبه به آن حساس بوده و بوته هایی که به مرحله چهاربرگی رسیده باشند از خسارت اقتصادی درامان هستند.
این حشره درسطح پشتی برگ‌های کوتیلودونی، برگ‌های جوان و جوانه‌های انتهایی از شیره گیاهی تغذیه کرده و باعث ایجاد تغییر شکل و پیچیدگی برگ‌ها شده و نقاط نقره‌ای رنگی نمایان می‌شود که درصورت خسارت سنگین برگ‌ها پاره شده و حاشیه آنها بطرف بالا پیچ می‌خورد.
علائم خسارت آفت درصورت بالا بودن جمعیت حشره به صورت کوتولگی، مرگ جوانه انتهایی، تاخیر در میوه دهی و کوتاه ماندن ساقه‌ها بروز پیدا می‌کند.
علائم بارز این بیماری ها به صورت پوسیدگی گیاهچه های تازه سبز شده، پژمردگی و مرگ گیاهچه، رشد کند در اوایل فصل زراعی، لپه‌های کوچک، ریشه چه قرمز رنگ، نقاط آب سوخته روی ریشه چه‌ها که به تدریج به رنگ قهوه ای روشن در می‌آیند، می‌باشند.
گیاهان آلوده به صورت پراکنده و یا متمرکز درنقاط مختلف در مزرعه قابل مشاهده می‌باشند.
ضدعفونی بذور پنبه
بذر نقطه آغاز تولید گیاه و مهمترین نهاده دربخش تولیدات زراعی است که نه تنها پتانسیل تولید محصول، بلکه میزان تاثیر دیگر نهاده‌ها از جمله کودهای شیمیایی، سموم و آب را نیز بر عملکرد محصول تعیین می‌نماید.
درمزارع پنبه از اقدامات اولیه و ضروری در اجرای مدیریت تلفیقی آفات استفاده از بذر ضدعفونی شده است.
به منظور حفاظت بذور از عوامل بیماریزا و آفات اول فصل، ضدعفونی بذر با سموم توصیه شده می‌تواند تا حدود زیادی درپیشگیری از امراض موثر باشد، درضد عفونی بذر، هدف اصلی جلوگیری از آلوده شدن بوته‌های جوان پنبه در اوایل رشد رویشی پنبه می‌باشد.
با ضدعفونی کردن بذور، اثر سموم برعلیه آفات مکنده، به خصوص تریپس، دامنه طولانی تری از رشد گیاه ( از مرحله جوانه زنی تا اوایل گلدهی) را فرا می‌گیرد.
بیماری درختان میوه هسته دار
بیماری پیچیدگی برگ هلو یا لبشتری هلو یک بیماری قارچی است که از اوایل تا اواخر بهار به مقدار زیاد روی برگ ها رشد می‌کند، فاز دوم رشد اندام‌های قارچی روی برگ‌ها، تابستان و پاییز است، بهترین دما برای رشد این بیماری دمای ۶ تا ۲۶ درجه سانتی‌گراد است.
اگر بارندگی با زمان بازشدن جوانه‌ها همزمان باشد، بیماری طغیان می‌کند، سلول‌های آلوده شده بزرگ شده و تغییر رنگ داده که در نهایت منجر به پیچیدگی، تورم و خشکیدگی سرشاخه‌ها می‌شود، بنابراین با نام‌های پیچیدگی برگ هلو, لبشتری, باد سرخ، تاول برگ هلو و بلایت تافرینایی شناخته شده است.
علائم بیماری درتمام اندام‌های هوایی گیاه مشهود است ولی در برگ علائم نمایان تر است، پیچیدگی، تورم، بزرگ شدن برگ و تغییر رنگ و خشکیدگی سرشاخه ها و بالاخره ضعف عمومی و عدم تعادل فیزیولوژی در گیاه از اعم مسائل ایجاد شده است، علائم روی برگ نسبت به سنین مختلف برگ نیز فرق می‌کند.
برگ ها ممکن است ضخیم، مچاله و مجعد شده و رنگ آن سبز تا قرمز روشن شود، درختان جوان بیش از درختان پیر در برابر این بیماری حساس هستند شاخه‌های جوان مبتلا نیز کمی متورم شده، رشدشان متوقف می‌گردد و یا اینکه به رشد خود ادامه داده و لکه‌ها به صورت شانکر باقی می‌مانند و روی شاخه‌ها نیز تورم در بافت، پیچیدگی و در نهایت خشکیدگی صورت می‌گیرد.
کنترل زراعی و بهداشت گیاهی
انجام تغذیه مناسب و رعایت اصول باغبانی باتوجه به رقم و شرایط اقلیمی کاشت ارقام مقاوم یا نیمه مقاوم در مناطقی که خسارت این بیماری بالاست، رعایت تراکم کاشت و کنترل علف‌های هرز، هرس زمستانه برای از بین بردن جوانه هاو شاخه‌های آلوده و تهویه بهتر درخت و بلافاصله پس از هرس، سمپاشی با یکی از قارچ کش‌های مسی ضروری است.
مگس میوه مدیترانه‌ای
با توجه به ورود آفت مگس میوه مدیترانه به مزارع گلستان به خصوص در مناطق شرقی، نصب تله فرمونی در باغات انجیر و هلو برای ردیابی این آفت توصیه می‌گردد و در صورت وجود آفت به رعایت بهداشت عمومی به ویژه جمع آوری و دفن هرگونه میوه ریخته شده پای درخت در عمق ۵۰ سانتی متری خاک، نصب تله‌های جلب کننده حاوی مایع سراتراپ، سراتینکس، پروتئین هیدرولیزات به تعداد ۴۰ تا ۵۰ عدد در هکتار برای شکار انبوه براساس دستورالعمل تاکید می‌گردد.