دست بافته های ایرانی به ویژه فرش ایرانی در هر خانه ای، نمایشگاهی و تالار و موزه ای که باشند، متمایز و شناخته شده اند، حتی اگر کارشناس هنر و فرش هم نباشیم، حس خوبی که از طرح و نقش و رنگ محصولات دست بافت ایرانی متبادر می شود، هر بیننده ای را به تحسین شکوه و شوکت آن وادار می کند.
این ظرفیت ویژه و البته شرایط ناشی از فشار تحریم و بازار رقابتی صنعت فرش در جهان، برهان قاطعی برای حمایت و پشتیبانی دولت از این صنعت و رفع موانع تولید و صادرات محصولات آن است، حمایتی که می تواند صنایع دستی را به عنوان رمز موفقیت اقتصادمقاومتی به صنعتی اشتغالزا، ثروت ساز، ارز آور و جریان فرهنگی پویا در سراسر کشور تبدیل کند.
بر اساس گزارش ها، همه ساله بیش از ۹۵ کشور در تعرفه «۵۷۰۱» (فرش دستباف اعم از پشمی، ابریشمی و گبه) تجارت داشته‌اند که از بین آنها فقط هشت کشور ایران، هند، پاکستان، نپال، ترکیه، چین، افغانستان و مصر هم زمان در زمینه‌های تولید و صادرات فرش دستباف فعالیت داشته‌اند.
در سال ۲۰۱۹ بیش از یک میلیارد دلار فرش دستباف در مبادلات جهانی به کشورهای مختلف صادر شد. در این میان جمهوری اسلامی ایران سهم ۷.۹ درصدی از مجموع صادرات فرش دستباف را به خود اختصاص داده است. در حالی که مجموع صادرات فرش دستباف در جهان در سال ۲۰۱۶ به بیش از یک میلیارد و ۴۵۹ میلیون دلار رسیده بود، این آمار در سال‌های اخیر همواره با کاهش مواجه شده است.
مطابق آخرین آمارهای منتشر شده گمرک جمهوری اسلامی ایران، در ۹ ماهه سال ۹۹ حدود دو میلیون و ۷۶۴ هزار و ۹۰۰ تن فرش دستباف به ارزش ۵۲ میلیون و ۴۰۰ هزار دلار صادر شد. این آمار در مقایسه با مدت مشابه سال ۹۸، رشد ۱۶.۴ درصدی وزنی و افت ۴.۹ درصدی از نظر ارزش داشته است.
به گزارش ایرنا از میراث‌آریا، علی‌اصغر مونسان وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به همراه پویا محمودیان معاون صنایع‌دستی و هیأت همراه روز دوشنبه با حضور در یک شرکت تولیدی صادراتی از بیش از ۲۰۰ طرح گبه، گلیم، جاجیم و فرش های بافته شده توسط بافندگان کشور دیدن کرد.
در این بازدید فرج فرهادیان مدیرعامل شرکت صادراتی زرباف‌فر درباره سفارش طرح‌ها به بافنده‌ها و مراحل آماده‌سازی محصولات بافته شده برای صادرات به سایر کشورها توضیحاتی را به وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ارائه کرد.
فرهادیان با اشاره به سابقه ۶۵ ساله شرکت بیان کرد: این شرکت ماهیانه ۸هزار مترمربع گلیم، گبه و فرش بافته شده توسط بافندگان داخلی را به کشورهای آلمان، سوییس، اتریش و ژاپن صادر می‌کند.»
او به صادرات سالیانه ۹ میلیون دلاری شرکت اشاره کرد و گفت: طرح‌ها و رنگ‌ها که بسیار متنوع هستند از سوی شرکت به بافنده‌ها سفارش و توسط ۱۰ هزار بافنده غیرمتمرکز که ۶۰ درصد ایران را در برمی‌گیرد، بافته می‌شوند. البته عمده بافنده‌ها عشایر استان فارس هستند.
فرهادیان همچنین تنوع طرح‌ها را بی‌شمار عنوان کرد و افزود: ما در طراحی سلایق مشتری‌ها در هر کشور را مد نظر قرار می‌دهیم و بر اساس سلایق آنها به بافنده‌ها سفارش کار می‌دهیم. همچنین محصولات پس از بافته شدن به دقت در شرکت مورد بررسی قرار می‌گیرند و عیوب حین بافت و کجی ابعاد آنها مرتفع می‌شود که این موضوع در صادرات از اهمیت بالایی برخوردار است.
فعالان عرصه فرش دستباف
به گزارش ایرنا، از بین بیش از دو میلیون نفر شاغلان حوزه فرش دستباف، ۶۰ درصد آنان را قالی‌بافان مستمر، ۳۱ درصد آنان را قالی‌بافان غیر مستمر (فصلی) و ۹ درصد دیگر را مشاغل جانبی حوزه فرش دستباف تشکیل می‌دهند.
در سال ۹۹ تعداد ۱۰ هزار و ۱۴۰ واحد تولید فرش دستباف در کشور فعال بودند که مشتمل بر هفت هزار و ۲۵۶ واحد غیر متمرکز قالی‌بافی، دو هزار و ۷۸۷ کارگاه متمرکز قالی‌بافی و ۹۷ مجتمع بزرگ قالی‌بافی بود.
همچنین از مجموع ۱۹۱ هزار و ۵۴۵ نفر شاغل در ۱۲ هزار و ۶۲۵ واحد تولیدی و توزیعی مرتبط، ۶ هزار و ۶۲۹ نفر در بخش فرش فروشی، دو هزار و ۴۹۱ نفر در قالی‌شویی، یک‌هزار و ۶۸ نفر در فروش مواد اولیه، ۸۹۸ نفر در بخش فروش دار و ابزار، ۳۵۵ نفر در بخش رنگرزی، ۴۷۸ نفر در بخش طراحی فرش و ۷۰۶ نفر در بخش رفوگری، پرداخت و مرمت فعالند.
تا سال ۹۹ تعداد بیمه‌شدگان تامین اجتماعی در فرش دستباف به بیش از ۲۶۱ هزار نفر رسید، اما برای سال ۱۴۰۰ پیش‌بینی شده تا این آمار رشد ۲۰ درصد داشته باشد، یعنی به تعداد ۳۱۳ هزار نفر افزایش یابد که به همین منظور یک‌هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان تخصیص خواهد یافت.
همچنین در مجموع پنج هزار و ۸۹۹ نفر در ۱۹ دانشگاه و ۱۱۵ هنرستان در سطح ۱۹ استان کشور در رشته فرش مشغول به تحصیل هستند که دو هزار و ۵۳۹ نفر آنان را دانشجویان و سه‌هزار و ۳۶۰ نفر آنان را هنرجویان هنرستان‌های فرش تشکیل می‌دهند.