ایران کشوری خشک و نیمه خشک با منابع محدود آبی است، حتما بارها و بارها این جمله را شنیده اید، به این معناست که باید در نحوه مصرف آب حواسمان باشد، آنچه را که داریم هدر ندهیم و قدر داشته های خود را بدانیم، اما تا چه حد این امر محقق شده است؟
شواهد نشان می دهد نه تنها از منابع آبی خود به اندازه استفاده نکردیم بلکه بسیار بیشتر از ظرفیت هم برداشت کرده ایم که وضعیت رودخانه ها و تالاب های کشور موید این ادعاست چون مصرف آب در بالادست به حدی مدیریت نشده بوده که دیگر برای پایین دست آبی نمانده است از این رو اکوسیستم های پایین دستی مانند بخشی از تالاب هورالعظیم، هامون و گاوخونی به کانون های گرد و غبار تبدیل شدند.
اما امسال وضعیت بسیار بدتر است، بر اساس پیش بینی پژوهشکده اقلیم شناسی و تغییر اقلیم، بارش سال آبی جاری تا پایان فروردین ماه ۴۳ درصد نسبت به دوره مشابه بلندمدت و ۵۴.۷ درصد نسبت به سال گذشته کاهش داشته است و هیچ یک از استان‌های کشور طی این دوره بارش بیش از میانگین سالانه را دریافت نکرده‌اند ، این زنگ خطری برای تمام بخش ها از جمله شرب، کشاورزی ،صنعت و محیط زیست است.
در واقع کاهش ۵۰ درصدی بارش‌ها در سال آبی جاری (مهر ماه ۱۳۹۹ تا آخر شهریور ۱۴۰۰) موجب کم شدن ۱۹ درصدی حجم آب موجود در مخازن سدهای کشور شده است که براساس تازه ترین گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران، حجم آب موجود در مخازن سدهای کشور از ابتدای سال آبی جاری تا سوم اردیبهشت ماه امسال به رقم ۲۹ میلیارد و ۶۷ میلیون متر مکعب رسیده، این میزان موجودی آب سدها در حالیست که پارسال و در همین بازه زمانی ۳۶ میلیارد و ۸۳ میلیون متر مکعب آب در مخازن سدها وجود داشت.
میزان ورودی آب به مخازن سدهای کشور از ابتدای سال آبی جاری تا سوم اردیبهشت ماه در حالی به رقم ۲۲ میلیارد و ۳۲ میلیون متر مکعب رسیده که پارسال در همین بازه زمانی این رقم ۳۷ میلیارد و ۳۵ میلیون متر مکعب بود که کاهش ۴۰ درصدی را نشان می دهد و اکنون درصد پرشدگی سدهای کشور ۵۹ درصد است و ظرفیت تمام سدها نیز ۵۰ میلیارد و ۵۰۰ میلیون متر مکعب است.
تمام این اعداد و ارقام نشان می دهد که تابستان سختی در پیش داریم و این مساله اهمیت مدیریت منابع آب و داشته های کنونی را بیش از پیش تاکید می کند، علی مریدی مدیر کل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست شنبه در این باره به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: امسال سال تقریبا خشکی است، آمارها نشان می دهد میزان بارندگی تا آخر فروردین ماه حدود ۳۹ تا ۴۰ درصد نسبت به دوره بلند مدت ۵۰ ساله کاهش داشته که رقم قابل توجهی است.
وی افزود: عملا تنها ماهی که می توانیم کمی روی بارندگی آن حساب کنیم اردیبهشت ماه است چون در ماه های دیگر بارندگی چندانی نخواهیم داشت که متاسفانه در همین ماه هم تا به امروز بارش چشمگیری در کشور نداشتیم بنابراین تابستان خشکی پیش رو خواهد بود.
مریدی ادامه داد: یکی از ماه هایی که سهم ۷ تا ۸ درصدی در بارندگی بخش عمده ای از کشور دارد اردیبهشت است چون عملا در خرداد و سه ماه تابستان بارش آنچنانی در کشور نخواهیم داشت بنابراین می شود گفت که تقریبا همین وضعیت منابع آبی که داریم در همین شرایط باقی می ماند و باید با همین بودجه منابع آبی که تا حالا در سدهای کشور ذخیره شده و وجود دارد، برنامه ریزی لازم را تا آبان ماه داشته باشیم و بتوانیم نیازهایمان را برطرف کنیم چون تقریبا از خرداد تا آبان بارندگی عمده ای در کشور نخواهیم داشت.
وی اظهار داشت: متوسط بلند مدت بارش در کشور ۲۰۹ میلیمتر است که اکنون به حدود ۱۲۷ میلیمتر رسیده، استان هایی مانند سیستان و بلوچستان، هرمزگان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، کرمان و فارس جزو استان های خیلی بحرانی هستند که نسبت به سال گذشته حدود ۵۰ درصد کاهش بارندگی داشتند، بعد از آن استان های اصفهان، سمنان و کرمانشاه نسبت به متوسط بلند مدت بین ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش بارندگی داشتند.
مریدی تاکید کرد: بنابراین در حوزه فلات مرکزی و شرق کشور که اقلیم خشک و نیمه خشک دارد سال آبی جاری، سال خشکی است و اگر تدابیر لازم اندیشیده نشود با چالش های جدی در حوزه تامین نیازهای آبی و بعد از آن در تامین نیازهای زیست محیطی دچار خواهیم شد و مشکلات جدی ایجاد می شود.
مدیر کل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: اگر امسال منابع آبی موجود درست مدیریت نشود و همکاری لازم توسط مردم در حوزه صرفه جویی و مصرف بهینه آب صورت نگیرد، ممکن است در تامین آب چه شرب و چه صنعت در برخی شهرها دچار مشکل شویم، همچنین در حوزه تامین برق هم ممکن است با مشکل مواجه شویم چون بخش زیادی از برق کشور از سدهای برقابی تامین می شود و این کاهش آب ممکن است در تامین برق هم اثر بگذارد برای همین علاوه بر اینکه در تامین نیاز آب و برق دچار مشکل می شویم در حوزه محیط زیست هم ممکن است مشکلات جدی مانند خشک شدن تالاب ها را داشته باشیم که به دنبال آن بحث گرد و غبار شکل خواهد گرفت.
وی تاکید کرد: شواهد نشان می دهد که امسال تابستان سختی از لحاظ منابع آبی در پیش داریم که امیدوارم با مشارکت و همکاری همه مردم،نهادها و دستگاه ها ، یاریگر وزارت نیرو به عنوان متولی منابع آبی باشیم تا بتوانیم با هم از عهده امسال برآییم.
۹۰۱۴