امسال هنوز فصل گرما نرسیده دمای هوا در اردبیل تابستانی گرم را تداعی می‌کند، بارش‌ها در سال زراعی جاری بسیار کم شده و خشکسالی همچنان سایه شوم خود را بر سر منطقه تداوم بخشیده است، کشاورزان هم برای گریز از خسارت به مزارع خود تنها چشم امید به سدهایی دارند تا آب ذخیره شده پشت آنها رهاسازی شود.
دو سه روز پیش در مشگین‌شهر باتوجه به کم بارشی اول بهار مقدار یک هزار و ۵۰۰ لیتر در ثانیه از آب سد سبلان و مقدار ۵۰۰ لیتر دیگر نیز از سد احمد بیگلو این شهرستان رهاسازی شد تا زمین‌های کشاورزی و باغ‌های تشنه کشاورزان سیراب شود. این سدها دو سه سال پیش بهره‌برداری شد و اکنون در ابتدای فصل خشکسالی به داد کشاورزان رسیده‌اند.
آب از گذشته نه چندان دور در اردبیل رو به کاهش گذاشته است، هم بارش‌ها کم شده و هم چشمه‌های زیرزمینی از مدتها پیش رو به نزول و کاهش گذاشته و در این میان اگر آب سدهای که در سال‌های اخیر اجرایی شده نبودند خشکسالی دمار از روزگار کشاورزان استان در آورده و آنها را بیچاره می‌کرد.
یکی از اقدامات ماندنی نظام جمهوری اسلامی ایران بویژه در زمان دولت تدبیر و امید پیش‌بینی و اجرای سدهایی برای جمع آوری آبهای سطحی و ذخیره‌سازی آنها بود، سدهایی که تعدادی از آنها در سال‌های اخیر به بهره‌برداری رسیده و چند سد و طرح پایاب آنها نیز در مرحله افتتاح قرار گرفته است.
بر اساس اعلام مسئولان استان اردبیل احداث ۱۰ سد بزرگ در استان طی سال‌های اخیر اجرایی شده است، سه سد از این تعداد در جریان سفر رئیس‌جمهوری در دی ماه سال ۹۸ به بهره‌برداری رسید و مطالعات فنی ۱۰ سد مخزنی دیگر نیز با اخذ مجوزهای لازم از سال گذشته در دستور کار قرار گرفته است.
سد احمدبیگلو در مشگین‌شهر، سد بفراجرد خلخال و سد تازه‌کند گرمی (قباله یا سمبورچای) سه سدی هستند که در سال ۹۸ به بهره‌برداری رسید.
سد گیوی و سد سبلان نیز از جمله سدهایی هستند که عملیات اجرایی آنها در دولت تدبیر و امید تکمیل شده و هم‌اکنون طرح‌های پایاب آنها در حال اجرا هستند.
سد گیوی (کوثر) با ظرفیت ۷۶ میلیون مترمکعب ۱۰۲ متر ارتفاع دارد، این سد روی رودخانه گیوی چایی از نوع خاکی سنگ ریزه‌ای با هسته رسی احداث و حجم مفید آن ۵۳ میلیون مترمکعب است.
سد عنبران هم از جمله سدهایی است که احداث آن در دولت تدبیر و امید سرعت گرفته و هم‌اکنون دارای ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی می‌باشد.
همچنین دولت تدبیر و امید بیش از ۱۵ هزار میلیارد ریال برای اجرای پروژه پایاب سد خداآفرین سرمایه‌گذاری کرده و در حال حاضر هم تسریع در روند عملیات اجرایی پروژه پایاب این سد نیازمند تخصیص اعتبارات بیشتر است که تلاش می‌شود اعتبار لازم تامین شود.
شبکه پایاب سد خدا آفرین مغان، سد احمد بیگلو مشگین‌شهر ، سد عمارت گرمی و سد تازه کند گرمی طرح‌های چهارگانه‌ای است که منابع مورد نیاز آن از محل صندوق توسعه ملی تامین شده و هم‌اکنون چهار هزار نفر در آنها مشغول بکار هستند.
تکمیل مطالعات فنی سدهای سینه سر و توسانلو و تکمیل احداث سد کله‌سر گرمی با توجه به اعتبار مصوب ۱۱۰ میلیارد ریالی قانون بودجه ۱۴۰۰ ، اتمام عملیات سد تازه‌کندگرمی با توجه به اخذ اعتبار مالی جدید در سال جاری و تعیین نهایی پیمانکار تصفیه خانه سد تازه‌کند، مطالعه سدهای اهل ایمان و اینچه‌نو در شهرستان مشگین‌شهر ، مطالعات سدهای نیاخرم و مجره و اقدامات اجرایی برای تکمیل سد گیوی شهرستان کوثر و انتخاب پیمانکار سد هشجین در خلخال نیز جزو برنامه‌های اولویت‌دار شرکت آب منطقه‌ای اردبیل می‌باشد.
اکبر بهنامجو ، استاندار اردبیل در تشریح فعالیت‌های دولت در زمینه سدسازی گفت: سد سازی در دولت تدبیر و امید شتاب گرفته و نمونه بزرگ آن احداث بزرگرترین پروژه آبی خاکی کشور در منطقه مغان است.
وی افزود: پایاب سد خداآفرین در شمال استان اردبیل به عنوان بزرگترین پروژه آبی خاکی کشور، ۹۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارد که عملیات اجرایی آن در این دولت سرعت گرفته است.
استاندار اردبیل اضافه کرد: پروژه پایاب سد خدا آفرین بزرگترین پروژه آبی خاکی بعد از انقلاب است که پنج هزار هکتار از این پایاب سال گذشته به بهره‌برداری رسیده است.
وی گفت: برای این پروژه بالغ بر ۲۵۰۰ میلیارد تومان هزینه شده و حدود یک هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان دیگر نیاز دارد تا ۴۵ هزار هکتار زمین از زمین‌های دیم منطقه آبی شود.
بهنامجو ادامه داد: از این میزان برای سال جاری ۲۵۰ میلیارد تومان تامین شده که بهره‌برداری از هفت هزار هکتار این اراضی برای سال جاری هدف‌گذاری شده است.
استاندار اردبیل تشریح کرد: سال گذشته در بخش آبیاری مدرن پنج هزار هکتار در استان به بهره‌برداری رسیده و برای امسال نیز ۱۲ هزار هکتار برنامه‌ریزی شده است.
بهنامجو اضافه کرد: سال آینده علاوه بر افزایش ۷۰۰ هزار تن محصولات کشاورزی در بخش پایاب سد خداآفرین، ۲۰۰ هزار تن دیگر نیز در سایر نقاط افزایش تولید خواهیم داشت.
استاندار اردبیل گفت: با تخصیص ۴۵۰ میلیارد ریال اعتبار و تکمیل پروژه پایاب سدهای عمارت و احمدبیگلو، سال زراعی آینده اراضی پایاب این سدها واقع در استان به زیرکشت می‌رود.
وی تشریح کرد: پایاب سدهای عمارت و احمد بیگلو در مجموع ۵ هزار و ۷۰۰ هکتار مساحت دارد و از سنوات گذشته کارهای فیزیکی آن شروع شده و به لحاظ کمبود اعتبار لازم دچار رکود نسبی بود.
استاندار اردبیل با بیان اینکه عملیات اجرایی پایاب سد گیوی بدون وقفه در حال انجام بوده و تسریع شده است، گفت: این سد و پایاب آن یکی از آرزوهای دیرینه مردم منطقه می‌باشد و در بازه زمانی ۲ ساله تکمیل خواهد شد.
وی افزود: عملیات اجرایی تونلی که آب را از پایین دست سد انتقال خواهد داد به طول ۷۰۰ متر شروع شده و ۶ ماه کار مستمر برای اجرای آن نیاز است.
استاندار اردبیل گفت: برای بهره‌مندی مردم منطقه از این پروژه ، سازمان جهاد کشاورزی استان نیز نسبت به احداث شبکه آبیاری فرعی، داخل مزارع و باغات منطقه، برنامه‌ریزی لازم را انجام داده است.
وی ادامه داد: برای تامین مالی احداث شبکه آبیاری پایاب سد گیوی به میزان ۲۲۰ میلیارد تومان تفاهم‌نامه‌ای بین بانک‌های عامل، وزارت نیرو و استانداری اردبیل مبادله و پیمانکار ذیصلاح نیز انتخاب شده و در منطقه در حال انجام عملیات اجرایی است.
بهنامجو افزود: با احداث شبکه آبیاری پایاب سد گیوی آب کافی و مطمئن برای مصارف بخش‌های مختلف شهرستان کوثر تامین خواهد شد.
عباس جنگی مرنی ، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اردبیل هم در این باره گفت: سال گذشته ۱۱ هزار میلیارد ریال برای اجرای طرح‌های تامین آب استان از محل اعتبارات توازن منطقه‌ای، فاینانس بانک‌های داخلی، منابع ملی و منابع اعتباری سفر ریاست‌جمهوری هزینه شده است.
وی افزود: با این اعتبار بخش بزرگی از طرح‌های نیمه‌تمام آب استان تکمیل شده و به بهره‌برداری می‌رسد.
جنگی مرنی با اشاره به آغاز رایزنی برای جذب چهار هزار میلیارد ریال برای اجرای طرح‌های آبیاری پایاب سدهای استان اردبیل اظهارکرد: برای نخستین بار در کشور از محل فاینانس بانک‌های داخلی ۲ هزار و ۲۰۰ میلیارد ریال برای اجرای طرح آبیاری پایاب سد گیوی جذب شده است.
وی با بیان اینکه طرح شبکه آبیاری و زهکشی سد سبلان و طرح آبرسانی مشگین‌شهر از جمله طرح‌های تامین اعتبار شده است، بیان کرد: تامین منابع مالی شبکه آبیاری و زهکشی سد سبلان از طریق ۶۰۰ میلیارد ریال فاینانس داخلی و با عاملیت بانک توسعه تعاون پیگیری و به نتیجه رسیده و درحال دریافت می‌باشد.
مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای اردبیل همچنین از تامین یک هزار میلیارد ریال اعتبار از محل منابع سرمایه‌گذاری بنیاد مستضعفان برای اجرای طرح آبیاری پایاب سد خداآفرین در منطقه مغان خبر داد و بیان کرد: یک هزار و ۲۰۰ میلیارد ریال اعتبار از محل منابع بانکی نیز برای احداث تصفیه‌خانه آب شهر انگوت جذب شده است.
وی با اشاره به عملیات اجرایی سد عمارت گرمی گفت: عملیات اجرایی این سد پیشرفت خوبی دارد و امید می‌رود تا پایان سال جاری آبگیری شود.
جنگی مرنی افزود: پروژه احداث سد عمارت شهرستان گرمی با پیشرفت فیزیکی ۹۳ درصد به مرحله تکمیل رسیده و عملیات اجرایی این سد توسط پیمانکاران ادامه دارد و در صورت مساعد بودن هوا و تامین اعتبار لازم در زمان مقرر به بهره‌برداری می‌رسد.
وی اظهارکرد: در سایه پیگیری مسئولان وزارت نیرو و استان اردبیل، اعتبارات لازم برای طرح سد عمارت پیش‌بینی شده و با فاینانس یک هزار میلیارد ریالی بنیاد مستضعفان و جانبازان امیدواری برای تکمیل این سد با مساعد شدن شرایط آب و هوایی منطقه بیشتر شده است.
جنگی مرنی ادامه داد: برای اتمام این پروژه سه هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز است که تلاش بر این است که این اعتبارت هرچه زودتر تامین شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اردبیل افزود: سد عمارت با حجم مخزن ۱۸۲ میلیون مترمکعب از نظر حجم بزرگترین سد استان اردبیل است که با بهره‌برداری از آن امکان آبیاری اراضی منطقه و جلوگیری از خروج منابع آبی کشور میسر می‌گردد.
وی ادامه داد: با بهره‌برداری از این سد ۱۵ میلیون مترمکعب آب برای شرب ، ۷۵ میلیون مترمکعب برای کشاورزی و ۲۸ میلیون مترمکعب نیز برای امور زیست محیطی اختصاص خواهد یافت.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان اردبیل همچنین از اختصاص اعتبار مناسب و سرعت گرفتن عملیات اجرایی پروژه‌های پایاب سدها و شبکه‌های آبیاری در این استان خبر داد.
عباس جنگی مرنی ضمن اشاره به تامین مالی احداث فاز اول شبکه آبیاری و زهکشی سد سبلان مشگین‌شهر توسط بانک توسعه تعاون افزود: این بانک ۶۰۰ میلیارد ریال برای احداث فاز اول شبکه آبیاری و زهکشی سبلان اختصاص داده و اکنون این شبکه در حال احداث و تکمیل است.
وی درباره تامین مالی شبکه آبیاری سد گیوی بیان کرد: اولین تجربه ملی و کشوری برای احداث شبکه آبیاری از فاینانس داخلی در شبکه آبیاری و زهکشی گیوی با مبلغ ۲ هزار و ۱۳۰ میلیارد ریال در استان اردبیل در سال گذشته ایجاد شده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اردبیل با بیان اینکه دولت تدبیر و امید بیش از ۱۵ هزار میلیارد ریال برای اجرای پروژه پایاب سد خداآفرین سرمایه‌گذاری کرده است، افزود: تسریع در روند عملیات اجرایی پروژه پایاب سد خداآفرین نیازمند تخصیص اعتبارات بیشتر است که تلاش می‌شود اعتبار لازم تامین شود.
وی اظهارکرد: در دولت تدبیر و امید توجه ویژه‌ای به این پروژه بزرگ شده و با بهره‌برداری آن علاوه بر اشتغال فراوان در بخش کشاورزی سالانه یک میلیون تن تولید محصولات کشاورزی استان افزایش خواهد یافت.
جنگی مرنی با اشاره به اینکه پایاب این سد ۳۶ هزار و ۷۰۰ هکتار از اراضی دیم دشت مغان را در استان اردبیل آبی خواهد کرد، گفت: پروژه بزرگ پایاب سد خداآفرین در چهار ناحیه عمرانی یک ، ۲ ، سه و چهار عملیاتی شده که در ناحیه عمرانی یک در دشت فتحعلی مساحت دارای تخصیص به هکتار هزار و ۱۰۰ هکتار می‌باشد و تمامی این سطح توسط دستگاه‌های سنترپیوت به سیستم‌های نوین آبیاری تحت فشار مجهز شدند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای اردبیل همچنین با اشاره به احداث سد مخزنی سقزچی در شهرستان نمین گفت: این سد در بخش ویلکیج شهرستان نمین یکی از معدود سدهای در حال سرریز شمالغرب کشور است و جاذبه های ویژه منطقه ویلکیج و موقعیت استثنایی سد مخزنی سقزچی و ظرفیت های گردشگری این سد باعث شده، توسعه گردشگری در آن، از اولویت‌های اصلی شرکت آب منطقه‌ای اردبیل باشد.
وی با اشاره به اینکه این سد یکی از نزدیکترین سدها به مرکز استان است، اظهارکرد: جاذبه‌های سقزچی موجب توسعه منطقه خواهد بود.
جنگی مرنی افزایش طرح‌های آبیاری نوین در استان اردبیل را یادآور شد و گفت: برای نخستین بار در کشور از محل فاینانس بانک‌های داخلی ۲ هزار و ۲۰۰ میلیارد ریال برای اجرای طرح آبیاری پایاب سد گیوی و ۶۰۰ میلیارد ریال نیز برای اجرای پایاب سد سبلان منابع اعتباری جذب شده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اردبیل از اختصاص ۱۲۰ میلیارد ریال برای آبرسانی شهرهای نمین و عنبران خبر داد و گفت: پیگیری‌های لازم برای تامین منابع مالی طرح آبرسانی نمین و عنبران انجام شده و مبلغ ۱۲۰ میلیارد ریال برای این طرح اختصاص و اجرای این طرح با سرعت انجام می‌شود.
وی افزود: با اجرای طرح آبرسانی نمین و عنبران، آب شرب و بهداشتی این شهرها و هفت روستای تحت پوشش مجتمع روستایی وحدت تا افق ۱۴۲۵ تامین خواهد شد.
جنگی مرنی درباره عملیات اجرایی سد عنبران نیز گفت: عملیات اجرایی سد عنبران نمین از مرداد ۹۷ با حجم یک میلیون مترمکعب و با هدف تامین آب کشاورزی، تغذیه چاه‌ها و قنوات پایین دست، گردشگری و توسعه صنایع روستایی در بالادست شهر مرزی عنبران با پیشرفت فیزیکی ۵۰ درصد در حال احداث است و این سد در نیمه اول سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد.
سیدغنی نظری ، نماینده مردم شهرستان‌های خلخال و کوثر در مجلس شورای اسلامی هم گفت: با تامین اعتبار عملیات اجرایی پایاب سد گیوی در دولت قوت گرفته است.
وی با بیان اینکه یکی از مطالبات اصلی مردم شهرستان کوثر تکمیل پایاب سد گیوی است، افزود: پس از جذب منابع مالی لازم عملیات اجرایی پایاب سد گیوی قوت گرفت و اولین محموله از لوله‌های سامانه انتقال آب سد گیوی تخلیه شد.
نظری افزود: با تامین اعتبار ۲۲۰ میلیارد تومانی طرح پایاب سد گیوی از محل منابع سفر هیات دولت به استان و پیشرفت عملیات اجرایی تونل ۸۰۰ متری، اولین محموله از لوله های ۶۴ اینچی سامانه انتقال آب پایاب در محل کارگاه این طرح در شهرستان کوثر خریداری شد.
نماینده مردم شهرستان خلخال و کوثر در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه برای توسعه کشاورزی جنوب استان اردبیل توجه ویژه دولت لازم است تا طرح پایاب سد گیوی به شکل جدی اجرا و تکمیل شود، گفت: هر چند در سال ۹۶ بدنه سد به بهره‌برداری رسید اما به منظور بهره‌برداری کامل از سد، پروژه نیازمند تامین اعتبار عمرانی بود.
نظری گفت: دولت طبق وعده‌های خود توسعه مناطق را با جدیت دنبال می‌کند و با پیگیری‌هایی که در ماه‌های اخیر داشتیم توانستیم این اعتبار را برای پایاب سد گیوی جذب کنیم.
وی افزود: با احداث سامانه انتقال آب از سد و خطوط لوله تحت فشار و سازه‌های آبی آن، کشاورزان و باغداران منطقه از ذخایر و منابع آبی سد گیوی برخوردار خواهند شد.
عباس جهانگیرزاده ، نماینده مردم بیله‌سوار، پارس‌آباد و اصلاندوز هم از پیگیری تامین اعتبارات لازم جهت تکمیل سد خداآفرین توسط کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی خبرداد.
وی افزود: اعتبارات لازم جهت اجرای ادامه پروژه پایاب سد خدا آفرین از طریق کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس پیگیری و تصمیماتی جهت اجرایی کردن و تکمیل پروژه اتخاذ خواهد شد.
جهانگیرزاده ادامه داد: مشکل تخصیص اعتبارات جهت اجرای پروژه در اولین فرصت پیگیری می‌شود و تا پایان امسال بیش از ۵۰ درصد پایاب سد خدا آفرین به کشاورزان واگذار و آماده کشت خواهد شد.
نماینده مردم پارس‌آباد، بیله‌سوار و اصلاندوز در مجلس شورای اسلامی گفت: بر اساس وعده‌ای دولت قرار است حداقل ۳۸ هزار هکتار از اراضی پایاب سد خدا آفرین به مرحله بهره‌برداری برسد.
وی با اشاره به این که پروژه پایاب سد خدا آفرین به عنوان یکی از پروژه‌های مهم آبی بشمار می‌رود، افزود: درصدد هستیم با وعده‌هایی که دولت در این زمینه داده است حداقل ۳۸ هزار هکتار اراضی پایاب سد خدا آفرین به مرحله بهره‌برداری برسانیم تا با این مهم در راستای خدمات‌رسانی به کشاورزان و مردم منطقه جامه عمل پوشانده شود.
ولی اسماعیلی ، نماینده مردم شهرستان گرمی در مجلس شورای اسلامی در این باره گفت: برای تکمیل و بهره‌برداری از سد در حال احداث عمارت این شهرستان ۳۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است.
وی افزود: احداث سد عمارت در مراحل پایانی قرار دارد و تلاش می‌شود که با تامین اعتبار مورد نیاز، آب این سد به مزارع کشاورزی منطقه منتقل شود.
اسماعیلی با بیان این که اراضی شهرستان گرمی در حوزه اصلی بهره‌برداری از این سد قرار دارد، تاکید کرد: تا تعیین تکلیف نهایی حقابه اراضی شهرستان گرمی در پایاب سد عمارت، اجازه نخواهم داد که قطره‌ای از آب آن به محلی دیگر تخصیص یابد.
نماینده گرمی مغان در مجلس شورای اسلامی گفت: سد عمارت شهرستان گرمی مغان به عنوان بزرگترین سد استان اردبیل با هدف تامین شرب، کشاورزی و حفاظت محیط زیست با مجوز تخصیص ۱۱۸ میلیون مترمکعب آب در ۶۰ کیلومتری غرب شهر گرمی در دست اجراست و با ۹۳ درصد پیشرفت فیزیکی مراحل نهایی ساخت را طی می‌کند.
وی ادامه داد: با تکمیل و بهره‌برداری از این سد، ۱۲ هزار هکتار از زمین‌های دیم شهرستان گرمی مغان زیر پوشش آبیاری قرار می‌گیرد.
اسماعیلی بیان کرد:عملیات اجرایی این سد از زمان تخصیص منابع مالی از صندوق توسعه ملی در سال ۱۳۹۴ سرعت گرفته است.
تاکنون ۱۰ سد مخزنی بزرگ و ۴۲ سد مخزنی کوچک در استان اردبیل احداث شده است.
گزارش:یعقوب شاددل