به گزارش چهارشنبه ایرنا در سفر نسبتا مفصل اما فشرده رییس دستگاه دیپلماسی ایران به عراق روابط عمیق دو کشور بارها مورد بحث و گفت و گوهای طولانی قرار گرفت و از سوی تمامی شخصیت‌های کنونی و سابق عراقی تاکید ویژه‌ای برآن نهاده شد.
ارتباط ایران و عراق که از روابط دو همسایه هم فراتر رفته و به رابطه بسیار نزدیک در سالهای گذشته تبدیل شده است، اهتمام ویژه دو طرف را به خود جلب کرد که می توان دستاورد سفر ظریف به عراق را در «هرچه عالی تر شدن مراودات تهران و بغداد» خلاصه کرد مساله ای که برهم صالح رییس جمهوری عراق نیز در دیدار خود با ظریف به آن مهر صحت زد.
ظریف ابتدا در فرودگاه بغداد مورد استقبال هیات عراقی قرار گرفت و پس از اتمام مراسم تشریفات، کاروان دیپلماتیک ایران که درحال خروج از فرودگاه بود در عبور از محل شهادت غریبانه سرداران مقاومت شهیدان قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس توقف داشت و دکتر ظریف در این محل به سردار مقاومت ادای احترام کرد.
وزیر خارجه ایران بلافاصله در ساختمان وزارت خارجه مورد استقبال رسمی فواد حسین همتای عراقی خود قرار گرفت و در ادامه در سخنان طرفین این نکات مطرح شد که جمهوری اسلامی ایران از نقش مهم عراق در منطقه استقبال می کند و ایران امیدوار است عراق با ایفای نقش خود در تحولات مثبت در منطقه تاثیرگذار باشد.
ظریف در نشست خبری مشترک با فواد حسین که پس از دیدار دوجانبه تشکیل شد ضمن تاکید بر لزوم اتخاذ سیاستی معقول از سوی آمریکا در قبال تعهدات برجامی خود گفت: در صورت بازگشت آمریکا به برجام، تهران هم پس از راستی آزمایی اقدامات آمریکا، اقدامات متقابل را انجام می دهد.
فواد حسین نیز در این ارتباط گفت که عراق مذاکرات وین را دنبال می کند و از پیشرفت های موجود رضایت دارد.
وی همچنین محورهای گفتگو با همتای ایرانی خود را حل مسائل منطقه و نقش بغداد در این موضوع و روابط ایران با آمریکا و کشورهای حوزه خلیج فارس عنوان کرد.
ظریف بلافاصله به کاخ السلام رفت جایی که زمانی صدام از آنجا بر علیه ایران می جنگید اما اکنون برهم صالح رییس جمهور عراق در ورودی ایوان آن به احترام رییس دستگاه دیپلماسی آن منتظر بود.
ظریف در دیدار با برهم صالح ضمن تاکید چندباره بر امنیت عراق و منطقه، طرح ابتکاری "صلح هرمز" را برای رییس جمهور عراق تشریح کرد و درباره مسایل دوجانبه نیز هردو طرف بر کاهش پیچیدگی های اداری به منظور اجرایی شدن هرچه سریعتر توافقات دو کشور در موضوعات مختلف تاکید داشتند.
برهم صالح رییس جمهور عراق نیز در این دیدار روابط دوکشور را با اهمیت خواند و در خصوص اجرای سریع تر توافقات دو کشور دیدگاه خود را تشریح کرد.
محیط زیست، مسائل مرتبط با تروریسم و افراط گرایی در منطقه، مسائل مالی فیمابین، همکاری‌های دو کشور در سطح منطقه و همچنین با دیگر کشورها از دیگر موضوعات مطرح شده در دیدار رییس جمهور عراق با وزیر خارجه ایران بود.
ظریف پس از استراحتی کوتاه در عصر رو دوشنبه با الحبوسی رییس پارلمان و خمیس الخنجر یکی از رهبران سیاسی اهل سنت عراق دیدار و گفت و گوی جداگانه داشت.
خمیس الخنجر رییس تشکل سیاسی موسوم به پروژه عربی عراق و یکی از رهبران سیاسی متنفذ اهل سنت در برهه کنونی محسوب می‌شود که با تنی چند از سران عشایر اهل سنت عراق به گرمی از ظریف استقبال کردند.
محمد الحلبوسی رییس مجلس نمایندگان عراق در دیدار با ظریف «سیاست آغوش گشوده» عراق را یادآور شد و مانند سایر مقامات عراقی نزدیک شدن دیدگاه های کشورهای منطقه از طریق گفتمان را نیاز کنونی اوضاع منطقه و جهان توصیف کرد.
وزیر خارجه کشورمان سپس در دیدار با مصطفی الکاظمی نخست وزیر عراق جدای از مسایل سیاسی، بخشی از رایزنی خود را به مسایل اقتصادی اختصاص داده و در مورد انجام تعهدات مالی و قراردادی و نیز توسعه روابط دو جانبه برای ارتقای مبادلات تجاری با نخست وزیر عراق بحث و تبادل نظر کرد.
دیدارهای ظریف در عراق صرفا سیاسی نبوده و به بخش های فرهنگی، دینی و حتی جهادی هم بی ربط نبود.
محمدجواد ظریف نیمه شب دوشنبه با شخصیت های متنفذ متعددی از جمله شیعیان ملاقات کرد.
نوری المالکی و حیدر العبادی نخست وزیران اسبق عراق، عادل عبدالمهدی نخست وزیر سابق، عمار الحکیم رهبر جریان حکمت ملی، فالح الفیاض رییس سازمان الحشدالشعبی، هادی العامری جانشین الحشدالشعبی، شیخ همام حمودی رییس مجلس اعلای اسلامی و خانم حنان الفتلاوی از جمله افرادی بودند که ظریف با آنها دیدارهای جداگانه یا تجمیعی داشت.
الفتلاوی اهل استان بابل و رییس جنبش اراده عراق است و این تشکیلات دارای چندین کرسی در پارلمان است؛ او تنها زن عراقی است که رهبری یک تشکل سیاسی را بر عهده دارد و خودش هم قبلا نماینده پارلمان با پشتیبانی گسترده مردمی است.
در همین بین که دیدارهای سلسله‌وار و از پیش اعلام شده ظریف در حال انجام بود برخی رسانه ها به شایعه سازی روی آورده و از دیدار یکی از مقامات ایران با رییس سازمان سیا سعی در جریان سازی داشتند که بعدا معلوم شد حساسیت فوق العاده سفر ظریف به عراق در اوضاع کنونی منطقه و همچنین تحولات اخیر و رویدادهای روزهای گذشته، به طور زنجیره‌ای دست به دست هم دادند تا موجب سوءاستفاده و طرح شایعات این چنینی شود.
ظریف که دیدارها و برنامه کاری دوشنبه شبش تا بامداد سه شنبه ادامه یافت صبح این روز با سید عمار حکیم رهبر جریان حکمت ملی عراق و ائتلاف عراقیون دیدار و در خصوص روابط دو کشور و تحولات منطقه و فرامنطقه‌ای تبادل نظر کرد.
حکیم در این دیدار با تاکید بر ضرورت حفظ آرامش منطقه و مذاکره برای پایان دادن به بحران‌ها خواستار آن شد که همگان پشت میز گفت‌وگوی واقعی برای پایان دادن به اختلافات بنشینند.
وی افزود که عراق در قبال کشورهای منطقه و جهان سیاست درهای باز را پیش گرفته و خواستار بهترین روابط با همه کشورها در راستای منافع و حاکمیت ارضی‌اش است.
عمار حکیم از چهره های برجسته سیاسی عراق محسوب می شود و جریان منتسب به وی (حکمت ملی) دارای پشتوانه مردمی و پارلمانی قوی با داشتن سمت های مهم در مجموعه دولت است.
وزیر خارجه ایران سپس در دیدار با عادل عبدالمهدی نخست وزیر سابق عراق در مورد مسائل مهم و مشترک میان دو کشور تبادل نظر کرد.
عبدالمهدی از چهره‌های موثر سیاسی و ذی‌نفوذ شیعه در عراق است و سمت‌های مهمی داشته است. وی تا سال گذشته نخست‌وزیر عراق بود ولی پس از اعتراضات مردمی از سمت خود استعفا داد.
هرچند در آن زمان کارشناسان سیاسی به دخالت برخی کشورها با قصد تشدید اعتراضات مردمی اشاره داشتند، ولی برخی آن را رد می‌کردند، موضوعی که پس از مدتی از سوی افراد ذی‌نفوذ یا رسانه‌ای رسما تایید شد بطوریکه عنوان شده عبدالمهدی با مقاومت در برابر فشارهای آمریکا حاضر نشده بخاطر ماندن در قدرت با منافع ملی کشورش معامله کند.
کاردینال لوییس ساکو رهبر مسیحیان کلدانی جهان دیگر شخصیت برجسته ای بود که به گرمی از ظریف استقبال کرد؛ کاردینال ساکو از نقش مهم و موثر ظریف در تحکیم روابط ایران با عراق تشکر و تلاش ایران در تقریب ادیان را ستود.
کاردینال ساکو از تمرکز ظریف در جلسات با مقامات عراقی درباره گفتگو و راه حل های دیپلماتیک قدردانی و خاطرنشان کرد که دیپلماسی آرام راه حل مشکلات است ، نه جنگ هایی که جز مرگ و ویرانی چیزی باقی نمی گذارد زیرا جنگ در جایی پایان می یابد که آغاز شد.
کاردینال ساکو از جمله شخصیت هایی بود که در سفر پاپ رهبر کاتولیک های جهان به عراق با وی دیدار داشت از این روی ملاقات ظریف با وی باعث توجه بیشتر رسانه ها شد.
مسیحیان کلدانی در بین دیگر طوایف مسیحی عراق از جمله آشوریان و ارامنه و کاتولیک ها بزرگترین جمعیت مسیحیان به شمار می روند.
ظریف در ادامه دیدارهای خود با مقامات و شخصیت های متنفذ عراقی با "نوری المالکی" رهبر ائتلاف دولت قانون و نخست وزیر اسبق عراق دیدار و گفتگو کرد.
نوری المالکی رهبر ائتلاف دولت قانون و دبیرکل حزب الدعوه اسلامی عراق قبلا دو دوره نخست وزیر این کشور بوده و هم اکنون تشکیلات سیاسی وابسته به وی دارای ۲۵ کرسی در پارلمان است.
نوری مالکی از چهره های ذی نفوذ سیاسی و موثر شیعه در صحنه تحولات عراق تنها رهبر سیاسی است که دولت کنونی به ریاست مصطفی الکاظمی را تایید نکرد.
نوری مالکی که در عین حال همزمان روابط نزدیکی با آمریکا و ایران دارد در دیدار با ظریف راجع مسائل مهم دو کشور و منطقه گفتگو کرد.
دیدار بعدی ظریف که با قاسم الاعرجی مشاور امنیت ملی دولت عراق صورت گرفت از نگاه رسانه ها و کارشناسان سیاسی عراق بسیار مهم ارزیابی شد زیرا وی اخیرا از دیدار با دبیر شورای امنیت ملی ایران در تهران بازگشته بود و طی این روزها با مقامات سایر کشورها از جمله عربستان سعودی دیدار داشت.
الاعرجی که حدود دو هفته قبل به تهران آمده بود و با همتای خود و برخی مقامات کشورمان از جمله ظریف دیدار داشت، برای بار دوم طی دو هفته گذشته با ظریف درباره مسایل امنیتی عراق گفتگو و تبادل آرا کرد.
ظریف همانند دیدار دو هفته قبل خود با الاعرجی بار دیگر بر اجرایی شدن قانون اخراج نیروهای خارجی از خاک عراق که امنیت عراق در گرو آنست تاکید کرد.
العرجی که پیش از ظریف با سفیر افغانستان در عراق دیدار داشت اخیرا چندین بار از ضرورت خروج نظامیان آمریکایی از کشورش سخن گفت.
افغانستان و عراق دو کشور همسایه ایران هستند که نظامیان آمریکایی هنوز حضور اشغالگری در آنها دارند.
مشاور امنیت ملی دولت عراق تاکید کرد که سفر وزیر امور خارجه ایران به کشورش برای دولت بغداد از اهمیت بسیار بالا و راهبردی برخوردار است.
العرجی با خیرمقدم به ظریف گفت: سفر شما برای دولت ما بسیار مهم است، چرا که شما را شخصیتی تاثیرگذار در ابعاد جهانی و نماینده دستگاه مهم دیپلماسی ایران می‌دانیم.
العرجی که قبلا وزیر کشور عراق هم بوده است؛ در دیدار با ظریف در خصوص مسائل مهم نظامی و امنیتی عراق و منطقه، گفت وگو و رایزنی کرد.
دیدارهای ظریف که جنس متنوع از امنیتی - سیاسی تا اجتماعی - دینی و فرهنگی داشت با دیدار جمعی از پژوهشگران دانشگاهی عراق ادامه یافت.
در دیدار ظریف با پژوهشگران عراقی از کتاب ظریف و الملفات الکبری که توسط موسسه عراقی رواق و به زبان عربی انتشار یافته است رونمایی شد.
در این کتاب ٣ پرونده هسته ای، مسائل ایران و آمریکا و دیپلماسی چند جانبه از دیدگاه وزیر امور خارجه کشورمان مورد بررسی و کنکاش قرار گرفته است.
ظریف پس از ملاقات‌های زیاد و فشرده در بغداد؛ پایتخت را به سمت اربیل در اقلیم کردستان عراق ترک کرد.
وزیر خارجه ایران در فرودگاه اربیل مورد استقبال هیات بلند پایه‌ای شامل قباد طالبانی معاون نخست وزیر، ریبر احمد وزیر داخلی، فوزی حریری رییس دیوان ریاست اقلیم، سه فین دزه یی رییس دپارتمان روابط خارجی اقلیم کردستان عراق و مدیرکل دفتر روابط ایران و اقلیم و شمار دیگری از شخصیت‌های کرد محلی قرار گرفت.
وی ابتدا دیداری با مسعود بارزانی رییس حزب دموکرات کردستان داشت که در آن ظریف موضع تهران در قبال امنیت عراق و اقلیم کردستان را مبنی بر مخالفت ایران با خلل در امنیت به مسعود بارزانی انتقال داد در مقابل بارزانی نیز گفت اقلیم کردستان اجازه نمی‌دهد که به عنوان محلی برای ایجاد تهدید و ناامنی مرزی برای ایران استفاده شود.
مسرور بارزانی نخست وزیر محلی اقلیم کردستان نیز در ملاقات با وزیر خارجه ایران با تمرکز عمده بر زمینه های اقتصادی به برخی مسایل سیاسی فیمابین نیز اشاره داشت.
نیچروان بارزانی رییس اقلیم کردستان عراق نیز که با محمد جواد ظریف ملاقات کرد با تاکید بر روابط عمیق اقلیم با ایران، روابط اقتصادی و تبادلات بازرگانی ایران با عراق و اقلیم نیز مورد بحث قرار گرفت.
در دیدار با مسوولان محلی اقلیم کردستان، آنچه بیش از همه مورد توجه آنها بود برقراری بهترین روابط با ایران بود که دومین سفر ظریف طی ۹ ماه به این اقلیم می تواند خود پاسخی از قبل آماده شده به این درخواست تلقی گردد.
آخرین دیدار ظریف در خاک عراق در نیمه شب سه شنبه به وقت محلی برگزار شد که بافل طالبانی و لاهور شیخ جنگی رهبران مشترک اتحادیه میهنی کردستان عراق و شماری از شخصیت های اتحادیه مزبور با وزیر خارجه کشورمان جلسه داشتند که در خلال آن علایق مشترک دو طرف گفت و گو شد.
سکاندار وزارت خارجه کشورمان صبح امروز چهارشنبه اربیل را به مقصد مسقط پایتخت عمان ترک کرد.
در همین پیوند وزیر امور خارجه عراق در ساعات پایانی شب گذشته و در حالی که ظریف هنوز در اربیل به سر می برد در یک نشست خبری ابراز داشت که عراق درحال تلاش برای نزدیک کردن دیدگاه های تهران با کشورهای منطقه است.
رسانه های منطقه که همزمان با سفر ظریف به عراق میانجی گری بغداد برای نزدیکی روابط تهران - ریاض را بازتاب می دادند خبری از ولیعهد سعودی را برجسته کردند.
محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سه‌شنبه شب هنگامی که ظریف در اربیل عراق بود گفت: به دنبال روابط خوب با ایران هستیم.
بن سلمان در گفت وگو با شبکه تلویزیونی العربیه عربستان تصریح کرد: ایران همسایه ماست و امیدواریم که روابط خوبی با آن داشته باشیم؛ ما در ایران و آنها در عربستان منافع دارند و [این خواسته] ما برای آن است تا منطقه و جهان به سوی رشد و شکوفایی حرکت کند.
ولیعهد سعودی با یادآوری ضرورت نزدیکی عربستان به ایران تصریح کرد که دو کشور منافع مشترک و متقابلی برای پیشرفت و بهبود منطقه و جهان دارند.
اظهارات بن سلمان صریح ترین موضع ریاض در بالاترین سطح حکومت سعودی است که گمانه زنی های اخیر در خصوص تمایل عربستان برای نزدیکی به تهران را تایید کرد موضوعی که همواره مورد استقبال ایران برای حسن روابط با تمام جهان اسلام بوده است.
در روزهای اخیر مسوولان عراقی بارها از ایجاد گفتمان منطقه ای توسط بغداد سخن گفته اند و در عین حال رسانه های این کشور خط خبری خود در این ارتباط را با سفر ظریف به قطر پیوند زده و با ادامه آن به عراق و عمان همچنان در حال بازتاب تحلیل های متفاوت هستند.
سفر منطقه‌ای ظریف همچنان ادامه دارد و او هم اکنون در عمان به سر می برد.