به گزارش ایرنا، وزیر دفاع روسیه پنجشنبه هفته گذشته در اولین روز رزمایش بزرگ ارتش این کشور در کریمه در حضوری سرزده و غافلگیرانه دستور بازگشت نیروها و تجهیزات نظامی به مقرهای دائمی خود را از روز بعد از آن (جمعه) صادر کرد و این اقدام روسیه با استقبال طرف اوکراینی مواجه شده است.
تحلیلگران می گویند این تصمیم روسیه برای پایان دادن به رزمایش بزرگش در واقع اقدامی است که بدون هر مذاکره و بدون جنگ دو طرف را به وضعیت توافق آتش بس در سال ۲۰۲۰ بر می گرداند.
با اوج گرفتن اختلافات بین مسکو و کی‌یف بر سر دونباس در مرز بین دو کشور و حمایت غرب از اوکراین، اوضاع دریای سیاه طی ماه اخیر به سرعت به سمت تبدیل شدن به رویارویی بین روسیه و غرب گراییده بود.
ناوهای نیروی دریایی آمریکا در حمایت از اواکراین وارد دریای سیاه شدند و انگلیس نیز با همین هدف ناوهای خود را روانه این دریا کرد.
در حالیکه تنش میان مسکو و کی‌یف در مرز و درگیری در شرق اوکراین بین ارتش و جدایی طلبان طرفدار روسیه افزایش یافته بود، اعزام ناوهای انگلیسی و آمریکایی با هدف نشان دادن همبستگی با اوکراین و متحدان ناتو عنوان شد.
اما اکنون با تصمیم روسیه برای برگزار نکردن رزمایش که در واقع می خواست توان دفاعی خود را به رخ غرب و اوکراین بکشد تنش در منطقه کاهش یافت.
در ۲۳ آوریل ( سوم اردیبهشت)، روسیه شروع به بیرون کشیدن نیروهایش از مرزهای جنوبی و غربی خود کرد. پیش بینی می شود که کار بازگشت نیروهای روسی تا یکم ماه می ( ۱۱ اردیبهشت) به پایان برسد.
وزارت دفاع روسیه تصریح کرد که این امر در مورد عقب نشینی بیش از ۱۰ هزار سرباز، حدود ۴۰ کشتی جنگی و ۲۰ شناور پشتیبانی است.
این تصمیم پس از آنکه مسکو تمرکز تجهیزات و نظامی را در نزدیکی مرز با اوکراین آغاز کرد، وضعیت متشنج را به طور قابل توجهی خنثی کرد. ولدیمیر زلنسکی رییس جمهوری اوکراین در صفحه توئیتر خود اشاره کرد که کاهش تعداد نیروها در مرز اوکراین "تنش ها را کاهش می دهد".
به دنبال وی، دیمیتری کولبا وزیر امور خارجه و لئونید کراوچوک رئیس جمهور اسبق این کشور که رئیس هیئت اوکراین در گروه تماس سه جانبه در مورد حل و فصل اوضاع دونباس هستند، صحبت کردند. اولی اشاره کرد که "اظهارات وزیر شویگو یک اتفاق مثبت است"، و دیگری گفت که عقب نشینی نیروها "نشانه خوبی است که بتدریج روند تشدید در حال کاهش است. " وی می گوید: "اوکراین ایمن تر از گذشته است. "
اظهار نظر جداگانه ای توسط «آندری یرماک» رئیس مذاکره کننده اوکراین و رئیس دفتر رئیس جمهوری این کشور هم انجام شد. وی، همانطور که در وب سایت رئیس جمهور اوکراین گزارش شده است، ابراز اطمینان کرد که "خروج نیروهای روسی از مرزهای شرقی اوکراین نتیجه اقدامات و تلاشهای ولادیمیر زلنسکی رئیس جمهوری، تیم وی و همچنین شرکای بین المللی کی یف است. "
با توجه به آخرین اظهار نظرهای روسیه و اوکراین، هم اکنون وضعیت اطراف دونباس به این شکل است؛ طرفین به بحث های آتش بس که در ۲۳ ژوئن سال ۲۰۲۰ (۳ تیر ۹۹) توافق شد، بازگشتند.
اگرچه تهدید به جنگ بزرگ در مرزهای روسیه و اوکراین از بین رفته است، اما مأموریت ویژه نظارت بر سازمان امنیت و همکاری اروپا اظهار داشت که تیراندازی در دونباس بین جدایی طلبان و ارتش اوکراین همچنان ادامه دارد.
تنش ها در دونباس بین جدایی طلبان و دولت اوکراین از ابتدای فروردین امسال اوج گرفت. در جریان جنگ داخلی در شرق اوکراین بین نیروهای این کشور و جدایی طلبان روس تبار که یک سال پیش با آتش بس بین دو طرف متوقف شد، در مجموع ۱۴ هزار نفر اکثرا غیرنظامی جان خود را ازدست دادند.
از زمان امضای توافق نامه های صلح در ژوئیه سال گذشته، وضعیت دونباس هرگز اینقدر بحرانی نبوده است. مأموریت ویژه نظارتی سازمان امنیت و همکاری اروپا در گزارش ۳ آوریل ( ۱۴ فروردین) خود نشان داد که تعداد نقض آتش بس در منطقه درگیری اوکراین ۱۰ برابر شده است. وضعیت تنش مرزی نیز به شدت خراب شده است.
در گزارش ۲۲ آوریل (دوم اردیبهشت) به ۲۷۶ مورد نقض آتش در دونباس اشاره شده است، این در حالی است که سوم اردیبهشت نیز ۲۷۹ مورد نقض توافق آتش بس ۲۳ ژوئیه ( ۳ تیر ۹۹) سال ۲۰۲۰ اعلام شد.
توافق نامه آتش بس ۲۳ ژوئیه دستیابی به یک موفقیت تاریخی و بی سابقه نامیده شد. نسخه نهایی آن توسط آندری یرماک رئیس رفتر ریاست جمهوری اوکراین و معاون رئیس دولت کرملین دیمیتری کوزاک با حضور نماینده ویژه سازمان امنیت و همکاری اروپا در اوکراین تأیید شد.
با از بین رفتن تهدید برای یک جنگ بزرگ بین روسیه و اوکراین اکنون تلاشها روی کنترل آتش بس در مرز دونباس متمرکز می شود. از حدود دو ماه پیش تنش در دونباس با نقض اتش بس افزایش یافت
روز جمعه (چهارم اردیبهشت) ، دیمیتری کوزاک، نماینده مسکو در قالب گروه نرماندی کی یف را به خرابکاری و نقض توافق نامه های ۲۳ ژوئیه ۲۰۲۰ متهم کرد.
وی به رسانه های روسی گفت: بر اساس این توافق نامه باید تعامل مستقیم بین نمایندگان نیروهای مسلح اوکراین و شبه نظامیان مردمی دونباس برای سریعترین واکنش ممکن به نقض رژیم آتش بس و جلوگیری از تشدید تنشها برقرار شود. اوکراین این توافق نامه ها را امضا کرده است، اما از هر لحاظ ممکن از اجرای عملی آنها طفره می رود.
کوزاک تصریح کردکه در آخرین کنفرانس ویدیویی گروه نرماندی در ۱۹ آوریل، تلاش شد تا در مورد بیانیه نهایی در مورد آتش بس توافق شود.
وی تصریح کرد: «با طفره رفتن اوکراین و با همکاری نمایندگان فرانسه و آلمان، مکانیسم هایی که می توانند واقعاً از آتش بس اطمینان حاصل کنند نادیده گرفته شد.»
کوزاک افزود: "همه تلاش های (کی یف) نه به منظور برقراری صلح، بلکه برای فرار رسمی از گفت گوی مستقیم و هرگونه تماس با نمایندگان دونتسک و لوگانسک است.
کوزاک همچنین در ۲۱ آوریل نامه ای را به همکاران خود در قالب نرماندی ارسال کرد، در آن او طرف اوکراینی را به «تقلب» متهم کرد و پیشنهاد کرد که فقط تصمیماتی را که شامل تعهدات خاص طرفین است، اجرایی کنند.
طرف روسی پیشنهاد کرد قبل از پایان ماه آوریل جلسه آنلاین مشاوران برگزار شود تا دوباره در مورد آتش بس بحث و گفت و گو شود.