به گزارش گروه فرهنگی ایرنا از واحد ارتباطات و رسانه اداره کل هنرهای تجسمی هادی مظفری گفت: این روند با یک پژوهش بین المللی که به استادان دانشگاه هنر سپرده شد شکل گرفت و وضعیت مدیریت نگارخانه ها در دیگر کشورهای دنیا بررسی و بر مبنای آن و همچنین شرایط نگارخانه ها در کشور، آیین نامه قبلی و اسناد بالا دستی و شرایط و اقتضائات هنرهای تجسمی در کشور، آیین نامه جدید تدوین شد.
آیین صدور مجوز تاسیس و فعالیت نگارخانه ها مصوب ۲۳/ ۱۱/ ۱۳۷۹ بود و بعد از ۲۰ سال ضرورت بازنگری بر مفاد آن الزامی به نظر می رسید، از این رو بر اساس مقتضیات و شرایط زمان و بررسی های همه جانبه برای توسعه هنرهای تجسمی در کشور و گستره بین المللی، در کمیته ساماندهی مجوزهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بازنگری و تدوین شده است.
مظفری با بیان این که ویژگی اصلی آیین نامه جدید این است که درباره موضوعاتی که پیش از این در آیین نامه مسکوت مانده بود و یا تصمیم گیری نشده بود، بازنگری شد و در این بازنگری جامعیت نگارخانه ها و گسترش هنرهای تجسمی مورد توجه قرار گرفت خاطر نشان کرد: چند تفاوت مهم در این آیین نامه با آیین نامه قبلی وجود دارد. در بازنگری، تعاریف مربوط به هنرهای تجسمی و نگارخانه ها با استانداردهای جهانی تطبیق یافت که امر مهمی ست زیرا در افکار عمومی واژه نگارخانه با معانی دیگری مترادف شده بود، در این آیین نامه تعریف نگارخانه منحصرا در حوزه هنرهای تجسمی ارائه شده است.
نگارخانه‌داری تخصصی شد
او گفت: تخصصی شدن شغل نگارخانه داری از خصوصیات این تعریف جدید است. پیش از این هر کس بدون بررسی کارشناسی می توانست وارد این حرفه شود و ارتباط فرد با هنرهای تجسمی سنجیده نمی شد. اما در آیین نامه جدید شغل نگارخانه داری و ورود به حوزه تخصصی هنرهای تجسمی تعریف شده و صلاحیت افراد ارزیابی می شود. سازمان ها هم به عنوان شخصیت حقوقی با معرفی مدیر مسئول که شرایط لازم را داشته باشد می توانند نگارخانه تخصصی هنرهای تجسمی تاسیس کنند. با این کار مسیر ورود متخصصان و تحصیل کردگان رشته های هنرهای تجسمی به بازار و اقتصاد هنر نیز فراهم می شود.
مدیر کل هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کرد: از این پس تمام تقاضاهای تاسیس گالری، ارسال گزارش های ادواری و پیگیری امور مربوطه، به صورت برخط و غیر حضوری انجام می شود. سامانه ای اینترنتی برنامه نویسی شده که کار صدور مجوز و همه امور مربوط به نگارخانه ها را به صورت غیر حضوری میسر کرده است و نگارخانه داران برای استفاده از این ظرفیت از طریق پنجره واحد خدمات وفا استفاده کنند.
وی افزود: پیشتر در آیین نامه قبلی امکانی برای نگارخانه آنلاین و مجازی تعریف نشده بود که با توجه به شرایط کرونا در این آیین نامه این مورد هم لحاظ شده است.
مظفری گفت: یکی از مهمترین بخش های آیین نامه جدید این است که مرجع صدور مجوز و بررسی عملکرد نگارخانه ها از نگاه مدیریتی صرف خارج شده و مراحل صدور مجوز و نظارت بر کار نگارخانه ها و دیگر امور، به شورای هفت نفره واگذار شده است که در ماده ۴ آیین نامه جدید با جزییات بیان شده و ترکیب اعضا که برای دو سال از سوی مدیرکل هنرهای تجسمی انتخاب می شوند عبارتند از:
- یکی از معاونان اداره کل هنرهای تجسمی
- یک نفر از کارشناسان اداره کل هنرهای تجسمی
- سه نفر از کارشناسان و متخصصان هنرهای تجسمی با تایید اداره کل هنرهای تجسمی
- یک نفر از اعضای انجمن صنفی نگارخانه داران
- یک نفر از اعضای هیأت مدیره انجمن های هنرهای تجسمی
وی گفت: شورای مرکزی در اداره کل هنرهای تجسمی تشکیل می شود و در این آیین نامه تفویض اختیار به استانها نیز مشخص شده که شورای استانی نیز با همین ترکیب اعضا کار صدور مجوز را انجام می دهند. تغییر مهم در این آیین نامه جدید این است که قبلا همه کارها را مدیر کل تجسمی یا مدیر کل استان انجام می داد که در حال حاضر با تشکیل این شورا حضور هنرمندان در کار نگارخانه ها پر رنگ خواهد بود و این بزرگترین دستاورد این آیین نامه است.
مظفری تاکید کرد: پیش از این بسیاری از نگارخانه ها دولتی یا زیر نظر نهادهای عام المنفعه بودند و بر این اساس آمار درستی از تعداد نگارخانه های کشور نداشتیم. اداره کل هنرهای تجسمی بر این اعتقاد است که نگارخانه ها باید خصوصی باشند. چرا که مساله فروش و اقتصاد هنر اهمیت بسزایی دارد و نگارخانه های دولتی معمولا در اقتصاد هنر نقشی نداشتند و بیشتر به صورت نمایشگاه عمل می کردند. با به روز شدن مجوز نگارخانه ها، آنها از سوی شورای مرکزی صاحب شناسه ای می شوند که پروانه فعالیت و شماره صنفی آنها محسوب می شود. از این طریق بعد از یک سال می توانیم به آمار دقیق نگارخانه ها در کشور دست پیدا کنیم و در حال حاضر نگارخانه های سراسر کشور ۴ ماه فرصت دارند تا مجوز فعالیت خود را طبق آیین نامه جدید به روز کنند.
مدیر کل هنرهای تجسمی وزارت ارشاد خاطر نشان کرد: ما معتقدیم که در موضوع بازار و اقتصاد هنر در رابطه بین هنرمند و مخاطب و نگارخانه دار نباید وارد جزییات شد. اما در این آیین نامه، رابطه و نظام مندی بین هنرمند و گالری دار و مخاطب تا حد لازم تعریف شده است و حقوق هر یک از آنها در قانون مشخص است. در واقع نظام اقتصادی و بازار در حوزه هنر هم تابع عرضه و تقاضاست و صاحب اثر و نگارخانه دار و مشتری باید به توافق برسند. ممکن است که در بسیاری از خرید و فروش ها صاحب اثر یا هنرمند حضور نداشته باشد. اما حقوق هنرمند تعریف شده است.
وی گفت: در آیین نامه جدید هم به تبعیت از آیین نامه قبلی مسئولیت برپایی هر نمایشگاه با مدیر مسئول است و شامل تمام جوانب برپایی نمایشگاه و فروش اثر و قوانین مرتبط با کپی رایت و حقوق معنوی هنرمندان است و مسئولیت اصالت اثر هم با مدیر نگارخانه است. اگر اثری فاقد اصالت و یا خلاف مقرارت و باورهای جامعه و موجب وهن باشد به عهده مدیر نگارخانه است که نمایش داده نشود. در عین حال حق فروش آثار عتیقه را ندارند. مباحث مربوط به کپی رایت و حقوق معنوی هنرمند و حتی مساله مرمت آثار هم در آیین نامه جدید ذکر شده است.
مدیر کل هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: آیین نامه قبلی اشاره داشت مدیر هر نگارخانه موظف است یک هفته قبل از برپایی نمایشگاه برنامه های خود را به اداره کل هنرهای تجسمی اعلام کند. این مساله در آیین نامه جدید هم وجود دارد. نکته حائز اهمیت اینکه شاید مدیران نگارخانه ها چندان به این مساله توجهی نکنند. خاطر نشان می کنم که گاهی مراجع قضایی در خصوص عملکرد یک نگارخانه در بازه زمانی مشخص سوال کرده اند. وقتی گزارشی از سوی مدیر نگارخانه به اداره کل و شورای مرکزی رسیده باشد، شورا می تواند پاسخگو باشد. این کار برای آگاهی و اطلاع است. چرا که در حوزه نگارخانه ها و نمایشگاه ها هم مانند نظارت بر آثار موسیقی، کتاب، سینما و قانون مطبوعات، نظارت وزارت فرهنگ و ارشاد پسینی است و بعد از اجرای برنامه و برگزاری نظارت انجام می شود. با این حال اطلاع داشتن شورای مرکزی از جزییات برنامه های نگارخانه ها رافع مشکلات آتی است.
نکته دیگری که در آیین نامه جدید نسبت به آیین نامه قبلی تغییر کرده است شناور شدن حق العمل نگارخانه ها در فروش آثار است. حق العمل نگارخانه قبلا ۳۰ درصد بود و الان بین ۲۰ تا ۴۰ درصد شناور است که در صحبت با انجمن نگارخانه داران و مشورت با هنرمندان بر اساس سوابق هنرمند و اثر و نوع نگارخانه و ... این شناور بودن لحاظ شد.
مظفری در پایان گفت: در آیین نامه جدید به مواردی از جمله فوت موسس و یا در مواردی که شخص فاقد شرایط مصرح در دستورالعمل باشد و حق مدیریت نگارخانه و تخلفات احتمالی از سوی نگارخانه دار هم تاکید شده است. برای مثال دیگر مثل گذشته مرجع انحلال فعالیت یک نگارخانه یک نفر با عنوان مدیر کل نیست و مراجع تصمیم برای انحلال فعالیت نگارخانه و شرایط آن بر اساس نوع تخلف متغیر و متنوع است.