به گزارش روز چهارشنبه ایرنا، جو بایدن رئیس‌جمهوری آمریکا اخیرا بر پایان ۲۰ سال حضور نظامیان این کشور در خاک افغانستان اعلام کرد که از ۱۱ اردیبهشت جدول زمانی خروج از افغانستان آغاز خواهد شد.
وی با اعلام تصمیم خود برای خروج از افغانستان، با یادآوری حمله ۱۱ سپتامبر، افزود: هدف نخست این است که از افغانستان به عنوان پایگاهی برای حمله به آمریکا استفاده نشود.
پس از اعلام خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان توسط جو بایدن، واکنش های مختلفی در این راستا مطرح شده است. برخی تحلیل‌گران از این اقدام آمریکا استقبال و بر عدم مداخله خارجی‌ها در امور داخلی افغانستان تاکید کرده اند و گروهی نیز نسبت به پیامدهای امنیتی برای افغانستان پس از خروج آمریکا هشدار داده اند.
"ویلیام برنز" مدیر سازمان سیا اخیرا در کمیته اطلاعاتی سنای آمریکا عنوان کرد که توانایی آمریکا در جمع آوری اطلاعات و اقدام علیه تهدیدهای تندروهها در افغانستان پس از خروج نیروهای آمریکایی رو به کاهش خواهد بود.
روزنامه "لس آنجلس تایمز" طی گزارشی در مورد طرح خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان عنوان کرد: مقامات دولتی آمریکا امیدشان را در مورد به ثمر نشستن مذاکرات صلح میان مقامات افغان و طالبان پیش از خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان از دست نداده‌اند. یکی از دلایل خروج تدریجی نیروها از افغانستان و باقی ماندن حداقلی نیروها تا پیش از خروج کامل در ۱۱ سپتامبر این است که این نیروها بتوانند در حالیکه اقدامات دیپلماتیک برای برقراری صلح کامل در جریان است، به حفظ ثبات و امنیت در افغانستان کمک کنند.
تارنمای "فوربس" نیز طی گزارشی عنوان کرد: خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان به ارتش آمریکا اجازه می دهد که در مسیر مدرن‌سازی خود تمرکز بیشتری داشته باشد. همزمان با عملیات نظامی طولانی فرامرزی آمریکا، ارتش کاهش نیرو و بودجه را تجربه کرده و توسعه بخش تکنولوژیکی روند افولی به خود گرفت این در حالی است که به همین دلیل پس از پایان این عملیات، ارتش آمریکا مجبور است به سرعت در راستای مدرن سازی خود گام بردارد. در سال ۲۰۱۸ ارتش آمریکا راهبرد مدرن سازی خود را با تمرکز بر عملیات های چند منظوره آغاز کرد تا ارتش آمریکا همزمان در بخش زمینی، هوایی، دریایی، فضایی و فضای سایبری تقویت و آماده شود.
همچنین تارنمای شبکه "ان بی سی نیوز" در مطلبی در این زمینه گزارش داد: سرانجام آمریکا از افغانستان خارج می شود و جو بایدن رئیس جمهوری این کشور این موضوع را به طور رسمی اعلام کرد. خروج همزمان آمریکا و ناتو از افغانستان قطعا پیامدهایی خواهد داشت.
تصمیم برای خروج آمریکا از افغانستان با انتقادهایی نیز مواجه شده است. در داخل آمریکا شماری از قانونگذاران و مقامات معتقدند که این تصمیم دولت بایدن احتمالا بدان معنا خواهد بود که طالبان در افغانستان به قدرت برسد و بر دولت مسلط شود. اعضای طالبان نیز اخبار مربوط به خروج آمریکا از افغانستان را نشانه‌ای از پیروزی در این جنگ می بینند.
در این میان برخی کشورها از جمله پاکستان، هند، چین و روسیه به عنوان همسایگان افغانستان، در موضوع خروج آمریکا از افغانستان سرمایه گذاری می کنند. هند نگران صلح در منطقه جنوب اسیا پس از خروج واشنگتن از افعانستان و به ویژه نگران افزایش نگران فعالیتهای تروریستی در منطقه کشمیر است.
تارنمای "اندیشکده بروکینگز" نیز طی گزارشی در این رابطه نوشت: تصمیم جو بایدن برای بازگرداندن نیروهای آمریکای از افغانستان به خانه همزمان با بیستمین سالگرد حادثه ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ یک اشتباه مهم است. شمار نیروهای آمریکایی از زمان میزان اوجش طی سالهای گذشته در این میان کاهش چشمگیری داشته و تلفات نیروهای آمریکایی نیز کاهش قابل توجه ای داشته بنابراین نیازی به عجله کردن در خروج از افغانستان پیش از اینکه به روند صلح متزلزل فرصت داد، نیست.
خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان پیامدهایی به دنبال خواهد داشت. این خروج می تواند منجر به تقویت طالبان شود. براساس اعلام سازمان ملل و دولت آمریکا، طالبان هنوز روابط اش را با القاعده قطع نکرده، فرایند صلح افغانستان را به طور جدی نگرفته و خشونتش را علیه نیروهای افغان کاهش نداده است.
روزنامه "نیویورک تایمز" طی گزارشی در این رابطه عنوان کرد: آمریکا در سال ۲۰۰۱ با دستاویز جنگ علیه تروریسم به افغانستان حمله و طالبان را سرنگون کرد؛ حال با قدرت گرفتن دوباره این گروه و توافق صلحی که ترامپ با این گروه بست، اکنون بایدن به این اشغالگری نظامی که خفتی بدتر از جنگ ویتنام است، پایان می دهد.
در ادامه این گزارش نشریه آمریکایی آمده است: باوجود هشدار مشاوران نظامی جو بایدن که با خروج کامل نظامیان آمریکایی از افغانستان بار دیگر با تهدید مشابه گروه های تروریستی در این کشور مواجه خواهند شد، اما بایدن تصمیم گرفته تا پیش از یازده سپتامبر باقی مانده نظامیان آمریکایی را از خاک افغانستان خارج کرده و پایان این جنگ را اعلام کند.
دولت بایدن درحالی قصد اعلام پایان جنگی بی سرانجام می دهد که پس از ۲۰ سال جنگ و خونریزی، هیچ ثمره ای بخصوص در زمینه تامین امنیت در کشور افغانستان نداشت؛ جنگی که از زمان جورج بوش پسر به بهانه مبارزه با تروریسم برای آمریکا و آمریکایی ها با هزینه هزاران میلیارد دلار به ارث ماند.
بنابر برخی آمار، در این اشغالگری نظامی که غیر از ایجاد ناامنی هرچه بیشتر و ویرانی ثمره ای در برنداشت، بیش از ۳۸ هزار غیرنظامی جان خود را از دست دادند.
بنابرگزارش اکتبر سال ۲۰۰۷ "دفتر بودجه کنگره"، جنگ افغانستان برای آمریکا تا سال ۲۰۱۷ میلادی تنها دو تریلیون و ۴۰۰ میلیارد دلار هزینه در برداشت.
کارشناسان و ناظران بین المللی و فرماندهان ارشد نظامی آمریکا بر این موضوع اذعان دارند که شرایط طی دو دهه گذشته در افغانستان نه تنها از بابت امنیت و قاچاق مواد مخدر تامین نشده بلکه وخیم تر نیز شده تا آنجا که در برخی از گزارش‌ها فرماندهان نظامی آمریکا خود در قاچاق مواد مخدر در افغانستان نقش داشته‌اند.
آمریکا که در هفتم اکتبر ۲۰۰۱ برابر با ۱۵ مهرماه ۱۳۸۰ به بهانه جنگ با تروریسم به افغانستان حمل و گروه طالبان را سرنگون کرد، دولت قبل از بایدن با همین گروه به پای میز مذاکره نشست و با همان گروهی که آنها را تروریست می خواند تلاش کرد به توافق صلح دست یابد، موضوعی که انتقاد بسیاری را در سطح بین الملل به همراه داشت.
اکنون که این طرح به شکست انجامیده، آمریکا حتی برای عقب نشینی از افغانستان به شدت نگران حملات گروه طالبان است.
"خبرگزاری فرانسه" نیز طی گزارش تصریح کرد: دولت دونالد ترامپ رئیس جمهوری سابق آمریکا فوریه ۲۰۲۰ با طالبان به توافق رسیده بود تا در ازای کاهش خشونت ها و حمایت نکردن طالبان از القاعده و سایر گروه های افراطی، همه نیروهای خود را تا اوایل ماه می ۲۰۲۱ از افغانستان خارج کند.
مقام ناشناس آمریکایی در خصوص علت تاخیر در تکمیل خروج نیروها از افغانستان گفت که مسائل لجستیکی علت اصلی این مساله است اما نیروها احتمالا تا پیش از یازدهم سپتامبر از آن کشور خارج خواهند شد.
وی افزود: ما در تماس با طالبان اعلام کرده‌ایم که هیچ حمله‌ای علیه آمریکا یا نیروهای متحدش در حین کاهش نیروهایمان انجام ندهند وگرنه شدیدا پاسخ خواهیم داد.
این درحالی است که جامعه اطلاعاتی آمریکا ۲۴ فروردین ماه ۱۴۰۰ در گزارشی اعلام کرد که طالبان یقین دارد که می تواند به پیروزی نظامی دست پیدا کند.
جنگ بی حاصلی که آمریکا پس از ۲۰ سال نه تنها به نقطه اول بازگشت، بلکه با خفت و هراس از مورد حمله قرارگرفتن، ناگزیر به ترک خاک افغانستان است؛ عبرتی که از جنگ ویتنام و دیگر جنگ افروزی ها در سایر نقاط جهان از آن پند نگرفت.
در حال حاضر حدود ۲۵۰۰ نظامی آمریکایی و در کنار آنها حدود ۷ هزار نیروی بین‌المللی که عمدتا عضو ناتو هستند، در افغانستان حضور دارند.
جو بایدن تاکید کرده که سربازان این کشور «بدون هیچ شرطی» تا ۱۱ سپتامبر یعنی بیستمین سالگرد حمله تروریستی به برج‌های نیویورک و ساختمان پنتاگون، خاک افغانستان را ترک خواهند کرد.
اما خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان در حالی انجام می شود که واشنگتن به حمایت از دولت افغانستان، نیروهای امنیتی و مذاکرات صلح با طالبان ادامه خواهد داد. در این راستا رئیس پارلمان این کشور از خروج "عجولانه" نیروهای ناتو از کشورش انتقاد کرده و گفته که این اقدام می تواند به احتمال بروز یک جنگ داخلی دیگر در این کشور درگیر جنگ بیانجامد. نهادهای اطلاعاتی آمریکا نیز درباره پیامد خروج نظامیان آمریکا از افغانستان به دولت جو بایدن هشدار داده‌اند. آنها برآورد می‌کنند با خروج نیروهای آمریکایی پیش از توافق صلح، طالبان بر بخش بزرگی از افغانستان مسلط می‌شود.
همچنین روزنامه "واشنگتن پست" نیز در تحلیلی با اشاره به اعلام خروج آمریکا از افغانستان نوشت: افغانستان؛ گورستان امپراطوری هاست؛ گورستانی که به شهروندان خودش هم روی خوش نشان نمی‌دهد.
"ایشان تارور"تحلیل گر واشنگتن‌پست می افزاید: افغانستان را همواره "گورستان امپراطوری ها" نامیده‌اند. سرزمینی که نقشه‌های قدرت های بزرگ همیشه در آن نقش بر آب می شود. افغانستان شرایط جغرافیایی و تاریخچه عجیب و غریبی دارد: همواره در مسیر تاریخ، امواجی از متجاوزان پرغرور خارجی وارد این سرزمین کوهستانی ناهموار و سرزمین های خشک لم یزرع کشور شده اند و گرفتار زمین ناهموار و آب و هوای نامناسب و قبایل غیرقابل تسخیر آن شده اند و ره به جایی نبرده‌اند.
واشنگتن پست می نویسد: جو بایدن رییس جمهوری امریکا اخیرا اعلام کرد که آمریکا تا روز ۱۱ سپتامبر(۲۰ شهریور) بی قید و شرط نیروهایش را از افغانستان خارج می کند. یعنی دقیقا ۲۰ سال بعد از حوادث ۱۱ سپتامبر، حادثه‌ای که با حمله به دو برج در آمریکا روی داد و "القاعده" آن را در خاک افغانستان طراحی کرده بود و منجر شد به تهاجم نظامی آمریکا به افغانستان و سرانجام سرنگونی حکومت "طالبان" در افغانستان.
تنبیه اول کارش را کرد و به نتیجه رسید. اما متعاقبا این تنبیه هدایت شد به طولانی ترین جنگ آمریکا.
یک جنگ ناتمام در مبارزه با شورشگری و ساختن ملت-دولت که جان بیشتر از ۲۳۰۰ سرباز آمریکایی را گرفت و بالای ۲۰ هزار نفر از همین سربازان را مجروح کرد و دهها هزار افغان را هم به کام مرگ کشاند.
این روزنامه در اد امه نوشت: بایدن در اعلام خبر عقب‌نشینی از آمریکا گفت:" ما نمی توانیم بی امان به چرخه گسترش حضور نظامی خود در افغانستان ادامه بدهیم. ما امیدواریم با این عقب نشینی شرایط ایده آلی ایجاد بشود و نتیجه ای دیگر حاصل بشود. من چهارمین رئیس جمهور امریکا هستم که حضور نیروهای آمریکایی را در افغانستان ریاست می کنم. دو جمهوری خواه و دو دموکرات. من این مسئولیت را به نفر پنجم تحویل نخواهم داد".
بایدن اشاره کرد که همان رئوس کلی توافقی که "دونالد ترامپ" پس از ماهها مذاکره با طالبان بدست آورده بود را دنبال خواهد کرد. ترامپ البته تاریخ عقب نشینی را ۱ ماه می(۱۱ اردیبهشت) معین کرده بود. اما واقعیت بر روی زمین به گونه ای دیگر است.
واشنگتن پست می افزاید: طالبان هنوز مناطقی از افغانستان را در تصرف خود دارد و ممکن است در هفته های آتی دست به یک حمله تازه در فصل بهار بزند. این در حالیست که غربیها و مقامات منطقه امیدوارند این روند آرام صلح میان شبه نظامیان و دولت افغانستان به نتیجه برسد.
واشنگتن پست در مطلب دیگری در مورد مسئله خروج آمریکا از افغانستان نوشت: عقب‌نشینی آمریکا از افغانستان، یعنی فاجعه. یعنی تکرار یک دور تسلسل. یعنی حاکم شدن دوباره یک گروه شبه‌نظامی بر افغانستان، و مداخله نظامی دوباره آمریکا بر افغانستان، این بار در سال ۲۰۲۱.
رئیس جمهوری آمریکا از همان روز نخستی که در مسند ریاست جمهوری آمریکا نشست، با یک معمای دردآور روبرو بوده است: افغانستان.
قبلا هم "ترامپ" آمریکا را متعهد کرده بود که تا ماه مه همه نیروهای آمریکایی را از افغانستان خارج می کند و تا ماه ژانویه که رئیس جمهور پیشین بر سر کار بود شمار این نیروها در افغانستان به حداقل ممکن رسید. البته عوامل "طالبان" در آن موقع هم به تعهدشان برای عقب نشینی که در توافق ذکر شده بود عمل نکرده بودند.
بایدن در مورد افغانستان دو انتخاب داشت:
۱. یا سربازان آمریکایی را در محل نگهدارد و ریسک کند و آنها را در معرض یک درگیری جدید با طالبان قرار بدهد.
۲ . یا طرح عقب نشینی را به پیش ببرد و کاری هم به این نداشته باشد که با این عقب نشینی، ارتش و دولت افغانستان از هم پاشیده خواهند شد.
البته قبل از این تصمیم گیری، یک دوره دیپلماسی که خیلی کوتاه بود و خیلی هم مورد رضایت طرفین نبود، برای حل مناقشه افغانستان به اجرا گذاشته شد. اما از آنجاییکه این تلاش نیم بند و نیمه جان به نتیجه نرسید، بایدن تصمیم گرفت بی قید و شرط طرح عقب‌نشینی را اجرا کند.
صد البته که عقب نشینی جان و مال آمریکاییان را حفظ می کند؛ اما ۳۹ میلیون جمعیت افغانستان را در معرض یک فاجعه رها می کند و آینده ای تاریک را به خصوص برای زنان افغانستان به تصویر می کشد.
با رفتن آمریکا از افغانستان؛ تمام آن پیشرفت نیم بند اما ملموس سیاسی، اقتصادی و اجتماعی که به برکت حضور و کمکهای آمریکا در افغانستان ایجاد شده بود و آمریکا دو دهه برای ساختن دولت - ملت در این کشور در راه آن جنگیده بود و بالای ۲۰۰۰ سرباز آمریکایی را در راه آن قربانی کرده بود و صدها میلیارد دلار برایش هزینه کرده بود؛ یک شبه بر باد فنا می رود.
طبق گزارش جامعه اطلاعاتی آمریکا و همچنین براساس نتیجه یک کار مطالعاتی که به سفارش کنگره انجام شده است، به محض خروج سربازان آمریکایی از افغانستان، "القاعده" این فرصت را پیدا می کند تا پایگاهش را در افغانستان مجددا برقرار کند. از مبداء همین پایگاه بود که القاعده حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ را طراحی و اجرا کرد.
دولت ترامپ یک معامله ای با طالبان کرده بود و از او تعهد گرفته بود که هر رابطه ای با القاعده و با سایر گروههای تروریستی دارد را همینجا قطع کند.
طالبان؛ اما به گواه سازمان ملل و به گفته مقامات نظامی آمریکا، مطلقا به این تعهدش عمل نکرده است.
عقب نشینی آمریکا از افغانستان، یعنی بروز یک فاجعه. یعنی رها کردن دولت منتخب " اشرف غنی". یعنی رها کردن یک دولت منتخب در برابر یک گروه شورشی بدطینت که در بهترین حالت قابل تصور، این دولت باید برای نجات جانش در نبردی خونین مبارزه
یک استراتژی در تائید عقب نشینی می گوید؛ آمریکا با خروج خود در عوض، طالبان را وادار به مصالحه می کند. آمریکا سالها در افغانستان جنگید اما نتوانست یک صلح پایدار را در این کشور برقرار کند.