معاونت زنان و خانواده از جمله معاونت هایی است که جامعه مورد توجه، آن زنان و کودکان هستند. این معاونت از زمان ریاست جمهوری محمد خاتمی آغاز به فعالیت کرده و در برخی از دوره ها اقدام ها و دستاورد های موثری به همراه داشته است. در حال حاضر معاون رییس جمهوری در امور زنان و خانواده "معصومه ابتکار " می باشد و برنامه این معاونت نیز بر مبنای شعار "زنان، خانواده و توسعه پایدار" بنا شده است. معاون رییس جمهوری در امور زنان و خانواده در نشست تخصصی مجازی با عنوان " تبیین سیاست‌ها و اقدامات دولت در موضوع عدالت جنسیتی " که در تاریخ ۳۱ فروردین ۱۴۰۰ انجام شد؛ اظهار داشت: در دوره دولت دوازدهم تلاش شد شاخص‌های عدالت جنسیتی مبتنی بر پژوهش های علمی تدوین شود و هر قدمی هم که معاونت امور زنان و خانواده در این مسیر برداشته بر پایه پژوهش، پیمایش و سند پشتیبان بوده است.
در گفت گویی که پژوهشگر ایرنا با زهرا جواهریان، معاون برنامه‌ریزی و هماهنگی معاونت امور زنان و خانواده داشت، سعی گردیده مهم ترین اقدام های این معاونت مورد توجه قرار گیرد. در ادامه مشروح این گفت و گو را می‌خوانید:
تلاش دولت برای چارچوب های حقوقی
جواهریان پیرامون مهم ترین تلاش های این معاونت در زمینه چارچوب های حقوقی گفت: از مهم ترین اقدامات و موفقیت های معاونت زنان و خانواده در زمینه قوانین و مقررات در دولت دوازدهم، تصویب لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان در مجلس شورای اسلامی می باشد. تصویب این لایحه در تاریخ یکشنبه هیجدهم خرداد ۹۹ پس از ده سال با پیگیری‌های دولت و معاونت به منظور رفع خلاء های قانونی در مقابله با انواع اشکال کودک آزاری صورت گرفته است. پیگیری های مربوط به لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان بد سرپرست و بی سرپرست از دیگر اقدام های این معاونت در دولت دوازدهم است. (اقدام حقوقی در حمایت و پیشبرد لایحه تامین امنیت زنان ، قانون حمایت از اطفال و نوجوانان ، حمایت از اورژانس اجتماعی و فعالیت فرهنگی در مقابله با خشونت در خانواده‌ها ).
وی در ادامه افزود: همچنین پیگیری‌های تصویب لایحه امنیت زنان در قوه قضاییه از طریق تشکیلات مشترک و مکاتبات مربوط به سران دو قوه قضاییه و مقننه جهت مقابله با مساله خشونت علیه زنان و پیشگیری از بروز رفتارهای خشونت آمیز و ارسال مجدد از جمله عملکرد در این دوره می باشد. ارایه و تصویب ۱۰ لایحه جدید حمایت از زنان ، دختران و خانواده با پشتوانه برگزاری نشست های فقهی و حقوقی پشتیبان و تهیه اسناد پشتیبان و حمایت از لوایح مربوطه مانند تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی و مردان خارجی، تلاش بین بخشی با مراجع ذیربط قوه قضائیه ، کانون وکلای دادگستری ، وزارت کشور و سازمان بهزیستی به منظور ترمیم و توسعه فعالیت‌های خانه‌های امن از دیگر اقدامات این معاونت است.
اقتصاد مقاومتی، اشتغال و کارآفرینی
معاون برنامه‌ریزی و هماهنگی معاونت امور زنان و خانواده در خصوص فعالیت‌های معاونت در زمینه اقتصاد مقاومتی، اشتغال و کارآفرینی بیان کرد: اجرای تکالیف بند ت ماده ۸۰ قانون برنامه ششم توسعه مبنی بر تدوین برنامه اقدام و عمل توان افزایی زنان سرپرست خانوار با همکاری وزارت تعاون ، کار و رفاه اجتماعی و دستگاههای ذیربط و تصویب و ابلاغ آن، حمایت از ۸۰ هزار زن سرپرست خانوار و زنان فازغ التحصیل جوان برای کار آفرینی برای اخذ وام قرض الحسنه جهت اشتغال از طریق جلب همکاری صندوق کار آفرینی امید، بانک توسعه تعاون ،بانک رفاه کارگران ، بانک قرض الحسنه مهر ایران و بیمه کار آفرین، برگزاری رویداد دانشجویی کار ، مهارت ، نوآوری دختران (طرح کمند) در ۱۵ استان کشور ، آموزش بیش از ۱۴۰۰ دانشجوی علاقه مند در کسب و کار ، دریافت ۷۶۰ ایده و طرح کسب و کار از دانشجویان تحت پوشش، برگزاری پنل گفت و گوی تخصصی با کار آفرینان و صاحب نظران دانشگاهی، بازدید از مراکز تجاری و صنعتی و ارایه خدمات مشاوره با همکاری وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری از مهمترین اقدامات این معاونت است.
وی در ادامه سخنان خود به مجموعه ای از اقدامات شاخص دولت اشاره کرد و گفت :حمایت از تشکیل بیش از ۴۱۰ صندوق اعتباری خرد زنان روستایی و عشایر و تعاونی زنان، ایجاد کمپین زنان نسل تحریم با شناسایی و معرفی حدود ۵۰۰ زن کارآفرین به ویژه در شهرهای کوچک و روستاها و حمایت مادی و معنوی از آنها، همکاری مشترک با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در جهت توانمند سازی زنان با هدف ورود به بازارهای فروش مجازی با ۶۳ استارتاپ و ۱۰ گروه تسهیل گری اجتماع محور و همکاری مشترک با وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان جهاد کشاورزی در بحران کرونا برای جهت دهی به تولیدات زنان سرپرست خانوار به سوی ملزومات بهداشتی مانند ماسک ، گان و مواد ضدعفونی کننده از دیگر اقدامات شاخص معاونت در این حوزه است.
جواهریان افزود: طراحی و پیاده سازی پنجره واحد خدمات رفاهی زنان سرپرست خانوار با همکاری وزارت تعاون ، کار و رفاه اجتماعی، هماهنگی با بانک قرض الحسنه مهر ایران ، بانک رفاه کارگران ، بانک توسعه تعاون، صندوق کارآفرینی امید ، بانک ملت و بانک ملی به منظور حمایت از حدود ۵۳۰۰۰ نفر از دختران فارغ التحصیل دانشگاهی، زنان کارآفرین، زنان سرپرست خانوار و دختران هرگز ازدواج نکرده و زنان روستایی با هدف توسعه مشاغل خانگی، راه اندازی کسب و کارهای خرد، کوچک و ارزش آفرین، کارگشایی و رفع نیازهای ضروری آنان از طریق اعطای تسهیلات به بانوان جامعه هدف نیز از دیگر اقدامات است.
به گفته معاون برنامه ریزی و هماهنگی: از دیگر اقدامات این معاونت در زمینه اقتصاد مقاومتی، حمایت از ۱۳ شبکه صندوق اعتباری خرد زنان روستایی و عشایری در ۸ استان کشوربا هدف توانمندسازی زنان روستایی و عشایری، ترویج فرهنگ تولید و مصرف محصول سالم و استاندارد با تاکید بر توان افزایی جوامع محلی در سطح کشور، توانمند سازی ۵۰۰۰ زن روستایی و عشایر در موضوع زنجیره ارزش گیاهان دارویی و ایجاد ۲۰۲ ساعت عملیاتی تولید گیاه دارویی، اجرای تفاهم نامه اعطای وام قرض الحسنه به ۳۳ هزار زن سرپرست خانوار، دختر خود سرپرست و هرگز ازدواج نکرده بالای ۴۰ سال، تقویت مهارتهای فردی خانواده ها در بحران کرونا با هماهنگی مدیران و تسهیلگران طرح گفت و گوی ملی خانواده ، کانون گفت و گو و ۱۲۰۰ سمن در سطح کشور از طریق تهیه و انتشار پادکست‌ها ، اینفوگرافی و پوسترهای آموزشی در فضای مجازی و تخصیص و ابلاغ ۲۰ میلیارد ریال اعتبار به استانداری‌های سراسر کشور با هدف توانمندسازی اقتصادی و توسعه و حمایت از مشاغل خانگی زنان سرپرست خانوار در شرایط کرونا است.
عدالت جنسیتی
جواهریان درباره عدالت جنسیتی و میزان موفقیت معاونت در این زمینه گفت: معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری با استناد به اسناد بالادستی شامل ماده ۱۰۱ قانون برنامه ششم توسعه و آیین نامه اجرایی این ماده و اولویت‌های ابلاغی رییس جمهوری، اقدام به تهیه و ابلاغ شاخص‌های ملی عدالت جنسیتی در ۸ محور آموزش و پژوهش، سلامت و تندرستی، حقوق و امنیت، جمعیت و خانواده، مشارکت سیاسی و تصمیم سازی و فرهنگ و اجتماع به دستگاه های اجرایی کرده است.اجرای تکالیف ماده ۱۰۱ قانون برنامه ششم توسعه مبنی بر تهیه و ابلاغ شاخص‌های عدالت جنسیتی در ۸ محور، ۲۵ شاخص و ۱۷۷ زیر شاخص و تهیه شناسنامه شاخص ها، اجرای تکالیف بند ۱۰۲قانون برنامه ششم توسعه مبنی بر تهیه و ابلاغ شاخص‌های خانواده در ۱۰ محور و ۴۵ مولفه و رصد و پایش سیاستهای کلی خانواده ابلاغی مقام معظم رهبری در دستگاههای اجرایی و تهیه سه کارنامه وضعیت انتصابات مدیران زن در دولت براساس تحقق هدف ۳۰ درصدی انتصابات زنان که از ۶/۱۳./. در سال ۱۳۹۶ به ۲۵ درصد در سال ۹۹ از مهمترین اقدامات معاونت در این زمینه است.
تحکیم بنیان خانواده
جواهریان در زمینه برنامه‌های تحکیم بنیان خانواده گفت: از مهم ترین اقدامات معاونت در زمینه تحکیم بنیان خانواده طرح گفت و گوی ملی خانواده و گفت و گوی بین نسلی برای انسجام و سلامت روانی – اجتماعی در بستر واقعیت های محلی است که تا کنون در همه استان ها انجام شده است. هدف از طرح «گفت‌وگوی ملی خانواده» این است تا خانواده ها مهارت شنیدن و درک کردن یکدیگر را بیاموزند و فضای دوستی بین خانواده و همچنین گفت و گوی بین نسلی میان فرزندان و والدین برقرار شود.
وی افزود: الگو سازی و اجرای طرح گفت و گوی ملی خانواده با هدف تقویت مهارت های ارتباطی در خانواده در ۶۸ شهر و گفت و گوی بین نسلی و راه اندازی رادیو نسل در فضای مجازی، تدوین برنامه ملی آموزش عمومی در حوزه ازدواج و تصویب در ستاد ملی زن و خانواده و ابلاغ توسط هیت وزیران از مهمترین اقدامات شاخص معاونت در این زمینه است.
جواهریان ادامه داد: از دیگر اقدامات شاخص این معاونت در راستای تحکیم بنیان خانواده اعمال سیاستهای خانواده در زمینه ازدواج، باروری، مسکن و معنویات و پایداری ارزشها در برنامه‌های دستگاههای اجرایی، ترویج الگوی مصرف در خانواده در ۴ حوزه آب، انرژی پسماند و ضایعات مواد است. در این محور معاونت زنان طرحی به نام «ردپای آب» و «بانوی آب» داشته است و در آن به نقش موثر زنان در رابطه با مسایل آب و مدیریت آب توجه کرده است. عقیده این معاونت بر این است که تلاش زنان در صرف جویی مصرف آب می‌تواند زمینه ساز صرفه جویی در مصرف برق باشد. همچنین کاهش هزینه‌های خانوار، کاهش ضایعات و پسماند در شهرها، کمک به نیازمندان و افزایش بهره‌وری از جمله دستاوردهای معاونت زنان در این حوزه است.
نگاهی به دیگر فعالیت ها و اقدام های انجام گرفته
جواهریان در خصوص سایر اقدامات این معاونت گفت: راه اندازی سامانه رصد و پایش وضعیت زنان و شاخص‌های عدالت جنسیتی و خانواده، تدوین سند ارتقای وضعیت زنان و خانواده ۳۱ استان مبتنی بر روش برنامه‌ریزی نتیجه محور (آر بی ام ) و تصویب در شورای برنامه ریزی و توسعه استان ها و رصد وگزارش گیری از اجرای سند ارتقاء وضعیت زنان، اجرای طرح ارتقاء تاب آوری اجتماعی با میانگین ۶۰ ساعت برای اعضای جوامع محلی ۱۱۳۰ محله در سطح کشور با تاکید بر سکونتگاههای غیر رسمی ، حاشیه نشین و مناطق آسیب دیده و در معرض آسیب و ارتقای سطح مهارت‌ها و تاب آوری فردی حدود ۶۵۰ هزار دانش‌آموز دختر از طریق تهیه بسته آموزشی با ۱۲ محور و آموزش بیش از ۲۲۰۰ نفر از مربیان مدارس با همکاری وزارت آموزش وپرورش از دیگر اقدامات این معاونت بوده است.
وی گفت: از دیگر اقدامات معاونت، حمایت از سواد آموزی زنان و دختران روستایی و عشایر در ۲۶ استان از طریق توان افزایی حدود ۳۹۰۰ آموزش دهنده زن و سواد آموزی حدود ۳۰۰۰۰ نفر از زنان و دختران روستایی و عشایری کم سواد و بازمانده از تحصیل، تدوین بر نامه ملی ارتقا نشاط وتندرستی زنان و دختران و تصویب در ستاد ملی زن و خانواده و ابلاغ توسط هیئت وزیران و رصد و پایش نحوه اجرای آن و همکاری در تدوین سند ملی سلامت زنان و همکاری با ستاد ملی مبارزه با مواد مخدر حول گفت و گوی ملی خانواده با رویکرد پیشگیری از اعتیاد و تاب آوری اجتماعی است.
ارزیابی و راهکار هایی برای عملکرد ی بهتر
جواهریان پیرامون ارزیابی عملکرد معاونت گفت: البته دیگران باید ما را ارزیابی کنند. اما آنچه قابل توجه است این است که معاونت با داشتن برنامه های زمان بندی شده، نتیجه محور و مکان محور در حوزه استانی و ستادی وارد عمل شده و مستندشدن این برنامه‌ها در سامانه رصد و پایش ارتقاء وضعیت زنان و خانواده در موضوعات مختلف نشان می‌دهدکه معاونت امور زنان و خانواده توانسته است به برنامه‌های خود جامع عمل بپوشاند و در این خصوص با مستند سازی اطلاع رسانی نماید .
وی افزود: برای مثال پرداختن به شاخص‌های خانواده و شاخص های عدالت جنسیتی، برگزاری دوره های تاثیر گذار در راستای پیشبرد اهداف سلامت و کیفیت زندگی خانواده ها از جمله طرح ملی گفت و گوی خانواده و گفت و گوی بین نسلی، داشتن ۲۲۵ موافقتنامه و تفاهم نامه با دستگاه های اجرایی و سازمان های مردم نهاد در جهت پیشبر اهداف و توسعه وضعیت زنان و خانواده و اجرای آن ها، اجرای طرح تاب‌آوری در بیش از ۱۰۰۰ محله کشور و همچنین ارایه و تصویب لوایح جدید در راستای حمایت از زنان و دختران و خانواده های این مرز بوم از جمله اقدامات قابل توجه این معاونت است.
جواهریان در انتها برای عملکرد بهتر و موثرتر این معاونت به راهکارهایی اشاره کرد که از آن جمله، ایجاد ساختار و تشکیلات متناسب با وظایف و ماموریت های حوزه زنان و خانواده، افزایش همکاری های فرابخشی بین دستگاههای دولتی و ۳ قوه، توجه به بودجه‌ریزی جنسیتی در سازمان برنامه و بودجه، توجه بیشتر به انتصاب زنان در مدیریت عالی و لحاظ موضوع خانواده در تمام برنامه‌ریزی‌های کشور است.