برخی کارشناسان از موتورسیکلت ها به عنوان برمودای تصادفات یاد می کنند زیرا هر فردی درگیر آن شود را غرق می کند و در این راستا، تر و خشک با هم می‌سوزند. این برمودای تصادفات رحمی ندارد، سن و جنس برایش مهم نیست، برایش مهم نیست که نان آور خانواده باشی یا جوانی بی باک که از سر هیجان جوانی بر ترک موتور نشسته ای و می‌تازی. با توجه به آمار مرگ و میر ناشی از موتور اعم از راکب، سرنشینان و عابران طرح های مختلفی برای کاهش تصادفات و مرگ و میر ناشی از آن اجرا شده است.
در واقع از زمانی که موتورسیکلت ها تولید و روانه بازار شدند، طرح های متنوعی برای ساماندهی آن ها در ادوار مختلف توسط دولت و مجلس، تصویب، قانون، ابلاغ و اجرایی شد. چند دهه از طرح اعمال قانون و انتقال موتورسیکلت های متخلف به پارکینگ می‌گذرد و تکرار این اتفاق نه تنها در آموزش راکبان موتورسیکلت تاثیر نداشته بلکه باعث رسوب موتورسیکلت ها در پارکینگ ها نیز شده است.
محصول اجرای طرح های متنوع در ادوار گذشته را مشاهده کردیم که چندان اثربخش نبود و خاطیان در برابر تخلفات خود متنبه نشده و همچنان به کار خود ادامه می دادند. پلیس بر مبنای وظایف ذاتی و قانونی خود در برابر موتورسیکلت سواران متخلف اعمال قانون می کند، هر چند، در پی اعمال قانون و برخوردها، کشمکش و کش و قوس هایی وجود دارد.
برخی راکبان موتورسیکلت ها با هیچ ابزار یا قانونی آرام نمی‌گیرند حتی جریمه و برخوردهای قانونی در مورد آن‌ها اثری ندارد و همه و همه از دست آن ها عاصی هستند اما شاید یکی از طرح‌هایی که به تازگی اجرا شده و به نظر می رسد اثربخش بوده، طرح «موتوریار» است، سئوال این است که آیا متخلفان با اجرای این طرح به عمق عواقب بی قانونی پی می بردند و دست از تخلف می کشند؟ امید است، طرحی که در حال اجرا است اثرگذار بوده و شاهد کاش تخلفات و تصادفات در این زمینه باشیم.
طرح «موتوریار» طرحی است که با هدف فرهنگسازی و مشارکت موتورسواران متخلف در جریان کنترل ترافیک، به صورت آزمایشی ابتدا در پایتخت اجرا شد، این طرح که به طور رسمی، از سال گذشته اجرا شد به تدریج در آینده در همه تهران اجرایی می شود. در این طرح، یا طبق روال سابق موتورسیکلت متخلف توقیف و به پارکینگ منتقل می‌شود یا پلیس به راکب آن آرم پلیس داده و علامت «ایست» در اختیار وی قرار می‌دهد و برای ساعاتی در نقطه‌ای مشخص به کنترل ترافیک کمک می‌کند.
طرح موتوریار از آن سو در تهران اجرا می شود که برخی از راکبان از طریق آن امرار معاش می کنند و وقتی در برابر تخلفی که مرتکب شده اند، اعمال قانون شده یا موتور آن ها به پارکینگ منتقل می شود، همه زندگی آن ها تحت تاثیر این مساله قرار می گیرد. از آن جهت که پلیس باید به وظیفه ذاتی خود عمل کرده و نمی تواند در برابر بی قانونی و ایجاد مزاحمت برای مردم چشم پوشی کند.
پلیس به دنبال اجرای طرحی بود تا ضمن اعمال قانون برای راکبان متخلف، هزینه های اعمال قانون از جمله توقیف و ارجاع به پارکینگ کاهش یابد و ضمن آموزش به راکبان خاطی، رفتارهای ترافیکی ارتقاء یافته و میزان تخلف و تصادفات ناشی از آن کاهش یابد براین اساس طرح موتور یار با تعامل با قوه قضائیه در قالب مجازات های جایگزین برای موتور سیکلت سوار متخلف اجرایی شد.
در این طرح، ضمن توقیف موتور سیکلت فرد متخلف در همان محل، بدون اینکه وسیله نقلیه موتوری به پارکینگ منتقل شود، ابزار ترافیکی در اختیار راکب قرار داده و در یک بازه زمانی مشخص مثلا چند ساعت در محدوده ای که تخلف را مرتکب شده در کنار پلیس مانع تخلفات موتور سواران دیگر می شود. البته این آموزش و کمک به پلیس انتخاب خود راکب متخلف است و جریمه و انتقال به پارکینگ نیز در صورت قبول نکردن و پذیرش آموزش در انتظار موتورسوار متخلف است.
اجرای طرح موتوریار مربوط به تخلفات ترافیکی از جمله عدم استفاده از کلاه توسط راکب موتورسیکلت، عبور از چراغ قرمز، حرکت در خلاف جهت و تردد موتورسیکلت در خط ویژه است که به جای توقیف و انتقال موتورسیکلت متخلف به پارکینگ انجام می‌شود براین اساس در این طرح، فرد متخلف به جای اینکه موتورسیلکتش به پارکینگ منتقل شود، با پوشیدن کاوری که برای همین منظور طراحی شده، در حوزه روان‌سازی ترافیک به پلیس کمک می‌کند.
پلیس در بررسی های میدانی که انجام داده است به این نتیجه رسیده که میزان رضایت مندی از این طرح بالاست و این نوع آموزش در مقابل رفتن به پارکینگ بسیار مورد استقبال راکبان متخلف قرار گرفته است و پلیس نیز از این رضایتمندی بسیار استقبال می‌کند.
چرایی اجرای طرح هایی برای ساماندهی موتورسیکلت ها
با نگاهی گذرا و آماری به کلان شهری چون تهران، بررسی و آنالیز پلیس راهور پایتخت نشان می دهد که تصادفات در سه ماهه اول سال ۱۳۹۹ حدود ۴۸ درصد از متوفیان حوادث رانندگی سطح معابر تهران مربوط به موتورسیکلت سواران است. آمار مرگ و میر ناشی از موتورسیکلت ها نشان دهنده عمق فاجعه ای است که از سوی راکبان موتورسیکلت رقم می خورد و به نظر می رسد بیشتر نیازمند فرهنگ سازی موتورسیکلت سواران هستیم تا از قانون گریزی پرهیز کنند.
یکی دیگر از مشکلاتی کلان شهرها با آن مواجه هستند و زندگی را دشوارتر کرده است، آلایندگی زیستی و صوتی موتورسیکلت ها است و نیاز است تا این ارابه های آهنی به گونه ای هوشمند و هدفمند سازماندهی شوند. به گفته پلیس، هر موتورسیکلت به ازای هر یکصد کیلومتر باید کمتر از هشت دهم بنزین مصرف کند در حالی که این رقم بسیار بالاتر است و به سه تا چهار لیتر می‌رسد و به هر میزان که بنزین مصرف شود، به همان میزان آلودگی هوا بیشتر خواهد شد. موتورسیکلت با وجود حجم استفاده‌ای که در کلان شهرها دارد، از سوی دیگر با وجود مضرات اعم از میزان تصادفات و آلایندگی‌هایی که ایجاد می کند باید برایش فکری اندیشید. براین اساس اگر از آمار مرگ و میر ناشی از موتورسیکلت ها بگذریم و به آلایندگی آن ها بپردازیم، بررسی ها نشان می دهد که آلایندگی هر موتورسیکلت در کلان شهرها بیش از خودروها است.
مردم چه می گویند؟
امیرحسین جوان حدود ۳۰ ساله در مورد اجرای این طرح می گوید: مدتی است که برخی افراد که کاور موتوریار به تن دارند را در خط های ویژه اتوبوس دیده ام، اول نمی دانستم این افراد چه کسانی هستند و چه وظائفی به عهده دارند اما بعدها از زبان یکی از دوستانم شنیدم که این افراد در واقع کسانی هستند که مرتکب تخلف ترافیکی شده و برای تنبیه یا متنبه کردن آن ها، در کنار ماموران راهور قرار می گیرند تا خود از نزدیک شاهد تخلفاتی باشند که موتورها در خیابان ها رقم می زنند.
وی ادامه داد: به نظر من باید قوانین بویژه قوانین ترافیکی به روز شوند آن هم در زمانی که فرد مرتکب خطایی می شود، این گونه طرح ها بیش از قوانین خشک و خشن جواب می دهد، به نظر می رسد اثربخشی این گونه طرح ها نیز بسیار بیشتر است.
یکی از ماموران پلیس راهور در این زمینه به ایرنا می گوید: وقتی راکبی مرتکب تخلفی می شود، فرمان ایست به او می دهیم و برحسب تخلفی که انجام داده از او می خواهیم تا نظم ترافیکی را در کنار پلیس برقرار کنند، تازه متوجه می شوند که تا چه میزان حرکات غیرقانونی آن ها در معابر و خیابان ها می تواند، خطرآفرین باشد. وقتی آن ها در شرایط متقابل قرار می گیرند درک بهتری نسبت به رعایت قوانین پیدا می کنند بویژه زمانی که از آن ها خواسته می شود یکی از قوانین مربوط به تخلف را باید انتخاب کنند، مثلا اگر موتورسیکلتی باید به پارکینگ برود اما جریمه دیگری نیز وجود دارد با این عنوان که می توانند برای چند ساعت از کار خود بگذرند و در کنار پلیس نظم ترافیکی را برقرار کنند مورد دوم را شاید از سر اجبار قبول کنند، اما بعد از سپری کردن این مرحله اذعان می کنند که تجربه خوبی بود و هرگز تخلف خود را تکرار نخواهند کرد چرا که با هر تخلفی جان خود و سایر را به خطر می اندازند.
راکبان متخلف
یکی از راکبان موتورسیکلت متخلف که کاور موتوریار به تن دارد به ایرنا می گوید: بخاطر ورود به خط ویژه، پلیس دستور ایست داد و من موتورم را متوقف کردم، در ابتدا که آن ها توضیح دادند برای عدم توقیف موتورسیکلت می تواند این کاور را به تن کرده و در کنار پلیس نظم ترافیکی را برقرار کنم، خنده ام گرفت، از یک طرف در جریان اجرای چنین طرحی نبودم واز طرفی دیگر اجرای چنین طرحی به نظرم جالب آمد.
وی ادامه می دهد: حدود یک ساعتی است که در محدوده تخلف ایستاده ام و از دور و زاویه دیگری به تخلفات موتورسیکلت سوران نگاه می کنم، بسیار سخت است که ساعت ها در خیابان و شلوغی و سر و صدا بایستی و مدام با صحنه هایی مواجه شوی که نه تنها جان سایرین را به خطر می اندازد بلکه برخی بی توجه به قانون گاز می دهند و فرار می کنند، واقعا چهره خوبی ندارد. وقتی در کنار پلیس ایستادم از کار خودم بسیار بدم آمد و هرگز از خط ویژه حتی اگر دیرم شده باشد، عبور نمی کنم، چون در همین ساعات اندکی که در این مکان حضور دارم، دیدم که راکب موتورسیکلتی که از چراغ قرمز عبور کرد و توجهی به ایست پلیس نکرد، نزدیک بود جان یک فردی را بگیرد.
این جوان اضافه می کند: راکبان موتورسکیت ها باید در حین تردد در خیابان و معابر رعایت حال شهروندان کرده و با احتیاط رانندگی کنند، بنده در این مورد متنبه شده و امیدوارم دیگر خطایی مرتکب نشوم.
برخورد موتورسیکلت ها و ۲ کشته
سرهنگ عبدالهاشم دهقانی رئیس پلیس راه شمالی استان فارس گفت: برخورد دو دستگاه موتورسیکلت در محور مواصلاتی "شمس آباد" شهرستان مرودشت، دو کشته و سه مجروح برجای گذاشت.
وی در تشریح جزئیات این خبر افزود: با اعلام مرکز فوریت‌های پلیسی ۱۱۰ مبنی بر تصادف فوتی در محور مواصلاتی "شمس آباد" شهرستان مرودشت، بلافاصله گشت تصادفات به همراه عوامل امدادی برای بررسی موضوع به محل حادثه اعزام شدند. در این حادثه یک دستگاه موتورسیکلت با دو سرنشین به علت انحراف به چپ با یک موتورسیکلت دیگر با سه سرنشین به شدت برخورد کرده است.
رئیس پلیس راه شمالی استان با بیان اینکه در این حادثه متاسفانه هر دو راکب به علت شدت ضربه وارده فوت و سه ترک‌نشین نیز مجروح و راهی بیمارستان شدند، به راکبان وسیله نقلیه توصیه کرد ضمن رعایت قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی حتما حین رانندگی از کلاه ایمنی استقاده کنند تا شاهد حوادث دلخراش نباشیم.
برخورد موتورسیکلت با درخت
سرهنگ روح اله نصرتی معاون عملیات فرماندهی انتظامی استان سمنان گفت: برخورد شدید شب گذشته یک دستگاه موتورسیکلت با درخت در شهرستان آرادان دو کشته برجای گذاشت.
وی افزود:با اعلام خبر یک حادثه منجر به فوت در شهرستان آرادان به مرکز فوریت های پلیسی ۱۱۰ بی درنگ ماموران انتظامی برای بررسی موضوع به محل اعزام شدند. در این سانحه یک دستگاه موتورسیکلت در محور فرعی کهن آباد شهرستان آرادان با درخت برخورد و به داخل جوی کنار جاده سقوط می کند.
معاون عملیات فرماندهی انتظامی استان سمنان از مرگ در دم راکب و ترک نشین موتور در این حادثه خبرداد و گفت: موتور پس از سقوط، دچار حریق می شود.
سرهنگ نصرتی با بیان این که علت دقیق حادثه همچنان در دست بررسی است از عموم موتورسیکلت سواران خواست ضمن استفاده از کلاه ایمنی، سرعت مطمئنه را هنگام رانندگی با این وسیله نقلیه پرخطر رعایت کنند.
برخورد موتورسیکلت ها در خط ویژه با اتوبوس
سرهنگ احسان مومنی رئیس اداره تصادفات پلیس راهور تهران بزرگ از تصادف سه دستگاه موتورسیکلت با یک دستگاه اتوبوس خط ویژه در خیابان جمهوری خبر داد و گفت: در این حادثه رانندگی سه موتور سوار مصدوم شدند، بررسی اولیه نشان از این داشت که سه دستگاه موتورسیکلت در مسیر خط ویژه اتوبوسرانی خیابان جمهوری با یک دستگاه اتوبوس شرکت اتوبوسرانی که در همین مسیر در حال حرکت بوده برخورد می کنند و راکبان موتورسیکلت ها در اثر شدت ضربه وارده مصدوم می شوند.
رئیس اداره تصادفات پلیس راهور تهران افزود: با حضور عوامل امدادی هرسه مصدوم برای دریافت خدماتی درمانی به نزدیکترین بیمارستان انتقال یافتند.
این مقام انتظامی با اشاره به اینکه سرعت کم اتوبوس موجب نجات جان موتورسواران شده بود، گفت: خط ویژه مختص تردد اتوبوس های شرکت واحد می باشد و از تردد در این مسیرها خودداری کنید.
آموزش ۳۸ هزار موتورسوار در طرح "موتوریار"
سردار محمدحسین حمیدی رئیس پلیس راهور تهران در مورد تعداد افرادی که در این طرح شرکت کرده و آموزش دیدند، گفت: ۳۸ هزار موتورسوار در طرح"موتوریار آموزش دیده و موتورهای آن ها به پارکینگ منتقل نشده است و موتورسواران به صورت میدانی وارد کار شده و در کنار پلیس راهور قرار گرفتند.
وی به برنامه‌های پلیس راهور در سال ۱۴۰۰ اشاره کرد و افزود: ساماندهی موتورسیکلت سواران، اجرای جدی تری طرح موتوریار، ساماندهی بار شهری، ساماندهی خودروهای جرثقیل دار و همچنین ساماندهی حوزه‌های مربوط به عابرین پیاده از اهداف ما در سال ۱۴۰۰ است.
رئیس پلیس راهور تهران بزرگ گفت: موتورسیکلت‌ها ۴۴ درصد و عابران پیاده ۴۰ درصد تصادفات تهران را در سال ۱۳۹۹ شامل می‌شوند. تصادفات موتور سیکلت‌ها در سال گذشته افزایش هشت درصدی داشت که نتیجه ۱۵ درصد افزایش این وسیله نقلیه و عدم رعایت مقررات توسط راکبان است؛ موتور سیکلت‌ها یکی از نقاط آسیب ما هستند و با توجه به افزایش تردد آن‌ها، پیش‌بینی افزایش حوادث را داریم؛ پلیس برای برقراری انضباط و کاهش حوادث تلاش می‌کند اما راکبان، خود نقش اصلی را دارند.
سردار حمیدی گفت: برای کاهش تصادفات در سال ۱۳۹۹ طرح‌های بسیاری اجرا شد، اجرای طرح موتوریار تاثیر زیادی در ارتقاء انضباط و افزایش رضایتمندی داشت؛ در پی اجرای این طرح، حدود ۳۷ هزار موتور سیکلتی که باید برای تخلفات به پارکینگ ارجاع می‌شد در این طرح شرکت کرده و از ظرفیت راکبان در راستای برقراری نظم و انضباط استفاده شد.
همان طور که گفته شد طرح های بسیاری برای کاهش تخلفات ترافیکی و کاهش مرگ و میر ناشی از تصادفات راکبان موتورسیکلت ها اجرا شده که همه آن ها سلبی بوده و میزان بازدارندگی آن بسیار پایین، اما اجرای طرح هایی همچون موتوریار و طرح های مشابهی که اجرا می شود، ضمن اثربخشی، دارای نتایجی مثبتی بوده و اقشار مختلف مردم از اجرای آن ابراز رضایت دارند از سوی دیگر باید گفت در عصر کنونی نمی توان قوانین خشک و سلبی را برای جوامع امروزی بکار بست بلکه باید به سمت ابتکار و خلاقیت پیش رفت و از ابزارهای نوین، نرم و اثربخش استفاده کرد.
از:معصومه نیکنام