وقوع دو جنگ جهانی سبب تخریب و نابودی بسیاری از آثار تاریخی در سراسر جهان بخصوص در کشورهای اروپایی شد؛ برای مقابله با همین مسئله پس از پایان جنگ جهانی دوم، کشور هلند به سازمان ملل پیشنهاد داد که برای حفاظت از میراث فرهنگی و باستانی کشورها قانونی تصویب کند و سازمان ملل نیز دو پروتکل مختلف در این رابطه تصویب کرد. البته با شدت گرفتن جنگ در سال های اخیر سازمان ملل قانون دیگری در این راستا تصویب کرد که براساس آن، هرگونه تخریب آثار عضو فهرست میراث جهانی یونسکو، جنایت جنگی حساب شود.
ایرینا بوکووا، مدیرکل وقت یونسکو در این رابطه، گفته بود: تخریب عمدی میراث یک جرم جنگی است. این کار دیگر به یک تاکتیک جنگی برای نابودی فرهنگی مناطق تبدیل شده. به همین دلیل حفاظت از میراث فرهنگی بیش از یک اقدام فرهنگی، یک اقدام امنیتی جدایی ناپذیر از زندگی انسان است.سید هادی احمدی مدیرکل دفتر حفظ و احیاء بناها، بافت و محوطه‌های تاریخی در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی ایرنا در پاسخ به پرسشی مبنی بر این که ثبت جهانی شدن آثار چه منافعی دارد، گفت: جلوگیری از تخریب و حفاظت از آن، اعطای کمک های مالی، حفاظتی و اطلاعاتی برای حفاظت از اثر ثبت شده از جمله این مواهب است. در زمان وقوع زمین لرزه بم، ایران توانست از یونسکو برای مرمت اثر کمک بگیرد.
وی برکات اقتصادی ناشی از ثبت های تاریخی را از دیگر نتایج ثبت جهانی دانست و گفت: هرگاه اثری، ثبت جهانی شود خود به خود به لیست مقاصد گردشگری داخلی و بین المللی نیز افزوده می شود؛ که قطعا ورود گردشگر می تواند فواید مالی زیادی داشته باشد.
احمدی در ادامه با اشاره به این که در سال های ابتدایی تصویب این کنواسیون کشورها رغبت زیادی برای ثبت آثارشان نداشتند، گفت: اما در سال های اخیر رقابت زیادی میان کشور ها برای ثبت جهانی آثارشان اتفاق افتاده از این رو یونسکو محدودیت هایی را برای این ثبت ها در نظر گرفته است و هر کشور سالانه امکان نامزدی و معرفی یک اثرش را دارد.
وی نقش افکار عمومی در اهمیت دادن به مقوله ثبت جهانی آثار تاریخی را بی نظیر دانست و گفت: در سال های اخیر مردم به شدت در این خصوص دغدغه مند شده اند و از مسولان توقع دارند آثار فرهنگی کشورشان ثبت شود. به عنوان مثال شهرداری در سال ۶۴ اقدام به تخریب آثاری متعلق به دوره صفویه می کرد و اعتراض به جایی نمی رسید؛ در حالی که امروزه کوچکترین تخریب بنای تاریخی سر و صدا ایجاد می کند.
احمدی افزود: ثبت جهانی شدن یک اثر تاریخی قطعا به افزایش احساسات ملی گرایانه و هویتی نیز کمک زیادی می کند؛ همچنین ریشه دار بودن آن ملت را اثبات می کند. برای همین روسای کشورها به این ثبت ها علاقمند هستند.
وی که مسیر برای ثبت آثار تاریخی را هموار نمی داند، گفت: البته همچنان شاهد هستیم؛ که برخی از مسئولان شهری و مثلا مالکان خانه های تاریخی برای سود مالی خواهان ثبت نشدن آثار تاریخی و به دنبال تبصره و قانون برای جلوگیری از ثبت ملی بافت ها و بناها هستند. بسیاری از این افراد تلاش می کنند با جلوگیری از ثبت ملی و تخریب بافت تاریخی اقدام به ساخت و ساز و کسب درآمد کنند.
احمدی با تاکید بر این که روندی رو به تکامل در جهان و ایران در جریان است و مردم حفظ میراث بشری را مطالبه می‌کنند، افزود: مردم در بیشتر موارد پیش از مسئولان از تخریب میراث فرهنگی جلوگیری می کنند.
وی در ادامه با بیان این که ثبت میراث جهانی نه تنها برای مردم بلکه برای سیاستمداران نیز اهمیت بالایی دارد، گفت: سیاستمداران نیز علاقمند هستند ثابت کنند که کشورشان کشوری ریشه دار است و در تاسیس تاریخ بشریت سهم داشته است.
وی در مورد تاریخچه آثار ثبتی ایران در یونسکو و نخستین موارد ثبت جهانی گفت: ایران در دومین اجلاس یونسکو یعنی در سال ۱۳۵۸موفق به ثبت جهانی شد و برای نخستین بار در سال ۱۳۵۸ شمسی، میدان نقش جهان، پرسپولیس و چغازنبیل را با همت شهریار عدل در فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت رساند.
وی با بیان این که پس از آن تا ۲۴ سال هیچ اثری از ایران ثبت جهانی نشد، گفت: به دلیل وقوع جنگ تحمیلی هشت ساله و تبعات آن و نیز نبود دغدغه حفاظت از میراث در آن سال ها تا مدت ها اثری از ایران ثبت جهانی نشد. این روند در دولت اصلاحات تغییر کرد و تخت سلیمان در سال ۸۲ چهارمین اثر ایران شد که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
ایران با ثبت ۲۴ اثر ملموس فرهنگی، تاریخی و طبیعی در فهرست جهانی سازمان علمی، فرهنگی‌وآموزشی ملل متحد (یونسکو) در رتبه نهم جهان قرار دارد. ایتالیا، چین، اسپانیا، آلمان، فرانسه، هند مکزیک، انگلیس و روسیه دارای بیشترین ثبت آثار میراث جهانی هستند.